ئۇيغۇر تىلى ئۆلمەيدۇ
فىرانسىيەنىڭ مۇھىم ئۇنۋىرسىتىدا تۇنجى قېتىم ئۇيغۇر تىلى دەرسى تەسسىس قىلىنغانلىغىنى خاتىرلەش ئۈچۈن Jeck بلوگى تەرىپىدىن ئالاھىدە تەكلىپ بىلەن يىزىلغان.
ئۇيغۇر تىلىنىڭ فرانسىيەدىكى ئەڭ مۇھىم ئالى بىلىم يۇرتلىرىنىڭ بىرىدە رەسمى ھالدا دەرس قىلىپ بېكىتىلگەنلىك خەۋىرى ئۈندىدار، كوت-كوتقا ئوخشاش پاراڭ قۇتىلىرىدا تارقىلىپ كەتكەندىن كىيىن، بەزى ساۋاقداشلار ماڭا خەت يېزىپ، ئۇيغۇر تورداشلارنىڭ بۇ ھەقتە تولۇقراق ئۇچۇر ۋە مېنىڭ كىملىكىم ھەققىدىكى مەلۇماتلارنى سوراۋاتقانلىقىنى ئېيتىشتى. ماقالىلىرىمنى ئېلان قىلىپ تۇرىدىغان جەك بلوگىمۇ مېنىڭ بۇ ھەقتە بىر تەپسىلىيرەك ماقالە يېزىپ بېرىشىمنى ئۆتۈندى. بۇ خەۋەرنى مەن رەسمى ئۇقتۇرۇش ئالغان ھامان، خوشاللىقىمنى باسالماي، فېيسبۇكتا ئېلان قىلغاچقا ۋە تەپسىلى مەلۇماتلارنى كېچىكىپ ئالغاچقا، پەقەت ئەمدى ۋاقىت چىقىرىپ، بۇ قىسقا ماقالە ئارقىلىق، تورداشلارنىڭ سوئاللىرىغا مانا ئەمدى جاۋاپ ئېلىپ كېلەلىدىم.
بىر نەچچە يىللىق تىرىشچانلىقلار نەتىجىسىدە، يېقىندا ئۇيغۇر تىلى ئاخىرى فرانسىيە دۆلەتلىك شەرق تىللىرى ۋە مەدەنىيەتلىرى ئىنىستىتۇتىدا رەسمى ھالدا تولۇق كۇرس دەرسى قىلىپ بېكىتىلدى. بۇ ئۇنىۋېرسىت فرانسىيەنىڭ بىردىنبىر شەرقشۇناسلىق ئالى بىلىم يۇرتى.

فرانسۇز تىلى بىلەن تۈرك تىلى دەرسىدىن باشقا، يەنە ئۇيغۇر تىلى دەرسىمۇ تەسىس قىلىنغان بولۇپ، بۇ دەرس تۈرك تىلىدىن قىممەت (ئالدىنقىسى يىلىغا ئەللىك ياۋرو، كىيىنكىسى يىلىغا يۈز ياۋرو). دەرسىنى مەن شەخسەن ئۆزۈم بېرىمەن ۋە شۇ ئان فرانسۇزلار ئۈچۈن ئۇيغۇر تىلى كىتاپچىسى تۈزۈۋاتىمەن. دەرس ھەقلىرى ئەلۋەتتە ئوقۇتقۇچىغا ئەمەس، ئۇدۇل ئۇيۇشمىنىڭ خەزىنىسىگە بارىدۇ. ئۇيغۇر تىلى بىر يىللىق بولۇپ، بۇ بىر يىل جەريانىدا ئوقۇغۇچىلار ئۇيغۇر كونا يېزىقى، بىرلىككە كەلگەن لاتىنچە يېزىقى، گرامماتېكا ئاساسلىرى (ئۈچ زامان ۋە ئالتە كېلىش) ۋە كۈندىلىك تۇرمۇشتىكى جۈملىلەر ئۈگىتىلىدۇ. ئۇيغۇر تىلىغا كىرگەنلەر ئاساسەن بۇنىڭدىن كىيىن ئۇيغۇرلار ھەققىدە تەتقىقات ئېلىپ بېرىشقا كىرىشكەن جوڭگوشۇناسلار بولۇپ، بۇلارنىڭ ئىچىدە بۇ يىل ۋاپات بولغان فرانسىيەنىڭ نوپۇزلۇق جوڭگوشۇناسى ئېلىزابەت ئالەسمۇ بار ئىدى. ئانا تىلىدا ئوقۇيالمىغان، پۈتۈنلەي خەنزۇ مەكتەپتە يېتىشكەن ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلارغا ئانا تىلىنى ئۈگىنىش پۇرسىتى يارىتىپ بېرىش ئۈچۈن، شۇلارغا مەخسۇس ماس كېلىدىغان ۋاقىتتا ھەقسىز ئۇيغۇر تىلى دەرسى ئۆتۈپ بېرىشنى خېلى بىر مەزگىل ئېلان قىلغان بولساممۇ، ئەمما ھېچكىمدىن سادا كەلمىگىنى ئۈچۈن، پەقەت باشقىلارغىلا بەردىم.

