2007-يىلدىكى شىنجاڭ ۋە ئۇيغۇر جەمئىيىتىگە نەزەر
ھەر يىلى ئۆزى تۇرۇۋاتقان رايون ۋە ياشاۋاتقان خەلق توپى دائىرىسىدە ئۆتۈپ كەتكەن بىر يىلنى ئەسلەپ ۋە ئۇنىڭغا مۇۋاپىق باھالارنى  بېرىپ ئۆتۈش يېقىندىن بۇيان دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا ئەۋج ئالغان بىر خىل پائالىيەت. ئادەتتە بۇ ئىشنى جەمئىيەتتىكى تەسىرى بار نوپۇزلۇق مەتبۇئات، تور بېكىتى ، ژۇرنال دىگەندەك ئاخبارات ۋاستىلىرى ئېلىپ بارىدۇ. لېكىن بىزدە تېخىچە بىرەر قېتىممۇ ئېلىپ بېرىلىپ باقمىدى.  شۇڭلاشقا بىز بۇ يىل ئاخىرىدا  تۈرداشلار ۋە دوستلاردىن تەشكىللەنگەن بىر گۇرۇپپا ئادەم جۇڭگو ۋە  خەلقئارادىكى   ئوخشاش شەكىلدىكى باھالاش، رەتكە تىزىش ئۆلچىمىگە تەقلىد قىلىپ، 2007-يىلدىكى شىنجاڭ ۋە ئۇيغۇر جەمئىيىتىگە قايتىدىن …

1) 21-ئەسىر كىرگەندىن بۇيان، ئۇيغۇرلاردا ”فامىلە“ توغرىسىدا ئويلىنىش ۋە ئويغىنىش بولدى. ”بەكتۇر“ فامىلىسى ئاڭلىغۇچىنى ھاياجانغا سالىدىغان سۆيۈملۈك فامىلە ئىكەن. شۇ سەۋەبتىن بۇ سۆھبىتىمىزنىڭ بېشىنى بۇ فامىلە توغرىسىدا توختىلىشنى لايىق تاپتىم. سىزنىڭ بۈگۈنكى نەتىجىلىرىڭىزنىڭ ئاپىرىدە بولۇشىدا ”بەكتۇر“ قانداق رول ئوينىدى؟
جاۋاب: بۇ فامىلىنى دادام تېپىپ قوللىنىشنى قارار قىلغان. مېنىڭچە، بىر ئادەم ئۈچۈن، ئەڭ مۇھىم نەرسە ئىسمى ئەمەس. ئەگەر، بىر ئىشنى چىن دىلىدىن ياخشى كۆرسە، ۋە ئاشۇ ياخشى كۆرگەن ئىشىنى نىشانلاپ توختىماي تىرىشسا، ھەرقانداق ئادام غەلىبە قىلىدۇ. گەرچە ئىسمى “بوشتۇر” بولسىمۇ، غەلىبە قىلىدۇ. ئەلۋەتتە، مەنمۇ بۇ فامىلىنى ياخشى كۆرىمەن. ئەمەلىيەتتە بۇ فامىلە نامىنى مەن ئەمەس، دادام تاللىغان. مېنىڭچە بىراۋ ئۈچۈن جەزبىدارلىققا ئىگە بولغان فامىلىنى تاللاش ۋە تاللىماسلىقنىڭ كارايىتى چاغلىق. چۈنكى بىراۋنىڭ مۇۋەپپەقىيىتى ئۇنىڭ فامىلىسىگە باغلىق بولمايدۇ. لېكىن مەن فامىلە قوللانغاننى ياخشى ئىشكەن دەپ ئويلايمەن، چۈنكى بۇ ئارقىلىق سىز ئەجدادلىرىڭىزنى يەنى يىلتىزىڭىزنى ئېنىق تونۇيسىز.

قۇدرەت ئامرىكىنىڭ خارۋارد ئۇنۋېرسىتىتدا ئوقۇۋاتقان ئۇيغۇر ئوقۇغۇچى بۇلۇپ يىقىندا قۇدرەتنى قىسقىىچە تۇنۇشتۇرۇپ يېزىلغان خارۋارد ئەركىسى قۇدرەت دىگەن تىما ئىلان قىلىنغاندىن كىيىن ئۇيغۇر تور دۇنياسىدا زىلزىلە قوزغىدى ۋە نۇرغۇنلىغان تورداشلارنىڭ قۇدرەت بىلەن پاراڭلاشقۇسى، ئۇ توغرىلىق كۆپراق بىلىپ باققۇسى، ئۇنىڭ نۇرغۇنلىغان مەسىلىلەرگە بولغان كۆز قارىشىنى بىلىپ باققۇسى كەلدى. شۇ مۇناسىۋەت بىلەن ئۇ تورداشلاردىن تاپشۇرۋالغان سۇئاللاردىن بىر نەچچىنى تاللاپ ئۇ سۇئاللارغا بولغان كۆز قارىشىنى تورداشلار بىلەن ئورتاقلاشماقچى.

