لۇرامەت ۋە ئۇنىڭ ئائىلە-رۇقلارى

(樟目及其科属分类)

جىمسارى

1. 1. لۇرامەت نەسەبى

لۇرامەت (樟目Laurales)، لۇرا گىياھلار جەمەتى دىگەننى بىلدىرەدى. لۇرامەت، قاپلىقدان گىياھلارنىڭ (گۈلگىياھلارنىڭ) مەگنوللار تارماقىدىكى جەمەتلەرنىڭ بىرى. لۇرامەتتىكى گىياھلار، دەرەخ، چاتقالنى ئاساس قىلىدۇ. ئاز ساندا تەييارتاپ فۇجىمۇتلارمۇ بار. لۇرامەتنىڭ نەسەپ تەۋەلىكى تۆۋەندىكىچە:

تاكسون نامى	نەسەپ نامى	لاتىنچە نامى	خەنزۇچە نامى
دۇنيا()
مىقياس (界)		Plantae	植物界
دەرىجەسى يوق	قاپلىقدان گىياھلار	Angiosperm	被子植物
تارماق	مەگنولگىياھلار تارماقى	Magnoliids	木兰类植物
جەمەت (目)	لۇرامەت	Laurales	樟目

 

2. 2. لۇرامەتتىكى ئائىلەلەر

لۇرامەتتە، 7 ئائىلە بار. ئۇلار تۆۋەندىكىچە:

2.1. ئەتروسئىلە (香皮茶科 Atherospermataceae)

2.2. كالكانئىلە (蜡梅科 Calycanthaceae)

2.3. گومورئىلە (腺蕊花科 Gomortegaceae)

2.4. ھەرەنئىلە (莲叶桐科 Hernandiaceae)

2.5. لۇرائىلە (樟科 Lauraceae)

2.6. مونىمئىلە (杯轴花科 Monimiaceae)

2.7. سىپەرئىلە (坛罐花科 Siparunaceae)

3. 3. ئەتروسئىلەدىكى رۇقلار

ئەتروسئىلە (香皮茶科 Atherospermataceae)، لاۋرامەتتىكى 7 ئائىلەنىڭ بىرى بولۇپ، بۇ ئائىلەدىكى گىياھلار، يىلكۆك دەرەخ بىلەن چاتقاللاردىن ئىبارەت. ئەتروسئىلەنىڭ دۇنيادا 7 رۇقى، 14 زاتى بارئىكەن. بۇ رۇقلار تۆۋەندىكىچە:

3.1. ئەتروسرۇق (香皮茶属 Atherosperma)

3.2. دافانرۇق (Daphnandra 花桂属)

3.3. دورپوررۇق (Doryphora)

3.4. دىياپرۇق (林桂属 Dryadodaphne)

3.5. لارىلرۇق (智利桂属 Laurelia)

3.6. لاروپرۇق (类智利桂属 Laureliopsis)

3.7. نىماررۇق (喀香木属 Nemuaron)

4. 4. كالكانئىلە ۋە ئۇنىڭ رۇقلارى

كالكانئىلە (蜡梅科 Calycanthaceae)، لاۋرامەتتىكى 7 ئائىلەنىڭ بىرى بولۇپ، بۇ ئائىلەدىكى گىياھلار، ئىدۇسرۇقتىكى ئىدۇس دەرەختىن باشقاسى، 4 مېتىرچە ئىگىز ئۆسەدىغان چاتقالدىن ئىبارەت. بۇ گىياھلار، تۇمۇز بەلۋاق بىلەن ئىللىق مۆتىدىل بەلۋاق رايونلارىدا ياشايدۇ. كالكانئىلەنىڭ دۇنيادا 4 رۇقى، 11 گىچە زاتى بارئىكەن. بۇ رۇقلار تۆۋەندىكىچە:

4.1. كالكانرۇق (美洲夏蜡梅属 Calycanthus)، بۇ رۇقتا، 2-4 كىچە زاتى بولۇپ، شىمالى ئەمېرىكانىڭ جەنۇبىدا ياشايدىكەن.

4.2. خىمانرۇق (蜡梅属 Chimonanthus)، بۇ رۇقتا، 3-6 گىچە زاتى بولۇپ، شەرقى ئاسىيادا ياشايدىكەن.

4.3. ئىدوسرۇق (奇子树属 Idiospermum)، بۇ رۇقتا، بىرلا زاتى بولۇپ، ئاۋىسترالىيەنىڭ قۇنىشلەن شىتاتىدا ياشايدىكەن.

4.4. سىنكالرۇق (夏蜡梅属 Sinocalycanthus)، بۇ رۇقتا، پەقەت بىرلا زاتى بولۇپ، شەرقى ئاسىيادا ياشايدىكەن.

5. 5. گومورئىلە ۋە ئۇنىڭ رۇقلارى

گومورئىلە (腺蕊花科 Gomortegaceae)، لاۋرامەتتىكى 7 ئائىلەنىڭ بىرى بولۇپ، بۇ ئائىلەدە پەقەت گوموررۇق (Gomortega腺蕊花) ناملىق بىرلا رۇق، گومور كۇلى (Gomortega keule) ناملىق بىرلار زاتى بار.

