مەك دۇنياسى يىغىلشى ۋە كۈرگەزمىسى Macworld Conference & Expo ھەر يىلى بىرىنچى ئاينىڭ ئىككىنچى ھەپتىسى ئامرىكىدا ئۈتكۈزۈلىدىغان چوڭ تىپتىكى يىغىلىش بولۇپ بۇ يىغىلىشتا مەك كومپۇتېرىغا مۇناسىۋەتلىك قاتتىق دە يۇمشاق دىتال ياسايدىغان شىركەت، كارخانىلار، ئوچۇر تېخنىكا خادىملىرى، تەتقىقاتچىلىرى ۋە ھەۋەسكارلار يىغىلىپ ئەڭ يىڭى مەھسۇلات ۋە تېخنىكىلارنى ئورتاقلىشىدۇ، مەھسۇلاتلارنى كۈرگەزمە قىلىدۇ، داڭلىق تېخنىكا خادىملىرى لىكىسيە سۈزلەيدۇ، تېخنىكا ساھەسىدە چولپان ئاتالغان مەشھۇرلار قاتنىشىپ كۈرىدۇ ياكى نۇتۇق سۈزلەيدۇ. شۇڭا بۇ يىغىلىش ئۇچۇر تېخنىكىسى ساھەسىدىكى مۇھىم يىغىلىش بولۇپ ھىساپلىنىدۇ. بۇ يىغىلىشنىڭ بىلىتىمۇ قىممەت ھىساپلىنىدۇ.

بۇ يىللىق يىغىلىش بىرىنچى ئاينىڭ 4 -كۈنىدىن 9-كۈنىگىچە ئامرىكىنىڭ San …

ەن ياسىنجان گەرچە ئاددي بىر ئادەم بىر مىللەت ياكى بىر قەۋىمنىڭ ئىلىم- پەن ،ئىجادىيەت تەرەققىياتى ھەققىدە تىرەن پىكىرگە ئىگە بولالمىساممۇ،لېكىن قۇدرەت يەتكەن دائىرىدە ئۆز قارشىمىنى ئوتتۇرغا قۇيۇشنى شەرەپ دەپ بىلدىم. غەربىي ئاسىيا، شەرقى جەنۇبىي ئاسىياغا ئوخشاشلا،ئوتتورا ئاسىيامۇ دۇنيانىڭ سىياسى ۋەزىيىتىگە ئۈزلۈكسىز تەسىر كۆرسىتىۋاتقان بىر جاي. بۇ يەردە ياشايدىغان ئىنسانلار توپى ھەر خىل مۇھىتتا ھەر خىل روللارنى ئۆتەپ ياشاۋاتماقتىمىز. رايونىمىز تۈركى تىل سىسىتىىمىسىدىكى مىللەتلەر ياشايدىغان رايۇن. ئابدۇسالام ئۆز نۇتىقىدا ئەرەب،پارىسلار بىلەن بىر قاتاردا مانا مۇشۇ رايۇندا ياشىغۇچى تۈرك،ئافغان قوۋۇملىرىنى ئىپتىخارلىق بىلەن تىلغا ئالىدۇ.

ىلىۋىزوردا تارقىتىلىدىغان (مەخپى ساھاگە ئىز قوغلاش )ناملىق بىر مەخسۇس پىروگرامما بار .بۇنى بەزىدە شۇنداق ئۇدۇل كىلىپ قالغان ۋاقىتلاردا ياتاقتا ئولتۇرۇپ تىلىۋىزوردىن كۆرۈپ قويىمەن .تۇنۈگۈنمۇ بىر تەجىرىبىنى ئاران تۈگىتىپ بىشىم ئاغرىپ كىتىپ ئۆگىنىش قىلىشقا خوشياقماي ياتاققا يىنىپ كىرىپ تىلىۋىزورنى ئىچىپ قانال ئۆرۈپ كىلىپ مۇشۇ پروگراممىغا كۆزۈم چۈشۈپ قالدى .ئىلگىرى كۆرگەنلىرىمنىڭ ھەممسى ئۇچار تەخسە ياكى يەرشارىدىكى قەدىمى ئىزلار ھەققىدىكى ئۇچۇرلار ب

