بۈگۈن تۇنۇشتۇرۇش بارىدىغىنىمىز چىغىرتماق گۈلىدۇر؛

بۇ گۈلسەۋسەن ئائىلىسىدىكى كۆپ يىللىق سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك گۈلسەۋسەننىڭ گۈلى بولۇپ ، سەۋسەن، گۈلسەۋسەن ياكى چىغىرتماق گۈلى نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

تەبىئىتى : ئىككىنچى دەرىجىدە قۇرۇق ئىسسىق؛

خۇسۇسىيىتى: ئىششىق تارقىتىش، ياللۇغ قايتۇرۇش، يۈرەك، مېڭىنى قۇۋۋەتلەش، قان تازىلاش، غەيرىي تەبىئىي بەلغەم ، سەۋدا ماددىسىنى پىشۇرۇش، ھەيزنى راۋانلاشتۇرۇش، زەخمىلەرنى پۈتتۈرۈش، زەھەر قايتۇرۇش، ئاغرىق پەسەيتىش، توسالغۇلارنى ئېچىش، نەپەسنى راۋانلاشتۇرۇپ، بەلغەم بوشىتىش قاتارلىقلار......

ئىشلىتىدىغان كېسەللىكلەر:

ئۆپكە ياللۇغى، كۆكرەك پەردە ياللۇغى،سۇغۇقتىن بولغان يۆتەل، زۇكام، نەزلە، ئۆپكە سۇلۇق ئىششىقى، قورساق ۋە تۇقۇلمىلارغا سۇ چۈشۈش،شەقىقە ، باش ئاغرىقى،

جىنسىي ئاجىزلىقنى كەلتۈرۈپ چىقارغۇچى دورىلار

بىرىنچى: سۈيدۈك ھەيدىگۈچى ۋە سۇغۇق تەبىئەتلىك دورىلار:

كاكىنەچ، بەدىيان، كاسىنە، بىنەپشە، ئەرقى شوخلا، ئەرقى نىلۇپەر، ئەرقى بىدىمىشكى، ئەرقى شاقاقۇنىئمان قاتارلىقلارغا ئوخشىغان قاننىڭ ھارارىتىنى تۆۋەنلىتىپ ، مەركىزىي نېرۋا سىستىمىسىنىڭ قوزغىلىشچانلىقىنى پەسەيتىپ ، جىنسىي ئاجىزلىقنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.

ئىككىنچى: ئۇيقۇ كەلتۈرگۈچى دورىلار:

نېرۋا سېستىمىسىنىڭ نورمال قوزغىلىشىنى تۇرمۇزلاپ ، جىنسىيەت ھەققىدىكى تۈرلۈك غىدىقلىنىشلارنى ئۈنۈملۈك قۇبۇل

ئەزا تارتىپ لىكىلداش كېسىلى

 يۈز،قاپاق  ياكى بەدەن گۆشلىرىنىڭ لىكىلداپ تۇرۇشى ئىختىلاج دېيىلىدۇ. ئاياللاردا كۆپ ئۇچرايدۇ، ئەتىياز پەسلىدە كۆپرەك كۆرۈلىدۇ.

 سەۋەبى : مەلۇم ئەزا تارتىپ، لىكىلداپ تۇرىدۇ. كۆپرەك يۈز، كۆز، قاپاقلاردا كۆرۈلىدۇ، ئىختىيارسىز تارتىدۇ. ھېيىقىدىغان كىشىلەرنى كۆرگەندە قوزغىلىدىغان ئەھۋاللارمۇ كۆپ ئۇچرايدۇ. بەدەننىڭ نۇرغۇن جايلىرىدا مەزكۇر كېسەل كۆرۈلسە نېرۋا(ئەسەب ) تەركىبىدە چوڭ ئۆزگىرىش بولۇش بىلەن پەيدا بولىدىغان بىر تۈرلۈك كېسەلنىڭ ئالدىنقى بەلگىسى ھېسابلىنىدۇ. پۈتۈن بەدەندە كۆرۈلسە سەكتىنىڭ باشلىنىشىدۇر.

