يۆتەل توختاتقۇچى بىر نەچچە رېتسىپلار

ھەببى سىل

تەركىبى:ئاقلانغان  تاتلىق بادام مېغىزى، ئاقلانغان ئاچچىق بادام مېغىزى ،قورۇلغان زىغىر، قورۇلغان چىلغوزا مېغىزى، ناۋات 14 گرامدىن؛ ئەينالۇ، رۇببىسۇس، ئېرسا ئالتە گرامدىن؛ زەفەر، ئەپيۇن تۆرت گرامدىن ؛.

دورىلارنى قائىدە بويىچە سوقۇشقا تېگىشلىكلىرىنى سوقۇپ، قالغانلىرىنى سالايە قىلىپ بەدىيان سۈيىدە يۇغۇرۇپ، نۇقۇت چوڭلۇقىدا كۇمىلاچلىنىدۇ.

گالنى سىلىقلاشتۇرۇپ ئاۋازنى ياخشىلاش،جاھىل ۋە كونا يۆتەلنى توختىتىپ ، ئۆپكە جاراھىتىنى پۈتتۈرۈش ئۈچۈن ئىشلىتىلىدۇ.

ئارپا سۈيىنىڭ خۇسۇسىيەتلىرى ئارپا سۈيىنىڭ تۆۋەندىكىدەك 10 خىل خۇسۇسىيىتى بار:

 1. ئارپا سۈيى سۇغۇقلۇق ۋە ھارارەتنى تەڭشەيدۇ.

2. ئارپا سۈيى كېسەللىك ماددىسىنى پىشۇرىدۇ. 3

.ئارپا سۈيى كۆيگەن كېسەللىك ماددىسىنى سۈرۈپ چىقىرىدۇ.

 4. ئارپا سۈيى ئاشقازاننى تازىلايدۇ.

 5. ئارپا سۈيى ئۇمۇمىي بەدەنگە تىز سىڭىشىپ كېتىدۇ. 6

. ئارپا سۈيى مەززىلىك بولۇپ ، تەبىئەت ئۇنى تىز قۇبۇل قىلىدۇ

مەسارىدۇس

بۇ مەجۈنگە مەسارىدۇس دەپ نام بېرىشنىڭ سەۋەبى : بۇ دورىنىڭ بارلىق ئاغرىقلارغا بولغان مەنپەئەتىنىڭ سىرتىدازەھەر قايتۇرۇش تەسىرىمۇ بولغاچقا ، تەرياق بىلەن باراۋەر. بەزى جەھەتلەردە تەرياقى پارۇقتىن مەنپەئەتى كۆپرەكتۇر. خۇسۇسەن جىنسىي قۇۋۋىتىنى ئاشۇرۇشتا ئۈستۈن تۇرىدىغانلىقى ئۈچۈن مەسارىدۇس دەپ ئاتالغان.

تەركىبى: زەپەر، غارىقۇن، زەنجىۋىل ، دارچىن، كەتىرا ھەر بىرى ئالتە گرامدىن؛ سۇمبۇل،كۇندۇر، ئاق قىچا، ئىزخىر، ئۇدبىلسان، ئۈستىقۇددۇس، سىيسالىيۇس، كەرەپشە ئۇرۇقى، مەستىكى، قارىمۇچ، تىكە ساقىلىنىڭ سۈيى ، قۇندۇز قەھىر، سازەج ھىندى، مىئەسائىلە،جاۋشىر 24گرامدىن؛ سەلىخە، ئاقمۇچ، پىلپىل، سۆرۈنجان، پىرسىياۋشان، ئۈستىقۇددۇس(؟)، دۇقۇ، ئىكلىلمىلىك، جىنتىيانا، رەۋغىنى بىلسان، ھەببى بىلسان، پەرپىيۇن، مۇقەل 21گرامدىن؛ سۇزاپ ئالتە گرام، ئۇشەق،

باش ۋە باش بۆلەكلىرىنى تونۇش توغرىسىدا

جالىنۇس مۇنداق دېگەن: باشنىڭ يارىتىلىشىدىكى مەقسەد ، مېڭە، ئاڭلاش، پۇراش، تېتىش ۋە تېگىشىش سېزىمى قاتارلىقلارنىڭ بولۇشى ئۈچۈن ئەمەس. چۈنكى، بۇ ئەزا ۋە قۇۋۋەتلەر باشسىز جانلىقلاردىمۇ مەۋجۇدتۇر. لېكىن بۇنىڭدىكى مەقسەد ، كۆزنىڭ ئىقتىدارىنى ياخشى جارى قىلدۇرۇشى ، شۇنداقلا كۆزنىڭ باشقا ئورگانىزىملارنى ھەر قايسى تەرەپلەردىن كۆزىتىشى ۋە باشقا ئەزالاردىن ئۈستۈن تۇرۇشى ئۈچۈندۇر. چۈنكى ، كۆزنىڭ بەدەن بىلەن بولغان مۇناسىۋىتى كۆزەتچىنىڭ ئەسكەرلەر بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىگە ئوخشايدۇ. كۆزەتچىنىڭ ئەسكەرلەرنى كۆزىتىشى ئۈچۈن ئەڭ مۇۋاپىق ۋە ئەڭ ياخشى جايى ئېگىز جايدۇر. مۇتلەق ھەر قانداق كۆز باشنىڭ يارىتىلىش ئېھتىياجى بولماي ، بەلكى كۆزلىرى بەك قوغداشقا ۋە مۇستەھكەم ساقلايدىغان ئورۇنغا ئېھتىياجلىق بولغان بىر قىسىم يۇمشاق كۆزلۈك ھايۋانلار ئۈچۈن باشنىڭ يارىتىلىش ئېھتىياجى بولغاندۇر . چۈنكى باشسىز ھايۋانلارنىڭ كۆپىنچىسىگە تېنىدىن

