«80-يىللىقلار ئەدەبىياتى» ۋە «80-يىللىقلار» توغرىسىدا -4

ئابدۇرەشىد مۇھەممەدئىمىن

«80-يىللىقلار ئەدەبىياتى» ۋە «80-يىللىقلار» توغرىسىدا - 3

ئابدۇرەشىد مۇھەممەدئىمىن

 

 

 

«80-يىللىقلار ئەدەبىياتى» ۋە «80-يىللىقلار» توغرىسىدا - 2

ئابدۇرەشىد مۇھەممەدئىمىن

«80-يىللىقلار ئەدەبىياتى» ۋە «80-يىللىقلار» توغرىسىدا -1

ئابدۇرەشىد مۇھەممەدئىمىن

 ئەدەبىياتىمىزدا ياشلار جۇلاسى - 4

-       ئۇيغۇر ئەدەبىياتىدا «80-يىللىقلار»نىڭ ئومۇمىي ئىجادىيەت ئەھۋالى توغرىسىدا دەسلەپكى بايان

ئەدەبىياتىمىزدا ياشلار جۇلاسى -3

ئۇيغۇر ئەدەبىياتىدا «80-يىللىقلار»نىڭ ئومۇمىي ئىجادىيەت ئەھۋالى توغرىسىدا دەسلەپكى بايان

ئەدەبىياتىمىزدا ياشلار جۇلاسى -2

-       ئۇيغۇر ئەدەبىياتىدا «80-يىللىقلار»نىڭ ئومۇمىي ئىجادىيەت ئەھۋالى توغرىسىدا دەسلەپكى بايان

 

ئەدەبىياتىمىزدا ياشلار جۇلاسى

-       ئۇيغۇر ئەدەبىياتىدا «80-يىللىقلار»نىڭ ئومۇمىي ئىجادىيەت ئەھۋالى توغرىسىدا دەسلەپكى بايان

ئابدۇرەشىد: سىلىنىڭ شېئىرلىرىنىڭ ھەممىسى دېگۈدەك تېمىسى كەڭ، تىلى يەڭگىل، ئويناق بولۇش، كۈچلۈك لىرىكىلىق، ھەجىمى چاققان بولۇش، خەلق ئېغىز ئەدەبىياتىدىكى خەلق قوشاقلىرى، مەسەل، چۆچەك، رىۋايەتلەرگە ئالاھىدە يېقىنلىقتەك ئۆزگىچىلىككە ئىگە ئىكەن. بولۇپمۇ ئۇنىڭ خەلق قوشاقلىرىدەك كۈچلۈك ئاھاڭدارلىقى، تىلىنىڭ يەڭگىل ۋە ئويناقلىقى، مەسەل، رىۋايەتلەرگە يېقىنلىقى سىلىنىڭ خەلق ئېغىز ئەدەبىياتى بىلەن ئالاھىدە ئوزۇق ئالغانلىقىنى ئىپادىلەپ تۇرۇپتۇ. ئۆزىلىرىنىڭ شېئىرىيەت ئىجادىيەتلىرىگە بىرلەشتۈرۈپ شېئىرىيەتتىكى مۇشۇ جەھەتتىكى تەجىربىلىرىنى سۆزلەپ بەرگەن بولسىلا؟

ئابدۇرەشىد: سىلى ئىجادىيەت ھاياتىلىرىدا ئومۇمەن قايسى بۇرۇلۇشلار ياكى قايسى باسقۇچلار بولدى دەپ ئويلايلا؟

مېنىڭچە، 58-يىلدىن 60-يىلغىچە بولغان يىللار ئوتتەك ئەدەبىياتقا قېزىقىپ كەتكەن ۋە ئۆزۈمگە نىسبەتەن دەسلەپكى بىر پەللە ياراتقان دەۋرىم بولدى. بۇ ئۈچ يىلنىڭ سەۋىيەسىگە تاكى 78-يىلغىچە يېتەلمىدىم. «مەدەنىيەت ئىنقىلابى» دەۋرىدە گەرچە ئىزچىل قەلەم تۇتۇپ كەلگەن بولساممۇ، باشقا قەلەمكەشلەرگە ئوخشاش ئىجادىيەتتە ئىلگىرلەش بولمىدى.

