لىكىن مەن پارلامىنىت ئەزاسى ماككايننىڭ ئۇسۇلىغا قوشۇلالمايمەن،بىز كەسكىن تەدبىرلەرنى روسىيە ۋە جوڭگۇغا ئوخشاش دۆلەتلەرنىڭ ھەمكارلىقى بولماي تۇرۇپ ئەمەلگە ئاشۇرالمايمىز،مىنىڭچە پا ئە ماككايىن بۇ نۇقتىغا قوشۇلىشى مۇمكىن:بىز يادرو قورالىغا ئىگە بولماسلىقى شەرتى ئاستىدا ئىران بىلەن بىر سودىنى پۇتۇشسەك بولىدۇ. بىراق ،مىنىڭچە بىز ئىرانغا بىۋاستە كەسكىن دىپلوماتىيە يولى بىلەن يۇزلىنىشىمىز كىرك،بۇ دەل مەن بىلەن پا ئە ماككايىن ئوتتۇرسىدىكى ئىختىلاپتۇر. بىز جازالىماقچى بولغانلار بىلەن سۆزلىشش چارىسى كارغا كەلمىدى، بۇ چارە ئىرانغا ئاقمىدى.چاۋشىيەنگە ئاقمىدى.بىزنىڭ ھەرقىتىملىق يىتىم قالدۇرۇش ئۇچۇن قىلغان ترىشچانلىقىمىز ئۇلارنىڭ يادرو قورالىغا ئىگە بولۇۋىلىش قەدىمىنى تىزلەتتى. مەن پىرىزدىنىت بولسام

بۇ پائالىيەتنى پىرىزدىنتلىق مۇنازىرە كومىتىتى مەسئۇل بولۇپ ئۇيۇشتۇرغان بولۇپ، باشقا3 مەيدان پىرىزدىنتلىق ۋە مۇئاۋىن پىرىزدىنتلىق مۇنازىرىسى ئۆكتەبىردە ئىلىپ بىرىلىدۇ. بۇگۇن كەچلىك مۇنازىرە دىپلوماتىيە سىياستى ۋە دۆلەت بىخەتەرلىكىنى مەركەز قىلىپ ئىلىپ بىرىلىدۇ.بۇلار ئۆز دائىرسىدە يەنە يەرشارى مالىيە كىرزىسىنمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.مۇنازىردە كەسكىن ھالدا 9مىنۇتلۇق ئۆلچەم بويىچە ئايرىلىدۇ. تەڭگە تاشلاش ئارقىلىق قارارقىلىنىدىغان تەرتىپ بويىچە ھەر بىر نامزاتنىڭ نۆۋەتتىكى سۇئالنى جاۋاب بىرىشقا ئىككى مىنۇت ۋاقتى بولىدۇ.ماسلاشتۇرغۇچى بىلەن نامزاتلار ئوتتۇرسدىكى دىئالوگلار نامزاتلار جاۋاب بىرىپ بولغاندىن كىين ئىلىپ بىرىلىدۇ.جاۋاب بىرىلىدىغان

ئامرىكىدىمۇ دوختۇرغا كۆرۈنۇش زەھەردەك قىممەت. شۇڭا ھۈكۈمەت ھەممە ئادەمنى سۇغۇرتىغا قاتنىىشىشقا دەۋەت قىلىدۇ. خىزمىتى بارلارنىڭكىنى خىزمەت ئورنى ئېلىپ بىرىشى كىرەك. ئالى مەكتەپتە ئوقۇيدىغانلار تىزىملىتىش ئۈچۈن چوقۇم داۋالنىش سۇغۇرتىسى بۇلۇشى كىرەك ( پۈتۈن ئامرىكىدا شۇنداقمۇ ئۇخمىدىم). ھىچ يەردە ئىشلىمەيدىغانلار ئۆزى ئالىدۇ. شۇنداقتىمۇ ئامرىكىدا بىر قىسىم نامراتلارنىڭ سوغۇرتىسى يوق. سوغۇرتىسى يوقلار كىچىدە جىددى قۇتقۇزۇشقا بارارمىش، جىددى قۇتقۇزۇشقا بارسا ھەقسىزمىش. ئۇندىن كىيىن تۈۋەن تۇرمۇش كاپالىتى ئالىدىغانلار، ھۈكۈمەت تىزىملىغان نامراتلار، خىزمىتى بار بولسىمۇ بالىس جىق نامراتلار دىگەندەك بۇلار داۋالىنىپ بولغاندىن كىيىن ھۆكۈمەت كۈتۈرەرمىش،