ھۆرمەتلىك تورداشلار:
ئالدى بىلەن مەن ئۈچۈن تىلىگەن ئالىي تىلەكلىرىڭلار ۋە مەندىن كۈتكەن سەمىمىي ئۈمىدىڭلار ئۈچۈن سىلەرگە مىننەتدارلىقىمنى ئىپادىلەيمەن… شۇنىڭ بىلەن بىرگە ئىمتىھان مەزگىلى تۈپەيلى ئالدىراش بولۇپ قېلىپ، سىلەرگە …

بۇ تىما مۇستەقىل تىما ئەمەس، بەلكى  ئالدىدا يېزىلغان مەن بىلىدىغان ئۇيغۇر دوكتورلىرى دىگەن تىمىنىڭ ئاخىرى ھىساپلىنىدۇ. بۇ تىمىنىڭ ئارقا كۆرۈنىشىنى بۇ تىمىنىڭ بېشىنى ئوقۇپ بىلىڭ.

خۇلاسە كالام، شۇنداق قىلىپ مەن بەلكىم خاتا دەپ قۇيۇش ئىھتىمالى بۇلغان 2-3 دوكتور بىلەن تورداشلار قېتىپ قويغان دوكتۇرلارنىڭ سانىنى يىيىشتۇرۋەتسەم مەن توپ توغرا 50 دوكتۇر تۇغرىلىق ئۇچۇر بەردىم. يەنە بىرەي دىسەم ، قىزىپ چىقسام يەنە 50 ئۇيغۇر دوكتۇرنىڭ ئۇچۇرىنى بىرەلشىم مۇمكىن. ئادەم بىكار قالغاندا كاللىسدا يۇرگەن نەرسىلەر يازاي دىسە ئۇيلاپ بۇلغىلى بۇلمايدىكەن. مەن ئۇچۇر بەرگەن دوكتۇرلار ئاساسەن مەن بىر قەدەر تۇنۇيدىغان ئاغىنە دوس بۇرادەرلىرىم، …

ئەسكەرتىش: بۇ تىما يىڭى بلوگقا كۆچكەندىن كىيىن ئۆز پېتى كۆچۇرۇپ كىلىندى، ئەسلى تىمىدىكى بەزى ئوچۇر خاتالىقلىرى ئۈزگەرتىلمىدى، لېېكىن  رەسىم ۋە ئۇلىنىشلارقوشۇلۇپ تەھرىرلىنىپ بەت يۆزى كۆركەملەشتۈرۈلدى. . ئەسلىگە سادىق بولۇپ ئەسلەپ تۇرۇش ئۈچۈن مەزمۇنلىرى بۇندىن كىيىنمۇ ئۈزگەرتىلمەيدۇ. لېكىن ئاخىرىغا ياكى يىڭى تىما ئارقلىق يىڭىلاش ئېلىپ بىرىلىدۇ(2010-يىلى 25-سىنتەبىر)

ئەسكەرتىش: بۇ تىمىنى  2005-يىلى 12-ئايدا قىشلىق تەتىل مەزگىلىمدە بىر ھەپتە كۈندە كەچلىك ۋاختىمنى سەرىپ قىلىپ يېزىپ ئىزدىنىشتا ئىلان  قىلغان ھەم زور تەسىر قۇزغىغان. كىيىن ئىزدىنىش يىڭى سىستىمىغا كۈچكەندىن كىيىن كونا مۇنبەر كۈپ ۋاقىتلاردا ئچىلمايدىغان بۇلۇپ قاپتۇ. ئەسلى نۇسخىسىنى ئۈزەممۇ ساقلىۋالماپتىكەنمەن. بۈگۈن ئىزدىنىشتىن …

