يەتتە گىياھ  جىمسارى گىياھلار (ئۆسۈملۈكلەر) ، زىمىندىكى يەتتە جانىۋارنىڭ بىرى. ئالىملار دۇنيادىكى گىياھلارنىڭ زاتىنى 300 مىڭ ئەتراپىدا مۆلچەرلىمەكتە. تاكسونوملار، بۇ گىياھلارنىڭ ئالاھىدىلىكى بۇيىچە ئۇلارنى ھەر خىل جەمەت، ئائىلە، رۇق ۋە زاتلارغا ئايىرىپ كىلىۋاتىدۇ. بۇلار ناھايىتى مۇرەككەپ بولۇپ، مەخسۇس گىياھنامە تەتقىقاتى …

Embolgiyamet   (无油樟目 Amborellales Melikyan, A.V.Bobrov & Zaytzeva (1999)) A.R.jimsari Embolgiyamet, 2009-yili, APG III etrap qilğan qapliqdan giyahlarning bir jemeti bolup hesaplinidu. Hemde, qapliqdan giyahlarning tünji bolup ayrilip çiqqan jemeti boludu. Embolgülmette, peqetla 1 aile, 1 ruq ve 1 la zat bar. Embolgiyaile (无油樟科 Amborellaceae Pichon (1948)), aıleside, embolgiyaruq …

مەزگۇر ئەسەردە، «مۇھاجىر گىيا»، «ئىشغال گىيا» دىگەن سۆزلەرگە تەبىر بېرىلدى. ئۇلارنىڭ ئورتاق ئالاھىدىلىك ۋە كەلتۈردىغان زىيانى قىسقىچە كۆرسەتىلدى.

بىز ئادەتتە، ئادەمنىڭ تاشقى يەتتە ئەزاسىغا ئوخشاش، ئىچكى ئەزالارنىڭ بارلىقىنى بىلىمىز. ئەمما، بۇ ئەزالارنى ئادەتتە يۈرەك، ئۆپكە، جىگەر، بۆرەك، ئاشقازان دىگەندەك «بەش ئىچكى ئەزا» دەپ ئاتاۋاتقاندەك ھەم شۇنداق چۈشۈنىۋاتقاندەك قىلىمىز. مەن، ئادەم تېنىنىڭ ئىچىدىمۇ بەش ئەزا ئەمەس، «يەتتە ئەزا» بار دەپ قارايمەن. مەزگۇر ئەسەردە، چۈشەنچەمدىكى ئىچكى يەتتە ئەزا كۆرسىتىلدى.

مەن باشلانغۇچ مەرىپەتتىن باشلاپ، ئادەم تېنىدە (بەدەندە) تاشقى بەش ئەزا بولۇدۇ دىگەن چۈشەنچىدە چوڭ بولغان. ھازىرمۇ، بارلىق دوختۇرخانىلاردا «بەش ئەزا بۆلىمى» دەپ ئاتالغان بۆلۈملەر بار. كۈندۈلۈك گەپلىرىمىزدە، «ئۇنىڭ بەش ئەزايى ساق» دىگەندەك گەپلەرنى قىلىپ ياكى ئاڭلاپ تۇرۇمىز. ئەمما مەن، ئۇزۇندىن بۇيان، بۇ «بەش ئەزا» دىگەن سۆز ھەم چۈشەنچە خاتا بولۇپ قالغانمۇ قانداق؟ دىگەندەك گۇمانلاردا بولۇپ كەلدىم. دىمەك، مەن، «بەش ئەزا» ئەمەس، ”يەتتە ئەزا » بولۇدۇ دەپ قارايمەن. مەزگۇر ئەسەردە، چۈشەنچەمدىكى يەتتە ئەزا كۆرسىتىلدى.

مەزگۇر ئەسەردە، سەۋسەررۇقتىكى 160 زاتىنىڭ لاتىنچە، ئۇيغۇرچە ناملىرى، بەزىلىرىنىڭ خەنزۇچە ناملىرى كۆرسۈتىلدى.

Esreile (Asteraceae 菊科), esremet (Asterales 菊目) tiki 11 ailening biri [1,2]. Menbelerge qaraghanda, Esreilede 13 shaxile (Subfamilies 亚科) bar iken[3,4]. Mezgur eserde, esreilening ene shu 13 shaxilesi ve ularning namliri kwrsetildi. Mezgur eserdiki latince giya namliri esli menbedin alindi. Henzuce namliri “baidu”, “好搜” websitlardin alindi. Tapalmighan xanzuce isimlar aq qaldi. Uyghurce namlirini Rehmetulla Adilla qoyghan.

Jigdeilede, jigderuq, jighanruq ve sheperruqtin ibaret 3 ruq bar iken[1]. Menbelerge asasen, Ularning 73 zatini jemter qildim. Buning icide, jigderuqning 68 zati, jighanruqning 2 zati, sheperruqning 3 zati bar.

Mezgur eserde, jigdeilediki ruqlar ve ularning namliri kwrsvtildi.

مەزگۇر ئەسەردە، شىپالىق چاكاندالارنىڭ 8 زاتى ۋە ئۇلارنىڭ ناملىرى كۆرسەتىلدى.