‹‹قوش تىل›› ئوقوتۇشىدا قانداق قىلغاندا خەنزۇتىلى ئوقوتۈش سۈپىتىنى    يوقورى كۆتەرگىلى بۇلىدۇ

يىقىنقى يىللاردىن بۇيان مەركەز ۋە ئاپتۈنۈم رايۇن ‹‹قوش تىل›› مائارىپغا ئائىت سىياسەت پەرمانلارنى چىقىرىپ ،بۇخىزمەتنى نۆۋەتتىكى ئەڭ مۇھىم خىزمەت قاتارىدا چىڭ تۇتۇپ ئىشلىمەكتە  ھەم مەركەز، ئاپتۇنۇم رايۇن ماليسىدىن كۆپلەپ مەبلەغ ئاجىرتىپ  ‹‹قوش تىل›› ئوقوتقۇچىلار قۇشۇنىنى تەربىيلەشكە سەرىپ قىلماقتا ، پارتىيە 17- قۇرۇلتىيى دۇكىلاتىدا ئىلىمىزنىڭ ئقسادى كۈچى جەميەتتە ئامرىكا ، ياپونيە ، گىرمانىيىدىن قالسىلا   4-  ئوروندا توردىغانلىقى ئوتتورىغا قويولدى.

بۇنىڭدىن شۇنى كۆرۋلشقا بولىدۇكى دۇنيا ئقتىسادى ئۇچقاندەك تەرەققى قىلۋاتقان بۈگۈنكى كۈندە  خەنزۇتىلىنىڭ  دۇنيا تىل  سەھنىسىدىكى  ئىشىلتىش  دائىرىسى تىخىمۇ  كىڭىيىپ   دۇنيا تىل سىستىمىسدىكى سەركە تىلىغا ئايلانماقتا .شۇڭا مەركەز دۆلىتىمىزدىكى ئاز سانلىق مىللەتلەرنى ئوز ئانا تىلىنى پىششىق ئۇگىنىش بىلەن بىرگە خەنزۇ تىلىنمۇ پىششىق ئۇگۇنىشتىن   ئىبارەت ‹‹قوش تىل›› سىياسىتىنى  چىقىرىپ ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭمۇ دۇنيا مىللەتلىرى بىلەن  مائارىپ ، پەن-تىخنىكا ، مەدەنىيەت قاتارلىق جەمىيئەتلەردىن تەڭ ئىلگىرلىشىدىن ئىبارەت   بۈيۈك نىشاننى ئوتتۇرغا قويدى ھەم ئەمەلىلەشتۇرمەكتە.

شۇڭا بىز مەركەزنىڭ بۇيۇك چاقىرقىغا ئاكتىپ ئاۋاز قۇشۇپ ‹‹ قوش تىل ›› ئوقوتىشدا  بولوپمۇ خەنزۇتىلى  ئوقوشىدا شانلىق نەتىجە يارتىشىمىز كىرەك.

بىز بۇ نىشانغا يىتىش ئۈچۈن تۆۋەندىكىدىك بىر نەچچە تۇرلۇك خىزمەتلەرنى چىڭ تۇتۇپ   ئشلىشىمىز كىرەك.

1- مائارىپ تارماقلىرى ۋە مەكتەپلەر ‹‹قوش تىل›› سىنىپلىرغا خەنزۇتىلى ئوقوتقۇچىلىرنى   سەپلىگەندە بۇ ئوقوتقۇچىلارنىڭ ئۆز ئانا تىلىنى پىششىق بىلىش بىلەن بىرگە دۆلەتنىڭ ‹‹ئورتاق  تىل›› سەۋيىسىگە يەتكەن بولشىدىن ئىبارەت بو نوقتىنى چوقۇم چىڭ تۇتۇشى كىرەك .

بۇنداق بولمىغاندا ‹‹قوش تىل›› ئوقوتىشىمىزدا نەتىجە كۆرنەرلىك بولۇپلا قالماي ،ئوقوش  سۈپىتىدە چىكىنىش يۈز بىرىدۇ.

2- مەكتەپلەر ‹‹قوش تىل›› ئوقوتىش خىزمىتىگە ئەھمىيەت بىشى كىرەك.نوۋەتتە بىر قىسىم  مەكتەپلەردىكى ‹‹ قوش تىل›› ئوقوتۇشنىڭ مۇكەممەل بولماسلىقى .تەكشۇرۇپ – نازارەت   قىلىشنىڭ يىتەرسىزلىكى ، مەسئۇلىيەتنى تەكشۇرۇش ئىشلىرنىڭ تەلەپ بويىچە يۇرگۇزۇلمەسلىكى   يىڭى دەرىسلىك ئۆلچىمى  مەقستىدىكى ئىزدىنىشلىك يىتەرسىزلىگى تۈپەيلىدىن  ‹‹قوش تىل››   ئوقوشىدا نۈرغۈن مەسىلىلەر ساقلانماقتا . شۇڭا مەكتەپلەر باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ ‹‹قوش تىل››  ئوقوتۇشنىڭ ئۈنۈمىنى يوقىرى كۆترىش ئۈچۈن تۆۋەندىكىدەك نوقتىلارغا   دىققەت قىلىش    كىرەك.