بۇ يەردە ھازىرغىچە كوچىدا يا مەكتەپتە سوقۇشۇپ كەتكەنلەرنى كۆرۈپ باقمىدىم. ئادەتتىكى گەپ تالىشىپ ئورۇشۇپ قالىدىغانلار يوق دىيەرلىك. سوقۇشىدىغانلار ياكى ئېىتىشپ كىتىدىغانلار ئاساسەن قار جەميەت كۈرۈنۇشى بارلار، بىر بىرى بىلەن مەنپەئەت ئىشلىرى بىلەن ئېتىشارمىش. ئۇندىن باشقا جەميەتكە نارازىلىق ئىشلىرى بىلەن قورالنى كۆتۈرۈپ چىقىپ باشقىلارنى ئېتىپ قويىدىغان ئەھۋاللارنىمۇ بەزىدە خەۋەردە كۆرۈپ قالىمىز. مەسىلەن ۋىرگىنيەدىكى قاتىللىق. مەن تۇرۋاتقان يەردە ئۆتكەن يىلى بىرسى چىركاۋغا كىرىپ بىر مۇنچە ئادەمنى ئېتىۋىتىپتىكەن. ئۈزىمۇ شۇ چىركاۋغا بارىدىغاندىن ئىكەندۇق. بۇ يەردە كىچىك جىدەللەر، سوقۇشلار ئاز چىقىدىكەن. ئادەم بەك جىق كىرىدىغان كۇلۇبلاردا بەزىدە سوقۇشلار بۇلىدىكەن، خەۋەرلەردە كۆرۈپ قالىمەن

مەن تۇرۋاتقان بۇ يەر كىچىكلا مەخسۇس مۇشۇ ئۇنۋېرسىتىت ئۈچۈن قۇرۇلغان شەھەر، مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى 28 مىڭ ئەتراپىدا، جەمئى نۇپۇس 35 مىڭ ئەتراپىدا. بىر قەدەر بىخەتەر. بۇ يەردە ئىككەيلەن كۆپ ئىچىۋىلىپ مۇشتلاشسىمۇ ئەتىسى گىزىتكە چىقىىپ قالىدۇ. ئىككى يىل بولدى ئۆيگە قۇلۇپ سېلىپ باقمىدۇق، بۇرۇنقى ياتقان ئۆينىڭ بىرلا ئاچقۇچى باركەن، ئاچقۇ ياسايدىغان يەرگە بېرىپ ( بىز تۇرۋاتقان يەردە ياسايدىغان يەر يوققەن، قوشنا شەھەردە بار، 20 مىنۇت ماشىنا ھەيدەيمىز) ياسىتىپ كىلىش خوشياقماي قۇلۇپ سالمايتتۇق، ھازىر ياتقان ئۈينىڭ ئاچقۇچىنى ياتاقدىشىم بىلەن ئىككىلىمىز ئۈيگە كىرىپ بىر ھەپتىگىچە يۈتۈرۋەتتۇق. شۇڭا شۇنىڭدىن كيىن ئۈينى تاقىمىدۇق ( كۆچۈپ كىرگىلى بىر يېرىم يىل بولدى) . مىنىڭ يەنە بىر ۋېلىسىپتىم بار،

بۈگۈن مەن تاسادىپى ھالدا ئۇيغۇر تىلىدىن بىر ئۇنتۇلمايدىغان دەرىس ئالدىم. بۇ دەرىس مەن دۇتتار دەرسى ئېلىۋاتقاندا يۈز بەردى. ئۆتكەن يىلى مەن ئۇيغۇر تىلىدا Love دىگەن سۈزىنىڭ ”سۆيۈش“ دەيدىغانلىغىنى ئۈگەنگەن ئىدىم. ”I Love you“, دىگەننى ئۇيغۇرچىدا ”مەن سىزنى سۆيىمەن“ دەيتتى. بۈگۈن شۇنى ئۈگەندىمكى ئەگەر سىز بىرسىگە ”سۆيىمەن“ دىمەكچى بولسىڭىز ئۇنى توغرا تەلەپپۇز قىلىشىڭىز، ھەرگىزمۇ خاتالىشىپ “ سويىمەن“ دەپ قويماسلىقىڭىز كىرەك ئىكەن. چۇنكى ئۇ پۈتۈنلەي باشقىچە، تېخىمۇ ئىنىقراق ئېيتقاندا ئەكسىچە مەنا بىرىدىكەن، ئەگەر سىز “ مەن سىزنى سويىمەن“ دىسڭىز ئۇ مەن سىزنى ئۆلتۈرىمەن دىگەن گەپ بۇلىدىكەن.