داۋاسى:

ئالدى بىلەن

نۇرغۇن كىشىلەر باناننى قەۋزىيەتنى داۋالاش رولىغا ئىگە دەپ قارايدۇ ھەمدە قەۋزىيەت بولۇپ قالسا ، باناننى كۆپ ئىستېمال قىلىدۇ . ئەمەلىيەتتە بانان قەۋزىيەتنى داۋالىماستىن ، قەۋزىيەتنى تېخىمۇ ئېغىرلاشتۇرۇۋېتىدۇ .
باناننىڭ تەركىبىدە تاننىك كىسلاتاسى بولىدۇ . تاننىك كىسلاتاسىنىڭ كونۋېرگېنىسىيىلىك رولى بار ، ئۇ ئادەمنىڭ ئىچىنى قاتۇرۇپ ، قەۋزىيەتنى تېخىمۇ ئېغىرلاشتۇرۇۋېتىدۇ . شۇڭا كىشىلەر ، بولۇپمۇ بالىلار ۋە ياشانغانلار باناننى كۆپ ئىستېمال قىلماسلىقى كېرەك . ئۇنىڭ ئورنىغا ئالما ، تاتلىق ياڭيۇ ، كۆممىقوناق قاتارلىق قەۋزىيەتنى داۋالاش رولىغا ئىگە يېمەكلىكلەرنى يەپ بەرگەن ياخشى ، ئۇنىڭدىن باشقا ، قارا بۇغداي ، سۇلۇمۇ قەۋزىيەتنىڭ ئالدىنى ئالىدۇ .

4تادۇ مۇكاپاتلىق كىتاب ئوقۇش خاتىرىسى يېزىش پائالىيىتى

بىزدە ‹‹ ياخشى كىتاب-ياخشى بىر مەكتەپ›› دېگەن گەپ بار.  

كىتابقا ۋە  كىتاب ئوقۇشقا بولغان پوزىتسىيەرىمىزنى ئۆزگەرتىش ۋە  تونۇشىمىزنى چوڭقۇرلاشتۇرۇش ،ئوقۇغان كىتابلىرىمىز ھەققىدە كەڭ – كۇشادە پىكىر قىلىش سورۇنى ھازىرلاش ۋە ئوقۇغان كىتابىمىزدىن كۆپچىلىك ئورتاق بەھر ئالالايدىغان بولۇش ۋە شۇ ئارقىلىق  ئەتراپلىق تەپەككۇرقىلىش ئۇسۇلىنى يېتىلدۈرۈش  ئۈچۈن مەرىپەت تورىغا ياندىشىپ  بۇ پائالىيەت(4تادۇ مۇكاپاتلىق كىتاب ئوقۇش خاتىرىسى يېزىش پائالىيىتى
)نى ئېلىپ بېرىشنى لايىق تاپتۇق ۋە قارار قىلدۇق.

بۇ پائالىيەت بۈگۈن(2011-يىلى1-ئاينىڭ20-كۈنى) رەسمىي باشلاندى ، ھەر ئىككى ئايدا بىر قېتىم باھالاش ئېلىپ بېرىلىدۇ(ئەگەر يوللانغان خاتىرىلەر 36 گە يەتمىسە كېيىنكى قېتىملىققا قوشۇۋېتىلىدۇ).

باھالاش گۇرۇپپىمىز ئەستايىدىل باھالاش ئارقىلىق، بۇ پائالىيەتتە  بىرىنچى بولغان ئەزانى 100 يۈئەن قىممىتىدىكى ئۇيغۇر تېبابىتى مەھسۇلاتى ، بىر كلوگرام (50يۈئەن قىممىتىدە) ھەسەل ۋە بىر كلوگرام خوتەننىڭ ئاپتاۋى گۈلقەنتى بىلەن؛ ئىككىنچى بولغان ئىككى نەپەر ئەزانى 50 يۈئەن قىممىتىدىكى ئۇيغۇر تېبابىتى مەھسۇلاتى بىر كلوگرام (50يۈئەن قىممىتىدە) ھەسەل ۋە بىر كلوگرام خوتەننىڭ ئاپتاۋى گۈلقەنتى بىلەن؛ ئۈچىنچى بولغان ئۈچ نەپەر ئەزانى بىر كلوگرام (50يۈئەن قىممىتىدە) ھەسەل ۋە بىر كلوگرام خوتەننىڭ ئاپتاۋى گۈلقەنتى بىلەن ياكى 80 يۈئەن قىممىتىدىكى ئۇيغۇر تېبابىتى مەھسۇلاتى بىلەن مۇكاپاتلايدۇ. مۇكاپات بۇيۇمىنى 4 تادۇ ئۇيغۇر تېبابەت شىپاخانىسى تەمىنلەيدۇ.  