1› مەكتەپلەر ‹‹قوش تىل›› سىنىپلىرغا دەرىس بىردىغان خەنزۇتىلى ئوقوتقۇچىلىرغا بولغان     رەھبەرلىكىنى  كۈچەيتىپ ئۈنۈمگە ھەقىقى ئەھمىيەت بىرش كىرەك.

2›خەنزوتىلى ئوقوتىشنى تەكشۇرۇپ نازارەت قىلىشنى كۈچەيتىش كىرەك.

3›مەسۈلىەتنى سۇرۇشتۇرۇشتە چىڭ تۇرۇپ، دەرىس ئۆتوش ،تاپشۇرۇق بىرىش ،تەكشۇرۇش  ئىشلىرنىڭ تەلەپ بويچە يۇرگۇزلىشگە كاپالەتلىك قىلىش كىرەك.

4› يىڭى دەرىسلىك ئۆلچىمى ،دەرىسلىك ۋە ئوقوتوش ھققىدە ئىزدىنىش تەتقىق قىلىشنى   كۈچەيتىش.

5›مەكتەپلەر خەنزۇتىلى ئوقوتىشىغا مۇناسىۋەتلىك ماتىريال، ئۈسكۇنلەرنى تولوق سەپلەپ   خەنزۇتىلى ئوقوتقۇچىلىرنىڭ شارائىتىنى ياخشىلاش كىرەك.

6›شارائىتى بار مەكتەپلەر ‹‹قوش تىل›› سىنىپلىرى بىلەن خەنزۇتىلى سىنپلىرى ئوتتورسىدا   كۆپلەپ پائالىيەت   ئىلىپ بىرىپ ‹‹قوش تىل›› سىنىپىدىكى ئوقوغۇچىلارغا ئەمەلي بولغان   ئوچىرشىش، سوزلىشىش، ئالاقىلش سورۇنى ھازىرلىسا.

3› خەنزۇتىلى ئوقوتۇش سۈپىتىنى ئوستورۇشكە ئەھمىيەت بىرىش كىرەك.

ئوقوتقۇچىلار ئوقوغۇچىلارغا خەنزۇتىلى دەرىسنى ئۈگىنىشنىڭ ئەھمىيتىنى چۇشەندۇرۇش    كىرەك،  چۇنكى خەنزۇتىلىنى ياخشى ئۇگىنىش ھازىرقى دۆلىتىمز تەرەقىياتىنىڭ موقەرەر     تەلپى ، شوڭا خەنۇتىلى ئوقوتقۇچىسى كۆپ تەرەپنى ئىزدىنىش، ئوقوغۇچىلارنىڭ خەنزۇتىلىنى ئۇگنىشكە بولغان قىزقىشنى  ئاشۇرۇپ، ئۇلارنى ئەتراپلىق بىلىم ئالالايدىغان قىلىپ            يىتشتۇرۇپ چىقىش كىرەك.

خەنزوتىلى ئوقوتقۇچىسى دەرىس نوقتىسىنى ئوقوغۇچىلارنىڭ ئاڭلاش، سوزلەش، يىزىش  ئىقتىدارىنى  ئوستۇرۇشكە ماھىر بولوش،ئوقوغۇچىلارنى دەرسلىكتىكى تىكىسلەرنى          پىششىق ئوگۇنىشكە ئۈيۈشتۇرۇپ، تىكىست يادلاش ،تىكىسنى ئۈنلۇك ئوقوشقا ئورونلاشتۇرۇپ، تىكىستىكى  جۇملىلەرنى ئەمەلىيەت جەريانىدا جانلىق ئشلىتىشكە يىتەكلەش كىرەك .

ئوقوتقۇچىلار ئوقوغۇچىلارنى دەرىستىن سىرتقى خەنزۇتىلى ئوقوشلۇق ماتىرياللارنى كۆپرەك ئوقوشقا يىتەكلەش بىلەن بىرگە خەنزوتىلى ئوقوشنى ئوقوغۇچىلارنىڭ كۈندىلىك تۇرمۇش بىلەن زىچ بىرلەشتۇرۇپ بىلىپ بىرىشتىكى ئاددى ،ئاممىباپ چۇشنىشلىك خەنزۇتىلىدا سۆزلىشىشكە ئادەتلەندۇرۇش كىرەك.