6. 6. ھەرەنئىلە ۋە ئۇنىڭ رۇقلارى

ھەرەنئىلە (莲叶桐科 Hernandiaceae)، لاۋرامەتتىكى 7 ئائىلەنىڭ بىرى بولۇپ، بۇ ئائىلەدە، 4 رۇق بار. ئۇلار تۆۋەندىكىچە:

6.1. ھەرەنرۇق (Hernandia 莲叶桐属)

6.2. ئىلگەررۇق (Illigera 青藤属)

6.3. گىركەررۇق (Gyrocarpus)

6.4. سپارتانرۇق (Sparattanthelium)

7. 7. لۇرائىلە ۋە ئۇنىڭ رۇقلارى

لۇرائىلە (樟科 Lauraceae)، لۇرامەتتىكى 7 ئائىلەنىڭ بىرى بولۇپ، بۇ ئائىلەدىكى گىياھلار، يىلكۆك دەرەخ بىلەن چاتقاللاردىن ئىبارەت. بۇلار ئاساسەن، تۇمۇز بەلۋاق بىلەن ئىسسىق بەلۋاق رايونلارىغا تارقالغان. لۇرائىلە گىياھلارىدىن، خۇشپۇراق ماددىلار، دورالىق ماددالار ئىشلەنەدى. لۇرائىلەنىڭ دۇنيادا 60 ئەتراپىدا رۇقى، 2000 دىن كۆپ زاتى بارئىكەن. بۇ رۇقلار تۆۋەندىكىچە:

7.1. ئاكتىنرۇق (黄肉楠属 Actinodaphne)

7.2. ئادنوپرۇق (Adenodaphne)

7.3. ئايۋۇرۇق (Aiouea)

7.4. ئالسوپرۇق (油丹属 Alseodaphne)

7.5. ئەنۋۇررۇق (Anaueria)

7.6. ئەنباررۇق (Aniba)

7.7. ئاپلونرۇق (Apollonias)

7.8. ئەسپىسرۇق (Aspidostemon)

7.9. بىلىسرۇق (琼楠属 Beilschmiedia)

7.10. براسرۇق (Brassiodendron)

7.11. كارداپرۇق (檬果樟属 Caryodaphnopsis)

7.12. كاستارۇق (无根藤属 Cassytha)

7.13. خوكاررۇق (Chlorocardium)

7.14. سىننەدرۇق (Cinnadenia)

7.15. سىننەمرۇق (樟属 Cinnamomum)

7.16. كنوسىمرۇق (Clinostemon)

7.17. كىپكاررۇق (厚壳桂属Cryptocarya)

7.18. دالرىنرۇق (Dahlgrenodendron)

7.19. دىھاسرۇق (莲桂属 Dehaasia)

7.20. دىسپىلرۇق (Dicypellium)

7.21. دوكىنرۇق (Dodecadenia)

7.22. ئىندەنرۇق (三蕊楠属 Endiandra)

7.23. ئىنخەررۇق (Endlicheria)

7.22. ئۇستەررۇق (Eusideroxylon)

7.25. گامانرۇق (Gamanthera)

7.26. ھىپداپرۇق (Hypodaphnis)

7.27. ئىتەپرۇق (Iteadaphne)

7.28. قۇپتىزرۇق (Kubitzkia)

7.30. لۇرارۇق (月桂属 Laurus)

7.31. لىكاررۇق (Licaria)

7.32. لىدىررۇق (山胡椒属 Lindera)

7.33. لىسەرۇق (木姜子属 Litsea)

7.34. مىزىلرۇق (Mezilaurus)

7.35. موسنورۇق (Mocinnodaphne)

7.36. مۇسپەررۇق (Mutisiopersea)

7.37. نىكتەنرۇق (Nectandra)

7.38. نوسنەمرۇق (新樟属 Neocinnamomum )

7.39. نولىسرۇق (新木姜子属 Neolitsea)

7.40. نوتەپرۇق (赛楠属 Nothaphoebe)

7.42. ئوكاترۇق (Ocotea)

7.42. پەرەرۇق (Paraia)

7.43. پاساپرۇق (Parasassafras)

7.44. پەرىسرۇق (鳄梨属 Persea)

7.45. پوبەرۇق (楠属 Phoebe)

7.46. پىلسەمرۇق (Phyllostemonodaphne)

7.47. پۇرۇترۇق (Pleurothyrium)

7.48. پوتەمرۇق (Potameia)

7.49. پوكىسرۇق (Potoxylon)

7.50. پوداپرۇق (Povedadaphne)

7.51. راۋىنرۇق (Ravensara)

7.52. روستەمرۇق (Rhodostemonodaphne)

7.53. ساساپرۇق (檫树属 Sassafras)

7.54. سىزونرۇق (Sextonia)

7.55. سىنوسارۇق (Sinosassafras)

7.56. سىندىلرۇق (油果樟属 Syndiclis)

7.57. ياداپرۇق (Triadodaphne)

7،58. ئۇمبىلرۇق (Umbellularia)

