ئۇيغۇر تارىخچىسى-جىيەن بوزەن

1950-يىلى يازدا ، سەيپىدىن ئەزىزى  مەركىزى خەلق ھۆكۇمىتىنىڭ ھەيئەتلەر يىغىنىغا قاتنىشىش ئۇچۇن بىيجىڭغا كەلگەنىدى. يىغىن يىپىلغان كۇنى ماۋزىدۇڭ ئۇنى ئۆزىنىڭ ئۆيىگە باشلاپ باردى. ئۇلار ئۇيغۇرلارنىڭ دۆلەتنىڭ بىرلىكىگە قوشقان مۇھىم تۆھپىلىرى ھەققىدە سۆزلىشىپ ، ماۋزىدۇڭ:   “ سىز جەن بۇزەننى بىلەمسىز؟ ”-دەپ سەيپىدىن ئەزىزىدىن سورىدى. ئارقىدىنلا جاۋاپ كۇتمەيلا يەنە—  “ ئۇ بىيجىڭ ئۇنۋېرسىتىتىنىڭ پرافىسسورى، سىلەرنىڭ ئۇيغۇر مىللىتىدىن بولىدۇ. ئۇنىڭ ئۆيى خۇنەننىڭ تاۋيەن ناھىيىسىدە ، ئەمما ئەسلى ئۇمۇ شىنجاڭلىق ئىدى“  ،“ قاچان خۇنەنگە ئولتۇراقلىشىپ قالغان؟… مىڭ سۇلالىسىنىڭ باشلىرى“ . سەيپىدىن ئەزىزى:  “ئۇنىڭ ئىسمى ئالاھىدىرەككەن “ دىدى. ماۋزىدۇڭ: “ شۇنداق ، ئۇنىڭ ئىسمى ئۇيغۇرلارنىڭكىدەك ئىسمىگە دادىسىنىڭ ئىسمى قوشۇلۇپ يىزىلمىغان ، ئۇنىڭ فامىلىسى بار ، ‘جەن’ ئۇنىڭ فامىلىسى بولىدۇ، بۇ مىڭ خانى جۇ يۇەنجاڭ  ھەدىيە قىلغان فامىلە“ — ماۋزىدۇڭ گىپىنى داۋاملاشتۇرۇپ  ئاشۇ تارىخ ھەققىدە سۆز ئاچتى–“ مىڭ سۇلالىسىنىڭ باشلىرىدا ، خۇنەن چاڭدى بىلەن شاڭشى ئەتراپىدا توپىلاڭ بولغان ، جۇ يۇەنجاڭنىڭ شىنجاڭلىق بىر قورۇقماس - باتۇر سەركەردىسى بار ئىدى، ئىسمى خەلىل باشى ئىدى؛ جۇ يۇەنجاڭ ئۇنى بىر بۆلەك ئۇيغۇر ۋە تۇڭگان قوشۇنغا تۇرشاۋۇل بولۇپ توپىلاڭنى بىسىقتۇرۇشقا ئىبەرتكەن، خەلىل باشى بۇ توپىلاڭنى بىسىقتۇرۇلا قالماي يەنە ، گۇيجۇ ، يۇننەن قاتارتلىق جايلاردىكى توپىلاڭنىمۇ بىسىقتۇرغان، مىڭ سۇلالىسىنىڭ جەنۇپنى تىنجىتىش ئۇلۇقۋار ئىشى ئۇچۇن زور خىزمەت كۆرسەتكەن.

جۇ يۇەنجاڭ ئۇنىڭ كۆرسەتكەن خىزمىتى ئۇچۇن خەلىل باشىغا ‘ جەنۇپنى تىنجۇتقۇچى سانغۇن’  نامىنى بىرىش بىلەن بىرگە جەن (翦) فامىلىسىنىمۇ سوۋغا قىلغان. يەنە چاڭدىدىن يەر سۇيۇرغال قىلغان، خەلىل باشىنىڭ ئەۋلاتلىرى مۇشۇ زىمىندا روناق تىپىپ كۆپەيگەن، جەن بۇزەن دەل ئاشۇ سانغۇننىڭ كىيىنكى ئەۋلادىدۇر“ – دىدى. سەيپىدىن ئەزىزى : “ ئۇلاردا ھازىر ئۆزگۇرۇش كۆپتۇر، بەلكىم“ – دىدى . ماۋزىدۇڭ سەيپىدىن ئەزىزىگە چۇشەندۇرۇپ : “ ئۇلارنىڭ تىلىدا ئۆزگۇرۇش بولدى ، ئەمما ئۇلارنىڭ ئۆرۇپ- ئادىتى ، كىيىم – كىچەكلىرىدە يەنىلا ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ ئالاھىدىلىكلىرى ساقلانغان .