باش بەت > ھايۋاناتنامە > ئەكىزرۇق زاتلارى ۋە ئۇلارنىڭ ئۇيغۇرچە ناملارى
12ئىيۇل

ئەكىزرۇق زاتلارى ۋە ئۇلارنىڭ ئۇيغۇرچە ناملارى

ئەكىزرۇق زاتلارى ۋە ئۇلارنىڭ ئۇيغۇرچە ناملارى

 

جىمسارى

 

بايان ئاۋۋال

«ئاكادېمىيە» ناملىق ئۇيغۇرچە تورىستاننىڭ 2014-يىل 5-چىللەسىدە، «كىيىكئىلە ۋە ئۇنىڭدىكى رۇقلار» ناملىق ئەسەر نەشىر قىلىنغان. ئۇنىڭدا، «ئەكىزرۇق» دىگەن نامدا ئاتالغان بىر رۇقنىڭ بارلىقى كۆرسۈتىلگەن. بۇرادەرلەرنىڭ پايدىلىنىشى ئۈچۈن، مەز گۇر ئەسەردە، ئەنە شۇ ئەكىزرۇقتىكى زاتلار ۋە ئۇلارنىڭ ئۇيغۇرچە، لاتىنچە ۋە خەنزۇچە ناملارى كۆرسۈتۈلدى.

 

1. ئەكىزرۇق توغرىسىدا ئومۇمى بايان

«ئەكىز» دىگەن سۆز، ئا. رەھمەتۇللا تۈنجى قىتىم ئۇنىڭ لاتىنچە نامىغا ئاساسەن، يىڭىدىن ياساپ قوللانغان ئۇيغۇرچە ئىسىم سۆز بولۇپ، لاتىنچە «Axis» سۆزنى ئۇيغۇرچىلاشتۇرپ ئىخچاملاشتىن تۈزۈلگەن. دىمەك، لاتىنچە نامىدىن ئۆزلەشتۈرۈلگەن ئۇيغۇرچە «ئەكىز» دىگەن سۆز، كىيىكئىلەدىكى بىر رۇقنىڭ نامى بولىدۇ. شۇڭا، «ئەكىزرۇق» دەپ ئاتالدى. ئەكىزرۇقنىڭ لاتىنچە نامى، «Axis» دەپ، خەنزۇچە نامى «花鹿属» دەپ ئاتالغان. ئۇيغۇرچە مەنبەلەردە، « چىپار بۇغا ئۇرۇقدىشى » دەپ ئاتالغان. مەنبەلەرگە قارىغاندا، ئەكىزرۇقتىكى زاتلارنىڭ جۇغى كىچكرەك بولۇپ، جەنۇبى ئاسىيا قىتئەسىدىكى بىر قىسىم جايلارغا تارقالغان. يىقىنقى يىللاردا، دۆلىتىمىزدىكى يۇننەن ئۆلكەسىنىڭ غەربىدە بىر زاتى بايقالغان. شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونىمىزدا تەبىئىي تارقالغان زاتى تېخى بايقالغانى يوق.

 

2. ئەكىزرۇقنىڭ نەسەپ تەۋەلىكى

مەنبەلەردىن جەمتەر قىلىشىمچە، ئەكىزرۇقنىڭ نەسەپ تەۋەلىكى، 1-جەدۋەلدە كۆرسۈتۈلگەندەك بولىدۇ:

1- جەدۋەل: ئەكىزرۇقنىڭ نەسەپ تەۋەلىكى

تاكسون نامى

رەھمەتۇللا قويغان نامى

لاتىنچە نامى

خەنزۇچە نامى

ئۇيغۇرچە مەنبەلەردىكى نامى

مىقياس

ھايۋانات مىقياس

Animalia

动物界

ھايۋانلار دۇنياسى،

ھايۋانات دۇنياسى

قەبىلە

تارچابىلە

Chordata

脊索动物

خوردىلىق ھايۋانلار تىپى

تەبىقە

ھايۋانبىقە

Mammalia

哺乳纲

سۈت ئەمگۈچى ھايۋانلار سىنىپى

جەمەت

ئاراياقمەت

Artiodactyla

偶蹄目

ئاچا تۇياقلىقلار ئەترىتى

شاخمەت亚目

كۆشەي شاخمەت

Ruminantia

反刍亚目

 كۆشىگۈچىلەر كەنجى ئەترىتى

ئائىلە

كىيىكئىلە

Cervidae

鹿科

بۇغا ئائىلىسى

شاخئىلە

كىيىك شاخئىلە

Cervinae

真鹿亚科

 

رۇق نامى

ئەكىزرۇق

Axis

花鹿属

چىپار بۇغا ئۇرۇقدىشى

 

 3. ئەكىزرۇق زاتلارى

مەنبەلەرگە قارىغاندا، ئەكىزرۇقنىڭ پەقەتلا 4 زاتى بار ئىكەن. ئۇلار 2- جەدۋەلدە كۆرسۈتۈلدى.

