“Lavanruc” zatliri ve ularnin’ uygurqe namliri

薰衣草属物种及其维吾尔语名称

Aptori: Bostany

1.“Lavan” digen nime?

“Lavan”, huxpurac kilidigan otqatcal giyahnin’ uygurqe nami. “Lavan” digen bu uygurqe atalguni, A.Rehmetulla “giyazat namini uygurqe atax we yazix caidisi” nin’ rohi boyiqe coygan.  Uygurqe Lavan , yene  “Lavangvl” depmu atilidu. Lavanni, uygurqe menbelerde “vsticuddus oti” dep erepqe namida ataxcan. Lavanni, latinqe, “lavandula” dop atigan. Englixlar, “Lavender” dep ataydiken. wzbekqe “rum reyhani” dep ataydu. Henzuqe, “薰衣草”(xvnyisao) dep ataydu.

2.Lavanrucnin’ taxon teveliki

“Baidu.com” ve “Wikipedia.com” torida berilgen menbelerge cariganda, lavanrucnin’ taxon teveliki 1-jedwelde kwrsetkendec bolidu.

1-      jedwel: lavanrucnin’ taxon teveliki

3.Leviyaile togrisida addi bayan

Lewiya, A.Rehmetull coygan uygurqe isim, menisi: lewge (kalpukca) ohxaydigan yaki lew (kalpuk) xekillik gvli bar giyalar digenni bildvridu. Lweiyaile, “Lewiya ailisi” digenni bildvridu. Lewiyaile digen atalguni uygurqe menbelerde,”kalpuksiman gvllvkler ailisi” dep atigan. 1-jedwelge carang.

Lewiyaile, lewiyamet (lewiya jemeti) iqide qon’ aile hesaplinidu. Menbelerge cariganda, lewiyailede tehminen 223 ruc,3500din kwp zati bar iken. Bunin’ iqide, dwlitimiz zhongguoga 99 ruci, 800din kwp zati tarcalgan. “Flora xinjian’” da hatirlixige cariganda,  Xinjian’ uygur aptonum rayonimizga, buningdiki 41ruci, 134 zati, 4 cayzati tarcalgan.

4. Lavanruc zatliri we ularnin’ uygurqe namliri

Lavanruc, lewiyailediki bir rucnin’ uygurqe nami. Menbelerge cariganda, Lavanrucnin’ 25-30giqe zati bar diyilgen. “Flora xinjian’” da hatirlixige cariganda, dwlitimizde teriliwatcan lavanrucnin’ 2 zati bolup, xinjiangda “lavan zikbergi” (薰衣草,Lavandula angustifolia ) dep atilidigan bir zati bar diyilgen. men, menbelerdin lavanrucning 40 zatini, 7 xalgut sortini jemter cilip qictim hemde bularnin’ hemmisige uygurqe isim coyup qictim. kerek cilguqilarnin’ paydilinixi vqvn, Bularnin’ latinqe, henzuqe,  uygurqe nami hem  “henzuqe-uygurqe wsvmlvk logiti” diki nami selixturup berildi.

 2-jedwelge carang.

2-jedwel: lavanruc zatliri ve ularnin’ latinqe, hanzuqe,uygurqe namliri

Menbe eserler

1. Rehmetulla Adilla, Curban Nizamidin, Helil Curban, Enwer muhemmet, Taxcin Jappar, giyahlarnin’ uygurqe isimlirini wlqemlextvrvx togrisida izdinix, curgac rayonlar tetcicati, 2008-yillic,2-san.

2. Rehmetulla Adilla, taxon namliri boyiqe giyah namlirini uygurqe atax ve yazixtiki prinsip-caidiler togrisida izdinix, curgac rayonlar jograpiyesi,2011-yillic, 1-san.

3. Bostany, txon namliri , “../ “ , 2012-yil, 7-ay nexiri.

4.Bostany, giyaile namlirini uygurqe coyux we yazix caidisi, “../”, 2012-yil 7-ay nexiri.

5. Bostany, giyacruc namlirini uygurqe coyux we yazix caidisi, “../” , 2012-yil, 7- ay nexiri.

6. Rehmetulla Adilla, taxon namliri boyiqe giya namlirini uygurqe atax we yazixtiki prinsip-caidiler togrisida izdinix, curgac rayonlar jograpiyesi,2011-yillik, 1-san.

7. Bostany, giyahzat namlirini uygurqe coyux  ve yazix caidisi, “academiye .com”. 2012-yil,7-ay nexiri.

8. Alavidin Abdurehim, henzuqe-uygurqe wsvmlvk logiti, cexcer uygur nexriyati, 2006-yil.

9. xinjiang uygur aptonum rayonluc milletler til-yezic hizmiti comititi luget bwlvmi tvzgen, uygur tilinin’ izahlic lugiti, xinjian’ helc nexriyati,1999-yil.

10. 新疆植物志编辑委员会，新疆植物志 第六卷，新疆科技卫生出版社(K), 1996年，（乌鲁木齐）。