ئاناتىلىم تورتۇراسى

ئەڭ ئۈنۈملۈك ئۆگىنىش ھالىتى، بەدەننى ئەركىن تۇتۇپ، دىققەتنى يىغقان بىر خىل ئۆزىنى ئۇنتۇغان ھالدىكى يۈكسەك ھالەتتۇر، ئاممىباب قىلىپ ئېيىتساق بۇ دەل «ئۆگېنىپ كېتىش» تۇر.
ئادەتتىكى ئادەملەرگە نىسبەتەن كۆڭۈلدىكىدەك ئۆگىنىش ھالىتىگە كىرىش ئۇنچە ئاسان ئىش ئەمەس، چۈنكى باشقا نۇرغۇنلىغان ئۆگىنىشكە مۇناسىۋەتسىز ئوي– پىكىرلەر كاللىمىزنى چىرمىۋالغان بولىدۇ.
ئۇنداقتا دىققەتنى يىغىپ، بەدەننى ئەركىن تۇتقان ھالەتكە كىرىش ئۈچۈن قانداق قىلىسا ياخشى بولىدۇ؟
بىر خىل ئۇسۇلدا تېزلىكتە بۇ ھالەتكە كىرگىلى بولىدۇ، بۇ دەل «ئاپلېسىن دىققەتنى يىغىش ئۇسۇلى». بۇ چارە ناھايىتى ئاسان، پەقەت دىققىتىڭىزنى بىر نۇقتىغا يىغسىڭىزلا دەرھال ئۆگىنىش ھالىتىگە كىرىپ كېتىسىز.
«ئاپلېسىن دىققەتنى يىغىش ئۇسۇلى» دەل دىققەتنى مۇقىم ھالدا كۆڭۈلدىكىدەك ئورۇنغا مەركەزلەشتۈرۈپ، بەدەن ۋە كاللىمىزدا كۆزنى يۇمۇپ ئاچقۇچە «دىققەت مەركەزلەشكەن ئەركىن ھالەت» نى شەكىللەندۈرىدۇ.

تىل ئۆگېنىشنىڭ ئەسلىدىكى ماھىيتىدىن ئېلىپ ئېيىتقاندا ئۇنىڭ ئاساسلىق مەقسىتى قوللىنىشتۇر، بۇ خىل قوللىنىش ئەلۋەتتە ئېغىزتىلىدا پىكىر ئالماشتۇرۇش ئارقىلىق ئېلىپ بېرىلىدۇ. ئۇنداقتا قانداق قىلغاندا ئېغىزتىلىنى ياخشى مەشىق قىلىپ ياخشى ئۈنۈمگە ئېرىشكىلى بولىدۇ. تۆۋەندىكىسى يېڭى شەرق ئېنگىلىزتىلى تىل تەتقىقات مەركىزىنىڭ كۆپ يىللىق ئوقۇ– ئوقۇتۇش خىزمىتىدە يەكۈنلىگەن قىممەتلىك تەكلىپ– پىكىرلىرى :

 ئىمتاھاننىڭ قېيىنلىق دەرىجىسى ۋە ئەمەلىي ئىشلىتىش ئىقتىدارى بىلەن بولغان مۇناسىۋىتى يىلدىن – يىلغا كۈچەيتىلىپ مېڭىۋاتىدۇ .

ئىمتاھان سوئال شەكلى ئاساسلىق يېزىقچىلىق ، ئاڭلاش ، ئوقۇشلۇق ، گىرامماتىكا ، تەرجىمە قىلىش قاتارلىق مەزمۇنلار بويىچە چىقىرىلىدىغان بولۇپ ھەقىقەتەنمۇ ياخشى بولغان ئېنگىلىزتىلى ئاساسىنى تەلەپ قىلىدۇ .