كىشىلەر <بوشلۇقنىڭ ئىگىلىشى >دىگەن سۆزنى ئاڭلاپلا بەلكى قايمۇقۇش ھىس قىلىدۇ .ئەمدى ماددىلارغۇ ئىگىلسۇن .بوشلۇقمۇ ئىگىلەمدۇ ؟ دەپ ئويلايدۇ.بۇ نۇقتىنى ئايدىڭلاشتۇرۇش ئۈچۈن بىز ئالدى بىلەن مۇنداق تەسەۋۋۇر قىلايلى :ئالەم كىمىسىنىڭ ئىچىدە تۇرغان بىر كىشى ئالەم كىمىسى يىقىن ئەتراپىدىكى بىر پىلانىتنى تەپسىلى كۆزەتكەن بولسۇن ،بۇ پىلانىت پۇتۇنلەي دىڭىز-ئوكيان بىلەن قاپلانغان(ئۇنداقتا ئۇنىڭ سىرتقى يۇزى بىليارتقا ئوخشاش سىلىق پارقىراق ھالەتتە بولىدۇ .) ھەمدە بىر كىمە بۇ پىلانىتنىڭ دىڭىزىدائىكىۋاتورنى بويلاپ شەرق تەرەپكە قاراپ ھەيدىلىۋاتىدۇ .ئۇنداقتا بىز يەنە بىر قەدەم ئىلگىرلىگەن ھالدا تەسەۋۋۇر قىلساق

بەزى دوسلىرىم مېنى ئېينىشتىين دەپ ئاتىشىدۇ.مەن خوشال بولىمەن،كىيىن تۇرۇپلا ئۈمۈدسىزلىنىمەن،ئۇلار سىنىپ، كارىدۇر، تەجىربىخانىلارنىڭ تاملىرىدا كۆزلىرىنى مۆلدۈرلىتىپ تۇرغان بۇ ئۇلۇغ ئادەم توغرىسىدا جېق نەرسە بىلمەيدۇ. ئۇنىڭ يەھۇدى ئىكەنلىكى،ئالىم ئىكەنلىكى،ئۆتمۈشتە قانداقتۇر مۇھىم ئىشلارنى قىلغانلىقىنى بىلىدۇ. بەلكىم ئۇنىڭ فىزىكا ئالىمى ئىكەنلىكىنى ئىنىق بىلىدىغانلارمۇ ئانچە كۆپ بولمىسا كىرەك. مىنىڭ ئۇنىڭغا قايسى يىرىم ئوخشايدىغاندۇ،دەپمۇ قالىمەن بەزىدە.مىنىڭ فىزىكىغا قىزىقىدىغانلىقىمنى ئۇلار بىلمەيدۇ.مەن ئەڭ ھەيران قالىدىغان ئىش دەل مۇشۇ.ئىشقىلىپ بىر كۈنى پىشانەمنىڭ كەڭلىكى،چېچىمنىڭ بۈدرىگە يېقىن، پاخپىيىپ تۇرىدىغانلىقىدىن بىر خىل ئوخشاشلىقنى بايقىغاندەكمۇ بولدۇم. كىچىكىمدىن

ھازىر ئېينىشتىيىن دىگەن بۇ نام ئىلىم- پەننىڭ،جۈملىدىن فىزىكىنىڭ سىموۋولىغا ئايلىنىپ قالدى.ئېيىنىشتىيىن بىر ئادەمنىلا كۆرسەتمەيدۇ.بەلكى ئۇ شەخىس گەۋدىسى،يۈكسەك نىرۋا پائالىيىتى،ئۆتمۈش بىلەن كەلگۈسىنى تۇتاشتۇرىدىغان ھازىر، شۇنداقلا تەڭرى بىلەن تەبىئەت ئوتتۇرىسىدىكى مۇناسىۋەت…كە ئوخشاش بىر تۇتاش تەپەككۈرنىڭ خوجايىنلىرىنى كۆرسىتىدۇ. ئېينىشتىيىن ھەم جانلىق ھەم جانسىز، ئۇ ھەم ئادەم ھەم بىر خىل ئۇقۇم.ئۇ ھەم ئۆتمۈشكە ھەم كەلگۈسىگە مەنسۇپ.سىزمۇ ئېينىشتىيىن،مەنمۇ ئېينىشتىيىن. بىز ھازىر ئېينىشتىيىن بىلمىگەن بەزى نەرسىلەرنى بىلىمىز،بۇ جەھەتتە ئۇ بەك بەخىتسىزمۇ قانداق؟ئېينىشتىيىن دىگەن بۇ ئۇقۇم بىزگە يەنىلا مۇكەممەلسىزلىكنىڭ بەزى پەرىشان تەرەپلىرىنى چۈشەندۈرۈپ

