يېتىلىۋاتقان ياش يازغۇچىمىىز روىمۇھەممەت مۇتەللىپ ئاكىمىزنىڭ «ياشلارغا ئاتالغان نەق گەپلەر »، «ياشلىقتا باھانە ئارتۇقچە »ناملىق كىتابلىرىنى ئوقۇپ بولغاندىن كېيىن، مۇۋەپپەقىيەتكە ، پاراسەتكە ئائىت پەلسەپىۋى كىتابلارغا قىزىققانلىقىمدىن بولسا كېرەك ، يازغۇچىمىزنىڭ كىتابلىرىنى ئىز قوغلاپ ئوقۇشقا كىرىشتىم، بىر كۈنى كۇتۇپخانىدا كىتاب كۆرىۋېتىپ ئۇيغۇرچە كىتابلار ئازلا قالغان كىتاب جازىسىدا «مۇھەببەت» ناملىق كىتاب كۆزۈمگە چىلقىپ قالدى ۋاراقلاپ قارىسام روزىمۇھەممەت ئاكىمىزنىڭ كىتابى ئىكەن ، شۇئان ئارىيەتكە ئېلىپ ئوقۇشقا كىرىشتىم ،ئوقۇش جەريانىدا بۇ كىتابتىكى ئۆزۈم ياقتۇرغان سۆز جۈملىلەرنى تورداشلار بىلەن ئورتاقلىشىش مەقسىتىدە غېرىب كۆلبەمگە يېزىپ قالدۇردۇم . ئاپتور مەنبەسىنى ئەسكەرتكەن جۈملىلەرنى مەنمۇ ئاپتورىنى ئەسكەرتىپ قويدۇم .
يوق بىزگە ئانىدەك مېھرىبان ، كۆكرەككە قالقان ، باشقا ھايىبان(ھەكىمزادە نىيازى)
ئورغاق تۇتۇپ ئاتاڭ قالغۇچە ، ئويماق تۇتۇپ ئاناڭ قالسۇن .(ئۇيغۇر خەلق ماقالى)
ئېگىلىپ ئەرنىڭ قولىغا سۇ قۇيۇش ، ئېگىلىپ سالام بېرىش ، ئۇنى تۆرگە ئۆتكۈزۈپ ھۆرمەتلەش بىچارىلىك ئەمەس!ئەردىن بىر قەدەم ئارقىدا يۈرۈش ، ئۆزىنى شاگىرىت ، ئېرىنى ئۇستاز ساناش قورقۇش، ئىرادىسىزلىك ئەمەس! بۇ ئېلىم شەرققە خاس ئاياللىق ئىلمى! بۇ -ئەدەپ بىلەن ئائىلىنىڭ ئىشىنى پۈتتۈرۈش «گېپىڭىز توغرا »دەپ تۇرۇپ ئۆز پىكىرىنى ماقۇللىتىش ، خىزمىتىڭگە تەييار دەپ تۇرۇپ ئاينىغان بىپەرۋا ئەرلەرنى ئائىلىپەرۋەرگە ئايلاندۇرۇپ ئېلىش ئىلمىدۇر.(تۇرسۇنجان سادىقوۋا)
مېھرىنى ھەممىگە ، سۆيگۈ مۇھەببىتىنى بىرلا ئادەمگە بېغىشلىيالايدىغان ئاياللار مۇھەببەتلىك ئايالدۇر.(ئاپتوردىن )
ھەم جىسمانى جەھەتتىكى ئاجىزلىقنى تەن ئالالايدىغان ھەم روھىي جەھەتتىكى كۈچلۈكلۈكنى جارىي قىلدۇرالايدىغان ئاياللار ھەقىقىي قۇدرەتلىك ئايالدۇر.(ئاپتوردىن)

