سۈكۈت
ئېفرم كىرشېن (گېرمانىيە)
روزى ھەسەن تەرجىمىسى

   ئۆيدىن چىقىشمغا قوشنىمىز فېلكىس سېرېشېر يېنىمغا كېلىپ مەن بىلەن بىللە ماڭدى.
   ـ ئاڭلىدىڭىزمۇ؟ ـ دېدى ئۇ جىددىي قىياپەتتە، ـ ئاڭلىدىڭىزمۇ؟
   ـ نېمىنى؟ ـ مەن قايتۇرۇپ سورىدىم، ـ نېمە ئىش ئىكەنلىكىنى بىلمەي تۇرۇپ ئاڭلىدىم ياكى ئاڭلىمىدىم دېيەلمەيمەن.
   فېلكىس قەدىمىنى توختىتىپ ئەتراپقا قاراپ قويدى.
   ـ سىز باغقىلارغا دېمەيمەن دەپ قەسەم قىلىڭ.
   ـ بولىدۇ، زادى نېمە ئىش؟
   بىر مەخپىيەتلىكنى بىلىدىغان بۇ قوشنام قۇلىقىمغا پىچىرلىدى.
   ـ دوقمۇشتىكى ھېلىقى ئارختېكتور... ئۇ ئۆزىنىڭ قىز دوستىنى كىم بىلەن تۇتۇۋالغانلىقىنى بىلەمسىز؟
   ـ بىلمەيدىكەنمەن. كىم بىلەن تۇتۇۋاپتۇ؟
   فېلكىس جىمىپ قالدى. چىرايىدىن بىر خىل جىددىيلىك، قاتتىق ئىككىلىنىش چىقىپ تۇراتتى.
   ـ سىزگە دېيىشتىن قورقۇۋاتىمەن، ـ دېدى ئۇ ئاخىر.
   ـ نېمىشقا؟
   ـ ھىم، مەن باشقىلارغا دېمەيمەن دەپ قەسەم قىلغان. ھازىر بۇ ئىشنى سىزەە دېمەكچى بولۇۋاتىمەن. ئەگەر بۇ گەپ خەقلەرنىڭ ئاغزىغا چىقىپ قالىدىغان بولسا، ئاز دېگەندىمۇ ئۈچ يېرىم ئائىلە ۋەيران بولىدۇ ياكى ئەر ـ خوتۇنلار ئاجرىشىپ كېتىدۇ. ھازىر بۇ جاھاندا ئىشەنگۈدەك ئادەم قالىمىدى.
   ـ توغرا، ـ دېدىم مەن دەرھاللا، ـ بۇ ھەقىقەتەن باش قاتىدىغان ئىش ئىكەن. قەدىرلىك فېلكىس، بىز تولىمۇ قىيىن مەسىلىگە دۇچ كەپتۇق.
   پاكىت ھەقىقەتەن شۇنداق! ئەڭ كۆڭۈللۈك قۇرۇق پاراڭلارنى، مەسىلەن، پالانچى بىلەن پۆكۈنچى ئاجرىشىپ كېتىپتۇ، نېمىشقا ، قاچان، دېگەندەك گەپ سۆزلەرنى ئەڭ يېڭى خەۋەر سۈپىتىدە ئۇرۇق ـ تۇغقانلىرىمىزغا، يېقىن ـ يورۇقلىرىمىزغا ئېيتتىپ بەرمىسەك، ئۇنداق گەپ ـ سۆزلەرنىڭ ھېچقادناق قىزىقى بولمايدۇ ـ دە.
   ـ سىز قەسەم قىپسىز، ـ دېدىم مەن فېلكىسكە، ـ نېمە بىلەن قەسەم قىلغان؟
   ـ ئۆزۈم ھۆرمەيلەيدىغان بارىلىق نەرسىلەر بىلەن قەسەم قىلغان.
   ـ ئۇنداقتا ياخشى، بۇنى چەكلىمىگە ئۇچرىمايدىغان قەسەم دەپ چۈشىنىشكە بولىدۇ.