تېۋىپ – ﮬﯚﻛﯩﻤﺎ ﺋﺎﺑﺪﯗﻟﻼ ﺩﺍﻣﻮﻟﻼﻡ 1888-ﻳﯩﻠﻰ ﺧﻮﺗﻪﻥ ﻧﺎھىيىسىنىڭ ﻳﯧﯖﯩﺌﺎﯞﺍﺕ ﻳﯧﺰﺍ ،ﺋﻮﺗﯘﻥ ﻛﻪﻧﺘﻰ «ﻣﯩﯔ ﺑﯧﺸﻰ» ﻣﻪﮬﻪﻟﻠﯩﺴﯩﺪﻩ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﯗﺷﻠﯘﻕ ﺗﯧﯟﯨﭗ ـ ﮬﯚﻛﯩﻤﺎ ﺭﺍﺷﯩﺪﯨﻦ ﮬﺎﺟﯩﻢ ﺋﺎﺋﯩﻠﯩﺴﯩﺪﻩ ﺩﯗﻧﻴﺎﻏﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ . ﻳﻪﺗﺘﻪ ﻳﯧﺸﯩﻐﯩﭽﻪ ﺋﺎﺋﯩﻠﻪ ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﯩﺴﯩﺪﻩ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ . 10 ﻳﺎﺷﻘﯩﭽﻪ ﺋﯚﺯﻳﯘﺭﺗﯩﺪﺍ ﺋﻮﻗﯘﭖ ﺳﺎﯞﺍﺩﯨﻨﻰﭼﯩﻘﺎﺭﻏﺎﻥ . 1898-ﻳﯩﻠﻰ ﺧﻮﺗﻪﻧﮕﻪ ﻛﯧﻠﯩﭗ، ﺷﻪﮬﻪﺭ ﺋﯩﭽﯩﺪﯨﻜﻰ «ﺷﯧﮭﯩﺖ ﺑﺎﻍ » ﻣﻪﺩﺭﯨﺴﯩﺪﻩ ﺋﻮﻗﯘﻏﺎﻥ . 1912-ﻳﯩﻠﻰ ﺑﯘ ﻣﻪﺩﺭﯨﺴﻨﻰﭘﯜﺗﺘﯜﺭﯛﭖ ، ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﮔﻪ ﺑﯧﺮﯨﭗ ، ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ ﺧﺎﻧﻠﯩﻖ ﻣﻪﺩﺭﯨﺴﯩﺪﻩ ﺋﻮﻗﯘﻏﺎﻥ . 1916-ﻳﯩﻠﻰﻗﻪﺷﻘﻪﺭﮔﻪ ﺧﺎﻧﻠﯩﻖ ﻣﻪﺩﺭﯨﺴﻨﻰ ﭘﯜﺗﺘﯜﺭﯛﭖ ، ﭼﻪﺗﺌﻪﻟﮕﻪ ﭼﯩﻘﯩﭗ ، ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﻯ – ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺭﺍﯞﯗﻟﭙﯩﻨﺪﻯ ، ﻛﺎﺭﺍﭼﻰ ، ﺩﯦﮭﻠﻰ ، ﺑﻮﻣﺒﺎﻱ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺟﺎﻳﻼﺭﺩﺍ ﺗﯘﺭﯗﭖﺩﯨﻨﯩﻲ ﺑﯩﻠﯩﻢ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ . ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺑﻮﻣﺒﺎﻳﺪﺍ ﺋﻮﻟﺘﯘﺭﺍﻗﻠﯩﺸﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﻥﻳﻪﺭﻛﻪﻧﻠﯩﻚ ﺑﺎﯞﯗﺩﯗﻥ ﺑﺎﻳﻨﯩﯔ ﺗﻮﻧﯘﺷﺘﯘﺭﯨﺸﻰ ﯞﻩﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩﯨﻲ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﮬﻪﺭﺋﺎﻳﺪﺍ ﺋﻮﻗﯘﺵ ﻳﺎﺭﺩﻩﻡ ﭘﯘﻟﻰ ﯞﻩ ﺗﯘﺭﻣﯘﺵ ﻳﺎﺭﺩﻩﻡ ﭘﯘﻟﻰ ﺑﯧﺮﯨﺸﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﯞﻩﺗﻪﻧﺪﺍﺵ ﺳﺎﯞﺍﻗﺪﯨﺸﻰ ﮬﻪﺳﻪﻥ ﻣﯚﯞﻟﯩﯟﻯ ﺑﯩﻠﻪﻥﺑﯩﺮﮔﻪ ﺑﻮﻣﺒﺎﻳﻨﯩﯔ «ﻻﻛﯩﻨﻮ» ﺩېگەﻥﻳﯧﺮﯨﺪﯨﻜﻰ «ﻻﻛﯩﻨﻮ