ئۇزۇن يىللاردىن بۇيان،يېزا ۇتەخەسسىسلىرى دېھقانلارنىڭ نامراتلىقتىن قۇتۇلۇش مەسىلىسىنى تەتقىق قىلغان ۋە تەتقىقات نەتىجىلىرىنى ئەمەلىيەتكە بىرلەشتۈرگەن، نۇرغۇن يازغۇچى،شائىرلار دېھقانلارنىڭ ئەجرىنى،چەككەن جەبرى- جاپاسىنى مەدىھلەپ ھېكايە،شېئىرلارنى يازغان،كادىرلار بولسا ئۇلارنىڭ جاپاسىنى مۇتلەق مۇئەييەنلەشتۈرگەن، شۇنداقلا دېھقانلار نامراتلىقتىن قۇتۇلۇپ بېيىش ئارزۇسىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن جاپالىق ئىشلىگەن بولسىمۇ،يەنىلا نۇرغۇن دېھقانلار نامراتلىق سىزىقىنىڭ ئالدى كەينىدە چۆرگىلەپ كېتەلمىدى. شەھەردىكى كوچا-كويلاردا كېتىپ بارغان،نەرسە كېرەك سېتىۋالغان كىشىلەرنىڭ تەقى-تۇرقى،كىيىنىشىدىنلا ئۇنىڭ دېھقان ياكى ئەمەسلىكىنى بىلىۋالماق تەس ئەمەس،شۇنداقلا

ىنسانىيەت مەدەنىيىتى تەرەققى قىلىپ 21-ئەسىرگە كىرگەن،جۇڭخۇا ئېلىنىڭ بەش مىڭ يىلىق مەدەنىيىتىنى نامايان قىلىش،خەلقئارالىشىش قەدىمىنى تېزلىتىش مەقسىتىدە بېيجىڭدا داغدۇغىلىق ئولىمپىك تەنھەرىكەت يىغىنى ئېچىۋاتقان، جۇڭگونىڭ يۈز-ئابرويىنى كۆتۈرۈش ئۈچۈن ھەرمىللەت خەلقى تېرىشىپ-تىرمىشىپ يۈرۈۋاتقان مەزگىلدە،ئىنسانلارنىڭ بەرداشلىق بېرەلەيدىغان ئەڭ تۆۋەن ئەخلاق ئۆلچىمىنى، خېبېي ئۆلكىسىنىڭ شىجۇۋاجۇئاڭ شەھىرىدىكى بوۋاقلار ئۈچۈن سۈت پاراشوكى ئىشلەپچىقىرىدىغان ئاتالمىش ”داڭلىق كارخانا“ سەنلۇ باشچىلىقىدىكى 22كارخانا ئوخشىمىغان دەرىجىدە ئىستىمال بۇيۇمغا ئارىلاشتۇرۇش چەكلەنگەن خىمىيىلىك تەركىپ قېتىپ،ئەخلاق ئۆلچىمىنىڭ ئەڭ تۆۋەن چېكىنى يەنە بىر قېتىم بۇزۇپ

تىمىنى كانادا ئوقۇۋاتقان ئابدۈشۈكۈر تەۋسىيە قىلغان بولۇپ ئوقۇپ باقسام ئاسپىرانتلىقتا ئوقۇۋاتقانلار ھەقىقەتەن بۇ تىمىنى بىر قېتىم ئوقۇپ چىقسا بۇلىدىكەن. باكلاۋوردا ئوقۇۋاتقانلارمۇ ئوقۇپ قويسا زىينى يوق، چۇنكى نۇرغۇن يەرلىرى يەنىلا ماس كىلىدۇ. تىمىنىڭ ئەسلى يازغۇچىسى كىمۇ ھازىرغىچە ماڭىمۇ ئىنىق ئەمەس. شۇڭا يازغۇچىسى ئەسكەرتىلمىدى. ئابدۈشۈكۈر بۇرۇنمۇ كانادادا ئوقۇش ۋە ۋىزا ئېلىش توغرىلىق ئوچۇرلار بىلەن تەمىنلىگەن.