   تەجرىبىلەرگە قارىغاندا، كىشىلەر قەسەم قىلغاندا ئۇنى كونكرېت ئىشلار بىلەن باغلىمايدۇ. ئۆزىنىڭ سالامەتلىكى ياكى ھاياتىنى شىپى كەلتۈرۈپ قەسەم قىلمايدۇ. ئاتىنى شىپى كەلتۈرۈپ قەسەم قىلمايدۇ. ئادەتلىنىپ كەتكەن بەزى تەكەللۇپ سۆزلىرىنى، ئېيتايلۇق، «ئەلۋەتتە» ، «ھەتتا خوتۇنۇمغىمۇ دېمەيمەن» ياكى «ماڭا تامامەن ئىشەنسىڭىز بولىدۇ» دېگەندەك سۆزلەرنى ئىشلىتىدۇ. مەن بولسام ئۆزىمنىڭ ئەزەلدىنلا ۋەدەمدە تۇرىدىغانلىقىمنى پۇرىتىپ، تەلەپپۇزىمغا ئۆزۈمنى ھاقارەتلىنىۋاتقاندەك تۈس بېرىپ قويىمەن. جىددىي پەيتلەردە تاغام يۇلېئۇسنىڭ ھاياتىنى شىپى كەلتۈرىمەن. لېكىن ، ئۇ ئاللىقاچان ئالدەمدىن ئۆتكەن،
   ـ ئۇندانتا، سىز قەسەم قىلامسىز؟ ـ دەپ سورىدى فېلكىس.
   ـ ياق،
   نېمىشقىدۇ قوشنام بىلەن سۆزلەشكۈم كەلمەي قالدى.
   ـ كىمنىڭ چېلىپ قالغانلىقىنى بىلەمسىز؟ ـ دېدى فېلكىس مېنى قىزىقتۇرماقچى بولۇپ، ـ بىر مىنىستىرنىڭ شوپۇرى دەڭە.
   ـ بولدى، ئاخىرىنى دېمەڭ.
   ـ تېخى ئۇ بىر بەچچىۋازكەن.
   ـ مېنىڭ ئاڭلىغۇم يوق ئۆزۈمنىڭ مىجەزىنى بىلىمەن. ئاغزىمنى يىغالمايدىغان ئادىتىم بار. مەن بۇ ئىشنى سىڭلىمغا، دوستۇم بۇربىلاغا، يەنە ھېلىقى قېرى ۋارد ھېيىمغا دەيمەن. ئىككى رومكا ۋوتكا ئىچىۋالسامغۇ يولدا كېتىۋاتقان ناتۇنۇش ئادەملەر گىمۇ دەۋېتىشىم مۈمكىنئ
   فېلكىس ئىنتايىن ئازابلاندى.
   ـ ئەمىسە ھېچبولمىغاندا ئىسمىنى بولسىمۇ دېمەي.
   ـ ئۇنداق گەپ ـ سۆزلەرنىڭ قىزىق يېرى ئىسىمدا تۇرسا، فېلكىس، ـ مەن ئۇنىڭ دېگىنىگە كۆنمىدىم.
   ـ ئەپسۇس، نەق مەيداندا تۇتۇلغان ھېلىقى ئايالنىڭ ئېرى سىز ياخشى تۇنۇيدىغان ئادەم! بۇنىڭغىمۇ قىزىقىدىغانسىز!
   ـ نېمە دېگۈڭىز كەلسە دەۋېرىڭ. ئەگەن سىز چوقۇم دېيىش نىيىتىگە كەلگەن بولسىڭىز مەيلى، ئىشقىلىپ مەن سىزگە ھېچقانداق ۋەدە  بەرمىدىم، بۇنىسى ئۆزىڭىزگە ئايان.
   ـ سىز ماڭا، مۇشۇ بىر ھەپتە ئىچىدە ۋوتكا ئىچمەيمەن، دەپ ۋەدە بېرىڭ؟
   ـ سىزگە ھېچقانداق ۋەدە بەرمەيمەن.
   ـ نېمىشقا؟ ـ دېدى فېلكىس خورسىنىپ قويۇپ، ـ ماڭا نېمىشقا بۇنداق مۇئامىلە قىلىسىز؟ بىرەر ئىش سىزنى مۇشۇنداق قىلىشقا مەجبۇر قىلىۋاتامدۇ؟
   ـ غۇرۇرۇم شۇنداق قىلىشقا مەجبۇرلاۋاتىدۇ.