قەدىمكى مەدەنىيەت ئارىلىنىڭ بايقىلىشى ۋە بەربات بۇلۇشى توغرىسىدا
بۇنىڭدىن تەخمىنەن 400 يىل ئىلگىرى تەكلىماكان قۇملۇقىنىڭ جەنۇبىي گىرىۋىكىدىكى كېرىيە بوستانلىقىدا ئاھالىلەرنىڭ نىسبىتى بىلەن بوستانلىقلار سىغىمچانلىقى ئوتتۇرسىدا تەڭپۇڭسىزلىق كۆرۈلگەنىدى، بۇنىڭ بىلەن بىرقىسىم ئاھالىلەر يېڭى ھاياتلىق ماكانى ئىزدەپ كېرىيە دەرياسىنىڭ تۆۋەن ئېقىنىغا قاراپ سۈرۈلۈشكە باشلايدۇ.
قۇرۇم تاغلىرىنىڭ قارلىق چوققىلىرىدىن باشلىنىپ كېرىيە بوستانلىقى ئارقىلىق تەكلىماكاننىڭ ئىچكىرىسگە قاراپ تىنماي ئاقىدىغان كېرىيە دەرياسى بۇ قۇرغاق ماكاننىڭ كېلىماتىنى ھەرۋاقىت تەڭشەپ تۇراتتى.
كېرىيە بوستانلىقى تەكلىماكاننىڭ جەنۇبىي گىرۋىكىدىكى بوستانلىقلار بىلەن قۇملۇق ئوتتۇرسىدىكى دېئالېكتىك بىرلىكنىڭ تىپىك كۆرۈنۈشى ئىدى.
كېرىيىلىكلەر ئەلمىساقتىن بۇيان يىراقتىكى قارلىق تاغلاردىن ئېقىپ كېلىدىغان دەريا سۈيىنى قەدىرلەپ كەلگەنىدى.
ئۇلار ئۆزلىرى ياشاۋاتقان ماكاننىڭ بىرخىل ئىچكى تەڭپۇڭلۇق ھالىتىدە ئىكەنلىلىكىنى، بوستانلىقلار بىلەن قۇملۇقلارنىڭ بىر-بىرىنى تەقەززا قىلىدىغانلىقىنى، شۇنداقلا دەريا سۈيىنىڭ ھەل قىلغۇچ ئەھمىيەتكە ئىگە ئىكەنلىكىنى چوڭقۇر چۈشەنگەنىدى.

1 . ھەقىقى ئەقىدە نىمىلەرنى قىلىش ، نىمىلەرنى قىلماسلىقنى ئوبدان بىلىشتۇر  .

2 . ۋىجدان ئادەم قەلبىدىكى سودىيە .

3 . سىز گۇناھقا ئادەتلىنىپ قالغاندا ، ئۇ مېھماندىن خوجايىنغا ئايلىنىدۇ .

4 . باشقىلارغا غەزەپلىنىش ھامان قەلبنىڭ ھىمايىسىگە ئېرىشىش ئۈچۈندۇر .

5 . دۇنيادىكى ئەڭ يامان ئىچىملىك يۇتۇۋېتىلگەن يامان سۆزدۇر .

6 . ھاكاۋۇرلۇق ھەممىنى چەتكە قاقىدىغان مىجەزدۇر .

7 . قوپال تەربىيە كۆرمىگەن ئادەملەر زورلۇققا مۇراجەت قىلىدۇ .

8 . ئۆزىڭىزنىڭ ياخشىلىققا يۈزلەنگەن تەبىئى تالانتىڭىزنى تەرەققى قىلدۇرۇڭ .

9 . بىزنىڭ بىر خىللا مايىللىققا پېتىپ قالماسلىقىمىزدىكى سەۋەب ، باشقا يامان ئادەتلەرنىڭمۇ بولغانلىقىدۇر .

10 . سۈكۈت قىلىش _ ئىشەنچىسى يېتەرسىزلەرنىڭ ئەڭ مۇۋاپىق ئۇسۇلى  

 11. سۈكۈت قىلىشقا قارىغاندا ، بىز ئۆزىمىزنىڭ ئازاپلىرىنى سۆزلەشكە بەكرەك خۇشتار .

12 . ھورۇنلۇق بارلىق نۇقسانلىرىمىز ئىچىدىكى بىز ئەڭ كۆڭۈلدىكىدەك ۋە خاتىرجەم بىللە تۇرالايدىغان نەرسە .

13 . ھەسەتخورلۇقنى تۈگەتمەك ، ئۆچمەنلىكنى تۈگەتمەكتىنمۇ قىيىن .

14 . گۈزەل ئەخلاقلىق دىگەن نامغا ئېرىشىش ئۈچۈن ھەقىقى گۈزەل ئەخلاقلىق ئادەم بولۇش كېرەك .

15 .تەربىيىلەشنىڭ ئەڭ ئاساسلىق مەقسىدى قائىدە – غەرەز ئۇقىدىغانلارنى يېتىلدۈرۈش بولۇشى كېرەك .

يەكەن خانلىقىنىڭ ئاساسچىسى سۇلتان سەئىدخان شەرقى چاغاتاي خانلىقىنىڭ خانى ئەھمەد خاننىڭ ئۈچىنچى ئوغلى بولۇپ، 1490 -يىلى تۇرپاندا تۇغۇلغان. ئۇ 12 ياش ۋاقتىدا، دادىسى بىلەن بىللە تاغىسى مەھمۇد خاننىڭ ئۆزبېك خانى شاي بانىخانغا قارشى تۇرشىغا ياردام بېرىش ئۇرۇشىدا يىڭىلىپ قالدى. شەرقى چاغاتاي خانلىقىنىڭ ئەسكەرلىرى مەغلۇپ بولۇپ قاچقاندا، سۇلتان سەئىدخان ئوق تېگىپ ئەسىرگە چۈشتى ۋە زىندانغا تاشلاندى .