خەنزوتىلىنى ئۇگىنىش كۆپ مەشىق ئىلىپ بىرشنى تەلەپ قىلىدۇ،لىكىن تىل مەشىقى ئىلىپ بارغانلىق ئالاقىلشىش .ئىلىپ بارغانلىق بولمايدۇ ، يەنى مەلۇم مەنىدىن ئىيتقاندا سىنىپتا  تىل مەشىقى ئىلىپ بارغانلىق ئەمەلىي مەشىق ئىلىپ بارغانغا  يەتمەيدۇ، تىل مەشىقى ئىلىپ بىرىشنىڭ مۇھىم نوقتىسى تىل مەشىقى ئارقىلىق ئوگۈنىۋاتقان تىل شەكىللرنى ئىگەللەش،تىل ئالاقىسنىڭ مۇھىم نوقتىسى بولسا ،ئىدىيە ئالماشتۇرۇش ئارقىلىق ئوز- ئارا چۇشۇنىشنى  ئىلگىرى سۈرۈش مەسىلەن ئوقوتقۇچى《谁》ھەقىدە  دەرىس ئۆتوپ بولغاندىن كىيىن دەرىسىخانا مەشقى ئىلىپ بارغاندا ئوقوتقۇچى ئۆزىنى كۈرسۈتۈپ تۇرۇپ  〈〈我是谁〉〉دەپ سورىسا ئوقوغۇچىلار 《你是x老师》 دەپ جاۋاپ بىرىدۇ . بو ئالاقە بۇلماستىن پەقەت

‹‹谁››خىتىدىن تۇزۇلگەن جۇملە شەكىلى ۋە ئۆزلىرى ئوقوغان خام سۆزلەر ئۈستىدە ئىلىپ بارغان تىل مەشىقى ھىساپلىنىدۇ. شۇڭا بىر سائەتلىك دەرىسنى ئۆتۇپ بۇلغاندا ئۇقۇغۇچىلارنى شۇ دەرىستىن ئالغان تەسىراتىنى سۈزلىتىش ئۇسۇلىنى قۇللىنىش ئارقىلىق سۈزلەش      قابىلىيىتىنى يىتۈشتۈرۈش كىرەك .

ئۇقۇتقۇچى ئوقۇغۇچىلارغا ئاددىي مەنىىلىك بولغان خەنزۇچە بالىلار ناخىشىلىرىنى ئىيتقۇزۇش ئارقىلىق ئوقۇغۇچىلارنىڭ خەنزۇچە ئۈگۈنۈش ئاكتىپچانلىقىنى ئاشۇرۇش كىرەك .تىل ئۈگۈنۈشتە ئالاقىنى كۈچەيتىش ئۇقۇتقۇچىدىن دەرىسخانىنى ئىمكان قەدەر ئالاقىلىشىش سۇرۇنغا ئايلاندۇرۇشنى ئوقۇغۇچىلارغا كۈپىرەك سۆزلىشىش شارائىتى ھازىرلاپ بىرىشنى ، مۈئەييەن موھىت يارتىش ئارقىلىق خوددى ئويۇن ئوينىغاندەك تورمۇشتىكى ئالاقىلشىش شەكىىلىنى دەرىسخانىدا شەكىللەندۇرۇپ ، ئوقوغۇچىلارنى ئۆزلىرى  ئۈگەنگەن تىل شەكىللىرنى ئالاقىلشىش ئەمەلىيتى جەريانىدا ئىشىلتىشكە شارائىت ھازىرلاپ بىرىش كىرەك . مەسلەن بىر ساۋاقداش سومكىسدىكى قەلەم،قىرىنداش،ئۈچۈرگۇچ،دەپتەر قاتارلىق ئوقوتۇش قورالالىرنى ئۈستىگە تىزىپ ئاق قەغەزنى كىچىك باھا كارتىسى ياساپ ھە بىر مەخسۇلاتنىڭ باھاسىنى يىزىپ ئۈستىگە قۈيۈپ بىر ئوقوغۇچىنى پىركازچىك قىلىپ باشقا ئوقوغۇچىلارنى مال سىتىۋالغان ھالەت شەكىللەندۇرۇپ خەنزۇچە سودا قىلدۇرۇش كىرەك.بىر ئوقوغۇچى ‹‹这个铅笔多少钱？››دەپ سورىسا پىركازچىك ‹‹三毛钱››دەپ جاۋاپ بەرسە ئوقوغۇچى بىر يۈئەن بەرسە نەچچە پۇل قايتۇردۇ دەپ ئوقوتقۇچى سۇئال سورىسا ئوقوغۇچىلار ‹‹七毛钱››دەپ جاۋاپ بەرسە قاتارلىقلار.

شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئوقوتقۇچى خەنزۇتىلدا سۆزلەنگەندە موۋاپىق ھەركىتى ئارقىلىق ۋە باشقا ھەركەتلەرنى ئىشلىتىپ ،ئوقوغۇچىلارنىڭ چۈشىنىش ۋە ئەستە قالدۇرشىغا ياردەم قىلىدۇ بۇ ئارقىلىق ئوقوتۇش ئۇنۇمىنى يۇقىرى كۇتۇرۇش كىرەك.