يېقىندىن بېرى، بارغانسېرى فرانسىيەدىكى مەيلى ئوقۇغۇچى-ئوقۇتقۇچى بولسۇن، ئۇيغۇرپەرۋەر ياكى يىراقتىن كۈزەتكۈچىلەر بولسۇن، ئوقۇغۇچىلار ئۇيۇشمىمىز ئوغۇزغا كېلىۋاتقان ياخشى ئىنكاسلار كۆپىيىپ قالدى. بۇلارنىڭ ئىچىدە ئەڭ كۆپ سورالغان سوئال : ”سانىڭلار شۇنچە ئاز، فرانسىيەدىكى تۇرۇش ۋاقتىڭلار شۇنچە قىسقا تۇرۇپ، نېمىدىگەن جانلىق ۋە مىللەتپەرۋەر سىلەر؟ بۇنچىلا غەيرەت ۋە ئېنىرگىيەنى نەدىن ئالىسىلەر؟ ئۇيغۇرلارنىڭ ھەممىسى مۇشۇنداق ھەيران قالارلىقمۇ؟“
ئەمەلىيەتتە مىللىتىمىزنى فرانسىيەدە مۇشۇ يوسۇندا تونۇشتۇرۇپ، فرانسۇز ۋە باشقا مىللەت كىشىلىرىنى ھەيران قالدۇرىۋاتقان بىز ئون نەچچە ئوقۇغۇچى بارلىق ئۇيغۇرلارغا ۋەكىل بولالمايمىز. دۇنيادىكى بارلىق مىللەتلەرگە ئوخشاش بىزنىڭ مىللىتىمىزدىمۇ ھەر تىپ، ھەر خۇلقتىكى كىشىلەر مەۋجۇت. ئەمما ئوغۇز ئوقۇغۇچىلار ئۇيۇشمىمىز بىلەن فرانسىيەدە توختىماي ئېلىپ بېرىلىۋاتقان ئۇيغۇر مەدەنىيەت بايراملىرى باشقىلارغا خۇددى بارلىق ئۇيغۇرلار مۇشۇنداق مىللىتى ئۈچۈن بارلىقىنى بېرىدىغاندەك تەسىر بەرمەكتە.
دېمىسىمۇ، فرانسىيەدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ سانى تۈركىيە، گېرمانىيە، گوللاندىيە، شىۋىتسىيە ۋە نورۋېگىيەلەردىن ئاز بولسىمۇ، ئەمما مۇتلەق كۆپ قىسمى ئوقۇش سەۋەبى بىلەن كەلگەن ئالى مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىدىن تەركىپ تاپىدۇ. سانىنىڭ ئازلىقىغا قارىماي، تېز سۈرئەتتە تىل ئېگەللەپ، ئۇيۇشۇپ، تەشكىللىنىپ

