ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
18. ئامېرىكىدىكى مىھىرلىك رامازان كۈنلىرى
ئامېرىكىدا رامازان بىر كۈندە باشلانمىدى، تۈرك قارداشلىرىمىز جۈمە كۈنى باشلىدى، ئەرەب بۇرادەرلەر شەنبە كۈنى زوھۇرلۇق يەپتۇ. بىز شەنبە كۈنى كانزاس شىتاتلىق ئۇنۋېرىستىتقا كەلگەن ئىككى ئۇيغۇرۇمىزنى مىھمانغا تەكلىپ قىلغانلىقىمىز ئۈچۈن تۇنجى كۈنى تۇتالماي قالدۇق. مىھمانلارغا گەپ ئارىلىقىدا بۇنى تىلغا ئېلىۋىدۇق، ئۇلار كۈلۈپ كەتتى. ئەسلىدە ئۇلارمۇ شەنبە ئەتىگەن مىھماندارلىققا بارىمىز دەپ روزا تۇتالماپتۇ. يېڭى كەلگەن ئېنىمىزنىڭ ئامېرىكىلىق ياتاقدېشى ئەرەبچە ئۆگەنگەنىكەن، ئۆزىنىڭمۇ بىللە روزى تۇتقىسى بارلىقىنى، روزىنىڭ خاسىيىتىنى ھىس قىلىپ باققۇسى بارلىقىنى ئېيتتى. شۇ كۈنى ئىككى ئۇيغۇر مۇساپىرنى بىر يېرىم سائەت ماشىنا ھەيدەپ يېنىمىزغا ئېلىپ كەلگەن …

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
15. سۇنىڭ قېشىدا، ئوتنىڭ تېشىدا
ئۇيغۇرلار ئاجايىپ مىللەتبىز، ئۆلۈمگىمۇ چاخچاق ئالغاچ بارىدىغان، يىغلىسىمۇ ئاھاڭغا سېلىپ، قوشاق قاتىدىغان. قېرىنداش تۈركىيە تۈركلىرى ئۇيغۇردىكى بۇ سەنئەت تالانتىنى ھازىرقى سىياسىي تۇرمۇشقا تەدبىقلاپ، نامايىشنى قۇشاقتەك رېتىملىق، ئاھاڭدار شۇئارلىرى بىلەن ئەۋجىگە چىقىرىشىدۇ.. مەنچە قانچە قېتىملىق  تارىخىي قىرغىنچىلىق، پىشكەللىك ۋە مەھرۇملۇقلاردىن ئامان قالغان مىللەتنىڭ خاراكتىرىدە بۇنچىلىك ئۆزگىچىلىكنىڭ بولۇشى تاساددىپىلىق ئەمەس، ئەلۋەتتە. مەن بىلىدىغان تىللاردا ئوت ھەققىدىكى سۆزلەر ئۇيغۇرچىدىكىدىن ھەم ھەم ئاز ھەم رەڭسىز. ھاياتنى ئوتتەك قىزغىنلىقتا سۆيگەن بۇ مىللەت ئاشىقلىق، قەتئىيلىك، جاسارەت، پىداكارلىق، مەردانىلىك، ھالاللىق قاتارلىق خىسلەتلەرنى ئوتقا ئوخشۇتۇپ نۇرلاندۇرۇپ ئۆگەنگەن. ئوت ئۇيغۇرلارنىڭ ياشىسا لاۋۇلداپ تۇرىدىغان …

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
12. سەئۇدىلىق ئۇيغۇر ئىمام
مەن تۈرك خاتىپتىن مۇشۇ مەكتەپتىكى مەسجىدتە بۇرۇن ئىماملىق قىلغان سەئۇدىلىق بىر ئۇيغۇر دوكتۇر ھەققىدە سورۇماقچى ئېدىم، قارىسام مېنىڭ كەينىمدە ئۆچۈرەت كۈتۈپ تۇرغانلار ساقلاپ كەتكىدەك شۇڭا تونۇشقانلىقىمدىن تولىمۇ مەمنۇن بولغانلىقىمنى بىلدۈرۈپ خوشلاشتىم.
ئاڭلىشىمچە بۇ مەكتەپتە تۇرسۇنجان ئىسىملىك سەئۇدىلىق بىر ئۇيغۇر ئىمام بولغانىكەن. ئۇ مەزكۇر مەكتەپنىڭ مائارىپ فاكۇلتىتىدا دوكتۇرلۇقتا ئوقۇيدىكەندۇق. بۇ كىشىنىڭ ئاتىسى 1940-يىللىرىنىڭ ئاخرىدا خوتەندىن سەئۇدىغا چىقىپ كەتكەن بولۇپ بۇ كىشى شۇ يەردە تۇغۇلغانىكەن. ماڭا گېپىنى قىلىپ بەرگۈچى ھازىرقى كادىر ئۇيغۇرلارنىڭ كىيىنىشىدە يۈرگەچكە تۇرسۇنجانغا ئانچە ياقمىغانمىش. تۇرسۇنجان ئائىلىسىنى بىللە ئېلىپ كەلگەن بولۇپ ئوغلىنى مۇشۇ …