تۆۋەندە مۇشۇ ئىمتاھانغا ئاخىرقى قېتىملىق تەييارلىق قىلىشتا پايدىلىق دەپ قارالغان ماتېرىياللار (بۇ قېتىملىق ئاساسلىق ئىمتاھان نۇقتىلىرىنى تونۇشتۇرۇش) ئىمتاھانغا ئەڭ ياخشى تاقابىل تۇرۇش ئۈچۈن تەمىنلەندى ، شۇنى ئاۋۋال ئەسكەرتىپ ئۆتەيكى ، بۇ ئىمتاھانغا قاتنىشىدىغانلارنىڭ خەنزۇتىلى سەۋىيەسىنىڭ يېتەرلىك دەرىجىدە يۇقىرى ئىكەنلىكىگە ئىشىنىمەن. چۈنكى بىزگە نىسبەتەن يالغۇز دۆلىتىمىزدىلا ئەمەس، بەلكى خەلىقئارادىمۇ خەنزۇتىلى ئۆگېنىشنىڭ مۇھىملىقى ئېنگىلىزتىلى ئۆگېنىشنىڭ ئالدىدا تۇرىدۇ(ئۇيغۇرتىلى ھەممىنىڭ ئالدىدا تۇرىدۇ، ئەلۋەتتە.) . تۆۋەنكى تەمىنلەنگەن ماتېرىياللار خەنزۇچە بولۇپ ، ئەسلى  تېخىمۇ چۈشىنىشلىك بولۇشى ئۈچۈن تەرجىمە قىلىپ قويۇشنى ئويلىغان ، لېكىن ئۆزۈمنىڭ ۋاقتىنىڭ قىسلىقى بىلەن كۆپچىلىكنىڭ ۋاقتىنىڭ جىددىيلىكىنى نەزەردە تۇتۇپ بىۋاستە ئۇلانما ئادرېسىنى يوللاپ قويدۇم . 

بۇ ئاتالغۇنىڭ توغرا يېزىلىشى ھەققىدىكى پاكىتلار:

1.ئۇيغۇر ئېدىتتىن كۆرسىتىپ بەرگىنى

2.ئۇيغۇرچە مۇنبەرلەر ئىچىدىكى سەرخىللىرىنىڭ بىرى «بىلىك كۇلۇبى» بۇنداق ئىشلارغا ئالاھىيدە دىققەت قىلىدۇ، ئەلۋەتتە:

ئاخىرىدا بىر ئىنگلىزچە تىكىستىنى دوسلارغا سۇنماقچىمەن:  
ئۇيغۇر تىلى ماڭا تەڭداشسىزلىق بېغىشلايدۇ،مەن ئۇ ئارقىلىق ئۆز ئوي-پىكىرىمنى ۋە مۇھەببتىمنى ئىپادىلەيمەن... 
Uyghur language makes me feel unique,I use it to express my thought and love...

خەنزۇ تىلى ماڭا جدىدىيلىك ھېس قىلدۇرىدۇ، مەن ئۇ ئارقىلىق ياشايمەن ۋە تىرىكچىلىك قىلىمەن... 
Chinese language makes me feel urgent, I use it to make my living and survive...  

ئەرەب تىلى ماڭا قەلبىمنىڭ چوڭقۇرلۇقىنى ھىس قىلدۇرىدۇ، مەن ئۇ ئارقىلىق روھىمنى پاكلايمەن...
Arabic makes me to be touched deep in heart,I use it to clean my soul...

ئىنگلىز تىلى مىنى ئۈمىدۋار قىلىدۇ، مەن ئۇ ئارقىلىق ياخشى تۇرمۇش ۋە ياخشى پۇرسەتكە ئېرىشەلەيمەن 
English makes me feel hope,I use it for better life and better opportunity

ئانا تىلىمىزنىڭ قۇدرىتى ئۇچۈن چەتئەل تىلى ئۆگىنەيلى...

«سەرخۇش ئىنگلىزتىلى» دىن ئېلىندى.

چىشى پېئىلنىڭ ساياھىتى2 — چىشى پېئىلنىڭ مارستىن ئايرىلىپ ۋېنىراغا كېلىشى   

مارستا بىر مەزگىللىك تۇرۇشتىن زېرىكىش ھېس قىلغان be  بۇ جايدىن ئايرىلىپ ، بىر قەدەر كىچىك پىلانىت ۋېنىراغا كەپتۇ . ۋە بۇ يەردە ئىككى بالىلىق بوپتۇ . بالىلىرىنىڭ ئىسمى was ، ۋور ئىكەن . شۇنىڭ بىلەن بۇ ئىككى بالا ئاددىي ئۆتكەن زامان شەخىسلىرىگە ئىگىدارچىلىق قىلىشنى تەقسىملىشىپتۇ .نۆۋەت بىلەن was ئاۋۋال بىرىنجى شەخىسكە ، were ئىككىنجى شەخىسكە ئاندىن ، was يەنە ئۈچنىجى شەخىسكە ، ئاخىرىدا كۆپلۈك شەخىسلىرىگە were ئىگىدارچىلىق قىپتۇ .