ئۇيغۇرلاردىكى تور بەت تەرەققىياتى ناھايتى ئاستا بۇلدى ھەم كۈپ خىللىشالمىدى. ھازىرمۇ تېخى تور بەت دىسە كۈپىنچەيلەننىڭ كۈز ئالدىغا دەر ھال كىلىدىغىنى ناخشا مۇزىكا ۋە مۇنبەر. ئۇنىڭدىن نېرىسغا تېخى ئۈتۈپ بۇلالمىدۇق. ئۇيغۇرلاردىكى ئەڭ قىززىق تور بەتلىرى دەپ دىيارىم، سەلكىنلەرنى ئاچساقمۇ مۇنبەردىن باشقا يەرلىرى ناھايتى ئاز يىڭىلىنىدۇ. بىزگە بىرەر نەرسە لازىم بۇلسا ئىزدەپ تاپقىلى بۇلمايدۇ. ئۈتكەن ئايدا بىرسى ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلاۋىدىكى 11 ماددىلىق بىتىمنىڭ مەزمۇنىنى توردىن تاپالىسىڭىز تېپىپ بەرسىڭىز، بىر ماقالە يېزىۋاتاتتىم دىگەنتى، پۈتۈن ئۇيغۇر تور بەتلىرىنى ئاختۇرۇپ تاپالمىدىم. تورلاردا بەزىدە ”ئۇيغۇر تور بەتچىلىگىنىڭ تەرەققىياتى“ “ ئۇيغۇرلاردا ئىنتېرنېت زور دەرىجىدە تەرەققى قىلدى“ دىگەن

بۇ تىما 2006-يىلى يازدا يېزىلغان بولۇپ ئۇىڭدىن بۇيان بلوگ ئىككى قېتىم ئوخشىمىغان سىستىمىلار ئارىسىدا كۆچكەن بولغاچقا چۈشكەن ئىنكاسلار كۆچۈرۈپ كىلىنمىگەن( ئەسلى سانداندا بار)، ئۇندىن باشقا ئىزدىنىش مۇنبىرىدىكى ئەسلى تىمىمۇ ھازىر ئېچىلمايدۇ. (2010-09-25)
ﺑﯘ ﻳﺎﺯﻣﺎ ﻣﻪﺯﻣﯘﻥ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ”“ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ““ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻳﺎﺯﻣﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﻯ ﮬﯩﺴﺎﭘﻠﯩﻨﺪﯗ. ﺑﯘ ﻳﺎﺯﻣﯩﺪﺍ ﺗﯩﻠﻐﺎ ﯸﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ﺷﻪﺧﯩﺴﻠﻪﺭ ﯞﻩ ﯞﻩﻗﻪﻟﻪﺭ ﺋﯩﭽﻜﻰ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﻳﺎﻛﻰ ﺋﺎﺭﻗﺎ ﻛﯜﺭﯛﻧﯩﺸﻰ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﻣﻪﻥ ﺩﯨﮕﻪﻧﺪﻩﻙ ﺑﻮﻟﻤﺎﻱ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﺑﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻼﺭﻧﯩﯔ ﺗﻮﻏﺮﺍ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺕ ﺑﯩﺮﯨﺸﯩﻨﻰ ﻗﺎﺭﺷﻰ ﺋﺎﻟﯩﻤﻪﻥ. ﺑﯩﻠﻤﻪﺳﻠﯩﻚ ﺋﻪﻳﯩﭗ ﺋﻪﻣﻪﺱ ﺗﯩﺮﯨﺸﻤﺎﺳﻠﯩﻖ ﺋﻪﻳﯩﭗ. ﮬﻪﺭ ﺑﯩﺮ ﻣﻪﺯﻣﯘﻧﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﺑﺎﮬﺎﻻﺭ ﻗﯩﺰﺯﯨﻖ ﺑﯘﻟﯘﺷﻰ ﺋﯜﭼﯜﻥ ﻳﯧﺰﯨﭗ ﻗﻮﻳﯘﻟﺪﻯ. ﺗﻮﺭﺩﺍﺷﻼﺭ ﻧﻪﺯﯨﺮﯨﻴﻪﮔﻪ ﻛﯜﺗﯩﺮﯨﭗ ﻛﻪﺗﻤﯩﮕﻪﻱ. (2010-06-08)
ﺑﺎﺷﻼﻧﻤﺎ
90-ﻳﯩﻠﻼﺭﻧﯩﯔ ﺑﯧﺸﯩﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﭗ …