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
10. ئامېرىكىدا ئەمەلگە ئاشقان ئاپتۇنومىيەم
زىيالىينىڭ جەمئىيەتتىكى روللىرىنىڭ بىرى دۇنيادىكى يېڭى ھادىسە ۋە شەيئىلەرنى نۇتۇق ۋە يازما ئارقىلىق ۋاقتىدا خۇلاسىلەپ مەزكۇر جەمئىيەت ئەھلىنىڭ تەپەككۇرىغا ئاراچ يارىتىشتۇر.  بىز بۇ يەردە ئاراچ دېگەندە تىلنىڭ تەپەككۇر جەريانىدىكى پىكىر قىلغۇچى بىلەن پىكىر ئوبىكتى ئوتتۇرىسىدكى ۋاستىچىلىق رولىنى كۆزدە تۇتىۋاتىمىز. ئۇيغۇرچە مەيداندا تۇرۇپ دۇنيا ۋەزىيىتى، ئىقتىسادىي يۈزلىنىش ۋە ئىددىيىۋىيي ئېقىملارنى چۈشەندۈرۈپ، خۇلاسىلەپ، تۇرىدىغان زىيالىلىرىمىز بولمىغاندا خەقلەرنىڭ ئاشقازىنى شاما قىلىۋەتكەن ئەبجەش قاراشلارنى تەرجىمە قىلىش ئارقىلىق جاھاننىڭ ئىشلىرىنى چۈشىنىدىغان بېقىندى ھالغا چۈشۈپ قالىمىز. دۇنيانى بىۋاستە ئۇيغۇرچە چۈشىنىش ۋە چۈشەندۈرۈش ئۈچۈن دائىم يېڭى سۆز ئاتالغۇلارنى پەيدا قىلىشقا …

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
8. سالام، ھۆر شىتات
كانزاس ئامېرىكىدىكى ئىچكى ئۇرۇش مەزگىلىدە قۇللار كۆپ، دېھقانچىلىقنى ئاساس قىلغان شىتات بولۇشىغا قارىماي قۇللۇقنى بىكار قىلىش تەرەپتارى بولغانىكەن. ئايرۇپىلاندىن چۈشۈپ يولدىكى تاختىلاردىن ھۆر شىتات دېگەن ئىسىمنى كۆپ چېلىقتۇردۇم. ماڭا ”ھۆر شىتات“  دېگەن سۆز تولىمۇ چىرايلىق كۆرۈندى ۋە ”ھەرنىمە بولسا ھۆرلۈك ئەنئەنىسى بار كىشىلەرنىڭ قېشىغا كېلىپتىمەن“ دەپ ھاياجانلاندىم.  مېنى ئالغىلى چىققان موڭغۇل بالىمۇ بۇ يەردىكى كىشىلەرنىڭ كۆپىنچىسىنى ھۆر پىكىرلىك دەپ تەرىپلىدى.  ئۇنىڭ ئېيتىشىچە ئىچكى ئۇرۇشتا كانزاس شىتاتىغا قوشنا بولغان مىززورى شىتاتى قۇللۇقنى ھىمايە قىلغانىكەن. مىززورىلىق قۇلدارلاركانزاسقا ھۇجۇم قىلىپ قىرغىنچىلىق قىلىپتۇ. شۇڭا ھازىرغىچە بۇ زىددىيەتنىڭ ئىپادىلىرى …

