پوتىيامەت گىياھلارى

(山龙眼目植物)

جىمسارى

پوتىيامەت (山龙眼目 Proteales)، پوتىيا جەمەتى دىگەننى بىلدىرەدى. پوتىيامەت، نەق قوشپەلگىياھلار تارماقىدىكى جەمەتلەرنىڭ بىرى. 2009-يىلى، «APG سىستېم»نىڭ 3-نەشىرىدە، پوتىيامەتنى 3 ئائىلەگە ئايرىغان. بۇلارنىڭ رۇقلارى ۋە ئۇلارنىڭ ناملارى تۆۋەندىكىچە:

1. 1. نىلۇمبەئىلە (莲科 Nelumbonaceae A.Rich.)

نىلۇمبەئىلە، پوتىيامەتتىكى 3 ئائىلەنىڭ بىرى. نىلۇمبەئىلەدە پەقەت نىلۇمبەرۇق (莲属Nelumbo) دەپ ئاتالغان بىرلا رۇق بار بولۇپ، ئۇنىڭ ئىككى زاتى بار. ئۇلارنىڭ ناملارى تۆۋەندىكىچە:

نىلۇمبە نۇسفەرى (nucifera   荷花Nelumbo).

نىلۇمبە سارى (lutea Nelumbo 黄莲花).

2. 2. پوتىيائىلە (山龙眼科 Proteaceae Juss.)

پوتىيائىلە، پوتىيامەتتىكى 3 ئائىلىنىڭ بىرى. پوتىيائىلەدە، 80 رۇق، 2000دىن كۆپ زاتى بار. بۇلار ئاساسەن، زىمىننىڭ جەنوبى يېرىمىدىكى رايونلارغا تارقالغان. كۆپۈنچەسى، ئاۋروپا بىلەن جەنوبى ئافرىقا قىتئەلىرىدە ئۇچرايدۇ. جەنوبى ئەمېرىكا ۋە شەرقى جەنوبى ئازىيادامۇ بەزى زاتلارى ئۇچرايدۇ. پوتىيائىلە گىياھلارىنىڭ كۆپۈنچەسى، چاتقال ياكى دەرەخ بولۇپ، كۆپيىللىق ئوتغول زاتلارى ناھايىتى ئاز. پوتىيائىلەدىكى رۇقلار تۆۋەندىكىچە:

2.1. ئەسىيونرۇق (Acidonia)

2.2. ئەدنەنرۇق (Adenanthos)

2.3. ئەستەخرۇق (Agastachys)

2.4. ئالكىسرۇق (Alloxylon)

2.5. ئەترونرۇق (Athertonia)

2.6. ئەۋلەكرۇق (Aulax)

2.7. ئەسرۇمرۇق (Austromuellera)

2.8. بەنكىسرۇق (棒柯属 Banksia)

2.9. بەئۇپرۇق (Beauprea)

2.10. بەپروپرۇق (Beapreopsis)

2.11. بىلىنرۇق (Bellendena)

2.12. بەبىجرۇق (Brabejum)

2.13. بۇكەمرۇق (Buckinghamia)

2.14. كەرۋىلرۇق (Cardwellia)

2.15. كەرۋونرۇق (Carnarvonia)

2.16. كەنەررۇق (Cenarrhenes)

2.17. كونوسرۇق (Conospermum)

2.18. دارلىنرۇق (Darlingia)

2.19. دەستىلرۇق (Diastella)

2.20. دىلبەرۇق (Dilobeia)

2.21. دىيەنرۇق (Dryandra)

2.23. ئىيوترۇق (Eidothea)

2.24. ئىمبوررۇق (Embothrium)

2.24. ئۇكەررۇق (Eucarpha)

2.25. ئۇپلەسرۇق (Euplassa)

2.26. فاۋرەرۇق (Faurea)

2.27. فىنىشرۇق (Finschia)

2.28. فلويرۇق (Floydia)

2.29. فالانرۇق (Franklandia)

2.30. گەرنەرۇق (Garnieria)

2.31. گىۋۇنرۇق (Gevuina)

2.32. گەۋلەرۇق (银桦属 Grevillea)

2.33. ھاكىرۇق (哈克木属 Hakea)

2.34. پروتەرۇق (山龙眼属 Helicia)