شائىر ئۈگۈتلىرىدىن (شائىر ھاجى ئەھمەد ئاكا بىلەن سۆھبەت)

 

سۆھبەت ئىشتىراكچىلىرى : ھاجىئەھمەد كۆلتېگىن، ئابدۇرەشىد مۇھەممەدئىمىن

رەتلىگۈچى: ئابدۇرەشىد مۇھەممەدئىمىن

ۋاقتى : 2009-يىل 1-ئاينىڭ 23-كۈنى

رەتلىگۈچىدىن ئىلاۋە : بۇ يىلقى قىشلىق تەتىلدە پىلانىم بويىچە قەشقەر ئەدىبلىرىدىن ئابلا ئەھمىدى، ھاجى ئەھمەد كۆلتېگىن، ھاجى مىرزاھىد كېرىمى، نۇر روزى، تاھىر تالىپ قاتارلىق پىشقەدەم بەش ئەدىبنى زىيارەت قىلماقچى بولدۇم.

تەسەۋۋۇپنىڭ مەيدانغا كىلىشى ئىسلامنىڭ بارلىققا كىلىشى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك بولۇپ، ئۇ بۇددىزىم ۋە ياكى باشقا دىنلاردىكى «زاھىد»لىق قاراشلىرىغا ئوخشىمايتى. ئىسىلامىيەتتىن ئاۋۋال ئىسلام تەسەۋۋۇپىغا ئوخشىغان پانتىزىملىق قاراشلار مەۋجۇت بولسىمۇ، لېكىن تەسەۋۋۇپ پەيدا بولىشىدىنلا ئىسلام تەۋھىد ئەقىدىلىرىنى ۋە ئىسلام كالامى «قۇرئان»نى مەنبە قىلغان ئىدى.[1] ئۇنىڭ ئىددىيىۋى ئاساسلىرى بولسا مۇھەممەد ئەلەيھىسالامنىڭ سۈننەتلىرى ۋە «قۇرئان»دىكى بىر قىسىم ئايەتلەر ئىدى

ئۇيغۇر ئەدەبىياتىدا سوپىزىملىق ئەدەبىياتنىڭ شەكىللىنىشى ۋە دەسلەپكى تەرەققىياتى

ئابدۇرەشىد مۇھەممەدئىمىن

قىسقىچە مەزمۇنى : مەزكۇر ماقالىدە ئۇيغۇرلارنىڭ ئىسلامىيەتكە كىرىشى ۋە ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ ئىسلاملىشىشى، ئۇيغۇر ئىسلامىيەت ئەدەبىياتىنىڭ دەسلەپكى نامايەندىسى بولغان «قۇتادغۇبىلىك»تىكى ئودغۇرمىش ئوبرازىدا ئەكىس ئەتكەن سوپىستىك قاراشلار ۋە بۇ خىل قاراشلارنىڭ ئەھمەد يەسەۋىگە كەلگەندە تېخىمۇ چوڭقۇرلاشقانلىقى ۋە كۈچەيگەنلىكىنى مىساللار ئارقىلىق كۆرسىتىش ئارقىلىق، ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنىڭ دەسلەپكى قەدەمدە ئىسلاملىشىش ئەھۋالى توغرىسىدا مۇھاكىمە يۈرگۈزىلىدۇ.

ئۇيغۇرلارنىڭ بۈگۈنكى قەبرە ياساش ئادەتلىرى توغرىسىدا

ئابدۇرەشىد مۇھەممەدئىمىن

شىنجاڭ پېداگوگىكا ئۇنۋېرسىتېتى ئەدەبىيات ئىنىستىتۇتى ئۇيغۇر ئەدەبىياتى 2008-يىللىق ماگىستىر ئاسپىرانتى

ئىنسانىيەت ئۇزۇن دەۋىرلەرنى بېشىدىن كەچۈرۈش جەريانىدا، ھەر قايسى رايون، مىللەت، ياكى ئىجتىمائىي توپلار ئۆز ئالدىغا ئوخشىمىغان تۈرلۈك تۇرمۇش-ئادەتلىرىنى شەكىللەندۈرگەن. بۇ خىل تۇغۇلغاندىن تاكى ئۆلگىچە بولغان تۇرمۇش ئادەتلىرى بارا-بارا ئىنچىكىلىشىپ، قىلىپلىشىپ بىر ئومۇمىي توپنىڭ ئۆرپ-ئادىتىگە ئايلانغان.