بۇ ماقالە 2006-يىلى ئىزدىنىش مۇنبىرىدە يېزىلغان بولۇپ كىيىن بۇ بلوگقا كۈچۈرۈلۇپ كىلىنگەن. 2010-يىلى 2-ئايدا كىچىك ئۆزگەرتىشلەر كىرگۈزۈلدى ۋە سىتاتسكىلار يىڭىلاندى. ئەسلى ماقالە بۇ يەردە بار.
ﻛﯩﺮﯨﺶ ﺳﯜﺯ
ﻧﻮﺑﯧﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﻰ ﺩﯗﻧﻴﺎﺩﯨﻜﻰ ﻧﺎﮬﺎﻳﺘﻰ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺰﺯﯨﻖ ﺗﯩﻤﺎ. ﺩﯗﻧﻴﺎﻧﻰ ﯞﺍﺧﺘﯩﻨﭽﻪ ﻗﻮﻳﯘﭖ ﺗﯘﺭﯗﭖ ﺋﯜﺯﯨﻤﯩﺰﮔﻪ ﻧﻪﺯﻩﺭ ﺳﺎﻟﺴﺎﻗﻤﯘ ﺑﯘ ﺋﻮﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯖﻤﯘ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺰﺯﯨﻖ ﺗﯩﻤﯩﺴﻰ. ﺑﻮﻟﯘﭘﻤﯘ ﺑﯘﻧﺪﺍﻕ ﮔﻪﭘﻠﻪﺭﮔﻪ ﻣﻪﻧﻤﯘ ﺑﯩﺮ ﻗﻪﺩﻩﺭ ﻗﯩﺰﺯﯨﻘﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ﺳﯜﺭﯛﺷﺘﯜﺭﯛﭖ ﻳﯜﺭﯛﭖ ﺋﺎﯕﻼﭖ ﮬﺎﻳﺎﺟﺎﻧﻠﯩﻨﯩﭗ ﻛﯩﺘﻪﺗﺘﯩﻢ. ﺑﯘﺭﯗﻥ ﻛﯩﭽﯩﻚ ﯞﺍﻗﯩﺘﻼﺭﺩﺍ ﺋﯘﭼﯘﺭ ﻣﻪﻧﺒﻪﻳﯩﻤﯩﺰ ﻛﻪﻣﭽﯩﻞ،ﺋﯘﭼﯘﺭﯨﻤﯩﺰ ﭘﻪﻗﻪﺗﻼ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﺪﺍ ﭼﯩﻘﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﮔﯩﺰﯨﺖ ﮊﻭﺭﻧﺎﻟﻼﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﭼﻪﻛﻠﯩﻨﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﭼﻘﺎ ”ﯞﺍﻱ ﭘﺎﻻﻧﭽﻰ ﺋﺎﺧﯘﻥ ﻧﻮﺑﯩﻞ ﻣﯘﻛﺎﭘﺎﺗﯩﻨﻰ ﻳﯩﻘﯩﻨﺪﺍ ﺋﺎﻟﻐﯘﺩﻩﻙ؛ ﻳﺎﭘﯘﻧﺪﺍ ﺑﯩﺮﺳﻰ ﻣﻮﺧﺘﻪﺭ ﭼﻮﯓ ﺗﻪﻟﯩﻤﺎﺗﻰ ﺩﻩﭖ ﺗﻪﻟﯩﻤﺎﺕ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﻏﺎ ﻗﻮﻳﯘﭘﺘﯘ، ﻧﻮﺑﯩﻞ …

ئارلىقتا ئۇغۇل تەرەپ چۈش بىلەن بىرەر يەردە يىغىلىپ ئاغىنىلىرى بىلەن يىگىت ئولتۇرۇشى قىلىدۇ، قىزلارمۇ شۇندا قىلىدۇ ياكى قىز تەرەپ ئايرىم ”“توي قىلىدۇ“". چۈشتىن كىيىن سائەت 4 لەر بىلەن ئۈغۇل تەرەپ ئاغىنىلىرى بىلەن ئەتىگەندە نىكاھ ئۇقۇپ قويغان قىزىنى ئەمدى ئالغىلى كىلىدۇ، قىزنى ئالغىلى كەلگەندە قىز تەرەپنىڭ ئادەملىرى ئانچە مۇنچە ياڭزا كۈرسىتىپ قويىدۇ، ئۇغۇل تەرەپمۇ سۇنىڭ ئېقىشىغا بېقىپ ئىش كۈرۈپ نىمە تەلەپ قىلسا شۇنى تالىشىپ ”“سودىلىشىپ“" بىرىدۇ. بەزى ۋاقىتلاردا بۇ ”“سۇدىدا“" كىلىشەلمەي ئىككى تەرەپنىڭ ئاغىنىلىرى سوقۇشۇپ قالىدىغان ئىشمۇ بۇلىدىكەن. مەنغۇ ئۈرۈمچىدە ھازىرغىچە تويدا سوقۇش كۈرۈپ باقمىدىم. لېكىن مەن ئاڭلىغان سۇقۇشۇپ قاپتۇ، ياكى سۇركىلىشىپ قاپتۇ دىگەن گەپلەر بۇلسا، زىددىيەت مۇشۇ