«تەبىستان» دىگەن نىمە؟ 什么是自然保护区？ ئا.ر. بوستانىي بايان ئاۋۋال «تەبىستان» دىگەن سۆز، ئا.ر. بوستانىي ئىجات قىلىپ قويغان ئۇيغۇرچە ئىسىم سۆز. بۇ سۆزنىڭ مەنىسى، ئەسلىدىكى تەبىئەت تەركىۋى قوغداپ قېلىنىدىغان دائىرە، يەر ياكى بۆلەك دىگەننى بىلدۈرىدۇ. ئەسلىدىكى تەبىئەت دىگىنىمىز، مەلۇم خاسلىققا ۋە ئالاھىدىككە …
Nime vqvn Zimin yvzide bu hil halet xekillengen? 为什么地球的表面上形成这种现状？ Aptor: A.R.Bostany Zimin, yer xari depmu atilidu. Bezi qvxenqe bilixlerni bildvrvxke asan bolsun vqvn, kixiler, ziminnin’ capbelidin (tropic belvacidin) ikki bwlekke ayrip, vstvnki cismini ximaly yarim xar, astinci cismini jenoby yarim xar …
تاغ (山地) ئاپتور: ئا.ر.بوستانىي تاغنىڭ ئۈستىدە، ئولتۇرۇپ بۈگۈن، ئالدىم ھاۋادىن، چوڭقۇر بىر نەپەس. ئىلىم، بىلىمدىن، بىلگەنلىرىمدىن، تاغلار ھەققىدە ، قىلدىم بىر پەرەز. ھېسلىرىم مىنى، تېنچ قويمىدى، چوڭقۇر كىڭەيدى، يالقۇنلاپ ھەۋەس. يازىپ قويدۇم، ھېسلارنى يىغىپ، خىيال كەپتىرىم، بۇزۇپ رام-قەپەس. زىمىن …
nime vqvn zimin yvzide curucluc ve okean bolidu? (javapsiz calgan suallar) 为什么地球的表面具有海洋和陆地的分布？ A.R.Jimsary Men ocugan geograpye kitaplirida, zimin yvzini asaslici, curucluc bilen okiandin ibaret ikki qon’ xeyi xekillendvrgen yaki caplap turidiken. Bu yekvnni, ziminnin’ svnny pervanisi (svnny hemra) tartcan swretlermu …
“Alem svret” digen nime? 什么是“宇宙速度”？ jimsary kemine, komputer mexhulatiga qala bolganlicim vqvn, san bilen ipadilexni uygurqe ereb yezicida camlaxturalmidim. Xun’a Mezgur eser, “uylat”ta yezildi, togra qvxengeysizler. Bayanavval Insanlar, uzun zamanlardin buyan, alemde nimiler bardu? Yaki, alemdiki zimindin baxca dunyalarda nime …
«يەتتە ئالەم» 有限宇宙中的 “七个宇宙“ ئاپتورى: ئا. رەھمەتۇللا بوستاني بايان ئاۋۋال ئىنسانلار، ئەقىل پاراسىتىگە تايىنىپ ياراتقان پەننى ئىلىملەردىن پايدىلىنىپ، ئالەم توغرىسىدا ئۇزۇن زامانلاردىن بۇيان ئىزچىل ئىزدىنىشلەرنى ئېلىپ باردى. بۇ ھەقتە، نۇرغۇن بايقاش ۋە بىلىشلەرگە ئېرىشتى. بۇلارنىڭ نېتىجىلىرى ئاسترونومىيە ۋە جۇغراپىيە پەنلىرىگە …
ئۇيغۇر تىلىمىزدا، «باياۋان» دىگەن بىر سۆز بار. بۇنىڭ مەنىسىنى، «ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىزاھلىق لۇغىتى» دە مۇنداق ئىزاھلىغان: «باياۋان (باياۋانى) ئى [پ]،مەھەللە يۇرتتىن يىراق بولغان ۋە ئادەم ياشىمايدىغان سۇسىز چۆل؛ سەھرا،دەشىت». دىمەك، بۇ ئىزاھاتتا، «باياۋان» دىگەن سۆز، پارىسچىدىن ئۇيغۇرچىغا ئۆزلەشكەن ئىسىم سۆز بولۇپ، «چۆل»، «سەھرا»، «دەشىت» نى كۆرسۈتىدۇ دەپ چۈشەندۈرۈلگەن.