بۇ پائالىيەتنىڭ  تەپسىلاتى تۆۋەندىكىچە

بۈگۈن تۇرۇپ ھەققىدە چۈشەنچە بېرىپ ئۆتىمىز.

بۇ بىر ياكى ئىككى يىللىق ، تىك ئۆسىدىغان سامان غوللۇق، ئادەتتە سەي – كۆكتات ئورنىدا ئىشلىتىدىغان ئۆسۈملۈك بولۇپ ، مۇشۇ ئۆسۈملۈكنىڭ ھۆل باشلانغان  يىلتىزى تۇرۇپ ياكى پەجەل نامىدا ، ئۇرۇقى تۇرۇپ ئۇرۇقى نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

بۇنىڭ يىلتىزى يوغان، رەڭگى ۋە شەكلى ھەر خىل ، گۆشلۈك، سۇلۇق ، تاتلىق ئەمما سەل پۇرىقى بار. بۇنىڭ قىزىلىدىن كۆكى ياخشى ھېسابلىنىدۇ.

خېمىيەلىك تەركىبى:

يىلتىزىنىڭ تەركىبىدە گلۇكوزا، قۇمۇش شېكىرى ۋە شېكەر بار. باشقا تەركىبلىرىدە كومارىك كىسلاتا فرولىك كىسلاتا، كوففىك كىسلاتا، فېنلىپروۋىك كىسلاتا قاتارلىق كۆپ خىل ئامىنو كىسلاتالار بار. ھۆل يىتىزىنىڭ تەركىبىدە مېتىل مىركاپتان، ۋېتامىن س بار. چۆپ كىسلاتاسى تۇتمىغانلىقى ئۈچۈن بۇ كالتىينىڭ ئەڭ ياخشى مەنبەسىدۇر. يەنە ماگنىي،

كۆكەرتىش باكتىرىيىس خارەكتىرلىك جىنسىي يول ياللۇغى

بۇ كېسەل كۆكەرتىش باكتىرىيىسىنىڭ بىر تۈرى بولغان ئاق رەڭلىك تەسۋىسىمان باكتىرىيىدىن يۇقۇملىنىشتىن بولىدۇ. يۇقۇش يولى ئاساسەن مۇشۇ كىسەل بىلەن ئاغرىغان كىشىلەر بىلەن بىللە يۇيۇنۇش، جىمائ قىلىش ياكى تەكشۈرۈش سايمانلىرىنى ئورتاق ئىشلىتىش قاتارلىق سەۋەبلەردىن بولىدۇ.

ئاق رەڭلىك تەسۋىسىمان باكتىرىيە جىنسىي يولدا پارازىتلىق بىلەن ياشايدۇ. بەدەن ئاجىزلاشقان ياكى باشقا ئامىللارنىڭ تەسىرىگە ئۇچرىغاندا ياللۇغلىنىش پەيدا قىلىدۇ دەپ قارىلىدۇ.

بۇ كېسەل كۆپىنچە ھامىلدار ئاياللاردا ، دېئابىت كىسىلى بىلەن ئاغرىغانلاردا كۆپرەك كۆرۈلىدۇ

بۈگۈن سۆزلىمەكچى بولغىنىمىز يالپۇز ئۆسۈملۈكىدۇر.
يالپۇز بىلەن پىننە(كۆرۈنۈشى جەھەتتە) بىر-بىرىگە ئوخشاپ كېتىدىغان بولۇپ ، ئۇنى پۇرىقى ۋە تەمىدىن بىلىش مۇمكىن .
بۇ كالپۇكسىمان گۈللۈكلەر ئائىلىسىكى كۆپ يىللىق سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك يالپۇز بولۇپ ، بۇ ئۆسۈملۈكنىڭ پۈتۈن چۆپى يالپۇز ياكى پۇدىنە نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