ئالەمنىڭ «چوڭ پارتلاش» نەزىريىسى20-ئەسىر تەپەككۈر ئىنقىلاپلىرىنىڭ بىرى.نەزەرىيە فىزىكا ئالىملىرى ئالەمنىڭ كىلىپ چىقىشىنى ھەرگىزمۇ بىر قېتىمىلق پارتلاش ئەمەس،كۆپ قېتىملىق پارتلاش ئارقىلىق مەيدانغا كەلگەن دەيدۇ.ھەر قېتىملىق پارتلاشتا ئالەم بىر قېتىملىق چوڭ كىڭەيمە ھەركەت قىلغان.شۇنىڭ نەتىجىسىدە ئالەمنىڭ ئاساسى گەۋدىسى بۈلۈنۈپ چىققان. بىز بۇنداق ئالەمگە نىسپەتەن ۋاقىتنىڭ باشلىنىش نوختىسىنى كوردىنات ئوقى بىلەن ئىپادىلىسەك،ئالەمنىڭ باشلىنىش ۋاقتى 10 ^ -43 سىكونىت بولۇپ چىقىدۇ.بۇ فىزىكىدا پىلانىك ۋاقتى دىيىلىدۇ.ھەم ۋاقىتنىڭ كىۋانىت بىرلىكى سۈپىتىدە قوللىنىلدۇ.شۇنداقلا ئۇ بۇنىڭدىن كىيىن قايتا بۈلۈنمەيدۇ. بىز ئالەمنىڭ يېشىنى ھىساپلىغاندا 10 ^ -43 سىكونىتتىن باشلاپ ھىساپلايمىز

غۇۋا ئىنىرگىيە ئۇقۇمى ئەڭ دەسلەپتە 1915-يىلى ئىينىشتىيىنىڭ كەڭ مەنىدىكى نىسپىلىك نەزەرىيسىنىڭ بىر گۇرۇپپا تارتىشىش كۈچى تەڭلىمىسىدە ئوتتۇرىغا قويۇلغان .ئەينى ۋاقىتتا بۇ تەڭلىمىنىڭ نەتىجىسى ئالەمىنىڭ مەڭگۈلۈك ھەرىكەت ھالىتىدە تۇرىدىغانلىقىدىن دىرەك بەرگەن .بىراق بۇ ئىينىشتىيىننىڭ ئالەم تىنىچ تۇرىدۇ دىگەن نۇقتىنەزىرىگە خىلاپ ئىدى،شۇڭا بۇ تەڭلىمە نەتىجىسىنى ئالەمنىڭ تىنىچ ھالىتىنى ئىپادىلەيدىغان قىلىش ئۈچۈن ئىينىشتىيىن تەڭلىمىگە بىر تۇراقلىقنى كىرگۈزگەن ،مانا بۇ بىز ھازىر ئىيتىپ كىلىۋاتقان ئالەم تۇراقلىقى ئىدى . كىيىن كىشىلەر ھاببىل بوشلۇق تىلىسكوپى بىلەن كۆزىتىش ئارقىلىق ئەمەلىيەتتە ئالەمنىڭ كىڭىيىۋاتقانلىقىنى شۇنداقلا بۇنىڭ<ئالەم تۇراقلىقى>ئوتتۇرىغا قويۇلۇشتىن ئىلگىرىكى تارتىشىش كۈچى