«شىكار» ناملىق ھېكايە ئۈستىدە تەھلىل (ئوبزۇر)
ئابدۇرەشىد مۇھەممەدئىمىن

 

   ئەدەبىيات – سەنئەت ئىنساننىڭ ئىنسانىي ھېس – تۇيغۇسىنىڭ بەدئىي ئىنكاسى بولۇش سۈپىتى بىلەن بەزىدە شەخىس خاراكتېرى بىلەن خاراكتېرلەن...

 

مۇھەببەت ئۈچۈن ياشايمىز، مۇھەببەت ئۈچۈن سۆزلەيمىز

رۇقىيە ئابدۇللانىڭ «مۇھەببەت»[①] ناملىق داستانىنى ئوقۇغاندىن كېيىن

ئابدۇرەشىد مۇھەممەدئىمىن

(شىنجاڭ پېداگوگىكا ئۇنۋېرسىتېتى ئەدەبىيات ئىنىستىتۇتى 2008-يىللىق ماگىستىر ئاسپىرانتى)

   ئەدەبىيات تارىخىمىزغا نەزەر سالساق، ئۇزاق زامانلاردىن بۇيان، بىزدە مۇھەببەت توغرىسىدا تالاي قىسسەلەر، تالاي غەزەل، داستانلار يېزىلىپ، بىر – بىرىدىن بەسلەشكۈدەك ئېسىل دىۋانلار تۈزۈلدى.

 

3. ئوبرازلاردىكى ئۆزگىچىلىك :

ئوبراز ئەدەبىي ئەسەرلەرنىڭ ئەڭ مۇھىم ئامىلى بولۇپ، پىروزا ئەسەرلىرىدىكى ئوبراز لېرىك شېئىرىي ئەسەرلەردىكى ئوبرازلاردىن ئالاھىدە پەرق قىلىدۇ. يەنى ئاپتۇرنىڭ ئىجادىيەت مۇددىئاسىنى گەۋدىلەندۈرۈپ بېرىدىغان ئەدەبى...

ئۇنىڭ «باھار قوغلاشقان تۇرنىلار» ناملىق ھېكايىسىدە، بۈگۈنكى يېزىلىرىمىزدىكى ئائىلە تىراگىدىيىسى تەسۋىرلەنگەن بولۇپ، بۇ ھېكايىدە بىر ئۆينىڭ پۈتكۈل ئېغىرلىقىنى زىممىسىگە ئالغان ياش دېھقان مۇھەممەتنىڭ سەرگۈزەشتىلىرى بايان قىلىنىدۇ. ھېكايى...

ئابدۇكېرىم قادىر ھېكايە، پوۋېستلىرى ئۈستىدە دەسلەپكى ئىزدىنىش

 

ئابدۇرەشىد مۇھەممەدئىمىن

)شىنجاڭ پېداگوگىكا ئۇنۋېرسىتېتى ئەدەبىيات ئىنىستىتۇتى ئۇيغۇر ئەدەبىياتى 2008-يىللىق ماگىستىر ئاسپىرانتى)

 

ئۇيغۇر چاغداش ئەدەبىياتى  20-ئە...

ئابدۇرەشىد مۇھەممەدئىمىن

(شىنجاڭ پېداگوگىكا ئۇنىۋېرسىتېتى ئەدەبىيات ئىنىستىتۇتى ئۇيغۇر تىل-ئەدەبىياتى 2008-يىللىق ماگىستىر ئاسپىرانتى )

 

   مەيلى ئىپتىدائىي مىللەتلەر بولسۇن ياكى بۈگۈنكى كۈندىكى زامانىۋىي پەن-تېخنىكىغا يېقىندىن...