بەل چىم بولۇپ كېتىشنى تېرىگە ئېلىپ داۋالاش

بۇ ياش ۋە ئوتتۇرا ياشلىقلاردا ، جىسمانىي ئەمگەك ۋە تەنتەربىيە بىلەن كۆپ شوغۇللىنىدىغانلاردا كۆپرەك ئۇچرايدىغان ، ئېغىر نەرسىلەرنى كۈچەپ كۆتۈرگەندە ، بەدەن ھالىتىنىڭ تۈز بولماسلىقى، ئۇمۇرتقىسى ئېگىلگەن ھالەتتە تۇرۇش قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن، بەل توققۇز كۆز بوغۇمى، توققۇز كۆز يانپاش بوغۇمى ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى مۇسكۇل تارىمۇشلارنىڭ زەخمىلىنىشىدىن بەل ئاغرىش، يۆتەلگەن ، چۈشكۈرگەندە ئاغرىق كۈچىيىپ كېتىش، ئاغرىق توختاتقۇچى دورىلارنى ئىشلەتكەن تەقدىردىمۇ تەسىرى بولماسلىق، ئاغرىق سەۋەبىدىن ھەرىكەت قىلالماسلىق قاتارلىق ئالامەتلەر بىلەن ئىپادىلىنىدىغان كېسەللىك بولۇپ، بەلدىكى چىمنى ئوڭشىغاندىن كېيىن، يەرلىك ئورۇندىكى توقۇلمىلارنىڭ ھالىتىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش ئۈچۈن تېرىگە ئېلىپ داۋالاشنىڭ تەسىرى بىر قەدەر كۆرۈنەرلىك بولىدۇ.

بۇ خىل كېسەلنى تېرىگە ئېلىپ داۋالىغاندا ، بەل مۇسكۇللىرىنىڭ ئىقتىدارىنى چېنىقتۇرغىلى ، زەخمە ئوچىقىنى

تېببىي ئەكبەردىن ئىككى  رېتسىپ

مەجۈنى لوبوب

تەركىبى: تاتلىق بادام مېغىزى، ياڭاق مېغىزى،سىقىچ دەرىخىنىڭ ئۇرۇقى، سەنۇبەر ئۇرۇقىنىڭ مېغىزى، ھەببى زەلەم مېغىزى، پىندۇق مېغىزى، پىستە مېغىزى، يېڭى نارجىل مېغىزى، ھەببى قەلقەل مېغىزى، ئاق خەشخەش ئۇرۇقى، قىزىل تۇدرى، سېرىق تۇدرى، ئاقلانغان كۈنجۈت، زاغۇن ئۇرۇقى، سەۋزە ئۇرۇقى، پىياز ئۇرۇقى، چامغۇر ئۇرۇقى، بېدە ئۇرۇقى، ئاق بەھمەن، قىزىل بەھمەن، زەنجىۋىل، دارپىلپىل، كاۋاۋىچىن، قېلىن دارچىن، نىپىز دارچىن، شاقاقۇل، ھەليۇن ئۇرۇقى قاتارلىقلار باراۋەر مىقداردائېلىنىدۇ. ھەسەل ھەممە دورىلارغا ئۈچ باراۋەر، ئاق پىيازنىڭ سۈيى ھاجەتكە لايىق ئېلىنىدۇ.

تەييارلاش ئۇسۇلى: دورىلار قائىدە بويىچە ئايرىم-ئايرىم سوقۇپ، تاسقىلىدۇ. ھەسەلنى ئاق پىيازنىڭ سۈيى بىلەن قوشۇپ

يەرلىك شوخلا ھەققىدە

بۇ پېدىگەن ئائىلىسىدىكى بىر يىللىق سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك يەرلىك شوخلىنىڭ پىشقان مېۋىسى بولۇپ، يەرلىك شوخلا، مارجان شوخلا، شوخلا، ئەنگۈرى شىفا، ئىتئۈزۈمى، ئىنەبۇسسۆئلەپ دېگەندەك ناملار بىلەن دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

تەبىئىتى:

ئىككىنچى دەرىجىدە قۇرۇق سوغۇق.

