خاسۋار گىيالار دىگەن نىمە؟ مەلۇم بىر تار ياكى كىچىك دائىرەگىلا تارقالغان خەۋپتە گىيالارنى، «خاسۋار گىيالار» دەپ ئاتادىم. خاسۋار گىيالار دىگەن سۆزنى ئۇيغۇرچە مەنبەلەردە نىمە دەپ ئاتالغانلىقىنى مەن بىلمەدىم. «ئىزدە» تور لوغەتىدىن چىقمىدى. (گىيا، ئەسلىدە فارىسچە «گىياھ» دەپ يازىلاتتى، ئۇيغۇرچىدا «ھ» ھەرىپىنى يازمىساقمۇ، ئۇقۇمنى ئېنىق بىلدۈرەلەيدۇ، شۇڭا، ئۆزەمچە «ھ»نى تاشلاپ «گىيا» دەپلا يازدىم).

خاسۋار گىيالار بىر دۆلەت، رايوننىڭ خاس بايلىقى بولىدۇ. بۇ خىل بايلىقنىڭ بولۇشى، شۇ رايون تەبىئى شارائىتىنىڭ ئۆزگىچە ئالاھىدە ئىكەنلىكىنى كۆرسۈتۈپ بېرىدۇ. شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونىمىزدىكى گىيالار ئىچىدە، خاسۋار گىيالار ئاز ئەمەس. مەنبەلەرگە ئاساسلانغاندا، شىنجاڭدا ئۆسىدىغان خاسۋار گىيا زاتلىرىنىڭ سانى، 42 خىلغا يىتىدىكەن.

رايونىمىزدىكى خاسۋار گىياھلار بىلەن تۇنۇشۇپ چىقىش، ئۇلارنى ئاسراش، كۆپەيتىش ۋە پايدىلىنىشتا مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە. شۇڭا، مەزگۇر ئەسەردە، بۇرادەرلەرنىڭ پايدىلىنىشى ئۈچۈن شىنجاڭدىكى خاسۋار گىيالار زاتىنىڭ 11 خىلىنى تىزىپ چىقتىم ھەم ئۇلارنىڭ لاتىنچە ۋە خەنزۇچە ناملىرىنى كۆرسەتتىم.

Uygurlar, baxca tvrky milletlerge ohxax, yaxax tarihi jeryanida, ziminnamede ceyt cilingan herhil yer bwlekleride yaxigan, xularnin’ iqide, taglar bilenmu kwp hepilexken. Xun’a, uygur tilimizda, taglarga munasivetlik bolgan atalgular az emes. Emma, yazic eserlirimizdiki emeli colluniximizda, bu taglarga ait uygurqe isimlar, terjimeni asas cilip atilivatidu. Nexir cilingan lugetlirimizde, isimlar herhil collunilvatidu, Isimlar, isimdek bolmay, uzirap izahlic jvmlege aylinip calgili turdi. Muxu ehvallarni kwzde tutup, buraderler bilen birdeklik hasil cilix vqvn, mezgur eserde, taglarga ait 27 dane atalgunin’ uygurqe atilixi ve unin’ tebirini wzemqe izahlap bactim.