كۈچلۈكلىكى ئارىلىقنىڭ ئۆزگىرىشىگە ئەگىشىپ ئۆزگىرەيدىغان مەيدان ئىككى خىل 1.ئىلىكتىر ماگنىت مەيدانى. 2. تارتىشىشش كۈچى مەيدانى (ئالەملىك تارتىشىش كۈچىنى ئەسلەڭ). ھەمىمىزگە مەلۇم زەرەتلەر مەنپى زەرەت ۋە مۇسبەت زەرەتتىن ئىبارەت ئىككى خىل.ھەمدە ئۇلار ئارىسىدا تارتىشىش كۈچى ۋە تىپىشىش كۈچىدىن ئىبارەت ئىككى خىل كۈچ تەسىرى بولىدۇ-دە مۇشۇ خىل كۈچ تەسىرى ئاستىدا ئۇلار مەلۇم ئارىلىق ياكى تەڭپۇڭلۇقنى ساقلايدۇ. بىراق تارتشىشى كۈچى مەيدانى ئوخشاشمايدۇ. ئۇنىڭدا پەقەتلا تارتىشىش كۈچىدىن ئىبارەت بىرخىللا كۈچ تەسىرى بولىدۇ.مەلۇم ماسسىغا ئىگە جىسىم يەنە بىر جىسىم بىلەن تارتىشىدۇ.شۇنداقلا ماسسا ئاشسا بۇ خىل كۈچ زورىيىپ بارىدۇ.شۇڭا ئەگەر مەلۇم ماسسىغا ئىگە بولغان

ئالىمنىڭ قولغا كەلتۈرگەن نەتىجىلىرى بىلەن تېخىمى ئىچكىرلەپ تونۇشۇش، ئۆز- ئارا ئىلىم ئالماشتۇرۇش، بۇندىن كىيىنكى تەتقىقاتلاردا ئىلاجى بولسا ھەمكارلىق ئورنىتىش مەقسىتى بىلەن شىنجاڭ ئۇنۋېرسىتىتى ھاياتلىق پەنلىرى ۋە تېخنىكىسى ئىنستىتوتى ئالىم شۈھرەت مۇتەللىپنى شىنجاڭ ئۇنۋېرسىتىتگە كىلىپ ئىلمى دوكلات بىرىش ۋە زىيارەت قىلىشقا تەكلىپ قىلغان ئىدى. مانا بۇ ھەپتە ئالىم تەكلىپكە بىنائەن زىيارەتنى باشلىۋەتتى. ھاياتلىق پەنلىرى ۋە تېخنىكىسى ئىنستىتوتى بېيجىڭغا مەخسۇس ئادەم ئەۋەتىپ ئالىمنىڭ ئالدىغا چىقتى. بېيجىڭدىكى يەنە بىر ئۇيغۇر ئالىمىمىز زەپەر ئابلىز بېيجىڭدا شۈھرەت مۇتەللىپكە ھەمرا بولدى. بېيجىڭدا شۈھرەت مۇتەللىپ جۇڭگۇ تىببى پەنلەر ئاكادىميسىنىڭ تەكلىۋىگە بىنائەن 9 – چىسلا ئۇ يەردە ئىلمى

شۇنداق قىلىپ 11-ئاينىڭ 23-كۈنى چۈشتىن كىيىن ئايرۇپىلانغا ئولتۇرۇپ پورتلەند ئايرۇدۇرۇمىدا قۇربانجان بىلەن ئۇچراشتۇق. ئالدىن دىيشىپ قويغىنىمىز بويىچە ئالىم شۈھرەت مۇتەللىپ يېرىم سائەت بۇرۇن ئالدىمىزغا چىقىپ ساقلاپ تۇرۇپتۇ. قىزغىنلىق بىلەن كۈرۈشتۇق. كۈرۈشكەندىن باشلاپ ئەتىسى چۈشتىن كىيىن بىز قايتقىچە گىپىمىز ئۈزۈلمىدى. كىچىدىمۇ نەچچە سائەتلا ئۇخلىدۇق، كۈرۈشۈپ ”ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم“ دىيىشىپ ئىككى مىنۇت پاراڭلىشىپلا كۈپ ئەنسىرەشلىرىمىزنىڭئارتۇقچە بۇلغانلىغىنى ھىس قىلدۇق. ئالىم ئۇيغۇرچىنى ناھايتى ياخشى سۈزلەيدىكەن. ناھايتى قىزغىن ئىكەن. پىكرى ناھايتى ئۈتكۈر ئىكەن. گەپنى ناھايتى ئىخچام لېكىن مېغىزلىق قىلىدىكەن. پاراڭلىشىش جەريانىدا ئالىمنىڭ قازاقىستاننىڭ