خېمىيىلىك تەركىبى: ھۆل يۇپۇرمىقىنىڭ تەركىبىدە بىر پىرسەنت، شېخى ۋە غولىنىڭ تەركىبىدە ئىككى پىرسەنت ئۇچۇچان ماي بار، ماينىڭ ئاساسلىق تەركىبى %77-%78 گىچە ماننىتول، %8-%12گىچە مىنتون قاتارلىقلار؛

دورىلىق تەسىرى: مىنتول باش ئاغرىقى ۋە نېرۋا ئاغرىقىنى توختىتىدۇ، بۇ تېرىگە ئىشلىتىلسە ، ئاۋال سۇغۇق سېزىم بېرىدۇ، كېيىن كۆيگەندەك سېزىم

خېمىرى گاۋزىۋان ساددە(ئاددى پىلە غوزىسى خېمىرى)

تەركىبى:

قىرقىلغان ئەۋرىشىم 300گرام ،ئۇد ھىندى3گرام، سۇنبۇل تىپ  ،پوستى ئۇترۇج  ، مەستىكى ،قەلەمپۇر، سازەج ھىندى لاچىندانە 4گرامدىن،ئاق سەندەل 5گرام،

ئەرقى گاۋزىۋان،ئەرقى گۇلاپ،تاتلىق ئالما سۈيى، تاتلىق ئانار سۈيى، بىيە سۈيى 120 مىللىلىتىردىن پاكىزە سۇ 1500مىللىلىتىر،ھەسەل 180گرام،ئاق قەنت 500گرام.

تەييارلىنىشى: يۇقىرىدىكى دورىلارنى كۆرسەتمە

ھازىرغىچە مەلۇم بولغان رېتسىپلار ئىچىدە ھەكىم غۇلام جىلانىخاننىڭ ‹‹مۇرەككەپ دورىلار خەزىنىسى›› ناملىق كىتابىغا كىرگۈزۈلگەن ‹‹مەجۈنى مۇرەككىبۇل ئەجزا›› ياكى ‹‹ مەجۈنى مۇھرىل ئەرۋا››  دەپ ئاتىلىدىغان مۇرەككەب نۇسخىلىق مەجۈنىدەك كۆپ خىل خام دورا چۈشىدىغان رېتسىپ بايقالمىدى(مېنىڭ بىلىشىمدە). ئېيتىشلارغا قارىغاندا ئۇ دورىنىڭ چاچتىن تارتىپ پۇتنىڭ تىرنىقىغىچە شىپا بولىدىغانلىقى مەلۇمدۇر.

بۈگۈن ھەر قايسىڭلارنى ئەنە شۇ مۆتىۋەر رېتسىپ بىلەن ئۇچراشتۇرماقچىمەن. ئۇ رېتسىپنىڭ تەركىبى مۇنداق:

قىزىل ياقۇت، يېشىل ياقۇت، لەئلى بەدەخشانى، فروزە، زەربەجەد،مارجان يىلتىزى، كەھرىۋا، يەشەب، ھېقىق يەمەندىنىڭ ھەر بىرىدىن 5گرام 5.5 دىتسە(بىر دىتسە 0.1گرام)؛ بىخ سەۋسەن، دارچىن، سۆرۈنجان، ئامىلە ، ئاقىرقەرھا، لىسانىل ئەساپىر، بوزىدان،

ھازىرغىچە مەلۇم بولغان رېتسىپلار ئىچىدە ھەكىم غۇلام جىلانىخاننىڭ ‹‹مۇرەككەپ دورىلار خەزىنىسى›› ناملىق كىتابىغا كىرگۈزۈلگەن ‹‹مەجۈنى مۇرەككىبۇل ئەجزا›› ياكى ‹‹ مەجۈنى مۇھرىل ئەرۋا››  دەپ ئاتىلىدىغان مۇرەككەب نۇسخىلىق مەجۈنىدەك كۆپ خىل خام دورا چۈشىدىغان رېتسىپ بايقالمىدى(مېنىڭ بىلىشىمدە). ئېيتىشلارغا قارىغاندا ئۇ دورىنىڭ چاچتىن تارتىپ پۇتنىڭ تىرنىقىغىچە شىپا بولىدىغانلىقى مەلۇمدۇر.