خۇسۇسىيىتى: ياللۇغ قايتۇرۇش، ئىششىق ياندۇرۇش، غەيرىي تەبىئىي قان ۋە سەپرا خىلىتىنى ، قۇرۇق ئىسسىق ۋە ھۆل ئىسسىق كەيپىياتنى تەڭشەش، ئۇسسۇزلۇق ۋە ھارارەتنى پەسەيتىش، قان تازىلاش، چوڭ تەرەتنى يۇمشىتىش قاتارلىقلار؛باشقا كىتابتا ‹ چىرىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش،.

جىگەرنىڭ ئىسسىقتىن بولغان كېسەللىرىگە بۇيرۇلىدىغان دورىلار

يەككە دورىلاردىن:

بىخ كاسىنە، تۇخۇمى كاسىنە، قىزىلگۈل، زىيخ، سېمىز ئوت، يەرلىك شوخلا، تەرخەمەك ئۇرۇقى، ئالقات، قارائۆرۈك، ئەينۇلا، تەمرى ھىندى، ئامۇت، بىيە، سەندەل، تاباشىر، كاپۇر، سېرىغ ھېلىلە، قارا ھېلىلە، ئامىلە مۇقەششەر، ئاچچىق ئانار، لىمۇن. تاۋۇز، ئارپا ، ئاق ئۈزۈم، ئۈزۈم سىركىسى قاتارلىق تەبىئىتى قۇرۇق سۇغۇق ۋە ياكى ھۆل سوغۇق بولغان دورىلار بېرىلىدۇ. (ھاياتلىق دەستۇرى ناملىق كىتابتا ۋە باشقا خام دورا كىتابلىرىدا قارا ھېلىلىنى جىگەرگە زىيانلىق دەپ ئەسكەرتىش بەرگەن.

مۇرەككەپ دورىلاردىن: سىركەنجىۋىل ساددە، بىھى شەربىتى، ئەينۇلا مۇرابباسى، ئەينۇلا، تۇرۇنجى، ئامۇت شەربەتلىرى، دىنار شەربىتى، قۇرسى زىرىيشك، قۇرسى كاپۇر، جاۋارىش تاباشىر، ئەرقى كاسىنە، ئەرقى شوخلا، ئەرقى شاھتەررە قاتارلىق مۇرەككەپ

شاتۇت

بۇ ئۈجمىنىڭ بىر تۈرى بولۇپ مېۋىسىنىڭ رەڭگى قارىغا مايىل قىزىل، ياندىكىدەك، تەمى چۈچۈمەلراق بولىدۇ،مانا مۇشۇ مېۋە شاتۇت نامىغا ئاتىلىدۇ.

تەبىئىتى : ئىككىنچى دەرىجىدە سۇغۇق ، بىرىنچى دەرىجىدە قۇرۇق. بەزى كىتابلاردا ئىككىنچى دەرىجىدە قۇرۇق سۇغۇق دەپمۇ قارىلىدۇ .

خۇسۇسىيىتى: 

ياللۇغ قايتۇرۇش، غەيرىي تەبىئىي سەپرا ۋە قان خىلىتىنى تەڭشەش، ئىچ سۈرۈشنى توختىتىش، ئىششىق قايتۇرۇش، ئىشتىھانى ئېچىش، قان تازىلاش.

ئىشلىتىدىغان كېسەللىكلەر:

ئىچى سۈرۈش، ئىسسىقتىن بولغان يۇتقۇنچاق ياللۇغى، ھەر خىل ئېغىز جاراھەتلىرى ۋە ئىشتىھاسىزلىق قاتارلىقلارغا

بۈگۈن تۇرۇپ ھەققىدە چۈشەنچە بېرىپ ئۆتىمىز.

بۇ بىر ياكى ئىككى يىللىق ، تىك ئۆسىدىغان سامان غوللۇق، ئادەتتە سەي – كۆكتات ئورنىدا ئىشلىتىدىغان ئۆسۈملۈك بولۇپ ، مۇشۇ ئۆسۈملۈكنىڭ ھۆل باشلانغان  يىلتىزى تۇرۇپ ياكى پەجەل نامىدا ، ئۇرۇقى تۇرۇپ ئۇرۇقى نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

بۇنىڭ يىلتىزى يوغان، رەڭگى ۋە شەكلى ھەر خىل ، گۆشلۈك، سۇلۇق ، تاتلىق ئەمما سەل پۇرىقى بار. بۇنىڭ قىزىلىدىن كۆكى ياخشى ھېسابلىنىدۇ.

