نەق قوشپەلگىياھلار

(eudicots真双子叶植物)

جىمسارى

قاپلىقدان گىياھلارنىڭ، قوشپەلگىياھلار تارماقى ئىچىدىكى گۈلچاڭىدا 3 تۈشۈكى بار قوشپەلگىياھلار، نەق قوشپەلگىياھلار (真双子叶植物 eudicots) دەپ ئاتالادى. «APG III سىستېماسى»دا، نەق قوشپەلگىياھلار، قاپلىقدان گىياھلار تارماقىنىڭ بىرى ھىساپلانادى. نەق قوشپەل گىياھلار تارماقى، يادرو نەق قوشپەلگىياھلار، رۇخسا گىياھلار، پۇرچاق گىياھلار، مەلۋى گىياھلار، ئەسرە گىياھلار، لەۋىيا گىياھلار، كەمپان گىياھلار قاتارلىق 8 گىياھلار تارماقىنى، جەمەتى بېكىتىلمەگەن 14 ئائىلەنى ئۆز ئىچىگە ئالادى.

1. نەق قوشپەلگىياھلار تارماقى

نەق قوشپەلگىياھلار تارماقى (真双子叶植物 eudicots)دا، 4 جەمەت ھەم جەمەتى ئېنىقلانمىغان 1 ئائىلە بار. ئۇلار:

رانۇنمەت (毛茛目 Ranunculales)،

سەبىيەئىلە (清风藤科 Sabiaceae)، (جەمەتى ئېنىقلانمىغان ئائىلە)

پروتەمەت (山龙眼目 Proteales)،

بۇكسالمەت (黄杨目 Buxales)،

توخونمەت (昆栏树目 Trochodendrales)

 2. يادرو نەق قوشپەلگىياھلار تارماقى

يادرو نەق قوشپەلگىياھلار تارماقى (核心真双子叶植物 core eudicots) دا، 5 جەمەت، جەمەتى ئېنىقلانماغان 1 ئائىلە بار. ئۇلار: گۇننەرمەت (洋二仙草目 Gunnerales)

سەزىرمەت (虎耳草目 Saxifragales)

دىللەنئىلە (五桠果科 Dilleniaceae)،جەمەتى تېخى ئېنىقلانماغان ئائىلە.

بەربوپمەت (智利藤目 Berberidopsidales)

سەنتەلمەت (檀香目 Santalales)

كەرفۇلمەت (石竹目 Caryophyllales) .

3. رۇخسا گىياھلار تارماقى

رۇخسا گىياھلار (蔷薇类植物 rosids) تارماقىدا، پەقەتلا تەكمەت (葡萄目 Vitales) ناملىق بىرلا جەمەت بار.

4. پۇرچاق گىياھلار تارماقى

پۇرچاق گىياھلار تارماقى (豆类植物 fabids)، يەنە 1-نەق رۇخسا گىياھلار تارماقى (真蔷薇一类植物 eurosids I) دپمۇ ئاتالادى. پۇرچاق گىياھلار تارماقىدا، 8 جەمەت بار. ئۇلار:

قاپاقمەت (葫芦目 Cucurbitales)

فاغالمەت (壳斗目 Fagales)

رۇخسامەت (蔷薇目 Rosales)

پۇرچاقمەت (豆目 Fabales)

ئوكسالمەت (酢浆草目 Oxalidales)

مەلپەمەت (金虎尾目 Malpighiales)

كەلەسمەت (卫矛目 Celastrales)

زىغپۇلمەت (蒺藜目 Zygophyllales) 5.

5.  مەلۋە گىياھلار تارماقى

مەلۋە گىياھلار (锦葵类植物 malvids)، يەنە 2-نەق رۇخسا گىياھلار (（真蔷薇二类植物 eurosids II）) دەپمۇ ئاتالادى. مەلۋە گىياھلار تارماقى، 8 جەمەتنى ئۆز ئىچىگە ئالادى. ئۇلار:

مەلۋەمەت (锦葵目 Malvales)

چىچەكمەت (十字花目 Brassicales)

ھۈرتەمەت (十齿花目 Huerteales)

سەپىنمەت (无患子目 Sapindales)

پىكرەممەت (美洲苦木目 Picramniales)

كوسسوممەت (燧体木目 Crossosomatales)

مىرتەمەت (桃金娘目 Myrtales)

گەرەنمەت (牻牛儿苗目 Geraniales) .

