ھېيتگاھ جامەسى قەشقەردىكى ئەڭ چوڭ جامە، ھېيتگاھ مەيدانى قەشقەردىكى ئاۋات سودا، مەدەنيەت مەركىزىدۇر، ئۇ قەشقەرگە كەلگەن كىشىلەرنىڭ دىققەت نەزەرىنى ئۆزىگە تارتماي قالمايدۇ. ئۇنىڭ كۈن چىقىش تەرەپكە ئېچىلغان چوڭ دەرۋازىسى، پەشتىقى، ئاق گۈمبىزى، ئىككى تەرەپتىكى نەقىشلىك مۇنارلىرى شەھەرگە ئالاھىدە كۆركەملىك بېغىشلاپ تۇرىدۇ.

موللا مۇسا بىننى موللا ئەيسا خوجا سايرامى مىلادى 1836 – يىلى 23 – ئاۋغۇستتا باي ناھىيىسىگە قاراشلىق سايرام رايونىنىڭ ئاناقىز يېزىسىدا (ھازىرقى باي ناھىيە توقسۇ يېزىسى ئاناقىز كەنتى توغايلا مەھەللىسىدە) دۇنياغا كەلگەن. موللا مۇسا سايرامىنىڭ دادىسى موللا ئەيسا خوجا بىننى موللا ئەزىزخان خوجا ئەينى زاماندا باي ناھىيىسى تەۋەسىگە تونۇلغان ئىلمىي ۋە دىنىي زات بولۇپ، ئوغلى مۇسانىڭ (مۇسۇر ئاخۇننىڭ) ئىلىم ۋە دىنىي جەھەتتىكى تەربىيىسىگە ئۇنىڭ گۆدەك ۋاقتىدىن باشلاپلا ناھايىتى ئەھمىيەت بەرگەن. ئۇنى يەتتە يېشىدىلا ئۆزى مۇدەرىسىلىك قىلغان سايرام مەدرىسىدە ئوقوتۇپ باشلانغۇچ مەلۇماتقا ئىگە قىلغان ۋە 11 يېشىدا كۇچادىكى «ساقساق» مەدرىسىگە ئوقۇشقا ئەۋەتكەن. بۇ مەدرىسىنىڭ ئاساسلىق

چىڭگىزخان (مىلادىيەنىڭ 1206– يىلىدىن 1227– يىلىغىچە قاغان بولغان) ۋە ئۇنىڭ ۋارىسلىرى ئوكتاي خان (1228–1241)، گويۇك خان (1246–1248) مۇنىكى خان (1251–1259)نىڭ ۋاقتىدا (مىلادىيەنىڭ 1206–1259– يىلىغىچە) شەرقتە تىنچ ئوكياندىن تارتىپ غەربتە دۇناي دەرياسىنىڭ دېڭىزىغا قويۇلىدىغان جايغىچە ۋە شىمالدا سىبىرىيە دالالىرىدىن تارتىپ جەنۇبتا كىچىك ئاسىياغىچە بولغان نۇرغۇنلىغان يەرلەرنى ئىگىلەپ، تارىختا مىسلى كۆرۈلمىگەن ئۇلۇغ موڭغۇل ئىمپېرىيىسىنى ۋۇجۇدقا كەلتۈردى.
مانا شۇنداق ئۇلۇغ ئىمپېرىيىنى قۇرغان موڭغۇللار خېلىلا قالاق ئىدى. ئۇلار دەسلەپ شەرقىي ئاسىيانىڭ دالالىرىدا، ئورمانلىقلىرىدا، چۆللىرىدە ياشايتتى. شۇنىڭ ئۈچۈن ئۇلار يايلاق ۋە ئورمانلىق رايونلارنى ئۆز ھۆكۈمرانلىقىنىڭ مەركىزىي ۋە تايانچ جايى قىلىشقان ئىدى. مۇنداق ئەھۋال مۇنىكى خان موڭغۇل ئىمپېرىيىسىگە قاغان بولغىچە (1251– يىلىغىچە) داۋام قىلدى.

