ئىگىرمەت ۋە ئۇنىڭ ئائىلە، رۇقلىرى

菖蒲目及其科属分类 Acorales

جىمسارى

1. 1. ئىگىرمەت ۋە ئۇنىڭ نەسەبى

ئىگىرمەت (菖蒲目 Acorales)، ئىگىرگىياھ جەمەتى دىگەننى بىلدىرەدى. ئىگىرمەت، قاپلىقدان گىياھلارنىڭ تاقپەلگىياھلار تارماقىدىكى 4 جەمەتنىڭ بىرى. بۇنىڭدىن بۇرۇنقى مەنبەلەردە، ئىگىرمەت، ئىگىررۇق دەرىجىسدە بولۇپ، «چايان ئوت ئائىلىسى»گە تەۋە قىلىنغان. ھازىر، «APG سىسىتېم» ئورتىغا قويۇلغاندىن كىيىن، ئىگىرمەت دەرىجىسىدە تۈرلەندى. ئىگىرمەتنىڭ نەسەپ تەۋەلىكى مۇنداق:

2. 2. ئىگىرئىلە ۋە ئۇنىڭ رۇق-زاتى

ئىگىرمەتنىڭ دۇنيا بۇيىچە پەقەت «ئىگىرئىلە» ناملىق بىرلا ئائىلەسى بار.

2.1. ئىگىرئىلە (菖蒲科 Acoraceae). بۇ ئائىلەنىڭ «ئىگىررۇق» ناملىق بىرلا رۇقى بار.

ئىگىررۇق (菖蒲属 Acorus). بۇ رۇقنىڭ 2 زاتى بار. ئۇلار تۆۋەندىكىچە:

   ئىگىر ئەكورى (菖蒲Acorus calamus)

   ئىگىر گەمىنى (石菖蒲Acorus gramineus)

ئىگىرمەت گىياھلىرى، ئاسىيا، شىمالى ئەمېرىكا قىتئەلىرىنىڭ ئىسسىق بەلۋاق، مۆتىدىل بەلۋاق رايونلىرىغا تارقالغان. ئۇنىڭ يىلتىزغولىنىڭ ھىدى ئۆتكۈر، ئادەتتە دۇرا ماتىرىيالى قىلىنىدۇ.

مەزگۇر ئەسەردىكى گىياھلارنىڭ ئۇيغۇرچە نامىنى، ئارجىم دىگەن كىشى قويغان.

مەنبەلەر

[1] « تاقپەل گىياھلار »، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، 2015-يىل، 4-قىش نەشىرى.

[2] مىجىت خۇدا بەردى، «شىنجاڭ يوقۇرى دەرىجىلىك ئۆسۈملۈكلىرى ۋە ئۇلارنىڭ جۇغراپىيەلىك تارقىلىشى»، شىنجاڭ خەلق نەشىرىياتى، 1985-يىل نەشىرى.

[3] ياسىن ھازىت،«شىنجاڭ ئۆسۈملۈكلىرىنى ئۋنىقلاش ئاچقۇچى»، شىنجاڭ پەن-تېخنىكا نەشىرىياتى، 1991-يىل نەشىرى.

[4] « تاقپەل گىياھلار »، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، 2015-يىل، 4-ھۇد نەشىرى.

[5] «菖蒲科»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىيە، 2014-يىل، 6-نۇرۇز نەشىرى.

[6] «گىياھى تاكسون ناملارى»، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، 2012-يىل، 22- سەپەر نەشىرى.

[7] «گىياھئىلە نامىنى قويۇش ۋە يازىش قائىدەسى»، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، 2012-يىل10-باھار نەشىرى.

[8] «گىياھزات نامىنى قويۇش ۋە يازىش قائىدەسى»، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، 2012-يىل، 17- چىللە نەشىرى.