بۈگۈن ھەر قايسىڭلارنى ئەنە شۇ مۆتىۋەر رېتسىپ بىلەن ئۇچراشتۇرماقچىمەن. ئۇ رېتسىپنىڭ تەركىبى مۇنداق:

قىزىل ياقۇت، يېشىل ياقۇت، لەئلى بەدەخشانى، فروزە، زەربەجەد،مارجان يىلتىزى، كەھرىۋا، يەشەب، ھېقىق يەمەندىنىڭ ھەر بىرىدىن 5گرام 5.5 دىتسە(بىر دىتسە 0.1گرام)؛ بىخ سەۋسەن، دارچىن، سۆرۈنجان، ئامىلە ، ئاقىرقەرھا، لىسانىل ئەساپىر، بوزىدان،

بۈگۈن تۇنۇشتۇرۇپ ئۆتىدىغىنىمىز پىننە.

بۇ ھەممىگە تونۇشلۇق بولغان، كۆپ يىللىق سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك بولغان باغ پىننىسىنىڭ پۈتۈن چۆپىدىن ئىبارەت . بۇنىڭ رەڭگى قېنىق يېشىل رەڭدە ، تەمى ئاچچىق، پۇرىقى خۇشپۇراق كېلىدۇ (چۆچۈرە ئەتكەندە ئۈستىگە  قۇرۇق پىننىدىنئازراق  سېلىۋەتسىڭىز ، چۆچۈرىنىڭ  نەقەدەر مېزىلىك بولۇپ كېتىدىغىنى بىلەلەيسىز. چۆچۈرە ئىچكىم كەپ كەتتىيا).

خېمىيەلىك تەسىرى: ئاساسلىقى ئۇچۇچان ماي بار. ئۇنىڭدىن باشقا مېتىل خاۋىكول(بۇ %80 دىن يۇقىرى)، ئانىتول، ئانىس ئالدىھىد قاتارلىقلار بار.

دورىلىق تەسىرى: باكتىرىيەگە ، زەمبۇرۇغقا قارشى تۇرۇش تەسىرى بار.

بۈگۈن يۇمغاقسۈت ھەققىدە چۈشەنچە بېرىپ ئۆتىمىز.

يۇمغاقسۈتنى ھەممىڭلار بىلىسىلەرغۇ دەيمەن، بۇ كۈنلۈكسىمان گۈللۈكلەر ئائىلىسىدىكى بىر يىللىق سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك يۇمغاقسۈت بولۇپ، چۆپى يېشىل رەڭلىك (ئەينا ياندىكىدەي-خوتەنچەھىھىھ)پۇرىقى ئۆتكۈر كېلىدۇ. بۇ ئۆسۈملۈكنىڭ پۈتۈن چۆپى يۇمغاقسۈت ياكى كەشنىيز ، ئۇرۇقى بولسا يۇمغاقسۈت ئۇرۇقى ياكى تۇخۇمى كەشنىيز نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

شەيخ (ئىبىنسىنا ) يۇمغاقسۈت ھەققىدە مۇنداق دېگەن:

بۇنىڭ ھۆلى ۋە قۇۋۋىتى كۆپ ئىشلىتىلىدۇ. جالىنۇسنىڭ ئېيتىشىچە قۇۋۋىتى مۇرەككەب. ئۇنىڭدا ئاچچىق يەر جەۋھىرى ۋە ئىللىق سۇ جەۋھىرى بولىدۇ

چوڭ بۇغۇملار ئاغرىقى ھەققىدە چۈشەنچىنى بۇ مەنزىلدىن كۆرۈڭ        

!!! 

  http://www.4tadu.com/?p=313  

خىلىتسىز كەيپىياتلاردىن كېلىپ چىققان چوڭ بۇغۇم ئاغرىقى ۋە  غەيرىي تەبىئىي قان خىلىتىدىن بولغان چوڭ بۇغۇم  ئاغرىقىنى داۋالاشنى بۇ مەنزىلدىن كۆرۈڭ!!! 

 http://www.4tadu.com/?p=472 

ئۈچىنچىسى: غەيرىي تەبىئىي سەپرا خىلىتىدىن بولغان چوڭ بۇغۇملار ئاغرىقىنى داۋالاش؛

بۇنى داۋالاش غەيرىي تەبىئىي قان خىلىتىدىن بولغان چوڭ بۇغۇملار ئاغرىقىنى داۋالاش بىلەن ئوخشاش. ئەمما بۇنىڭدا سۇۋۇتۇش ۋە تىنچلاندۇرۇشنى  كۆپرەك ئويلىشىش لازىم.