«باياۋان» دىگەن سۆزنى بۇ خىل ئىزاھلاش، مىنىڭچە مۇۋاپىق ئەمەس. چۈنكى، بۇ نىمىنىڭ ئىسمى؟ بۇنىڭغا ئىزاھ بېرىلمىگەن. يەنە كىلىپ، باياۋان بىلەن چۆل، سەھرا، دەشىتنى تەڭداش مەنىدىكى ئورۇنغا قويۇپ، باياۋان، چۆل، سەھرا، دەشىت دىگەن تۆرت ئىسىم سۆزنىڭ ئۇقۇمىنى مۇجىمەللەشتۈرگەن. شۇڭا، مەزگۇر ئەسەردە، باياۋان دىگەن نىمە؟، بۇنىڭ، چۆل، دەشىت، سەھرا دىگەن سۆزلەر بىلەن پەرقى بارمۇ؟، باياۋان قانداق ئالاھىدىلىكلەرگە ئىگە؟، باياۋان تۈرلەرگە ئايرىلامدۇ؟ ناملىرى قانداق ئاتىلىدۇ؟ دىگەندەك سۇئاللارنى چۆرىدەپ مۇھاكىمە قىلىندى.
ئۇيغۇر تىلىدا، «جەزىرە» دەپ ئاتىلىدىغان بىر سۆزىمىز بار. ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىزاھلىق لۇغەتىدە، «جەزىرە» دىگەن سۆزگە مۇنداق ئىزاھات بېرىلگەن: « جەزىرە، ئى [ئە] ① يېز ت. ئارال: ……؛ ② چۆل، باياۋان، دەشىت؛ ساي؛……. ؛ ③ئاياللارنىڭ ئىسمى». مەن، بۇ خىل ئىزاھاتتىن، «جەزىرە» دىگەن سۆزنىڭ ئۇيغۇر تىلىدىكى چۈشەنچىسى ئېنىق بولماي قالىدۇ دەپ قارايمەن. ھەمدە، «جەزىرە» دىگەن سۆز، ئەرەپچىدىن قۇبۇل قىلىنغان دىگەن قاراشقىمۇ گۇمانىم بار. شۇڭا، مەزگۇر ئەسەردە، «جەزىرە» دىگەن سۆزگە بولغان چۈشەنچەم ۋە ئۇنىڭغا بەرگەن تەبىر ياكى ئىزاھاتىم، شۇنىڭدەك، جەزىرەنىڭ جۇغراپىيەلىك ئالاھىدىلىكى، تۈرلىنىشى ۋە دۆلىتىمىزدىكى جەزىرىلەر تىپلىرى بايان قىلىندى. مۇھاكىمە قىلىپ كۆرگەيسىزلەر.
« چۆل» دىگەن نىمە؟ 什么是“干旱或干旱区”？ ئاپتورى: ئا.رەھمەتۇللا بوستانى بايان ئاۋۋال ئۇيغۇر تىلىمىزدا، «چۆل» دەپ ئاتالغان بىر سۆز بار. «چۆل» سۆزى گەرچە ئۇيغۇرچە بولسىمۇ، لېكىن، بۇ سۆزنىڭ چۈشەنچىسى ۋە تەبىرى، ئۇيغۇر تىلىدا، ئېنىق بىر ئىزاھاتقا ئىگە بولماي كەلدى دەپ قارايمەن. بۇ …
«بوستان» دىگەن نىمە؟ 什么是“绿洲”？ ئاپتورى: ئا.رەھمەتۇللا بوستاني (جۇڭگو پەنلەر ئاكادىمىيەسى شىنجاڭ ئېكولوگىيە-جۇغراپىيە تەتقىقات ئورنى، ئۈرۈمچى،830011) قىسقىچە مەزمۇنى: بوستان توغرىسىدا، نۇرغۇن ئەسەرلەر ئېلان قىلىندى. 2010-يىلغىچە بولغان ئارىلىقتا، بوستانغا ئائىت مەزمۇندىكى كىتاپتىن 30 پارچىسى خەنزۇچە نەشىر قىلىنغان. 2000-يىلىدىن باشلاپ ھازىرغىچە، خەنزۇچە پەننى …