«ماگۇەن شەرتنامىسى» ۋە دياۋيۈ ئارىلى مەسىلىسى ھەققىدە
1972-يىلى ياپونىيە تاشقى ئىشلار مەھكىمىسى ئېلان قىلغان «سەنكاكۇ ئارىلىنىڭ ئىگىلىك ھوقۇقى توغرىسىدا ئاساسىي چۈشەنچە»دە مۇنداق دېيىلگەن: «مەزكۇر ئارال ئەلمىساقتىن دۆلىتىمىزگە تەۋە غەربىي جەنۇب تاقىم ئاراللىرىنىڭ تەركىبىي قىسمى، ھالبۇكى مېيجىنىڭ 28-يىلى 5-ئايدا كۈچكە ئىگە ‹ماگۇەن شەرتنامىسى›نىڭ 2-ماددىسىغا ئاساسلانغاندا، چىڭ سۇلالىسى دۆلىتىمىزگە بۆلۈپ بەرگەن تەيۋەن، پېڭخۇ تاقىم ئاراللىرى ئىچىدە مەزكۇر ئارال يوق» دېيىلگەن. بۇ ياپونىيەنىڭ ئاتالمىش دياۋيۈ ئارىلى ئىگىلىك ھوقۇقى توغرىسىدىكى بىر ئاساسقا ئايلانغان. لېكىن ئەھۋال راستىنلا شۇنداقمۇ؟
«ماگۇەن شەرتنامىسى»نىڭ 2-ماددا 1-تارمىقى ۋە 3-تارمىقىدا ئوخشاش ۋاقىتتا ئۆتۈنۈپ بېرىلگەن لياۋدۇڭ يېرىم ئارىلى، پېڭخۇ تاقىم ئارىلىنىڭ جۇغراپىيەلىك دائىرىسىگە قارىتا ئېنىق چېگرا بېكىتىلگەن تۇرۇقلۇق، نېمە ئۈچۈن پەقەت «تەيۋەن پۈتۈن ئارىلى ۋە ئۇنىڭغا تەۋە ھەرقايسى ئارال»لارغا قارىتا مۈجمەل بايانلار ئوتتۇرىغا قويۇلغان؟ بىز ياپونىيە تەرەپ ئاشكارىلىغان «ماگۇەن شەرتنامىسى»گە ئالاقىدار كېڭىشىش خاتىرىسىدىن ياپونىيە ھۆكۈمىتىنىڭ شەرتنامىدە تەيۋەنگە تەۋە ئاراللارنى مۈجمەل بىر تەرەپ قىلىشتىكى غەرىزىنى كۆرۈپ يېتەلەيمىز.