خېمىيەلىك تەركىبى:

يىلتىزىنىڭ تەركىبىدە گلۇكوزا، قۇمۇش شېكىرى ۋە شېكەر بار. باشقا تەركىبلىرىدە كومارىك كىسلاتا فرولىك كىسلاتا، كوففىك كىسلاتا، فېنلىپروۋىك كىسلاتا قاتارلىق كۆپ خىل ئامىنو كىسلاتالار بار. ھۆل يىتىزىنىڭ تەركىبىدە مېتىل مىركاپتان، ۋېتامىن س بار. چۆپ كىسلاتاسى تۇتمىغانلىقى ئۈچۈن بۇ كالتىينىڭ ئەڭ ياخشى مەنبەسىدۇر. يەنە ماگنىي،

خېمىرى گاۋزىۋان ساددە(ئاددى پىلە غوزىسى خېمىرى)

تەركىبى:

قىرقىلغان ئەۋرىشىم 300گرام ،ئۇد ھىندى3گرام، سۇنبۇل تىپ  ،پوستى ئۇترۇج  ، مەستىكى ،قەلەمپۇر، سازەج ھىندى لاچىندانە 4گرامدىن،ئاق سەندەل 5گرام،

ئەرقى گاۋزىۋان،ئەرقى گۇلاپ،تاتلىق ئالما سۈيى، تاتلىق ئانار سۈيى، بىيە سۈيى 120 مىللىلىتىردىن پاكىزە سۇ 1500مىللىلىتىر،ھەسەل 180گرام،ئاق قەنت 500گرام.

تەييارلىنىشى: يۇقىرىدىكى دورىلارنى كۆرسەتمە

بۈگۈن تۇنۇشتۇرۇپ ئۆتىدىغىنىمىز پىننە.

بۇ ھەممىگە تونۇشلۇق بولغان، كۆپ يىللىق سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك بولغان باغ پىننىسىنىڭ پۈتۈن چۆپىدىن ئىبارەت . بۇنىڭ رەڭگى قېنىق يېشىل رەڭدە ، تەمى ئاچچىق، پۇرىقى خۇشپۇراق كېلىدۇ (چۆچۈرە ئەتكەندە ئۈستىگە  قۇرۇق پىننىدىنئازراق  سېلىۋەتسىڭىز ، چۆچۈرىنىڭ  نەقەدەر مېزىلىك بولۇپ كېتىدىغىنى بىلەلەيسىز. چۆچۈرە ئىچكىم كەپ كەتتىيا).

خېمىيەلىك تەسىرى: ئاساسلىقى ئۇچۇچان ماي بار. ئۇنىڭدىن باشقا مېتىل خاۋىكول(بۇ %80 دىن يۇقىرى)، ئانىتول، ئانىس ئالدىھىد قاتارلىقلار بار.

دورىلىق تەسىرى: باكتىرىيەگە ، زەمبۇرۇغقا قارشى تۇرۇش تەسىرى بار.

بۈگۈن ئاپتاپپەرەس گۈلى ھەققىدە تۇنۇشتۇرۇش ئېلىپ بارىمىز. بەلكىم ئويلىغان بولۇشۇڭلار مۇمكىن، ئاپتاپپەرەسنىڭ گۈلىنىمۇ دورىغا ئىشلىتەمدۇ دەپ، ئەلۋەتتە شۇنداق. ئاپتاپپەرەس گۈلىنىڭ سىز ئويلاپ باقمىغان خۇسۇسىيەتلىرىنى بىلمەكچى بولسىڭىز دىققىتىڭىز ئۇنىڭ چۈشەندۈرۈلۈشىدە بولسۇن؛

خېمىيىلىك تەركىبى: گۈلىنىڭ تەركىبىدە ئاپتاپپەرەس ساپونى س، ب، ئا قاتارلىقلار بار.

دورىلىق تەسىرى: گۈلىنىڭ سۇدىكى ئېرىتمىسىنى توشقاننىڭ قۇلىقىغا تېمىتسا قان تۇمۇرنى كېڭەيتىش تەسىرىنى بېرىدۇ، مۈشۈكنىڭ تېرە ئاستىغا ئۇكۇل قىلىنسا ، قان بېسىمىنى چۈشۈرىدۇ.

تەبىئىتى: بىرىنچى دەرىجىدە ھۆل ئىسسىق.

خۇسۇسىيىتى: قان بېسىمىنى تۆۋەنلىتىش، سۈيدۈك ۋە ھەيزنى راۋانلاشتۇرۇش، ئىششىق تارقىتىش، مېڭە ۋە جىگەرنىڭ توسالغۇلىرىنى ئېچىش،

ئالدىنقى قىسىمدا ئېيتقىنىمىز بويىچە بۈگۈنكى تۇنۇشتۇرماقچى بولغان ئۆسۈملۈكنىڭ ئىسمى چامغۇر.

چامغۇرنى ھەممىڭلار بىلىسىلەر ھەقىچان، نامىنى ئاڭلىغان ئۆزىنى كۆرۈپ باقمىغانلار ياندىكى سۈرەتتىن ئۇنى تۇنۇپ ئالالايدۇ. بۇ چامغۇرنىڭ چېچىكى چامغۇر چېچىكى نامىدا، ئۇرۇقى چامغۇر ئۇرۇقى نامىدا ، گۆشلۈك قىسمى بولسا چامغۇر نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

خېمىيىلىك تەركىبى : يىلتىزىنىڭ تەركىبىدە گىلۇكوزا،كراخمال، مېۋە شىكىرى، خولىن، مېنىرال ماددىلار، ئاقسىل، ماي، ۋېتامىن ئا قاتارلىقلار بار.