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
33. ئامېرىكىدىكى ئازەرىنىڭ زارى
ئامېرىكىغا كېلىپ تۇنجى قېتىملىق ساياھېتىمدە بىر ئىرانلىق تۈرك (ئىرانغا مۇستەملىكە ئەزەربەيجانلىق) بىلەن پاراڭلىشىپ قالدىم. دەسلەپكى پاراڭلاردىن مېنى ئېچىندۇرغىنى، يېشى50 دىن ئاشقان بۇ كىشىنىڭ بىر ئېغىز ئىنگىلىزچە بىلمەي تۇرۇپ ۋەتىنىنى، ئائىلىسىنى تەرك ئېتىپ، يات ئەلدىن پاناھلىق تىلەپ بامباشقا بىر ھاياتلىق سەپىرىگە ئاتلانغىنى بولدى. 2009-يىلى تومۇزدىكى پاجىيە سەۋەبلىك بۇ كىشىمۇ مېنىمۇ ئامېرىكىغا پاناھلىق تىلەپ كەلدىمىكىن دەپ قاپتۇ. پەرەز قىلغىنىمدەك ئۇ ئامېرىكىغا سىياسى پاناھلىق تىلەپ كەپتۇ. ئۇنىڭ ئېيتىشىچە پاناھلىق تىلەش دېگەنلىك ئۆز دۆلىتىدە ھاياتى خەۋپ ئىچىدە قالغان كىشىلەرنىڭ نورمال ھاياتىنى داۋام قىلىش ئۈچۈن باشقا دۆلەتلەرنىڭ قوغۇدىشىغا، ئىلتىپاتىغا …

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
32. ئامېرىكىدا ئاياللار ۋە  ئەرلەر
1.    ئايالىمنىڭ نەزىرىدىكى ئامېرىكا ئاياللىرى ۋە ئەرلىرى
ئايالىم ئامېرىكىغا كەلگەندىن كېيىن ئامېرىكىلىق قىز-ئاياللارنىڭ ياسىنىپ تارىنىشلىرىغا باھا بېرىشكە باشلىدى. ئۇنىڭ ئېيتىشىچە بۇ يەردە قىز چوكانلار ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ ئەكسىچە يۈزىگە ئانچە قېنىق گىرىم قىلمايدىكەن. ئايالىم ئامېرىكىلىقلار بىلەن ئىشلەش جەريانىدا ئامېرىكىلىق خانىم  قىزلارنىڭ يۈز گۈزەللىكىگە ئەمەس ئۇسقىنىنىڭ گۈزەللىكىگە بەكرەك كۆڭۈل بۆلىدىغانلىقىغا دىققەت قىلىپتۇ. ئادىتىم بويىچە ئايالىمغا بۇنىڭ سەۋەبىنى چۈشەندۈرۈشۈم كېرەك، ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ يۈزىگە كۆپرەك گىرىم قىلىشىدىكى، ئامېرىكىلىقلارنىڭ بەدەن گۈزەللىكىگە بەكرەك مەپتۇن بولۇشىدىكى سەۋەب نېمە؟
بوۋىمىز مەھمۇد كاشغەرى بۇندىن مىڭ يىللار بۇرۇن ”كىم ئايىپ ئىشتۇر قۇلاق، ئاي ئۆيى ئارتۇچ …

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
31. ئۇيغۇرپەرۋەرلىك ۋە باشقا ئاشقۇنلۇقلار
چەتئەلدىكى ھىكايە
غەرپتىكى مەلۇم دۆلەتتە بىر قانچە ئۇيغۇر بىللە ئىشلەيدىكەن. ئارىدىكى بىرى خىزمەت ۋاقتىدا باشقا ئىشلارنى قىلىپ خىزمەت ئۈنىمىگە تەسىر كۆرسىتىپتۇ. شۇنىڭ بىلەن ئۇلارنىڭ بىرى بۇ ئىشنى باشلىققا ئىنكاس قىلىپتۇ. نەتىجىدە ئىنكاسچى ئىدارىدە يەكلىنىپ قاپتۇ. بۇ ھەقتە مەن ئاڭلىغان ئۇيغۇرلارنىڭ باھاسى مۇنداق بولدى. ”ھەممەيلەن ئۇيغۇر تۇرسا نېمە قىلىدۇ دوكىلات قىلىپ؟“، ”مۇئاشنى خەق بېرىۋاتسا نېمە كارى؟“، ”باشلىقى ئۇيغۇر بولسىغۇ بىر گەپ، ئۇيغۇرنى ياتقا چاقتى دېگەن نېمە ئىش؟“
ئىچكىرىدىكى ھىكايە
بىر كۈنى دۆلەتلىك ئىنگىلىزچە ئىمتىھانغا نازارەتچى بولۇپ قالدىم، مەن بىلەن بىللە نازارەتچى بولغان مۇئەللىم“ بۇ سىنىپتا بىرمۇ ئۇيغۇر …