2.35. ھىلسىپرۇق (假山龙眼属 Heliciopsis)

2.36. ھىسبەرۇق (Hicbeachia)

2.37. ھولانرۇق (Hollandaea)

2.38. ئىسپونرۇق (Isopogon)

2.39. كىرمەترۇق (Kermadecia)

2.40. كىنىترۇق (Knightia)

2.41. لەمبەررۇق (Lambertia)

2.42. لىكەنرۇق (木百合属（银叶树属）Leucadendron)

2.42. لىكوسرۇق (针垫花属 Leucospermum)

2.43. لوماترۇق (Lomatia)

2.44. ماكامرۇق (澳洲坚果属 Macadamia)

2.45. مالاسرۇق (Malagasia)

2.46. مىمىترۇق (Mimetes)

2.47. مۇسرەرۇق (Musgravea)

2.48. نۇرىترۇق (Neorites)

2.49. ئوپشولرۇق (Opisthiolepis)

2.50. ئوركالرۇق (Oreocallis)

2.51. ئورىترۇق (Orites)

2.52. ئورتامرۇق (Orothamnus)

2.53. پانوپرۇق (Panopsis)

2.54. پارانرۇق (Paranomus)

2.55. پىرسۇنرۇق (Persoonia)

2.56. پىرۇپرۇق (Petrophile)

2.57. پەكوسرۇق (Placospermum)

2.58. پوتىيارۇق (帝王花属 Protea)

2.59. رۇپەلرۇق (Roupala)

2.60. سىرىيەرۇق (Serruria)

2.61. سىمەررۇق (Sleumerodendron)

2.62. سورفالرۇق (Sorocephalus)

2.63. سەتەلرۇق (Spatalla)

2.64. سفالرۇق (Sphalmium)

2.65. سىنكەررۇق (Stenocarpus)

2.66. سىرلىنرۇق (Stirlingia)

2.67. سرانرۇق (Strangea)

2.68. سىمفونرۇق (Symphionema)

2.69. سنەپرۇق (Synaphea)

2.70. تىلپەرۇق (蒂罗花属 Telopea)

2.71. تورونرۇق (Toronia)

2.72. تۇرۇنرۇق (Triunia)

2.73. تۇرىلرۇق (Turrillia)

2.74. ۋىكرىلرۇق (Vexatorella)

2.75. ۋىروترۇق (Virotia)

2.76. زىلمەرۇق (Xylomelum)

3. 3. پلاتانئىلە (悬铃木科 Platanaceae T.Lestib.)

پلاتانئىلە، پوتىيامەتتىكى 3 ئائىلەنىڭ بىرى. پلاتانئىلەدە، پەقەتلا پلاتانرۇق (悬铃木属 Platanus) دەپ ئاتالغان بىرلا رۇق بار. بۇرۇقتا تەخمىنەن 10 ئەتراپىدا زاتى باردەك قىلىدۇ. بەزى مەنبەلەرگە قاراغاندا، پلاتانرۇقتىكى گىياھلار پۈتۈنلەي دەرەخ بولۇپ، 30-50 مېتىر ئىگىز ئۆسەدىكەن. پلاتانرۇق زاتلارى، زىمىننىڭ مۆتىدىل ھەم ئىسسىق بەلۋاق رايونلارىغا تارقالغان.

مەزگۇر ئەسەردىكى بارلىق گىياھلار ناملارىنى، ئارجىم دىگەن كىشى قويغان.

مەنبەلەر

[1] «山龙眼目»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىئە، 2014-يىل، 20-ھۇد نەشىرى.

[2] «莲科»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىئە، 2014-يىل، 26-چىللە نەشىرى.

[3] «山龙眼科»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىئە، 2015-يىل، 17-قىش نەشىرى.

[4] «悬铃木科»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىئە، 2014-يىل، 16-مىزان نەشىرى.

[5] «گىياھى تاكسون ناملارى»، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، 2012-يىل، 22- سەپەر نەشىرى.

[6] «گىياھئىلە نامىنى قويۇش ۋە يازىش قائىدەسى»، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، 2012-يىل10-باھار نەشىرى.

[7] «گىياھزات نامىنى قويۇش ۋە يازىش قائىدەسى»، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، 2012-يىل، 17- چىللە نەشىرى.