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
7. ”مايگۈلى“ نىڭ جەزبىسى
ئايرۇپىلانغا چىقىۋاتقاندا مېنى ئۇزۇتۇپ چىققان ئوقۇغۇچۇمنىڭ ”ئەركىنلىك سەپىرىڭىز باشلاندى“ دېگىنى ئېسىمگە كەلدى.  مەن ئۇنىڭغا “ بۇ مېنىڭ ئىزدىنىش سەپىرىمنىڭ داۋامى“ دېگەنىدىم. ئەقىللىق ئوقۇغۇچۇم بەلكىم مېنى ماي گۈلى ناملىق پاراخوتقا ئولتۇرۇپ  ئەركىنلىك، يېڭى دۇنيا ئىزدەپ سەپەرگە چىققان ئەنگىلىيىلىك يېڭى دىن مۇخلىسلىرى (پروتېستانتلار) غا ئوخشاتقان بولۇشى مۇمكىن. 1620 – يىللاردا ئەنگىلىيەدىكى خىرىستىيان ئىسلاھاتچىلىق ھەركىتىدە يېڭى دىن تەرەپتارلىرى  تەھدىتكە ئۇچراپ ئامېرىكىغا ئولتۇراقلاشقانىكەن. شۇلارنى ئويلاپ ئايرۇپىلانغا چىقىپ قارىسام مۇتلەق كۆپى جوڭگۇلۇق. شۇئان كۆزۈمگە ئايرۇپىلان ”ماي گۈلى“دەك، ئولتۇرغانلار ”قاچقۇن“ لاردەك كۆرۈنۈپ كەتتى. 2008-يىلى ئامېرىكا پۇقرالىقىغا ئۆتكەنلەر ئىچىدە جوڭگۇلۇقلار ئىككىنچى …

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
6. خەير دوستلار
رەسمىيەتلەرنى بېجىرىش ئۈچۈن  بېيجىڭدا بىر مەزگىل تۇرۇپ قالدىم. بېيجىڭ ئۆزگىرەپتۇ، بىنالار تېخىمۇ ئېگىزلەپتۇ.  بىر يېرىم مىليارتقا يېقىن خەلق تۆلەۋاتقان باج، يەر ئاستى ۋە ئۈستىدىن قېزىلىپ، ئېچىلىۋاتقان بايلىقلار بۇ شەھەرنىڭ بىنالىرىنى پارقىرىتىپ، يوللىرىنى كەڭەرتىپتۇ. يول بويىلىرىنىڭ يېشىللىقىغا، قەدىمكى بىنالارنىڭ، چىركاۋ-بۇتخانىلارنىڭ ساقلاپ قېلىنىشىغا ۋە گەۋدىلىنىشىگە ئالاھىدە كۈچ سەرپ قىلىنىپتۇ. مەن يول بويلىرىدا بۇندىن ئون نەچچە يىل بۇرۇن پەقەت كۆرۈنمەيدىغان بىر قانچە چىركاۋنىڭ ئالاھىدە مەيدان بىلەن گەۋدىلەنگىنىگە بەكرەك دىققەت قىلدىم. قەشقەردىكى ئۇيغۇر بىناكارلىقنىڭ نەمۇنىلىرى بېيجىڭدىكى تارىختا خەلقنىڭ خۇنىغا پۈتكەن ئوردىلاردىنمۇ قەدىرسىزمىدى؟ خەلققە پوقىنى يىگۈزگەن قانخور پادىشاھلارنىڭ قەبرىستانلىقى ئۆز جايىدا، ماۋزىدوڭنىڭ …

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن

1. خاتىرەمدىكى ئامېرىكا
2.   ئىزدىنىش سەپىرى
3. رىياللىقنىڭ قىستىشى ۋە ئىددىيەلەر ئاچىلىدا
4. نېمە قىلىش كىرەك؟
5. يول قايان؟
6. خەير دوستلار
7. ”مايگۈلى“ نىڭ جەزبىسى
8. سالام، ھۆر شىتات
9. ئامېرىكدىكى تۇنجى چۆچۈرە
10. ئامېرىكىدا ئەمەلگە ئاشقان ئاپتۇنومىيەم
11. ئۇنۋېرىستىتىكى جۈمە نامىزى
12. سەئۇدىلىق ئۇيغۇر ئىمام
13. ئامېرىكىلىقلار باشقىلارغا باھا بەرگەننى يامان كۆرەمدۇ؟
14.ئامېرىكىدا نېمە بار، نېمە يوق؟
15. سۇنىڭ قېشىدا، ئوتنىڭ تېشىدا
16. ھەقىقەتنىڭ دۆلىتى ۋە مىللىتى
17. رازىيەدىن ئۇيغۇرلار رازى …