سۇغۇق تەبىئەتلىك تۇتقۇچى دورىلار زىماد قىلىنىدۇ. يەنى توغرالغان قاپاق، ئۇسۇڭ، كاپۇر، سىركە، كۆك يۇمغاقسۈت سۈيىگە ئارىلاشتۇرۇلۇپ سۇۋىلىدۇ. تارقاتقۇچى

بۈگۈن ئاپتاپپەرەس گۈلى ھەققىدە تۇنۇشتۇرۇش ئېلىپ بارىمىز. بەلكىم ئويلىغان بولۇشۇڭلار مۇمكىن، ئاپتاپپەرەسنىڭ گۈلىنىمۇ دورىغا ئىشلىتەمدۇ دەپ، ئەلۋەتتە شۇنداق. ئاپتاپپەرەس گۈلىنىڭ سىز ئويلاپ باقمىغان خۇسۇسىيەتلىرىنى بىلمەكچى بولسىڭىز دىققىتىڭىز ئۇنىڭ چۈشەندۈرۈلۈشىدە بولسۇن؛

خېمىيىلىك تەركىبى: گۈلىنىڭ تەركىبىدە ئاپتاپپەرەس ساپونى س، ب، ئا قاتارلىقلار بار.

دورىلىق تەسىرى: گۈلىنىڭ سۇدىكى ئېرىتمىسىنى توشقاننىڭ قۇلىقىغا تېمىتسا قان تۇمۇرنى كېڭەيتىش تەسىرىنى بېرىدۇ، مۈشۈكنىڭ تېرە ئاستىغا ئۇكۇل قىلىنسا ، قان بېسىمىنى چۈشۈرىدۇ.

تەبىئىتى: بىرىنچى دەرىجىدە ھۆل ئىسسىق.

خۇسۇسىيىتى: قان بېسىمىنى تۆۋەنلىتىش، سۈيدۈك ۋە ھەيزنى راۋانلاشتۇرۇش، ئىششىق تارقىتىش، مېڭە ۋە جىگەرنىڭ توسالغۇلىرىنى ئېچىش،

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم دوستلار، بىر نەچچە كۈن تورغا چىقالماي، بلوگقا تېما يوللاشقا پۇرسەت بولمىغان ئىدى ،ئىنشائاللاھ ، بۈگۈن نىسىب بوپتۇ. ئەمدى سەۋزە ھەققىدە تۇنۇشتۇرۇش ئېلىپ بارىمىز.

مانا بۇ ياندىكى سەۋزە، ھەممىڭلار بىلىسىلەر. ئۆزى قۇۋۋەتلىك ۋە ئامراق تاماقلىرىمىزدىن پولو بىلەن شورپا مۇشۇ سەۋزىسىز ئوخشىمايدۇ. ئادەتتە سەۋزىنىڭ سۇلۇق، رەڭگى قىزىل، يوغان ، يىپسىز ۋە تاتلىق بولغانلىرى ئەڭ ياخشى ھېسابلىنىدۇ.

سەۋزىنىڭ گۆشلۈك يىلتىزى سەۋزە ياكى زەدەك نامىدا، ئۇرۇقى سەۋزە ئۇرۇقى ياكى زەدەك ئۇرۇقى نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

سەۋزىنىڭ خېميىلىك تەركىبى: سەۋزە

ئالدىنقى قىسىمدا ئېيتقىنىمىز بويىچە بۈگۈنكى تۇنۇشتۇرماقچى بولغان ئۆسۈملۈكنىڭ ئىسمى چامغۇر.

چامغۇرنى ھەممىڭلار بىلىسىلەر ھەقىچان، نامىنى ئاڭلىغان ئۆزىنى كۆرۈپ باقمىغانلار ياندىكى سۈرەتتىن ئۇنى تۇنۇپ ئالالايدۇ. بۇ چامغۇرنىڭ چېچىكى چامغۇر چېچىكى نامىدا، ئۇرۇقى چامغۇر ئۇرۇقى نامىدا ، گۆشلۈك قىسمى بولسا چامغۇر نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

خېمىيىلىك تەركىبى : يىلتىزىنىڭ تەركىبىدە گىلۇكوزا،كراخمال، مېۋە شىكىرى، خولىن، مېنىرال ماددىلار، ئاقسىل، ماي، ۋېتامىن ئا قاتارلىقلار بار.