چەتئەلدە ئوقۇماقچى بولغان قېرىنداشلارغا پايدىلىق بىر ئۇچۇرنى مۇرات ئورخۇن ئەپەندىنىڭ ھاۋالىسى بىلەن سىلەرگە يەتكۈزمەكچىمەن. مۇرات ئەپەندىنىڭ خېتىنىڭ ئەسلى نۇسقىسى تۆۋەندىكىچە:

ھۆرمەتلىك تور بىتى باشقۇرغۇچىلىرى:

بۇ يىل 4- ئايدىن باشلاپ، تۈركىيە ھۆكۈمىتى، دۇنيادىكى ھەممە دۆلەتلەردىن، ياخشى ئوقۇغۇچىلارنى تاللاپ ئەكىلىپ ئوقۇتماقچى. ئوقۇغۇچىلارنى بىۋاستە توردىن تىزىملىماقچى.
تورنىڭ ئادرىسى بولسا:
   http://www.ytb.gov.tr/index.php/ … 87-turkiye-burslari

كۆرىنگەندەك، بۇ توربىتى، تۈركىيە دۆلىتىنىڭ رەسىمى (ھۆكۈمەت) تور بىتى،،،،،،،.داۋامىغا قىزىقسىڭىز،،،،،
بۇ توربىتىدە:  تۈركچە، ئەرەپچە، خەنزۇچە دىگەندەك 6 خىل تىلدا ئىلان بىرىلگەن.  ئوقۇغۇچىلارنى تىزىملاش 4-ئاينىڭ

 
رەسىمنى چەكسىڭىز ئېلكىتابىنىڭ چۈشۈرۈش ئادرېسىغا ئېرىشىسىز .

ياسىنجان سادىق چوغلان ئەپەندىنىڭ بۇ ئالتە قىسىملىق تارىخىي رومانى ئۇنىڭ «جاللات خېنىم» رومانىدىن كېيىن ئۇيغۇر ئەدەبىياتىدا يەنە بىر قېتىملىق ئوقۇش قىزغىنلىقى كۆتۈرگەن بىر رومانى بولدى. رومان مىللەتلەر نەشىرىياتى تەرىپىدىن نەشىردىن قىلىنغان بولۇپ، ناھايىتى نەپىس ئىشلەنگەن. روماندا ئۇيغۇرلارنىڭ ئوتتۇرا ئەسىرلەردىكى ئىككى – ئۈچ يۈز يىللىق تارىخىي ئۆزگىرىشلىرى ئاجايىپ ئىستىدات بىلەن مۇۋەپپىقىيەتلىك يورۇتۇپ بىرىلگەن. رومان نەشىردىن چىققاندىن كېيىن جەمئىيەتتە خېلى كۈچلۈك داغىدۇغا قوزغىدى. قەشقەردە 2010-يىلى 12-ئاينىڭ 12 -كۈنى ئىمزالىق سېتىش پائالىيىتى ئۆتكۈزۈلدى. جاي – جايلاردا ياسىنجان سادىق چوغلان ئەپەندىگە «چاي سۇنۇش»، «تون كىيدۈرۈش»لەر ئۈزۈلمىدى. شىنجاڭ تېلېۋىزىيە ئىستانسىسى «مەدەنىيەت بوستانى»مۇ ئۇشبۇ ئەسەرنىڭ روياپقا چىققىنى يۈزىسىدىن يازغۇچىنى زىيارەت قىلىپ ئالاھىدە بىر سان پروگرامما ئىشلىدى. ئۇيغۇرسوفىت شىركىتىنىڭ مەسئۇلى كومپىيۇتېر مۇتەخەسىسى ئالىم ئەھەت يازغۇچى ياسىنجان سادىق «باھادىرنامە»دە ئىشلەتكەن سۆزنىڭ سانىنى ئېنىقلاپ چىققان بولۇپ، تۆۋەندىكىسى «يازغۇچىلار مۇنبىرى»دىكى شۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇر:
«باھادىرنامە»دە ئىشلىتىلگەن بارلىق سۆز 587,822 بولۇپ، بۇلار ئىچىدە تەكرارلانمىغان سۆز (ھەر خىل تۈرلىنىشلىرىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالغاندا) 32646 ، چاستوتىلىق سۆز: 5120.