«يېڭى ئۇقۇم ئېنگىلىزتىلى » 1967–يىلى دۇنياغا كەلگەندىن تارتىپ پۈتۈن دۇنيانى قاپلاپ ،  ئېنگىلىزتىلى ئۆگېنىدىغانلارنىڭ ھەممىسىگە تونۇشلۇق بولۇپ كەتكەن، توپتوغرا بىر ئەۋلاد ئېنگىلىزتىلى ئوقۇتقۇچىلار سەھنىسىنى تەربىيلەش ئۈچۈن خىزمەت قىلغان ئېنگىلىزتىلى ماتىرىيالى بولۇپ قالدى .  ئالدىنقى ئەسىرنىڭ 80 – يىللىرى جوڭگوغا كىرگەن بولۇپ ناھايىتى تېزلا ئەينى ۋاقىتتىكى تىل ئۆگېنىشىتە قاتتىق قاغجىرىغان ھەۋەسكارلارنىڭ قەلبىنى سۇغۇرۇپ ، شۇنىڭدىن بېرى رەسىمىي نەشىر قىلىنغان ، قانۇنسىز بېسىلغان ، نەشىر ھوقۇقى بار ، ياكى يوق ھەرخىل نەشىردىكى «يېڭى ئۇقۇم ئېنگىلىزتىلى» ئۆز يېڭىلىقىنى يوقاتماي بۈگۈنگىچە يېتىپ كەلدى .ئېلىمىزدىكى ئوقۇمىي سېتىلىش كۆلىمى 1 مىلىيوندىن ئاشىدىغان «يېڭى ئۇقۇم ئېنگىلىزتىلى» كىتابى خەلق نەشىرىياتى تەرىپىدىن نەشىر قىلىنغان ئوتتۇرا– باشلانغۇچ مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى ئېنگىلىزتىلى دەرسلىك ماتېرىيالىدىن قالسىلا دۆلىتىمىزدىكى ئىككىنجى چوڭ ماتېرىيال بولۇپ ، ھەتتا ئېلىمىز ئېنگىلىزتىلى ماتېرىيال تارىخىدىكى مۆجىزە دەپ قارالدى .

چىشى پېئىلنىڭ ساياھىتى

1 — چىشى پېئىلنىڭ يەرشارىدىن قوغلانغانلىقى 

يەرشارىدا بىر توپ پېئىللار ياشايدىكەن ، ئۇلارنىڭ ئىچىدە be پېئىلى ناملىق پېئىلنى باشقا بارلىق ئەركەك پېئىللار ئانى تېپىپ زادىلا تۇرغىلى قويماپتۇ ، شۇنىڭ بىلەن be پېىئىلى بۇ يەردە كۈن كەچۈرۈشكە ئامالسىز ھالدا ، بۇ جايدىن ئايرىلىپ ، ئۇنىڭغا ئەڭ يېقىن پىلانىت مارسقا كەپتۇ . ۋە ئۇزاققا قالماي ، بۇ يەردە ئۈچ بالىلىق بوپتۇ . بالىلىرىنىڭ ئىسمى am ، are ، is ئىكەن . شۇنىڭ بىلەن بۇ ئۈچ بالىلار ئاددىي ھازىر زامان شەخىسلىرىگە ئىگىدارچىلىق قىلىشنى تەقسىملىشىپتۇ . بىرىنجى شەخىس I غا am ئىگىدارلىق قىپتۇ ، ئىككىنجى شەخىسكە ئوتتۇرانجى بالا are ئىگە بوپتۇ ، كەنجى بالا is ئۈچىنجى شەخسىتىكى ئەرلەر ، ئاياللار ۋە نەرسىلەرگە قارىتىلىدىغان بارلىق شەخىسلەرگە ئىگىدارچىلىق قىپتۇ ، كۆپلۈك شەخىسلىرىگە بولسا چوڭ بالا am ۋە كەنجى بالا is ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى ئارغا ئۆتۈنۈپ بېرىپتۇ .