ئامرىكىنىڭ چوڭ كىچىك قانۇنلىرىنىڭ كۆپلىگىدىن ئادەم ئاران تۇرىدۇ قانۇن بىلەن ئوينىشىپ قالغىلى، مەسىلەن، ئادەم يا خوتۇننى ئۇرغىلى بولمىغان يا بالىسىنى. ئەلۋەتتە بۇ يەردە ئۈزەمنى دىمىدىم، مەنغۇ ئۈزەمنى دەڭسەپ باقسام ھىچ خوتۇننى ئۇرالايدىغاندەك ئەمەس، ھەم بۇ كەمنىڭ خوتۇنلىرىنى ئۇرۇپ قۇتۇلغىلى بۇلامدۇ دىسە، بۇلوپمۇ ئامرىكىدا. ئاندىن ئامرىكىنىڭ ئادەملىرىمۇ ئارتۇق ئىشقا ئارلاشقىلى ئامراق، كوچىدا ماڭسىمۇ، ماشىنا ھەيدىسىمۇ، ئۆيىدە ئولتۇرسىمۇ، خەقنىڭ ئىشىغا ئارلىشىپلا تۇرىدۇ. لېكىن بىزدەك ئارلىشىپ ئارىغا كىرىپ كىلىشتۇرۇپ قويمايدۇ، بەلكى ئىشىنى قىلغاچ ساقچى چاقىرىپ قويىدۇ. ئاندىن ساقچىلارمۇ بەزىدە رۇدىپايدەك كىرىشىپلا قالىدۇ، يوقلا بىر ئىشنى سوراپ كەپ قالسىمۇ ئالەمنىڭ نەرسىسىنى سوراپ باقىدۇ. تېخى …

نيۇيورك ۋاقىت گىزىتىنىڭ 1981 -يىلدىكى بىر سانىدىكى خەۋەردە دىيىلىشچە شۇ ۋاقتلاردا خەلقارا سوغۇق مۇناسىۋەتلەر ئورۇشىنى باشتىن كەچۈرۋاتقان بولۇپ رۇسلار ئاففانىستاننى بسىۋالغان، ئىراندا ئىنقىلاپ بولۇپ ئامرىكىغا مايىل پەھلىۋى خاندانلىغى ئاغدۇرۇلۇپ تاشلىنىپ يىڭى ھۈكۈمەت روسلارغا مايىل بولۇپ ئامرىكىغا تىغمۇ تىغ قارشى سىياسەت يۆرگۈزگەن. شۇ ۋاقىتلاردا جۇڭگۇ بىلەن روسىيەنىڭمۇ مۇناسىۋىتى ياخشى ئەمەس بولۇپ جۇڭگۇمۇ روسىيەدىن قاتتىق ئەندىشە قىلىپ تۇرۇۋاتقان ۋاقىتلار ئىكەن. ئۇنىڭ ئۈستىگە ئۇ ۋاقىتلاردا ماۋزىدوڭ ۋاپات بولۇپ، خۇاگوفىڭ ۋە دىڭشياۋپىڭلار سىياسەتنى تەڭشاۋاتقان دەۋىر ئىكەن. شۇ ۋاقىتتا جۇڭگۇدا يىڭى دۆلەت قۇرۇلغاندىن تارتىپ ئىزچىل بۇ ھۈكۈمەتكە قارشى تۇرۇپ

ئۈتكەن ھەپتە مەن بىر ئۇيغۇرچە توي مۇراسىمىغا قاتناشتىم. توغرا، ھىچ بولمىغاندا توينىڭ بىرىنچى كۈنىنىڭ كىيىنكى يېرىمىغا تولۇق قاتناشتىم. كۈرەلەيسىز، ئۇيغۇر تويلىرى تولۇق ئىككى كۈن داۋاملىشىدۇ، كۈندۈزدە ۋە ئاخشامدىمۇ پائالىيەت ئورۇنلاشتۇرلىدۇ.ھازىرسىز غەرىپتىكى تويلارنى كۈز ئالدىڭىزغا كەلتۈرگەن بۇلسىڭىز ئۇنى ئۇنتۇپ كىتىڭ. بۇ پۈتۈنلەي ئوخشىمايدۇ. ناھايتى قىزىقارلىق، بەكلا باشقىچە،ھاھا.

مەسىلەن، سىز غەرىپتە توي تەكلىپنامىسىنى تاپشۇرۋالسىڭىز ئۇنى كەم دىگەندە بىر ياكى بىر ئاي بۇرۇن تاپشۇرۋالىسىز. لېكىن مەن بۇ توينىڭ باغىقىنى توينىڭ ئالدىنقى ئاخشىمى تاپشۇرۋالدىم، شۇنداقلا باشقىلار ئۈز قۇلى بىلەن بەردى تېخى.