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
29. ئامېرىكىچە قونداق ۋە ئۇيغۇرچە قەپەز
-سۆيگۈ قەپىزىدىن ئەقىل قوندىقىغا
«ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار» نىڭ دەسلەپكى بۆلەكلىرىنى يېزىپ بولۇپ ئاخىرىنى داۋام قىلمىدىم. سەۋەبى بىرى ۋاقتىم چىقمىدى، يەنە بىرى نېمىلەرنى كەم نېمىلەرنى ئارتۇق، نېمىنى ئۇتۇقلۇق، نېمىنى ئۇتۇقسىز يازغانلىقىمنى بىلەلمەي تۇرۇپ قالدىم. يازمامنى ياقتۇرغانلاردىن سورىدىم، ئەمما ئېنىق جاۋاپ چىقمىدى. ئارىدا بىر ئىش ماڭا بەك تەسىر قىلدى. دېيىلىشىچە ئۆي ئوچاقلىق بولۇپ 30 ياشقا كىرىپ قالغان، بىر بالىلىق بولغان بىر يىگىت ئۆيىنى گۆرۈكەشكە 80 مىڭ سومغا گۆرۈگە قويۇپ يوقاپ كېتىپتۇ. ئانا يىغلاپتۇ، قېرىنداشلار ئىزدىمىگەن يەر قالماپتۇ. بالا يوق. بالىنىڭ قېرىنداشلىرى نەچچە يىلدىن بېرى قىمار …

تۈركىيەدىكى نورۇزۇم
گۇلەن
تۇنجى نورۇزنى يۇرتۇمدا بۈگۈنگىچە مەۋجۇدلۇقۇمغا سەۋەپ بولغان تۇيغۇلارنىڭ تۇنجى ئەۋجىدە ئۆتكۈزگەنىدىم. نورۇزدا ھاياجانلىرىمنى ئاڭلىتارغا كىشىم بارتى، ئاڭلىتالىغۇدەك جۈرئەت، قۇدرەت يوقتى. سىرىتقا تاشالمىغان ھاياجان ئىچىمگە تىنىپ قەلىب قورغانلىرىمنى شۇ چاغدىن باشلاپ مۇستەھكەملىگەن بولۇشى مۇمكىن.نورۇزۇمىزغا مەرھۇم تارىخچىمىز كەلگەن، بىز بىلەن ساماغا چۈشكەنىدى. يۇرتۇمدىكى تۇنجى نورۇزنى قەلبىمگە يىلتىزلىغان ئازابلىرىمنى ئۇنۇتالمىغاندەكلا ئۇنۇتالمايمەن. يىگىرمە يىلدىن ئېشىپتۇ، خىيالىمدا يەنە شۇ نورۇز. شۇندىن كېيىن باشقىلارغا نورۇز يېڭى يىلنىڭ باشلانمىسى بولسا ماڭا كونا ئازاپنىڭ ئەسلەتمىسى بولۇپ كەلدى.
بېيجىڭدىكى چاغلاردا دائىم ”نورۇز تۈركىي قەۋملەرنىڭ ئورتاق بايرىمى“ دەيتتۇق ۋە مەكتىپىمىزدىكى قازاق، قىرغىز باغىرلىرىمىز بىلەن بىللە بايرام قىلاتتۇق. شۇڭىمىكىن خىيالىمدا …