ئۇيغۇرتىلىدا ئۈچ زامان يۇقىرىقى بارلىق ۋەزىپىنى ئۆز ئۈستىگە ئالىدۇ ، خەنزۇتىلىدا بولسا زامان ئۇقۇمى مەۋجۈت ئەمەس ، شۇڭلاشقا بىر قىسىملىرىمىزغا زاماننى ئۆگېنىش بىر قەدەر قېيىن توختايدۇ . لېكىن بىز نۆۋەتتە سۆزلىمەكچى بولغان دەرىسىمىزدە ئۇيغۇرتىلىدىكى ئۆتكەن ، ھازىرقى ، كەلگۈسى ئۈچ زامانغا ئاساسەن باغلاپ تۇرۇپ ئېنگىلىزتىلىدىكى قالدى زامانلارنى تۈرلەندۈرۈپ تېزلا ئۆگېنىش مەقسىتىگە يېتىمىز . شۇنى ئەسكەرتىپ ئۆتۈپ كېتەيكى ، ئۆز ئانا تىلىڭىزنىمۇ تۈزۈك ئۆگەنمەي تۇرۇپ ، باشقا تىلنى ئۆگېنىمەن دېسىڭىز بەك جاپا تارتىپ كېتىسىز . ئۇيغۇرتىلىمۇ ئاسان تىل ئەمەس ، دۇنيادىكى گىرامماتىكىسى قېيىن ئالدىنقى تۆت تىلنىڭ بىرى . شۇڭلاشقا ئۆز ئانا تىلىمىزدا ساۋادىمىز ياخشى چىققان بولسا باشقا ھەرقانداق بىر مىللەتنىڭ تىلىنى ئۆگېنىشتە بىزنى تۇغما ئىقتىدارغا ئىگە دېسە ئارتۇق كەتمەيدۇ .

تىل ئۆگېنىشتە سۆزلۈك بىرلىكىنىڭ ناھايىتى مۇھىم ئورۇندا تۇرىدىغانلىقى ھەممەيلەنگە مەلۇم ، مەيلى ئاساسىي گىرامماتىكىلىق مەسىللەرنى چۈشىنىش بولسۇن ، ئېغىز ئېچىپ سۆزلەش مەشىقىگە كىرىشىش بولسۇن ، سۆزلۈكىمىز مەلۇم مىقدارغا يەتمەيدىكەن ، سۈپەتكە كاپالەت قىلىشتىن ئېغىز ئېچىش ئەسلا مۇمكىن ئەمەس . ھەركىمنىڭ ئوخشىمىغان سۆزلۈك ئۆگېنىش ئۇسۇلى بار ، مەسىلەن ، ئۆزۈمنى مىسالغان ئالسام ، ئىلگىرى ئوقۇشلۇق ئارقىلىق سۆزلۈك ئۆگېنىشنى ناھايىتى توغرا دەپ قارايتىم ، ھەقىقەتەنمۇ ئۇ سۆزلۈك ئۆگېنىشنىڭ ئەڭ توغرا ، تەبئىي ئۇسۇلى لېكىن ھەرگىزمۇ ئەڭ قىسقا ۋاقىت ئىچىدە ئەڭ تېز ئۈنۈم يارىتىدىغان ئۇسۇل ئەمەس . ئەگەر بىزنىڭ ئۆگېنىش ۋاقتىمىز يېتەرلىك ، سەۋر – تاقىتىمىز يەتكۈچە بولسا ئىدى ، ئۇنداقتا ئۆزىمىز ياقتۇرىدىغان ئېنگىلىزچە ئوقۇشلۇقلارنى تېپىپ كېلىپ ، بىلمىگەن سۆزلۈكلەر ئۇچرىسا ئاستىغا سىزىپ ، شۇ ۋاقىتىتىكى مەنىسىگە قوشۇپ ئۆگەنسەك ، ئەستە ساقلىساق ناھايىتى ياخشى بولاتتى . لېكىن بىز تېز ھەم تولۇق ئۆگەنمەكچى شۇڭلاشقا يۇقىرىقى مەقسەتكە يېتىش ئۈچۈن سۆزلۈك قوللانمىسى يادلاش بىزنىڭ ئەڭ ئاخىرىدا تاللايدىغان بىردىنبىر تاللىشىمىز ، ئەمەلىيەتتە بۇ ناھايىتى ئاسان ئۇسۇل ، بەزىلەر تەرىپىدىن بۇ ئۇسۇلنىڭ قوبۇل قىلىنماسلىقى پەقەت شۇ سۆزلۈك قوللانمىسىنى قانداق ئۆگېنىشنى بىلمىگەنلىكىدە .