بېيجىڭ ئۇنۋېرسىتى=北京大学=Beijing University
بېيجىڭ ئۇنۋېرسىتى- جوڭگۇ يېڭى مەدىنىيەت ھەرىكىتىنىڭ مەركىزى
كىشىلەر ئەنگىلىيە مائارىپى تىلغا ئېلىنسىلا كامبىرىج ۋە ئوكىسفوردنى، ئامېرىكا مائارىپى تىلغا ئېلىنسا ھارۋاردنى كۆز ئالدىغا كەلتۈرگەندەك جۇڭگۇ ئالى مائارىپى تىلغا ئېلىنسىلا چىڭخۇا ئۇنىۋېرسىتى ۋە بېيجىڭ ئۇنىۋېرسىتىنى كۆز ئالدىغا كەلتۈرىدۇ.

بېيجىڭ ئۇۋېرسىتىتى

بېيجىڭ شەھرى خەيدىيەن رايونىدا ئاجايىپ ئاۋات بىر جاي بار، ئۇ بولسىمۇ بېيجىڭ شەھرىنىڭ ئېلىكترون مەركىزى، داڭلىق ئېلىكترۇن سودا -سارايلىرى جايلاشقان ئورۇن جوڭگۇەنسۇن(中关村)، بۇ جاي ئۆزىنىڭ ئېلىكتىر تاۋارلىرى بىلەنلا ھەممىگە تونۇش بولۇپ قالماي، يەنە ئۆزىگە جايلاشقان ئەينى ۋاقىتتىكى يېڭى مەدىنىيەت ھەرىكىتى ۋە 4-ماي ھەرىكىتىنىڭ مەركىزى، ھازىرقى دۇنيا ئېتىراپ قىلىدىغان داڭلىق ئۇنۋېرسىت بېيجىڭ ئۇنۋېرسىتى بىلەنمۇ نام چىقارغان.

ئاساسىي قىسىم:

1.مىللەتلەر باغچىسى-مەركىزىي مىللەتلەر ئۇنۋېرسىتىتى:

بىرىنچى بۆلەك،ئومۇمىي بايان:

بېيجىڭ شەھىرى خەيدىيەن رايونىغاجايلاشقان مەركىزىي مىللەتلەر ئۇنۋېرسىتىتى مەملىكىتىمىزدىكى ئەڭ يۇقىرى دەرىجىلىك مىللىي مائارىپ ئورگىنى.بىردىنبىر 56 مىللەت ئوقۇتقۇچى،ئوقۇغۇچى ۋە ئىشچى خىزمەتچىلەر بار بولغان ئالىي مەكتەپ.دۆلەتلىك ”211قۇرۇلۇشى“،“985قۇرۇلۇشى“دىكى نۇقتىلىق ئورۇن.

ئۇنۋېرسىتىتنىڭ ئەڭ ئالاھىدە قۇرۇلۇشلىرىدىن مۇسۇلمانچە ئاشخانىسى، كۈتۈپخانا،يېڭى ئوقۇتۇش بېناسى،تۆت ئەتراپ قورشاپ سېلىنغان ئېگىز ياتاق بېناسى(28-بېنا)،مەكتەپ تەنتەربىيە مەيدانى بار.بولۇپمۇ كۈتۈپخانىسى بىلەن ئالاھىدە تەنتەربىيە مەيدانى