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
28. قىينچىلىقنىڭ قۇدرىتى ۋە غالىپلىق
1.غەلىبە نەدىن باشلانغان؟
- ئىچكىرىدە ئوقۇش ۋە مۇۋەپپەقىيەتتىكى ئىچكى ئېنىرگىيە
بىر قانچە يىل بۇرۇن ”ئىچكىرىدە ئوقۇش ۋە مۇۋەپپەقىيەتتىكى ئىچكى ئېنىرگىيە“ دېگەن بىر تېمىدا لېكسىيە سۆزلىمەكچى بولغانلىقىم ھېلىمۇ ئېسىمدە. ئامېرىكىغا كەلگەندىن كېيىن بۇ ھەقتە ئويلاشقۇچى بولمىغانىدىم. يېقىندا ئىچكىرىدىكى بىر ئالى مەكتەپنى پۈتكۈزۈپ شۇ يىلى ئامېرىكىدىكى بىر ئالى مەكتەپنىڭ فىزىكا پاكولتىتىغا تولۇق مۇكاپات بىلەن قوبۇل قىلىنغان بىر ئىنىمىزنىڭ دوستىدىن ئالغان خوش خەۋىرى مېنى بۇ تېمىغا باشلىدى.
ئۇنىڭ ئېيتىشىچە 2009-يىلى ئۇنىڭغا مەكتەپداش ئىككى ئۇيغۇر يىگىت ئامېرىكىغا بىرئۇيغۇر  قىز كورىيەگە ئوقۇشقا ماڭغانىكەن. بۇيىل ئۈچ مەكتەپداش ئۇيغۇر (ئىككى …

سەنئەت ساھەسىدە ئۆز-ئۆزىنى يېتىشتۇرىۋاتقان فرانسىيەدىكى ياش ناخشىچىمىز ژانىنىڭ ئۇيغۇرچە ئىسمى ئەلى ئىسمائىل بولۇپ، ژانى ئۇنىڭ سەنئەت تەخەللۇسى. 2004-يىلىنىڭ بېشىدا فرانسىيەگە ئوقۇشقا كەلگەن ژانى ھازىرغا قەدەر ئۆزى تۇرۇشلۇق لىئون شەھرى ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىدا ھەر تىپتىكى سەنئەت پائالىيەتلىرىگە قاتنىشىپ، ئۇيغۇرچە ۋە فرانسۇزچە ناخشىلارنى يېقىملىق ئاۋازى بىلەن ۋايىغا يەتكۈزۈپ ئورۇنلاپ كەلدى. بۇ پائالىيەتلەرنىڭ تەڭدىن تولىسى فرانسۇز سەنئەتكارلار ۋە سەنئەت ئورۇنلىرىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى بىلەن بولۇپ، ژانى بۇ سورۇنلاردا ئۇيغۇر ناخشىسى ۋە ئۇيغۇر مەدەنىيىتىنى فرانسۇزلارغا تونۇتۇشنى ئۆزىگە مەقسەت قىلىپ كەلدى. بۇلاردىن سرت، ژانى يەنە بىر نەچچە قېتىم يالغۇز كىشىلىك ناخشا كېچىلىكى ئورۇنلاشتۇرۇپ، لىئوندىكى فرانسۇزلارنىڭ قىزىقىشىنى قوزغىدى. فرانسىيە ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلار ئۇيۇشمىسى-ئوغۇز ئورۇنلاشتۇرغان فرانسىيەدىكى ئۇيغۇر مەدەنىيەت فېستىۋاللىرىدىمۇ، ژانى ئاساسلىق ناخشىچى سۈپىتىدە ئاساسلىق رول ئويناپ كەلدى. رانسىيەگە كېلىشتىن بۇرۇن ئاقسۇ سەنئەت مەكتىۋىنىڭ مۇزىكا ئوقۇتقۇچىسى بولغان ژانىنىڭ سۈزۈك ئاۋازى بىلەن ئېيتقان ھەممىمىزگە تونۇشلۇق ئۇيغۇر ئاممىباپ ناخشىلىرى قۇلاققا يېقىپلا قالماستىن،