ئامرىكا غايىسى American Dream توغرىسىدا كىرىش سۆز مەن بۇ توغرۇلۇق بىر نەرسە يېزىشنى ئويلاپ كەلگىلى خېلى ئۇزۇن بولدى،ئىنگىلىز تىلى ئۈگىنىپ باققانلارنىڭ كۆپ قىسمى كىنو ياكى تىكسىتلەردە ئازدۇر كۆپتۇر بۇ ئامرىكا قۇرۇقلۇقىدا كەڭ كۆلەمدە ئىشلىتىلىدىغان ئاتالغۇنى ئۇچرىتىپ باققانغۇ دەيمەن.بۇ قېتىم مىنىڭ يازماقچى بولغىنىم ئامرىكىلىقلارنىڭ ئىدىلوگىيىسى ۋە ئامرىكا ئىدىلوگىيىسىنىڭ ئەڭ چوڭ ئالاھىدىلىكى بولغان ئامرىكا غايىسىAmerican Dream نى تونۇشتۇرۇش ۋە ئۇنىڭ ئۈستىدىن مۇلاھىزە يۈرگۈزۈش.بۇ خىل ئىدىلوگىيە ئامرىكىنىڭ سىياسى ،ئىقتىسادى تۈزۈلمىلىرىنىڭ ھەممە قىسمىغا سىڭىپ كەتكەن.بۇ بىزنىڭ ئامرىكىنى تېخىمۇ ياخىشى چۈشىنىشىمىزگە چوڭ ياردىمى بولىدۇ دەپ ئويلايمەن. ھازىرقى دۇنيادىكى ئەڭ تەرەققى قىلغان دۆلەت ئامرىكىدىكى مۇتلەق كۆپ …

توختىماي قار ياغقىلى بىر ھەپتە بۇلدى، تازىلانمىغان  يەرلەردىكى قارلار بىلىمدىن ئاشقىلى تۇردى. ئۈيۈمنىڭ ئالدىدىكى چىملىقتىكى قارمۇ تىزىمدىن ئېشىپتۇ. بۈگۈن ئەتىگەندە مەكتەپ قاتناشتىكى بىخەتەرلىكنى كۈزدە تۇتۇپ مەكتەپكە كەلمەسلىكنى ئۇختۇرۇپتۇ. ئەتىگەندە ئۇخلاپ ياتسام جىددى خەۋەر دەپ تېلفۇن، ئىلخەت سانغۇقۇم توشۇپ كىتىپتۇ. سۇغاقتا خوش يېقىپ بىر كۈن ئۆيدىن چىقماي يېتىپ ئاراپ ئاپتىمەن، دەنشىنىڭ قاناللىرىنى قالدۇرماي ئاختۇرۇپ چىقىپتىمەن، بۇنداق ئازادىچىلىك ھىس قىلىپ باقمىغىلىمۇ ئۇزۇن بوپتىكەن. كەچتە ئولتۇرۇپ بىر قۇر ئامرىكىنىڭ كىلەر قېتىمقى پرىزدىنت سايلىمىنىڭ دىموكراتلار پارتىيسى ئىچىدىكى ئىككى كۈچلۈك نامزاتنىڭ تېلىۋىزىيە مۇنازىرىسىنى كۈرۈپتىمەن. ئامرىكنىڭ سىياسى رەھبەرلىرىنى "ئۇنى دىدى، بۇنى دىدى" دەپ دەنشىدە يا …

ئامرىكىغا كىلىشتە ئوقۇش ئۈچۈنلا كىلىش ھاجەت ئەمەس ئامرىكىغا كۈچمەن بۇلۇپ كىلىشتە تېخىمۇ شۇنداق،قايسى كۈنى بىر قصز بالا بىلەن پاراڭلىشىپ قالدىم. ئامرىكىغا كىلىمەن دەپ ھازىرغىچە خەجلىگەن پۇلى نەچچە يۈز مىڭ كوي بولۇپ بوپتۇ، ئىككى قېتىم ئەلچىخانىدىن ۋىزا ئالالماي قايتۇرۋىتىپتۇ. بېيجىڭدا يەنە يول ئىزدەپ يۈرۈۋىتىپتۇ. شۇنىڭغا ئوخشاش ئاتا ئانىسى بايلارنىڭ ئامرىكىغا قانۇنلۇق كۈچمەن بۇلۇپ بىۋاستە ئامرىكنىڭ يېشىل كارتىسىنى ئالىدىغان يەنە بىر تۈرى بار. ئۇ بۇلسىمۇ ئامرىكىغا مەبلەغ سېلىش يولى بىلەن ئۇدۇللا يېشىل كارتا ئېلىش. بۇ ھازىرغىچە ئامرىكىدىن يېشىل كارتا ئېلىش تۈرلىرىنىڭ ئەڭ تىز بىجىرلىدىغىنى ئىكەن. شۇنداق بۇلغاندا خەجلىگەن پۇلى تېخىمۇ بىكار كەتمەيدۇ، …