دورىلىق تەسىرى : چامغۇر بېشىدىن ئېلىنغان ماددا ئۈچەي تاياقچە باكتىرىيىسىنىڭ ئۆسۈشىنى تۇرمۇزلايدۇ، لېكىن ئالتۇن رەڭلىك ئۈزۈمسىمان شارچە باكتىرىيىسىگە

بۈگۈن تۇنۇشتۇرماقچى بولغىنىمىز ئارپىبەدىيان يىلتىزى.
ماۋۇ ياندىكى بىز ئالدىنقى مەزمۇندا سۆزلەپ ئۆتكەن ئارپىبەدىياننىڭ يىلتىزىدۇر.بۇنىڭ تەمى بىر ئاز قېرىق، پۇرىقى سۇست كېلىدۇ، رەڭگى ئاق، شەكلى سىلىندىرسىمان ھالەتتە بولىدۇئارپىبەدىيان يىلتىزى پوستى، پوستى بىخ بەدىيان دېگەن ناملار بىلەن دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

خېمىيىلىك تەركىبى: يىلتىزىدا ئۇچۇچان ياغ تۇتىدۇ.

تەبىئىتى: ئىككىنچى دەرىجىدە قۇرۇق ئىسسىق.

خۇسۇسىيىتى:
 ئاشقازان ، ئۈچەينى قۇۋۋەتلەش، غەيرىي تەبىئىي بەلغەم،سەۋدا

بىمار تۇرۇشلۇق مۇھىت ساپ بولۇش كېرەك .

2. تاماكا چەكمەسلىك كېرەك .

3 . ئاممىۋى سورۇنلارغا كۆپ بارماسلىق ، زۇكام بولۇشتىن ساقلىنىش ، زۇكام بولۇپ قالسا ۋاقتىدا داۋالىنىش ، ئۆپكە خاراكتېرلىك يۈرەك كېسىلى بولسا ۋاقتىدا داۋالىتىش كېرەك .

4. يېنىك ھەرىكەت قىلىپ بېرىش ، چارچاپ كەتمەسلىك كېرەك .

5. ئېغىزىنى يۇمۇپ چوڭقۇر نەپەس ئېلىپ

يانتاق
خېمىيىلىك تەركىبى: يەر ئۈستىدىكى قىسمىنىڭ تەركىبىدە ۋېتامىن س، كارۇتىن ، ۋېتامىن ك، ئاز مىقداردا ۋېتامىن ب1؛ شاخ ۋە يىلتىزىنىڭ تەركىبىدە ۋېتامىن س، كارۇتىن قاتارلىقلار بار.

تەبىئىتى: ئىككىنچى دەرىجىدە ھۆل سۇغۇق خۇسۇسىيىتى: ئىششىق تارقىتىش، ياللۇغ قايتۇرۇش، غەيرىي تەبىئىي سەپرا ، قان خىلىتلىرىنىڭ ئۆتكۈرلۈكىنى پەسەيتىش، كۆرۈش قۇۋۋىتىنى كۈچلەندۈرۈش، قىزىتما قايتۇرۇش، كۆزدىكى ئاقنى يوقىتىش، ئاغرىق پەسەيتىش.

ئىشلىتىدىغان كېسەللىكلەر: سەپراۋى قىزىتما، تەپ ، بۇۋاسىر، كۆكرەك ئىششىقلىرى، باش ئاغرىقى، چوڭ – كىچىك بۇغۇملار ئاغرىقى قاتارلىقلارغا

باش ئاغرىقىنىڭ سەۋەبلىرى ھەرخىل بولىدۇ. باش ئاغرىسىلا دورا يېيىش ھاجەتسىز. ئادەتتە باش ئاغرىسا، ئاغرىق توختىتىش دورىلىرىنى يېيىشكە ئالدىرىماي، تۆۋەندىكىدەك ئاددىي ئۇسۇللار ئارقىلىق ئائىلىدە داۋالاش ئېلىپ بارسىمۇ بەلگىلىك دەرىجىدە ئاغرىق توختىتىش ئۈنۈمىگە ئېرىشكىلى بولىدۇ.
　　نەپەس ئېلىش. ئۆينىڭ دېرىزىسىنى

ئىنسانلار ئىستىمال قىلىدىغان ئوزۇقلۇقلار تەركىبىگە قاراپ ئۈچ تۈرگە بۆلۈنىدۇ.