ئۇيغۇرپەرۋەرلىك ۋە باشقا ئاشقۇنلۇقلار
گۇلەن
چەتئەلدىكى ھىكايە
غەرپتىكى مەلۇم دۆلەتتە بىر قانچە ئۇيغۇر بىللە ئىشلەيدىكەن. ئارىدىكى بىرى خىزمەت ۋاقتىدا باشقا ئىشلارنى قىلىپ خىزمەت ئۈنىمىگە تەسىر كۆرسىتىپتۇ. شۇنىڭ بىلەن ئۇلارنىڭ بىرى بۇ ئىشنى باشلىققا ئىنكاس قىلىپتۇ. نەتىجىدە ئىنكاسچى ئىدارىدە يەكلىنىپ قاپتۇ. بۇ ھەقتە مەن ئاڭلىغان ئۇيغۇرلارنىڭ باھاسى مۇنداق بولدى. ”ھەممەيلەن ئۇيغۇر تۇرسا نېمە قىلىدۇ دوكىلات قىلىپ؟“، ”مۇئاشنى خەق بېرىۋاتسا نېمە كارى؟“، ”باشلىقى ئۇيغۇر بولسىغۇ بىر گەپ، ئۇيغۇرنى ياتقا چاقتى دېگەن نېمە ئىش؟“
ئىچكىرىدىكى ھىكايە
بىر كۈنى دۆلەتلىك ئىنگىلىزچە ئىمتىھانغا نازارەتچى بولۇپ قالدىم، مەن بىلەن بىللە نازارەتچى بولغان مۇئەللىم“ بۇ سىنىپتا بىرمۇ ئۇيغۇر يوقكەن، …

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
27. «ئىللەتلىك ئۇيغۇر» ئەپسانىسى ئامېرىكىدا
1. ئامېرىكىدا كىم  “ئىللەت“ لىرىنى بوينىغا ئالىدۇ؟
ئۇيغۇردىكى ”ئىللەتلەر“ نى ئوپراتسىيە قىلىش ئەۋج ئالغان چاغلاردا  “تەڭرىتاغ“ دا ئېلان قىلىنغان ياپۇنىيە توغرىسىدىكى بىر ساياھەتنامىدىن ”ياپۇنلار تولىمۇ كەمتەركەن. باشقا مىللەت كىشىلىرىنى كۆرگەندە، ‘بىزنىڭ نېمە كەمچىلىكىمىز باركەن’ دەپ سوراپ تۇرىدىكەن“ دېگەن قۇرلارنى ئوقۇغىنىم ئېسىمدە. ئامېرىكىغا كەلگەندىن كېيىن شۇنچە جىق ياپۇن بىلەن مۇڭداشتىم، لېكىن بىرسىمۇ مىللىتىنىڭ كەمچىلىكىنى مەندىن سورىمىدى. ئاۋام ياپۇنلارلا ئەمەس، ئالى مەكتەپلەردە پروپېسسور بولۇپ ئىشلەۋاتقان ياپۇنىيەلىكلەردىنمۇ  “ مىللىتىمنىڭ مۇنداق نۇقسانى بار“ دېگەن گەپنى ئاڭلىمىدىم. ياپۇن پروپېسسورلارنىڭ بەزىلىرى ھەتتا ياپۇنىيەنىڭ ئىككىنجى دۇنيا ئۇرۇشى مەزگىلىدە ”شەرقى ئاسىيانى تەرەققى …

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
26. ئۇيغۇر كىمگە ئوخشىدى، كىمگە ئوخشايدۇ
مەن ئامېرىكا تۇپرىقىغا قونۇپ يېرىم سائەتكە بارماي ئىئوردانىيىلىككە ئوخشۇتۇلدۇم.  ئانامدەك بىر ئەرەب ئايال ماڭا قاراپ شۇنداق جىدىدىي بىر گەپلەرنى دەپ كەتتى. ماڭا قارىتىپ تۆكىلىۋاتقان سۆزلەر مارجانلىرىدىن ئۇنىڭ جوردان دېگەن گېپىنى ئايرىۋېلىپ، <مەن جوردان (ئىئوردانىيە) لىق ئەمەس> دەپ ئېنگىلىزچە جاۋاپ بەردىم-يۇ، بىر ئېغىز ئېنگىلىزچە بىلمەيدىغان بۇ ئايالنىڭ ئوكيان ئاتلىغان غەيرىتىگە ئاپىرىن ئوقۇدۇم. مېنى بۇ ئايال نېمىشقا ئەرەب دەپ قالغاندۇ؟ قاراپ باقسام قولۇمدا كۆتۈرۈۋالغان سومكامدىن جەينامىزىمنىڭ ئۇچى كۆرۈنۈپ قاپتۇ. خىيالمىدىن ئۇيغۇرلارنىڭ جۇڭگودا نېمە ئۈچۈن ئەرەبلەرگە ئوخشتىلىدىغانلىقى كەچتى. بۇرۇن مەن بېيجىڭدا ئەرەبكە ئوخشتىلاتتىم. 2001-يىلى لەنجۇدا …