ئالىمنىڭ قولغا كەلتۈرگەن نەتىجىلىرى بىلەن تېخىمى ئىچكىرلەپ تونۇشۇش، ئۆز- ئارا ئىلىم ئالماشتۇرۇش، بۇندىن كىيىنكى تەتقىقاتلاردا ئىلاجى بولسا ھەمكارلىق ئورنىتىش مەقسىتى بىلەن شىنجاڭ ئۇنۋېرسىتىتى ھاياتلىق پەنلىرى ۋە تېخنىكىسى ئىنستىتوتى ئالىم شۈھرەت مۇتەللىپنى شىنجاڭ ئۇنۋېرسىتىتگە كىلىپ ئىلمى دوكلات بىرىش ۋە زىيارەت قىلىشقا تەكلىپ قىلغان ئىدى. مانا بۇ ھەپتە ئالىم تەكلىپكە بىنائەن زىيارەتنى باشلىۋەتتى. ھاياتلىق پەنلىرى ۋە تېخنىكىسى ئىنستىتوتى بېيجىڭغا مەخسۇس ئادەم ئەۋەتىپ ئالىمنىڭ ئالدىغا چىقتى. بېيجىڭدىكى يەنە بىر ئۇيغۇر ئالىمىمىز زەپەر ئابلىز بېيجىڭدا شۈھرەت مۇتەللىپكە ھەمرا بولدى. بېيجىڭدا شۈھرەت مۇتەللىپ جۇڭگۇ تىببى پەنلەر ئاكادىميسىنىڭ تەكلىۋىگە بىنائەن 9 – چىسلا ئۇ يەردە ئىلمى

بۈگۈن شىنجاڭنىڭ ئالدىنقى ھەپتە ئاخرىدىكى مۇسابىقىسى قانداق بولغانلىغىنى بىلىش ئۈچۈن ھۇررا كۇلۇبىنى ئارىلاۋىتىپ گەرچە شىنجاڭ كوماندىسىنىڭ يىڭىلگەنلىگىنى بىلىپ كۆڭلۇم يېرىم بولغان بولسىمۇ لېكىن بۇ بىر پارچە رەسىمنى ئۇچرىتىپ كۈڭلۈمدە بىر خىل بۇ ئانىمىزغا بولغان ھۆرمەت تۇغۇلدى. بۇ ئانىمىز ئۆزى يالغۇز ھالدا بىر ئورۇندۇقتا ئولتۇرۇپ پۇتبۇل كۆرۈۋىتىپتۇ. ئەتراپىدا باللىرى ياكى نەۋرىلىمۇ باردەك ئەمەس. بۇ ئانىمىز كىمدۇ دەپ ئۆزەمچە خىيال قىلىپ قالدىم. بۇ ئانىمىز مۇنبەرگە كىرىپ پو ئېتىشنى، مىللىتىم دەپ چوڭ سۆزلەشنى بىلمەس بەلكىم. لېكىن شىنجاڭ كوماندىسى ئەڭ ناچار ئويناپ كۈڭلىمىىزنى يېرىم قىلىۋاتقان مۇشۇنداق پەيتلەردىمۇ ، ھەممەيلەن 20 كويلۇق كۈرۈش بىلىتى قىممەت بولۇپ كەتتى دەپ زارلاۋاتقان

[ جېك ئىلاۋىسى: ئۇيغۇرلار مودا ساھەسى تىلىغا ئېلىنسا بىز دىمەتلىكلەر كۆپىنچە رەنانى ئەسكە ئالىمىز، چۇنكى ئۇ بىز بىلەن تەڭ دىمەتلىك ھەم CCTV دىكى مۇسابىقە ئەھۋالىنى نەخ مەيداندىن كۆرگەن. شۇندىن كىيىن رەنا بىراقلا داڭ چىقىرىپ ئۇيغۇرلارنىڭ ئىچكىردىكى بىر ئوبرازى بولۇپ قالدى. لېكىن رەنا بىرىنچىسى ئەمەس. ئۇنىڭدىن تەخمىنەن 10 يىللار بورۇن شىرىنئاي ئىسىملىك بىر ئۇيغۇر قىزىمۇ ئوخشاش نەتىجىلەرگە ئىرىشكەن، ئۈز ۋاختىدا شىنجاڭ ياشلىرى ژورنىلىغا مۇقاۋىسغا رەسىمى بىرىلىپ تۇنۇشتۇرۇلغان. شۇ رەسىمدىكى سماسى ئىسىمدە قاپتىكەن. كىيىن ئۇيغۇرچە مەتبۇئاتلاردا ئۇنچە خەۋىرى بولمىدى. كىيىن يەنە ئىچكىرگە ئوقۇشقا كىرگەندە بەزى خەنزۇ ساۋاقداشلار  بىزنى كۆرسە شىرىنئاينىڭ ناخشىسى ياخشى …