بىرىنچىسى: سىڭىشچان (لەتىف) غىزالار: بۇ خىل غىزالارنىڭ تەركىبىدە ئۇچۇچان ئېلېمېنتلار كۆپ بولۇپ ، ئۇلاردىن ئىشكەنگەن قان ساپ ، سۈزۈك بولىدۇ، بەدەنگە ئاسان قوبۇل قىلىنىدۇ ھەمدە ھەر قايسى ئەزالارغا نىسبەتەن تىز يېتىپ بارىدۇ.

شۇڭا بۇ خىل غىزالار مۇۋاپىق ئىستىمال قىلىنسا بەدەن قۇۋۋىتىنى ئاشۇرىدۇ.مەسىلەن ؛ بۇ تۈرگە سۇيۇق ، يۇمشاق، ھەجىمى ئاز، قۇۋۋەتلىك يېمەكلىكلەر كىرىدۇ، يەنى چالا پىشۇرۇلغان تۇخۇم سېرىغى، مائۇللەھمى، كەكلىك ، قۇشقاچ ، چۈجە گۆشلىرى ، ئۈزۈم سۈيى قاتارلىقلار....

بۇغۇم كېسەللىكلىرىگە ئالتە رېتسىپ

بىرىنچى رېتسىپ:

ئېيىق مېيىنى ئاپتاپتا  ياكى قازاندا ئېرىتىپ چىگىردىكىنى ئېلىۋېتىپ يەرلىك ئورۇننى مايلاپ بەرسە سۇزۇلما خارەكتىرلىك مۇپاسىل، پەيلەرنىڭ تارتىشىپ قېلىشى، بېغىشلارنىڭ ئاغرىشىدا ياخشى ئۈنۈم بېرىدۇ.

ئىككىنچى رېتسىپ

 Tomenin خېمىيىلىك تەركىبى: ، (

  Catehin  گىلاس گىلۇكوزىدى

  C ۋېتامىن Amygdalin Glcose Cenkwanin Sakuranetin

، مېۋە قەنتى ، بىر نەچچە خىل ئامىنو كىسلاتاسى قاتارلىقلار بار

فارماكولوگىيەلىك تەسىرى: قىزىتما قايتۇرۇش ، قان بۇزۇلۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىش.

تەبىئىتى: بىرىنچى دەرىجىدە ھۆل سوغۇق

ﺷﺎﺗﯘﺕ، ﺷﻮﺧﻼ، ﺧﯩﻴﺎﺭﺷﻪﻧﺒﻪﺭﻧﻰ ﺗﻪﯓ ﻣﯩﻘﺪﺍﺭﺩﺍ ﺋﯧﻠﯩﭗﻗﺎﻳﻨﺎﻗﺴﯘﻏﺎ ﭼﯩﻼﭖ ﺳﯜﻳﯩﺪﻩ ﺋﯧﻐﯩﺰﻧﻰ ﻏﺎﺭ-ﻏﺎﺭ ﻗﯩﻠﺴﺎ ﮔﺎﻝ ﺋﺎﻏﺮﯨﻘﯩﻐﺎ ﻣﻪﻧﭙﻪﺕ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ.

 .2ﻣﯘﺯﺍ، ﻛﺎﻛﯩﻨﻪﭺ، ﻗﯩﭽﯩﻼﺭﻧﻰﺗﻪﯓ ﻣﯩﻘﺪﺍﺭﺩﺍ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﻗﺎﻳﻨﺎﻗﺴﯘﻏﺎ ﭼﯩﻼﭖ ﻳﺎﻛﻰﻗﺎﻳﻨﯩﺘﯩﭗ ﺳﯜﻳﯩﺪﻩ

ﻛﯜﯞﻩﻳﺘﺘﻪ ﭼﯩﻘﯩﺪﯨﻐﺎﻥ «ﺋﻪﻝ ﻣﯘﺟﺘﻪﻣﻪ» ﮊﯗﺭﻧﯩﻠﯩﻨﯩﯔ 2010 – ﻳﯩﻠﻰ 30 – ﺋﯩﻴﯘﻝ ﺳﺎﻧﯩﺪﺍ «ﻣﯩﺴﯩﺮﻟﯩﻖ ﺋﺎﻟﯩﻢ ﺭﺍﻙ ﻛﯧﺴﯩﻠﯩﻨﻰ ﺧﯧﻤﯩﺮ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺩﺍﯞﺍﻻﺵ ﺋﯘﺳﯘﻟﯩﻨﻰ ﺋﯩﺠﺎﺩ ﻗﯩﻠﺪﻯ» ﺩﯦﮕﻪﻥ ﺗﯧﻤﯩﺪﺍ ﺑﯩﺮ ﻣﺎﻗﺎﻟﻪ ﺋﯧﻠﺎﻥ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﻣﺎﻗﺎﻟﯩﺪﻩ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﻩﭖ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ:« ﺋﺎﻣﯧﺮﯨﻜﯩﺪﺍ ﻳﺎﺷﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﻣﯩﺴﯩﺮﻟﯩﻖ ﺋﺎﻟﯩﻢ ﻣﻪﻣﺪﯗﮪ ﻏﻪﻧﯩﻢ ﻳﯩﮕﯩﺮﻣﻪ ﻳﯩﻠﻠﯩﻖ ﺟﺎﭘﺎﻟﯩﻖ ﺋﯩﺰﺩﯨﻨﯩﺸﺘﯩﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﺋﺎﺩﻩﺗﺘﯩﻜﻰ ﺧﯧﻤﯩﺮ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺭﺍﻙ ﻛﯧﺴﯩﻠﯩﻨﻰ ﺩﺍﯞﺍﻻﺵ ﺋﯘﺳﯘﻟﯩﻨﻰ ﺋﯩﺠﺎﺩ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﺘﻰ. ﭘﺮﻭﻓﯧﺴﺴﻮﺭ ﻣﻪﻣﺪﯗﮪ ﻏﻪﻧﯩﻢ ﺋﺎﯞﯞﺍﻝ ﺭﺍﻙ ﻳﺎﺭﯨﺴﯩﻨﯩﯔ ﻣﯩﻜﺮﻭﺑﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺧﯧﻤﯩﺮﻧﻰ ﺷﻮﺭﺍﭖ ﻳﯧﻴﯩﺶ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺋﯚﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻣﯘﻻﮪﯩﺰﻩ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﯩﭗ، ﺋﺎﻧﺪﯨﻦ ﺋﯘﻧﻰ ﺗﻪﺟﺮﯨﺒﻪ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﻛﯩﺮﯨﺸﻜﻪﻥ.