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
25. ئامېرىكىدىكى تۈرك دوستلۇرۇم
1. بازارىمىز بىر، مازارىمىز بىر
-نېمىشقا يىغىلىپ قالدۇق؟
ئامېرىكىغا كەلمەستە يازغۇچى مالىك كېۋىرنىڭ 11-سىنتەبىر ۋەقەسىدە ۋاپات بولغان ئۇيغۇر قىزى ھەققىدە يازغان خاتىرىسىنى ئوقۇغان ئېدىم. بۇ قىز ئەسلى ئۆزبەكىستان ئۇيغۇرلىرىدىن بولۇپ نىيويوركتىكى قوشماق بىنانىڭ ئەتراپىدا كىرخانا ئاچىدىكەندۇق. قىز پاجىيەگە ئۇچراپ قازا قىلغاندىن كېيىن ئامېرىكا ھۆكۈمىتى ئائىلىسىگە ئامېرىكىدا ئولتۇراقلىشىش ھوقۇقى بېرىپتۇ. باغىرى قان ئاتا ئانا قىزىنىڭ جەسىدىنى نىيويوركتىكى تۈركلەر قەبرىستانلىقىغا دەپىن قىلىپتۇ. ۋەتەنسىزلىك، ئامالسىزلىق، غېرىپلىقنىڭ ئازاۋېنى بىر ئۆمۈر تارتقان ئوتتۇرا ئاسىيا كۆچمەن ئۇيغۇرلىرىنىڭ بۇ سەرگەردان ئەۋلادى ئانا توپراقنى قۇچاقلاپ ياتالماي يات يەرلەردە قاپتۇ. رەببىمىزگە ھەمىدلەر بولسۇنكى، …

ئامېرىكىدىكى مۇساپىر تۇيغۇلار
گۇلەن
24. ئامېرىكىدىكى ئۇيغۇرلۇق
1. ئۇيغۇرلار ئامېرىكىلىقلاردىن نېمىلەرنى ئۆگەندى؟
ئۇيغۇردا «ئەلگە كىرسەڭ ئېلىڭچە، سۇغا كىرسەڭ بېلىڭچە»، «يەكچەشمىنىڭ شەھىرىگە بارساڭ بىر كۆزۈڭنى قىسىۋال» دېگەندەك ماقالىلار بار. بۇلاردا ئىنساننىڭ مۇھىتقا ماسلىشىپ ياشىشى تەكىتلەنگەن. مەن ئامېرىكىغا كەلگەندىن كېيىن ئۇيغۇرلارنىڭ ئامېرىكا مۇھىتىغا ماسلىشىپ نېمىلەرنى قوبۇل قىلغانلىقىغا ئالدى بىلەن دىققەت قىلدىم. بىرىنچى بولۇپ ئۇچراتقىنىم بىر ئۇيغۇر قىزنىڭ ئۆزى يېقىن ئۆتىدىغان بىر پروفېسسورنىڭ تېلېفۇن نومۇرىنى «خەت يېزىپ ئۆزىدىن سوراڭ» دەپ ئېيتىپ بەرمەسلىكى بولدى. بۇنىڭغا ھەيران قېلىپ تۇراتتىم، بىر ئۇيغۇر قېرىندىشىمىز مېنىڭ تېلېفۇن نومۇرۇمنى مەن تونۇيدىغان بىرەيلەنگە دەپ بەرسە بولىدىغان ياكى بولمايدىغانلىقى سوراپ تېلېفۇن قىلىپتۇ. ئۇندىن …