北京交通大学
http://www.bjtu.eu.cnبېيقىڭ قاتناش ئۇنىۋېرسىتېتى

北京大学
http://www.pku.edu.cnبېيجىڭ ئۇنىۋېرسىتېتى

北京广播学院
http://www.bbi.edu.cnبېيجىڭ رادىئو-تېلېۋىزىيە ئۇنىۋېرسىتېتى

北京航空航天大学
http://www.buaa.edu.cnبېيجىڭ ئاۋىئاتسىيە ئۇنىۋېرسىتېتى

ئامېرىكىنىڭ ئىنگلىزچە ”Nasa“ دەپ ئاتىلىدىغان ھاۋا قاتناش ۋە ئالەم بوشلۇق تېخنىكىسىنى باشقۇرۇش ئىدارىسىنىڭ تارمىغىدا، پۇتۇن دۇنيادىكى ھەر خىل مىللەتلەردىن تەركىپ تاپقان ئادەمدىن 5000 كىشى بار، ئۇلارنىڭ ئىچىدە 1700 دەك تېخنىكىلىق خادىمىنىڭ دوكتۇرلۇق ئۇنۋانى بار، ئىنگلىزچە ئىسمى ”Jet Propulsion Laboratory“ بولۇپ، قىسقارتىلىپ ”JPL“ دەپ ئاتىلىدىغان بىر دۇنياغا تونۇلغان تەتقىقات مەركىزى بار. بۇ ئىدارىنى 1930-يىللىرى ئامېرىكىنىڭ كالىفورنىيە شىتاتىدىكى داڭلىق ئالىي مەكتەپ — كالىفورنىيە تېخنىكا ئىنستىتۇتى قۇرغان بولۇپ، شۇنىڭدىن كېيىن JPL ئامېرىكىنىڭ بىرىنچى سۇنئى ھەمراسىنى ياساپ چىقتى. تۇنجى قېتىملىق ئالەم ئۇشقۇرىنى ئايغا چىقاردى. ھەمدە قۇياش سىستىمىسىدىكى 8 پلانېتانىڭ ھەممىسىگە ئالەم ئۇشقۇرى ئىۋەرتتى. ئاشۇ ئىدارىدە ھازىر بىر ئۇيغۇر ئالىي دەرىجىلىك ئوپتىكا ئىنجىنىرى بولۇپ ئىشلەيدۇ. ئۇ مۇشۇ ئىدارىدىكى تۈركىي مىللەتلىرىدىن كېلىپ چىققان بىردىن-بىر يۇقىرى دەرىجىلىك تېخنىكا خادىمى بولۇپ، ئۇنىڭ ئىسمى ئەركىن سىدىق.

بىلىك كۇلۇبى ئالىمىزنىڭ ياردىمىدە تۆھپىكارىمىزنىڭ كىچىكىدىن تارتىپ يىقىنقى مەزگىلگىچە بولغان ھايات كارتىنىسىنى ئەكىس ئەتتۈردىغان ماقالىلەرنى يىغىپ ئېلكىتاب قىلىپ تارقىتىپتۇ ،شۇڭا مەنمۇ بۇنىڭ ئېلكىتابىنى تېخىمۇ كۆپ ئوقۇرمەنلەرنىڭ پايدىلىنىشى ئۈچۈن ئېلكىتابىنى چىقىرىپ قويدۇم . بىلىك كۇلۇبىغا بارلىق ئوقۇرمەنلەر نامىدىن رەھمىتىمىزنى بىلدۈرىمىز!

ئېلكىتابىنى چۈشۈرۋېلىڭ

سوپاخۇن سوۋۇروف ھەققىدە ستالىنغا يوللانغان مەلۇمات
« مەن كەچكەن كېچىكلەر» دىكى سوۋېت جاسۇسلىرى
ئاپتۇرى: نەبىجان تۇرسۇن）تارىخ پەنلىرى دوكتورى)
بۇ يازما باغداش مۇنبىرىدا ئېلان قىلىنغان بۇلۇپ ھەجىمى بەك چوڭ بولغانلىقتىن ئۇقۇرمەنلەرنىڭ ئوقۇشغا قولايلىقلاشتۇرۇش ئۈچۈن ئېلكىتاب ياساپ تارقاتتۇق .
ئېلكىتابىنى چۈشۈرۋېلىڭ

1
نەسەبتە كۈللى ئالەم ئىتراپىلىق مىللىتىم باردۇر ،
ئۇغۇز پۇشتى _مۇقامى كاتتىلىقتا زىننىتىم باردۇر .

يۈسۈپ ، مەخمۇت كىتابىغا يىزىلغان نىي باھادارلىق ،
يەنە تاڭ قامۇسىدا قەيىت ئەجىرلىك مېنىتىم باردۇر .

يىپەك ، قاشتاش ، گىلەم ، بۇغداي ، بېدە ، قەغەز . . . گە بىز ھەغدا ،
(بۇنى جاڭ چىيەنمۇ تەستىقلايدۇ تۆھپەم ، قىممىتىم باردۇر .)