كۆرۈش قۇۋۋىتى ئاجىزلاش:ئىككى مىسقال ئاق جۇخار گۈلى ،ئىككى مىسقال ئالىقاتنى ھەر كۈنى قايناقسۇغا سېلىپ ئۇدا بىر ئاي  چاي ئورنىدا ئىچىپ بەرسە بولىدۇ(ئاچچىق نەرسە ۋە لامىنارىيىدىن پەرھىز تۇتۇش كېرەك).

قۇلاق غۇڭۇلداش،ئاڭلىماسلىق:ئېغىزغا بىر پارچە تۈمۈر پارچىسى سېلىپ ،قۇلاق سىرتىغا بىر دانە ماگنىتنى تۇتۇپ ،كۈنىگە ئىككى قېتىم ،ھەر قېتىمدا 10 مىنۇتتىن ئۇدا 20 كۈن داۋاملاشتۇرۇپ بەرسە بولىدۇ (بۇ تۇغما گاس

بەل چىم بولۇش: ياڭيۇنى ئاقلاپ چوڭراق بولسا بىرنى،كىچىكرەك بولسا ئىككى ،ئۈچنى خام يەپ بەرسە بەل چىم بولۇش توختايدۇ،ئەگەر ئۈنۈمى كۆرۈلمىسە كۈندە يەپ بېرىش كىرەك،ئادەتتە ئىككى قىتىمدىلا ئۈنۈمى كۈرۈلىدۇ.
  
چىش ئاغرىش: تىتىتقۇنى چوكا بىلەن بىر ئاز ئىلىپ ئاغرىغان چىشنىڭ ئۆستىگە قويسا ئاغرىق توختايدۇ.

جاۋارىش جالىنۇس

سۇمبۇل ، لاچىندانە، قوۋزاقدارچىن ، دارچىن ، خولىنجان ، قەلەمپۇر ، سەئدى كۇفى ، زەنجىۋىل ، ئۇد بىلسان ، قارىمۇچ ، پىل پىل ، تاتلىق قۇستە ، ئاسارۇن ، ھەببۇلئاس ، قەسبۇزەرىرە ، زەپەرنىڭ ھەر بىرىدىن 22گرام ، مەستىكى رۇمى 28گرام، ئاق قەنت 380گرام، ھەسەل

مۇتەخەسسىسلەرنىڭ بايقىشىچە ؛ كۈندە 12 سائەت ياكى ئۇنىڭدىن ئۇزاق ۋاقىت باغىرداق (لىپت

پۇتنى ئىسسىق سۇغاچىلاپ يۇيۇش ۋاقتىنىڭ ئوخشىماسلىقىغا قاراپ رولىمۇ ئوخشىمايدىكەن . ئەگەر بۆرىكىنى ئاسرىماقچى بولغانلار كەچ سائەت 9 لاردا پۇتىنى ئىسسىق سۇغاچ چىلاپ يۇيسا ، ئۈنۈمى ئەڭ ياخشى بولىدىكەن . چۈنكى بۇ چاغدا بۆرەكتىن ئۆتىدىغان ئوكسىگېىن بىلەن قاننىڭ مىقدارى نىسپەتەن ئاز بولۇپ ، پۇتنى ئىسسىق سۇغا چىلاپ يۇيسا ، بەدەننىڭ تېمپۇراتۇرىسى ئۆرلەپ ، تومۇرلار كېڭىيىپ ، قاننىڭ ئېقىشى تېزلىشىدىكەن .