دورىلىق تەسىرى : چامغۇر بېشىدىن ئېلىنغان ماددا ئۈچەي تاياقچە باكتىرىيىسىنىڭ ئۆسۈشىنى تۇرمۇزلايدۇ، لېكىن ئالتۇن رەڭلىك ئۈزۈمسىمان شارچە باكتىرىيىسىگە

بۈگۈن تۇنۇشتۇرماقچى بولغىنىمىز ئارپىبەدىيان يىلتىزى.
ماۋۇ ياندىكى بىز ئالدىنقى مەزمۇندا سۆزلەپ ئۆتكەن ئارپىبەدىياننىڭ يىلتىزىدۇر.بۇنىڭ تەمى بىر ئاز قېرىق، پۇرىقى سۇست كېلىدۇ، رەڭگى ئاق، شەكلى سىلىندىرسىمان ھالەتتە بولىدۇئارپىبەدىيان يىلتىزى پوستى، پوستى بىخ بەدىيان دېگەن ناملار بىلەن دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

خېمىيىلىك تەركىبى: يىلتىزىدا ئۇچۇچان ياغ تۇتىدۇ.

تەبىئىتى: ئىككىنچى دەرىجىدە قۇرۇق ئىسسىق.

خۇسۇسىيىتى:
 ئاشقازان ، ئۈچەينى قۇۋۋەتلەش، غەيرىي تەبىئىي بەلغەم،سەۋدا

بىمار تۇرۇشلۇق مۇھىت ساپ بولۇش كېرەك .

2. تاماكا چەكمەسلىك كېرەك .

3 . ئاممىۋى سورۇنلارغا كۆپ بارماسلىق ، زۇكام بولۇشتىن ساقلىنىش ، زۇكام بولۇپ قالسا ۋاقتىدا داۋالىنىش ، ئۆپكە خاراكتېرلىك يۈرەك كېسىلى بولسا ۋاقتىدا داۋالىتىش كېرەك .

4. يېنىك ھەرىكەت قىلىپ بېرىش ، چارچاپ كەتمەسلىك كېرەك .

5. ئېغىزىنى يۇمۇپ چوڭقۇر نەپەس ئېلىپ

بلوگىمىزدا بۇنىڭدىن كېيىن كۈندە بىر خىل ئۇيغۇر تېبابىتى خام دورىسىنى تۇنۇشتۇرۇپ مېڭىش خىيالىمىز بىلەن بۈگۈنكى تۇنۇشتۇرماقچى بولغان تەلەيلىك خام دورا ‹‹ئارپىبەدىيان››؛

مانا ماۋۇ ياندىكى بىزگە سالام بېرىۋاتقان ئۆسۈملۈك دەل بىز سۆزلىمەكچى بولغان ئارپىبەدىيان ئۆسۈملۈكىدۇر.

بۇ كۈنلۈكسىمان گۈللۈكلەر ئائىلىسىدىكى بىر يىللىق سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك بولۇپ ، بۇ ئۆسۈملۈكنىڭ پىشقان، قۇرۇتۇلغان ئۇرۇقى ياكى مېۋىسى ئارپىبەدىيان، رازىيانەج ناملىرى بىلەن دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.نۇقۇل بەدىيان دېيىلسىمۇ مۇشۇ ئارپىبەدىياننى كۆرسىتىدۇ. يىلتىز پوستى بولسا بىخ بەدىيان نامى بىلەن دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.ئىككىسى بىر ئۆسۈملۈك بولسىمۇ ئىشلىتىلىشى ئوخشىمىغاچقا ئۇنى كېيىنكى يازمىمىزدا بايان ئەيلەيمىز.

ئارپىبەدىيان ئۇرۇقىنىڭ خېمىيەلىك

كىشمىش(سايىكە) ئۈزۈمنىڭ ئۇيغۇر تېبابىتىدە ئىشلىتىلىشى

كىشمىش: بۇ تونۇشلۇق بولغان ئۈزۈمنىڭ بىر تۈرى(يەنى كۆك ئۈزۈمنىڭ قۇرۇتۇلغىنى ) بولۇپ كىشمىش ، سايىكە دېگەندەك ناملار بىلەن ئاتىلىدۇ. ئىچىدە ئۇرۇغى بولمايدۇ.

