«تىلقانۇن» دەپ ئاتاشقا بولامدۇ-يوق؟   جىمسارى   ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم، ھۆرمەتلى بۇرادەرلەر، بىزدە يازىشقا تىگىشلىك مەزمۇنلار ناھايىتىمۇ نۇرغۇن. ئەمما مەن، بىزگە نىسبەتەن ناھايىتى كونا، ناھايىتى ئاددى، ناھايىتى كىچىك ھەم بەزى بۇرادەرلەرنىڭ نەزەرىدە، تولىمۇ ئەھمىيەتسىز دەپ قارالىدىغان بىر «تىلقانۇن» دىگەن سۆز توغرىسىدا …

«ئىلبىمات»دىگەن سۆزگە ئىزاھات جىمسارى بايان ئەۋۋەل ھۆرمەتلىك بۇرادەرلەر، بايانىمدىن ئەۋۋەل، مەلۇم بولسۇنكى، تۆنۆگۈن ئەتتىگەن،  ۋېبتور «باغداش»تا، «ئىلبىم دىگەن سۆز توغراىسىدا ئىزدەنىش» ناملىق ئەسەر نەشىر قىلىندى. ئۇنىڭدا، «ئىلبىمات» دەپ ئاتالغان بىر سۆز بار. ئۇنداقتا، «ئىلبىمات» دىگەن قانداق سۆز؟ ئۇنىڭ نىمە مەناسى بار؟ …

«ئىلبىم» دىگەن سۆز توغرىسىدا ئىزدەنىش جىمسارى   بايان ئاۋۋال مىنىڭ چۈشەنچەمدە، تىلىمىزدا يېڭى سۆزلەرنى ئىجات قىلىپ تۇرۇشنىڭ ئۆزى، تىلىمىزنى ساپلاشتۇرۇش، ئىخچاملاشتۇرۇش، ئومۇملاشتۇرۇش ۋە تەرەققى قىلدۇرۇشتىكى مۇھىم خىزمەتلەرنىڭ بىرى. مەن، تىلشۇناسلىق بىلەن شوغۇللانمىغان بولساممۇ، ئۇيغۇرچە، «ئىلبىم» دىگەن بىر ئۇيغۇرچە ئىسىم سۆزنى …

سوزۇق تاۋۇشلارنىڭ نىمە رولى بار؟   جىمسارى   بايان ئاۋۋال ئۇيغۇر تىلىمىزدا 8 دانە سوزۇق تاۋۇشنىڭ بارلىقى ھەممەيلەنگە ئايان. ئەمما، بۇ 8 دانە سوزۇق تاۋۇشنىڭ نىمە رولى بارلىقى ھەققىدە  مەن بىرەر ئەسەر كۆرۈپ باقمادىم. يازىلغان ئەسەرلەر بولۇشى مۇمكىن، بىراق مەن …

مىسال ۋە سۇئال   جىمسارى تۆنۆگۈن باغداشتا نەشىر قىلىنغان، «ئىككى سۇئال»، «سوزىق تاۋۇشلار ئۆزگەرىشىنى يوقاتىش كېرەك» ناملىق ئەسەرلەر، بۇرادەرلەرنى بەكلا جەلىپ قىلغان ئوخشايدى. بۇرادەرلەرنىڭ قىزغىن ئىشتراك قىلغانىغا، ئىنكاس يازغانىغا كۆپ رەھمەت. ئەسلىدە بۇ ئەسەرنىڭ تۈپكى مەقسەتى، يازىقىمىزنى ئۆزگەرتىش ياكى ئىملانى ئۆزگەرتىش ئەمەس. …

ھازىر، ئۇيغۇر يازىقىمىزدا، «ئا»، «ئە» قاتارلىق سوزىق تاۋۇشلارنى ئۆزگەرتىپ (ئاجىزلاشتۇرۇش دىيىلگەن) يازىش ئەھۋالى، بىر قائىدەگە ئايلانىپ قالغاندەك قىلادى. بۇ خىل ئەھۋالنىڭ ئۇيغۇر تىلىمىزنىڭ ئەسلىسىنى ساقلاش، تەرەققى قىلدۇرۇش ھەم تۈركى قەۋملەرنىڭ تىل ئورتاقلىقىغا نىسبەتەن زىيانلىق ئىكەنلىكىنى خېلى يىللاردىن بۇيان ھېس قىلىپ كەلگەن ئەدىم.

Bu yil bahar aylirining axiri, hotenge barip, penni omumlashturush paaliyetige qatnashmaqci boldum. Hotenge mangidighangha 2 kvn qalghanda, nevrem, xatirekomputerni oynap buzup qoyuptu. Teyyarlighan materiallarni eslige keltvrelmidim. Nailaj, xenzu xizmetdishimning xatirekomputerini ariyetke aldim. Hotenge barghandin kiyin, kicice olturup matirialni teyyarlimaqci boldum. emma, Komputerda uyghurqe sestima qacilanmighan iken. Amal yoq, axiri uylat yaziqta yazmaqci boldum. Wz xiyallirim bilen, uylat heriplirini heliqaragha yeqinlashturup tizip ciqtim. Xundaq qilip, uylatning twvendikidek yene bir layihesi wujudqa keldi.

Minin’ hes kiliximqe, hazir netvorcka ait uyfurqe atalgular her hil atalfandec kilidu. men, twvendici 11 dane swzni uqrattim. bu swzlerni uyfur tilida kandak atax muvapik boludu? Digen meselige dvq celdim.

مەن 1979- يىلىدىن 1982- يىلىغىچە بايىنبۇلاق رايونىدا خىزمەت قىلغان چاغلىرىمدا، كۆپ ئارىلىشىدىغان ئارشات يېزىسىدىكى گېلىن (مۇڭغۇللار موللىسى)نىڭ ئاغزىدىن دائىم بايىنغول دىگەن سۆزىنى ئاڭلايتتىم. بايىنبۇلاقتا 50 يىل ياشىغان، ئۆزىنى چىن تۆمۈر باتۇرنىڭ ئەۋلادى دەپ قارايدىغان ئابلىزئاخۇن دىگەن كىشىنىڭ ئاغزىدىن بايغول، بايانغول دىگەن سۆزنى ئاڭلايتتىم. ئۇيغۇرچە ياكى خەنزۇچە مەنبەلەردە، بايىنغولىن دەپ يازغاننى كۆرەتتىم. كىيىن ئويلاپ قالدىم، بايىنغول، بايغول، بايانغول ۋە بايىنغولىن دىگەن 4 خىل شەكىلدىكى سۆزلەرنىڭ مەنىسى بىرمۇ ياكى ئايرىم مەنىلەرگە ئىگىمۇ؟ بۇ سۆزلەر تىلىمىزدا مەۋجۇد بولسىمۇ، لېكىن، بىزنىڭ ئىزاھلىق لۇغەتىمىزدە بەزىلىرى يوق. شۇڭا، بۇ توغرىدا ئىزدىنىپ بېقىشنىڭ زۆرۆرىيەتى بارمۇ يوق؟ مەن تىلنامە ياكى تارىخنامە بىلەن شوغۇللانمىغان بولساممۇ، مەزگۇر ئەسەردە، مۇشۇ سۆزلەر توغرىسىدا بۇرادەرلەر بىلەن ئورتاقلىشىش مەقسىتىدە بىلگەنلىرىمنى ئوتتۇرىغا قويۇشنى لايىق كۆردۈم.