نيۇيورك ۋاقىت گىزىتىنىڭ 1981 -يىلدىكى بىر سانىدىكى خەۋەردە دىيىلىشچە شۇ ۋاقتلاردا خەلقارا سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئورۇشىنى باشتىن كەچۈرۋاتقان بولۇپ رۇسلار ئاففانىستاننى بسىۋالغان، ئىراندا ئىنقىلاپ بولۇپ ئامرىكىغا مايىل پەھلىۋى خاندانلىغى ئاغدۇرۇلۇپ تاشلىنىپ يىڭى ھۈكۈمەت روسلارغا مايىل بولۇپ ئامرىكىغا تىغمۇ تىغ قارشى سىياسەت يۆرگۈزگەن. شۇ ۋاقىتلاردا جۇڭگۇ بىلەن روسىيەنىڭمۇ مۇناسىۋىتى ياخشى ئەمەس بولۇپ جۇڭگۇمۇ روسىيەدىن قاتتىق ئەندىشە قىلىپ تۇرۇۋاتقان ۋاقىتلار ئىكەن. ئۇنىڭ ئۈستىگە ئۇ ۋاقىتلاردا ماۋزىدوڭ ۋاپات بولۇپ، خۇاگوفىڭ ۋە دىڭشياۋپىڭلار سىياسەتنى تەڭشاۋاتقان دەۋىر ئىكەن. شۇ ۋاقىتتا جۇڭگۇدا يىڭى دۆلەت قۇرۇلغاندىن تارتىپ ئىزچىل بۇ ھۈكۈمەتكە قارشى تۇرۇپ

بۈگۈن قارىسام شەبنەم تورى سۈھبەت ئويۇشتۇرۇپتىكەن، چۈشۈرۈپ كۇرۇپ باقتىم. نىغمەتنىڭ تېلىۋىزوردىكى سۈزلەۋاتقان خەنزۇچىسىغا قاراپ ئۇنى مەن ئۇيغۇرچىنى ياخشى سۈزلىيەلەيدۇ دەپ قەتئى ئويلىماپتىكەنمەن. چۇنكى ئۇنداق يۇقىرى سەۋىيەدە سۈزلىگەن، جۇڭگۇ، خەنزۇ ئاساسى ئېقىم مەدىنىيـتىگە بۇنداق چوڭقۇر كىرەلىگەن ئادەم كىچىگىدىن تارتىپ پۈتۈنلەي ئۇيغۇرچە مۇھىت بولمىغان شارائىتتا چوڭ بۇلغان، شۇڭا ئۇيغۇرچىنى ياخشى سۈزلىيەلمەيدۇ، ئۇيغۇرلار بىلەنمۇ بەك ئارلىشىپ كەتمەيدۇ دەپ ئويلايتتىم. لېكىن بۈگەن كۆرگەن بۇ قىسقا سۈھبەت بۇ كۆز قارىشىمنى پۈتۈنلەي ئۈزگەرتىۋەتتى. ئۇ ئۇيغۇرچىنى شۇنداق ياخشى سۈزلەيدىكەن، ئۇيغۇرچە بولغان مۇھىتتا چوڭ بولغان ئىكەن. دادىسى خەلىق نەشىرىياتنىڭ مۇھەرىرى ئىكەن

نېمىلا دېگەن بىلەن نەتىجىگە ئېرىشكەنلەرنىڭ كۆز يېشىنى ۋە ئوڭۇشسىزلىققا ئېرىشكۈچىنىڭ كۆز يېشىنى كۆرۈپ، ئۈمىد بىلەن ئۈمۈدسىزلىكنىڭ ئادەمگە ئېلىپ كېلىدىغان تەسىرى تىل بىلەن ئىپادىلىگۈسىز.بىزگە ئېلىپ كېلىدىغىنى بىر خىل قەيسەر روھ!شان-شەرەپ ۋە مۇۋاپىقىيەتنىڭ ئىنسان قەلبىدە قالدۇرىدىغان چوڭقۇر تەسىرى….
بىر مۇۋەپىقىيەتلىك ئېچىلغان ئولىمپىك تەنھەرىكەت يىغىننى تاماملاش ئۈچۈن،7يىل ۋاقىت،نەچچە يۈزمىڭ ئادەم،نەچچە مىليارد پۇل خەجلەشكە توغرا كېلىدۇ.خەلق-ئارا ئولىمپىك كومىتېتىنىڭ،ئولىمپىك تەنھەرىكەت يىغىلىشى ئۆتكۈزمەكچى بولغان شەھەرگە قۇيۇلىدىغان تەلىپى ئىنتايىن يۇقىرى، ئولىمپىك تەنھەرىكەت يىغلىشىنى ئۆتكۈزۈشنى ئىلتىماس قىلغۇچى ئىنتايىن مۇرەككەپ بولغان تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلىش باسقۇچلىرىنى