ئالدىمىزدا ئەنئەنىۋى بايرىمىمىز نورۇز بايرىمى كىلىش ئالدىدا تۇرماقتا 2009-يىلى 3-ئاينىڭ 21-كۈنى ئۈرۈمچى مىراج تائاملار ئوردىسىدا ئۆتكۈزۈلگەن نورۇزلۇق پائالىيەتنى يەنە بىر قېتىم كەڭ تورداشلارنىڭ شۇنداقلا كەڭ ستۇدېنتلىرىمىزنىڭ كۆرۈپ بېقىشىنى ئۈمىد قىلىمەن.

تالانتلىق يازغۇچى پەرھات جىلان 1945-يىلى 8-ئاينىڭ 8- كۈنى غۇلجا شەھرىدە خىزمەتچى ئائىلىسىدە دۇنياغا كەلگەن. 1954-يىلىدىن 1961-يىلىغىچە غۇلجا ۋە ئۈرۈمچى شەھەرلىرىدىكى روس مەكتەپلىرىدە ئوقۇغان. 1961-يىلىدىن 1966-يىلىغىچە ئۈرۈمچىدە ئۇيغۇرچە تولۇقسىز ۋە تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپلەردە ئوقۇغان.

ئۇ مەدەنىيەت ئىنقىلابى مەزگىلىدە «سول» چىللىقنىڭ زىيانكەشلىكىگە ئۇچراپ تاشچىلىق ۋە ھەرىكەشلىككە ئوخشاش ياللانما ئەمگەك بىلەن شۇغۇللانغان.

«تۆت كىشىلىك گۇرۇھ » ئاغدۇرۇلغاندىن كېيىن، بىر مەزگىل باشلانغۇچ مەكتەپلەردە ۋاقىتلىق ئوقۇتقۇچى، شىنجاڭ خەلىق نەشرىياتىدا ۋاقىتلىق تەرجىمە تەھرىرى بولۇپ ئىشلىگەن. 1979-يىلىدىن ئېتىبارەن شىنجاڭ ئىجتىمائىي پەنلەر ئاكادېمىيىسى تىل تەتقىقات ئىنىستىتوتىدا دەسلەپتە روسچە تەرجىمان، كېيىنچە تەرجىمە – ماتېرىيال بۆلىمىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقى، 1991-يىلىدىن باشلاپ ئۇيغۇر تىلى تەتقىقات بۆلىمىنىڭ باشلىقى، 1994-يىلى 1- ئايدىن باشلاپ تىل تەتقىقات ئىنىستىتوتىنىڭ مۇئاۋىن مۇدىرى بولۇپ ئىشلىمەكتە. پەرھات جىلان 1966-يىلىدىن بۇيان «پۇل»، «ئالتۇن قاندىكى

ئۇيۇشمىمىزنىڭ خاراكتىرى : مېھىر -شەپقەت، ئىللىقلىق يەتكۈزۈش
ئۇيۇشمىمىزنىڭ مەقسىتى: ئاساسلىقى ئىقتىسادى قىيىنچىلىق سەۋەبىدىن ئوقۇشسىز قېلىۋاتقان ،شۇنداقلا ئوقۇشىنى داۋاملاشتۇرۇشغا ئامالسىز قېلىۋاتقان ئوتتۇرا ۋە ئالى مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىغا ياردەم قىلىش ، ئېغىر كېسەل سەۋەبىدىن داۋالىنىشتا قىينىلۋاتقان قېرىنداشلىرىمىزغا ياردەم قىلىش . جەمىيەتنىڭ ئىللىقلىقنى يەتكۈزۈش .
نىشانى : ئوقۇغۇچىلىرىمىزدا تىجەشلىك بۇلۇش ئىدىيىسىنى ئورنىتىپ ،مېھىر-شەپقەت ئىللىقلىق يەتكۈزۈشنى خۇشاللىق دەپ بىلىدىغان بىر تۈركۈم ئوقۇغۇچىلارنى بارلىققا كەلتۈرۈش ،مېھرىبان ئوقۇغۇچىلار توپىمىزنى تېخىمۇ تەرەققى قىلدۇرۇپ ھەر قايسى مەكتەپلىرىمىزدە ئومۇملاشتۇرۇش .
ياردەمنى يەتكۈزۈش:ھەر ئايلىق يىغىلغان بەدەل پۇلى شۇنداقلا ياردەم قىلىنغان پۇل ئاشكارا ئېلان قىلىندۇ
ئەزالار ئوبىكتى: كەڭ ئوقۇغۇچىلار (ھازىرچە ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىنى ئاساس قىلىدۇ)