6. ئەسرە گىياھلار تارماقى

ئەسرە گىياھلار (菊类植物 asterids) تارماقى، ئىككى جەمەتنى ئۆز ئىچىگە ئالادى. ئۇلار:

كورنەمەت (山茱萸目 Cornales)

ئىركەمەت (杜鹃花目 Ericales) 7.

7. لەۋىيا گىياھلار تارماقى

لەۋىيا گىياھلار تارماقى (唇形分支 lamiids)، يەنە 1-نەق ئەسرە گىياھلار تارماقى (I类真菊分支 euasterids I) دەپمۇ ئاتالادى. بۇ تارماقتا، 4 جەمەت، جەمەتى بېكىتىلمەگەن 4 ئائىلە بار. ئۇلار:

بۇرگىنئىلە (紫草科 Boraginaceae)-جەمەتى بېكىتىلمەگەن ئائىلە.

كەسىنئىلە (茶茱萸科 Icacinaceae)- جەمەتى بېكىتىلمەگەن ئائىلە.

ئۇنكۇسئىلە (五蕊茶科 Oncothecaceae)- جەمەتى بېكىتىلمەگەن ئائىلە.

ۋەھەلئىلە (二歧草科 Vahliaceae)- جەمەتى بېكىتىلمەگەن ئائىلە.

گەرىيمەت (绞木目 Garryales)

پىدىگەنمەت (茄目 Solanales)

گىنەنمەت (龙胆目 Gentianales)

لەۋىيامەت (唇形目 Lamiales) .

8.  كەمپان گىياھلار تارماقى

كەمپان گىياھلار تارماقى (桔梗分支 campanulids)، يەنە 2-نەق ئەسرە گىياھلار تارماقى (II类真菊分支 euasterids II) دەپمۇ ئاتالادى. بۇ تارماقتا، 4 جەمەت، جەمەتى بېكىتىلمەگەن 8 ئائىلە بار. ئۇلار:

بۇرنەئىلە (鳞叶树科 Bruniaceae)-جەمەتى بېكىتىلمەگەن ئائىلە.

كۇمەلئىلە (弯药树科 Columelliaceae)+دىسنەئىلە (离水花科 Desfontainiaceae).

ئىرمۇسئىلە (寄奴花科 Eremosynaceae)

ئەسكەلونئىلە (南鼠刺科 Escalloniaceae)

پەرفەئىلە (盔瓣花科 Paracryphiaceae)

پولىسئىلە (多香木科 Polyosmaceae)

سنوسمەنئىلە (楔蕊花科 Sphenostemonaceae)

تىبەلئىلە (智利木科 Tribelaceae)

ئەچفولمەت (冬青目 Aquifoliales)

سايۋەنمەت (伞形目 Apiales)

دىپساقمەت (川续断目 Dipsacales)

ئەسرەمەت (菊目 Asterales)

يوقۇرىدا كۆرسەتىلگەن بارلىق گىياھلارنىڭ ئۇيغۇرچە ناملارىنى، ئارجىم دىگەن كىشى، 2012-يىلى قويغان.

مەنبەلەر

[1] «真双子叶植物»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىئا، 2014-يىل، 2-نۇرۇز نەشىرى.

[2] «蔷薇类植物»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىئا، 2014-يىل، 17-ئۈمۈد نەشىرى.

3] «豆类植物»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىئا، 2014-يىل، 17-ئۈمۈد نەشىرى.

[4] «锦葵类植物»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىئا، 2014-يىل، 17-ئۈمۈد نەشىرى.

[5] «菊类植物»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىئا، 2014-يىل، 19-سەپەر نەشىرى.

[6]  «桔梗分支»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىئا، 2014-يىل، 19-سەپەر نەشىرى.

[7] «真双子叶植物»، ۋېبسىت ۋىكىپېدىئا، 2014-يىل، 2-نۇرۇز نەشىرى.

[8] «گىياھئىلە نامىنى قويۇش ۋە يازىش قائىدەسى »، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، 2012-يىل 10-باھار نەشىرى.

[9] «گىياھى تاكسون ناملىرى »، ۋېبسىت ئاكادېمىيە، 2012-يىل 22-سەپەر نەشىرى.