2-جەدۋەل: ئەكىزرۇق زاتلارى ۋە ئۇلارنىڭ ئۇيغۇرچە، لاتىنچە ۋە خەنزۇچە ناملارى

ئا.رەھمەتۇللا قويغان نامى

لاتىنچە نامى

خەنزۇچە نامى

ئۇيغۇرچە مەنبەلەردىكى نامى

ئەكىز ئەكىزى

Axis axis

花鹿(斑鹿)

چىپار بۇغا

ئەكىز كالامىيانى

Axis calamianensis

加岛花鹿

 

ئەكىز كۇھلىي

Axis kuhlii

巴岛花鹿

 

ئەكىز پورسىنى

Axis porcinus

豚鹿

ھىندىستان ئاق چىپار بۇغىسى
چوشقا قۇيرۇق بۇغا

 

مەنبەلەرگە قارىغاندا،  ئەكىز ئەكىزى ناملىق بۇ ئەكىز زاتى، eciz ecizi بۇيىنىڭ ئىگىزلىكى 90 سانتىمېتىر، ئېغىرلىقى 85 كلوگىرام ئەتراپىدا بولۇپ، سىرىلانكا، نېپال، بېنگال ۋە ھىندىستان قاتارلىق دۆلەتلەرنىڭ ئورمان ۋە چىمتان يەرلەرىدە ياشايدىكەن. ئەكىز ئەكىزى بۇغاسىنىڭ مۇيۇزى چاپچا (3 چىشلىق ئارا) شەكىللىك بولۇپ، 75 سانتىمېتىر ئۇزۇن ئۆسۈدىكەن. ئاڭلاشلارغا قارىغاندا، ئەكىز ئەكىزى، 20-30 يىلغىچە ئۆمۈر كۆرۈدىكەن.

 

مەنبەلەرگە قارىغاندا، ئەكىز كالامىيانى،

eciz calamiani

ھىندىنوزىيەنىڭ كالامىيان تاقىم ئاراللىرىدا ياشايدىغان جۇغى كىچىك ئەكىز زاتى بولۇپ، بۇيىنىڭ ئىگىزلىكى 60-65 سانتىمېتىر كىلىدىكەن. بۇغاسىنىڭ مۇيۇزى چاپچا شەكىللىك كىلىدىكەن.

 

مەنبەلەرگە قارىغاندا، ئەكىز كۇھلىي ھىندىنوزىيەنىڭ باۋىيان ئارالىدا ياشايدىغان خاسۋار ئەكىز زاتى بولىدىكەن. eciz cuhli

بۇ زاتنىڭمۇ جۇغى كىچىك بولۇپ، بۇغالارىنىڭ بوي ئىگىزلىكى 60-70 سانتىمېتىر، مۇيۇزى چاپچا شەكىلدە كىلىدىكەن. ئەكىز كۇھلىي دىگەن زات نامىدىكى كۇھلىي دىگەن سۆز، گىرمانىيە ھايۋاناتشۇناسى « Heinrich Kuhl »نى خاتىرلەش يۈزىسىدىن «ئەكىز كۇھلىي» دەپ قويۇلغان ئىكەن.

 

مەنبەلەرگە قارىغاندا، ئەكىز پورسىنى،

eciz porsini

جۇغى كىچىك بولغان ئەكىز زاتى بولۇپ، بۇيىنىڭ ئىگىزلىكى 60-70 سانتىمېتىر، ئۇزۇنلىقى 100-115 سانتىمېتىر، ئېغىرلىقى 50 كلوگىرام كىلىدىكەن. رەڭگى سار قوڭۇر، قۇرساقى كۈلرەڭ، ئىككى بېقىنىدا سۇس بولغان ھەر خىل شەكىلدىكى بوزاق تەڭگىچىلەر بولىدىكەن. ئاڭلاشلارغا قارىغاندا، 2007-يىلى يۇننەن ئۆلكەسىنىڭ يۇڭدېتاغ دۆلەتلىك تەبىستانىدا، تۇغۇلغىنىغا بىر نەچچە كۈن بولغان ئەكىز پورسىنى زاتىنىڭ مارال ئوغلاقىنى بايقىغان. ئەكىز پورسىنى، ھازىر دۆلەتلىك 1-ئاسرال ھايۋانات تىزىملىكىدىن ئورۇن ئالغان.

يازما ئاپتورى: ئارجىم
يازما يوللانغان ۋاقىت: 2014-يىلى 07-ئاينىڭ 12-كۈنى
يازما ئاۋاتلىقى: 243 قېتىم كۆرۈلدى
يازما ئادرېسى: ../?p=4742
بارلىق ھوقۇق ئاكادېمىيە تور بېكىتىگە غا تەۋە! رۇخسەتسىز قالايمىقان كۆچۈرۈپ ئىشلەتمەڭ!

مەزكۇر يازمىغا تېخى باھا يېزىلمىدى

باھا يېزىشىڭىزنى قارشى ئالىمىز