7.59. ئۇربانرۇق (Urbanodendron)

7.60. ۋىلليامرۇق (Williamodendron)

7.61. يۇشۇنرۇق (Yushunia)

8. 8. مونىمئىلە ۋە ئۇنىڭ رۇقلارى

مونىمئىلە (杯轴花科 Monimiaceae)، لۇرامەتتىكى 7 ئائىلەنىڭ بىرى بولۇپ، بۇ ئائىلەدىكى گىياھلار، يىلكۆك دەرەخ بىلەن چاتقاللاردىن ئىبارەت. بۇلار ئاساسەن، زىمىننىڭ جەنۇبى يارىم شارىدا ياشايدۇ. مونىمئىلە، ھورتون شاخئىلە بىلەن موللىن شاخئىلە دىن ئىبارەت ئىككى شاخئىلەگە ئايرىلادى. مونىمئىلەنىڭ دۇنيادا 18-25 كىچە رۇقى، 150-220 كىچە زاتى بارئىكەن. بۇ رۇقلار تۆۋەندىكىچە:

8.1. ھورتون شاخئىلە (锡兰绣球花亚科 Hortonioideae)

8.2. ھورتونرۇق (锡兰绣球花属 Hortonia)

8.3. موللىن شاخئىلە (Mollinedioideae亚科)

8.4. ھىدكارتەبە (Hedycaryeae族)

8.5. دىكاررۇق (Decarydendron)

8.6. ئىپىپرۇق (Ephippiandra)

8.7. تامبۇررۇق (Tambourissa)

8.8. ھىدكاررۇق (Hedycarya)

8.9. قىبەررۇق (Kibaropsis)

8.10. لىۋەررۇق (Levieria)

8.11. زىمالرۇق (Xymalos)

8.12. موللىنتەبە (Mollinedieae族)

8.13. فايقارۇق (Faika属)

8.14. قايرەرۇق (Kairoa属)

8.15. قىبەررۇق (Kibara属)

8.16. مەكرۇپرۇق (Macropeplus属)

8.17. مەتتەرۇق (Matthaea属)

8.18. موللىنرۇق (Mollinedia属)

8.19. پاراقرۇق (Parakibara属)

8.20. سىغانرۇق (Steganthera属)

8.21. (Tetrasynandra属)

8.22. ۋىلقەرۇق (Wilkiea属)

8.23. ھىنكەرتەبە (Hennecartieae族)

8.24. ھىنكەررۇق (Hennecartia属)

8.25. ئاسرومرۇق (Austromatthaea)

8.26. لۇتەبەرۇق (Lauterbachia)

8.27. مەكروترۇق (Macrotorus)

8.28. پەلمەررۇق (Palmeria)

8.29. پۇمۇسرۇق (Peumus)

9. 9. سىپەرئىلە ۋە ئۇنىڭ رۇقلارى

سىپەرئىلە (坛罐花科 Siparunaceae)، لۇرامەتتىكى 7 ئائىلەنىڭ بىرى بولۇپ، بۇ ئائىلەدىكى گىياھلارنىڭ ھەممەسى، يىلكۆك دەرەخدىن ئىبارەت. بۇلار ئاساسەن، زىمىننىڭ تۇمۇز بەلۋاق بىلەن ئىسسىق بەلۋاق رايونلارىدا ياشايدۇ. بۇ دەرەخلەردىن ئەتىرماي ئىشلىنىدۇ. سىپەرئىلەنىڭ دۇنيادا 3 رۇقى، 160 زاتى بارئىكەن. بۇ رۇقلار تۆۋەندىكىچە:

9.1. سىپەررۇق (Siparuna)

9.2. بەكتەنرۇق (Bracteanthus)

9.3. گوسكالرۇق (Glossocalyx)

 

مەزگۇر ئەسەردىكى گىياھلارنىڭ ئۇيغۇرچە نامىنى، ئارجىم دىگەن قويغان.

مەنبەلەر

[1] «»، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، يىل، – نەشىرى.

[2] «樟目»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىيە، 2014-يىل، 30-چىللە نەشىرى.

[3] «香皮茶科»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىيە، 2014-يىل، 16-مىزان نەشىرى.

[4] «蜡梅科»، ۋېبسىت ېىكىپېدىيە، 2014-يىل، 19-مىزان نەشىرى.

[5] «腺蕊花科»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىيە، 2014يىل، 16- مىزان نەشىرى.

[6] «莲叶桐科»، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، يىل، – نەشىرى.

[7] «樟科»، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، يىل، – نەشىرى.

[8] «杯轴花科 »، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، يىل، – نەشىرى.

[9] « 坛罐花科»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىيە، 2024-يىل،18-ھۇد نەشىرى.

[10] «گىياھى تاكسون ناملارى»، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، 2012-يىل، 22- سەپەر نەشىرى.

[11] «گىياھئىلە نامىنى قويۇش ۋە يازىش قائىدەسى»، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، 2012-يىل10-باھار نەشىرى.

[12] «گىياھزات نامىنى قويۇش ۋە يازىش قائىدەسى»، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، 2012-يىل، 17- چىللە نەشىرى.