1) 21-ئەسىر كىرگەندىن بۇيان، ئۇيغۇرلاردا ”فامىلە“ توغرىسىدا ئويلىنىش ۋە ئويغىنىش بولدى. ”بەكتۇر“ فامىلىسى ئاڭلىغۇچىنى ھاياجانغا سالىدىغان سۆيۈملۈك فامىلە ئىكەن. شۇ سەۋەبتىن بۇ سۆھبىتىمىزنىڭ بېشىنى بۇ فامىلە توغرىسىدا توختىلىشنى لايىق تاپتىم. سىزنىڭ بۈگۈنكى نەتىجىلىرىڭىزنىڭ ئاپىرىدە بولۇشىدا ”بەكتۇر“ قانداق رول ئوينىدى؟
جاۋاب: بۇ فامىلىنى دادام تېپىپ قوللىنىشنى قارار قىلغان. مېنىڭچە، بىر ئادەم ئۈچۈن، ئەڭ مۇھىم نەرسە ئىسمى ئەمەس. ئەگەر، بىر ئىشنى چىن دىلىدىن ياخشى كۆرسە، ۋە ئاشۇ ياخشى كۆرگەن ئىشىنى نىشانلاپ توختىماي تىرىشسا، ھەرقانداق ئادام غەلىبە قىلىدۇ. گەرچە ئىسمى “بوشتۇر” بولسىمۇ، غەلىبە قىلىدۇ. ئەلۋەتتە، مەنمۇ بۇ فامىلىنى ياخشى كۆرىمەن. ئەمەلىيەتتە بۇ فامىلە نامىنى مەن ئەمەس، دادام تاللىغان. مېنىڭچە بىراۋ ئۈچۈن جەزبىدارلىققا ئىگە بولغان فامىلىنى تاللاش ۋە تاللىماسلىقنىڭ كارايىتى چاغلىق. چۈنكى بىراۋنىڭ مۇۋەپپەقىيىتى ئۇنىڭ فامىلىسىگە باغلىق بولمايدۇ. لېكىن مەن فامىلە قوللانغاننى ياخشى ئىشكەن دەپ ئويلايمەن، چۈنكى بۇ ئارقىلىق سىز ئەجدادلىرىڭىزنى يەنى يىلتىزىڭىزنى ئېنىق تونۇيسىز.

قۇدرەت ئامرىكىنىڭ خارۋارد ئۇنۋېرسىتىتدا ئوقۇۋاتقان ئۇيغۇر ئوقۇغۇچى بۇلۇپ يىقىندا قۇدرەتنى قىسقىىچە تۇنۇشتۇرۇپ يېزىلغان خارۋارد ئەركىسى قۇدرەت دىگەن تىما ئىلان قىلىنغاندىن كىيىن ئۇيغۇر تور دۇنياسىدا زىلزىلە قوزغىدى ۋە نۇرغۇنلىغان تورداشلارنىڭ قۇدرەت بىلەن پاراڭلاشقۇسى، ئۇ توغرىلىق كۆپراق بىلىپ باققۇسى، ئۇنىڭ نۇرغۇنلىغان مەسىلىلەرگە بولغان كۆز قارىشىنى بىلىپ باققۇسى كەلدى. شۇ مۇناسىۋەت بىلەن ئۇ تورداشلاردىن تاپشۇرۋالغان سۇئاللاردىن بىر نەچچىنى تاللاپ ئۇ سۇئاللارغا بولغان كۆز قارىشىنى تورداشلار بىلەن ئورتاقلاشماقچى.

ھۆرمەتلىك تورداشلار:
ئالدى بىلەن مەن ئۈچۈن تىلىگەن ئالىي تىلەكلىرىڭلار ۋە مەندىن كۈتكەن سەمىمىي ئۈمىدىڭلار ئۈچۈن سىلەرگە مىننەتدارلىقىمنى ئىپادىلەيمەن… شۇنىڭ بىلەن بىرگە ئىمتىھان مەزگىلى تۈپەيلى ئالدىراش بولۇپ قېلىپ، سىلەرگە …