خېمىيەلىك تەركىبى: بۇنىڭدا گلۇكوزا، مېۋە قەنتى، ئاز مىقداردا قۇمۇش شېكىرى،ياغاچ شېكىرى،تارتىرات كىسلاتاسى،چۆپ كىسلاتاسى،لىمون كىسلاتاسى،ئالما كىسلاتاسى ۋە ۋېتامىن قاتارلىقلار بار.

دورىلىق تەسىرى: ئۈزۈمىنىڭ تەركىبىدە ئادەتتە ۋېتامىن پ نىڭ تەسىرى بار .

تەبىئىتى: بىرىنچى دەرىجىدە قۇرۇق سۇغۇق.

خۇسۇسىيىتى: غەيرىي تەبىئىي سەپرا خىلىتىنى سۈرۈش، كۆڭۈلنى خۇش قىلىش، يۈرەكنى قۇۋۋەتلەش، بۇزۇق ماددىلارنى تارقىتىش، ئۈچەينى يۇمشىتىش، كۆكرەكنى بوشىتىش، باھ

ئېغىز بوشلۇقىدىكى ئەزالارنىڭ تۈزۈلۈشى

ېغىز ئەرەپچە ( فەم ) دەپ ئاتىلىدۇ .  ئېغىز بوشلۇقى _ كالپۇك ( لەب ) لەردىن شەكىللەنگەن ئېغىز تۆشۈكىدىن باشلاپ تىل تۈۋىدىكى گالغىچە بولغان بوشلۇققى قارىتىلغان بولۇپ  ، ئۇ ئاستىقى ، ئۈستۈنكى كالپۇكلار ( شەفەتەين ) ، تىل ( لىسان ) ، چىشلار ( ئەسنان ) ، تاڭلاي ( ھەنەك ) ، گال ( ھەلق ) قاتارلىق ئەزالاردىن تەشكىل تاپىدۇ . بۇلاردىن تاشقىرى يەنە ، ئۇنىڭدا شۆلگەي بەزلىرى ( غۇددەئى ئەرىقىييە ) ، بادامچە بەز ( لەۋزەتەين ) ۋە باشقىلار بولىدۇ  .
    ئېغىز بوشلۇقىنىڭ ئۈستى تەرىپىدە ئۈستۈنكى چىشلار ، تاڭلاي ۋە يۇقىرىقى ئىڭە ، ئاستى تەرىپىدە تۆۋەنكى چىشلار ، تىل ۋە ئاستىنقى ئىڭە بولىدۇ . ئېغىز بوشلۇقىنى ئەستەرلەپ تۇرغان بەلغەمسىمان پەردە ( غىشائى مۇخاتى ) ئالدى تەرەپتە كالپۇك ، ئارقا تەرەپتە گال شىلىمشىق

يانتاق
خېمىيىلىك تەركىبى: يەر ئۈستىدىكى قىسمىنىڭ تەركىبىدە ۋېتامىن س، كارۇتىن ، ۋېتامىن ك، ئاز مىقداردا ۋېتامىن ب1؛ شاخ ۋە يىلتىزىنىڭ تەركىبىدە ۋېتامىن س، كارۇتىن قاتارلىقلار بار.

تەبىئىتى: ئىككىنچى دەرىجىدە ھۆل سۇغۇق خۇسۇسىيىتى: ئىششىق تارقىتىش، ياللۇغ قايتۇرۇش، غەيرىي تەبىئىي سەپرا ، قان خىلىتلىرىنىڭ ئۆتكۈرلۈكىنى پەسەيتىش، كۆرۈش قۇۋۋىتىنى كۈچلەندۈرۈش، قىزىتما قايتۇرۇش، كۆزدىكى ئاقنى يوقىتىش، ئاغرىق پەسەيتىش.

ئىشلىتىدىغان كېسەللىكلەر: سەپراۋى قىزىتما، تەپ ، بۇۋاسىر، كۆكرەك ئىششىقلىرى، باش ئاغرىقى، چوڭ – كىچىك بۇغۇملار ئاغرىقى قاتارلىقلارغا