خۇلاسە.

پەرغانە ۋادىسىدىكى ئۇيغۇرلار ئەنە شۇ ئىككى ئەسىرلىك مۇساپىنى باشتىن كەچۇرۇپ،  بۈگۈنكى كۈنلەردە ئۇلارنىڭ ناھايىتى ئاز بىر قىسىمى ئۆزىنى ھەتتا ئۇيغۇر دەپ ئاتىسىمۇ بىراق ئوز تىلىنى پۈتۈنلەي دېگۈدەك ئۇنتۇپ، ئۆزبېك تىلىنى ئوز تىلى قىلىپ بېكىتىش ھەمدە داۋاملىق تۈردە سىڭىشىش دەۋرىنى  باشتىن كەچۈرمەكتە.

  خۇلاسىلىغاندا، پەرغانە ۋادىسىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ بۈگۈنكى كۈندە  يوقۇلۇپ  كەتكەن دىئاسپورىغا ئايلىنىشىدىكى ئاساسلىق ئامىللار يەنىلا ئالدى بىلەن  مەدەنىيىتى، ئېتنىك كېلىپ چىقىش ۋە ئېتنىك تارىخى ئوخشاش بولغان، تىلى ۋە ئورپ-ئادەتلىرى ئىنتايىن يېقىن بولۇشىدۇر.  ئەگەردە بۇ خىل شارائىت بولمىغان بولسا،  ئۇيغۇرلارنىڭ  ئۆزبېكلەرگە  مۇنچە ئاسان سىڭىپ كېتىشى بولمىغان بولار ئىدى.  ھەر قانداق ئاسسىمىلياتسىيە ۋە ياكى يۇغۇرۇلۇش ئۈچۈن ئالدى بىلەن تەبىئىي مۇناسىۋەتلەر كېرەك  بولۇپ ،  بىر-بىرىدىن تامامەن پەرقلىق خەلقلەرنىڭ بىر-بىرىگە يۇغۇرۇلۇشى ئىنتايىن قىيىن.  

پەرغانە ۋادىسىدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ئۆزبېكلەرگە سىڭىپ، ھازىرقى زامان ئۆزبېك  خەلقىنىڭ  بىر قىسىمىغا ئايلىنىشى  ئومۇمىي جەھەتتىن ئالغاندا، تەبىئىي ئاسسىمىلياتسىيە ۋە ياكى تەبىئىي يۇغۇرۇلۇشتىن ئىبارەتتۇر.  بۇنداق ئەھۋال ئەينى شەكىلدە   قەشقەر ، يەركەنت، قاغىلىق، غۇلجا  ۋە باشقا شىنجاڭ ( ئۇيغۇر ئېلى )شەھەرلىرىدىمۇ كۆرۈلگەن بولۇپ، 19-ئەسىرنىڭ ئاخىرى ۋە 20-ئەسىرنىڭ باشلىرىدا پەرغانە ۋادىسىدىن  ئۇيغۇر دىيارىغا كەلگەن ئۆزبېكلەر ئۆزلىكىدىن يەرلىك ئۇيغۇرلار ئارىسىغا سىڭىپ،  ئۇلارنىڭ مۇتلەق كۆپ قىسىمى ئۇيغۇر خەلقىنىڭ بىر قىسىمىغا ئايلىنىپ كەتتى. پەرغانە ۋادىسىدىكى  ئۇيغۇرلارنىڭ  قىسمىتى، ئۇيغۇر ئېلىدىكى  ئۆزبېكلەرنىڭ قىسمىتى بىلەن ئاساسەن ئوخشاش بولدى.