ئەسكەرتىش: بۇ تىما يىڭى بلوگقا كۆچكەندىن كىيىن ئۆز پېتى كۆچۇرۇپ كىلىندى، ئەسلى تىمىدىكى بەزى ئوچۇر خاتالىقلىرى ئۈزگەرتىلمىدى، لېېكىن  رەسىم ۋە ئۇلىنىشلارقوشۇلۇپ تەھرىرلىنىپ بەت يۆزى كۆركەملەشتۈرۈلدى. . ئەسلىگە سادىق بولۇپ ئەسلەپ تۇرۇش ئۈچۈن مەزمۇنلىرى بۇندىن كىيىنمۇ ئۈزگەرتىلمەيدۇ. لېكىن ئاخىرىغا ياكى يىڭى تىما ئارقلىق يىڭىلاش ئېلىپ بىرىلىدۇ(2010-يىلى 25-سىنتەبىر)

ئەسكەرتىش: بۇ تىمىنى  2005-يىلى 12-ئايدا قىشلىق تەتىل مەزگىلىمدە بىر ھەپتە كۈندە كەچلىك ۋاختىمنى سەرىپ قىلىپ يېزىپ ئىزدىنىشتا ئىلان  قىلغان ھەم زور تەسىر قۇزغىغان. كىيىن ئىزدىنىش يىڭى سىستىمىغا كۈچكەندىن كىيىن كونا مۇنبەر كۈپ ۋاقىتلاردا ئچىلمايدىغان بۇلۇپ قاپتۇ. ئەسلى نۇسخىسىنى ئۈزەممۇ ساقلىۋالماپتىكەنمەن. بۈگۈن ئىزدىنىشتىن …

بۇ قىزنىڭ ئىسمى رەيھان بەكتۇر.(Rayhan Baktur), ئاقسۇدا تۇغۇلۇپ 18 يېشىدا ئالى مەكتەپكە ئۈتكىچە شۇ يەردە ئۈسۈپ چوڭ بۇلغان. باشلانغۇچنى ئىككىنچى باشلانغۇچ مەكتەپتە، ئوتتۇرا مەكتەپنى 2- ئوتتۇرا مەكتەپتە ئوقۇغان. 1992-يىلى دۈلەتلىك ئىمتاھاندا خەنزۇ تىلىدا ئىمتاھان بەرگەن مىللىلار ئارىسدا شىنجاڭ بويىچە بىرىنچى نۇمۇر ئېلىپ چىڭخۇا ئۇنۋېرسىتىنىڭ ئىلىكتېر ئىنژىنىرلىقى كەسپىگە ئوقۇشقا قۇبۇل قىلىنغان. دەسلەپتە بىر يىل مەركىزى مىللەتلەر ئۇنۋېرسىتىدا تەييارلىق ئوقۇپ 1993-يىلى چىڭخۇا ئۇنۋېرسىتىدا رەسمى ئوقۇش ھاياتىنى باشلىغان. 1998-يىلى ئوقۇشنى ئەلا نەتىجە بىلەن پۈتتۈرۈپ مەكتەپ تەرىپىدىن جۇڭگۇ پەنلەر ئاكادىميسىگە ئىمتاھانسىز ئاسپىرانىتلىقتا ئوقۇشقا كۈرسىتىلىپ ئاسپىرانىتلىق ئوقۇغان. 2000-يىلى يازدا ئوقۇش پۈتتۈرۇش دىسىرتاتسىيسىنى مۇۋەققىيەتلىك تاماملاپ، ئامرىكنىڭ Clemson University نىڭ ئلىكتېر ئىنژىنىرلىقى كەسپىگە دوكتۇر ئاسپىرانتى بۇلۇپ تولۇق ئوقۇش مۇكاپاتى بىلەن قۇبۇل قىلىنىپ 8-ئايدا ئامرىكىغا كەلگەن. ئۇ كەسپى تەتقىقات جەھەتتە ياخشى ئىقتىدارنى يتىلدۈرگەن بۇلۇپ ، 2005 يىلى بىرىنچى ئايدا ئۇنىڭ بىر پارچە ئىلمى ماقالىسى ئامرىكنىڭ كولورودا شىتاتى بۇۋىلدىر (Coloroda Boulder) شەھىرىدە ئۈتكۈزۇلگەن خەلقارا رادىئو تېخنكىسى ئىلمى بىرلەشمىسى يىغىنىدا بىرىنچى دەرىجىلىك مۇكاپاتقا ئىرىشكەن.