   فېلكىس ئۆكسۈپ يىغلاشقا باشلىدى. مەن ئۇنىڭغا تەسەللى بېرىپ مۈرىسىنى ئۇرۇپ قويدۇم.
   ـ ياخشىسى، سىز بۇ ھېكايىنى يېزىپ  چىقىڭ، ئاندىن كونېۋرتقا سېلىپ پېچەتلەپ، ئادۋوكاتىڭىزغا ساقلاشقا بېرىڭ.
   ـ ھېلىقى ئارخىتىكتور، ـ فېلكىس يەنىلا ئۆكسۈپ يىغلاۋاتاتتى، ـ ھېلىقى سوپۇرنى ئۆزىنىڭ ماشىنىسى بىلەن بېسىپ ئۆلتۈرمەكچى بولغان... چۈنكى مىنىستىرنىڭ ئاجرىشىپ كەتكەن خوتۇنىنىڭ...
   مەن قۇلىقىمنى ئېتىۋېلىپ ئارقامغا ئۆرۈلدۈم:
  ـ بولدى ، سۆزلىمەڭ، ئەمدى بىر ئېغىزمۇ گەپ قىلماڭ. مەن بۇ ئىشلارنى، سىز دېگەن ھەممە ئىشنى تەھرىر بۆلۈمىمىزدە يەنە بىر قېتىم سۆزلەيمەن. تەھرىرلەر ئىشلارنىڭ  بارلىق تەپسىلاتىنى يېزىۋالىدۇ. ئەتە پۈتۈن شەھەر خەلقى ھەممىدىن خەۋەر تاپىدۇ شۇ.
   ـ ھۇ ناكەس، ـ دېدى فېلكىس ۋارقىراپ، ـ ھېلىقى ئارخىتېكورنىڭ يۈرۈۋاتقان قىز دوستىنى كىم بىلەن مۇناسىۋەت ئۆتكۈزگەنلىكىگە مىتمۇ قىلماي تۇرىسىزغۇ.
  ـ فېبسىن سكىرا بىلەندۇ، ـ دېدىم مەن ئېرەنشىمىگەندەك تەلەپپۇزدا.
   فېلكىس ھاڭۋېقىپ تۇرۇپلا قالدى.
   ـ سىز ... سىز قانداق بىلدىڭىز؟
   ـ ئېسىڭىزدىمۇ، بىر قانچە ھەپتىنىڭ ئالدىدا بۇ ئىشنى سىزگە مەن دەپ بەرگەن. سىز بەكلا دۆت ئىكەنسىز.  شۇ چاغدا بۇ ئىشنى خەقلەرگە ھەرگىز تىنمايمەن، دەپ ۋەدە بەرگەنتىڭىزغۇ.
   بىر ھازادىن كېيىن فېلكىسنىڭ ئېسىگە كەلدى.
   ـ ئاپلا، ـ دېدى ئۇ ئوڭايسىزلىنىپ، ـ بۇ ئىشنى كۆرگەنلا يەردە سۆزلەپ يۈرۈپتىمەن. ھازىر گەپ ـ سۆزلەرنىڭ كىمدىن تارقالغانلىقىنى ئۇنتۇپلا كېتىدىغان بوپقالدى ئادەم، ـ ئۇ بىردىنلا خۇشال بوپكەتتى، ـ قاراڭ، ئەگەر مەن سىزدىن ئاڭلىغانلىرىمنى يەنە ئۆزىڭىزگە قايتۇرۇپ بەرسەم ۋەدەمدە تۇرغان بولىمەن، شۇنداقمۇ؟
   بىز قولتۇقلىشىپ يۈرۈپ كەتتۇق. فېلكىس يەنە گېپىنى داۋام قىلدى:
   ـ ئىش مۇنداق بولغان: سكىرا خانىم ھېلقى ئايالغا تېلېفون بەرگەن، تېلېفوننى بىر ئەركىشى ئالغان. خانىم تۇرۇپكىنى دەرھال جايىغا قويۇپ، فوتۇ ئاپپاراتنى ئېلىپلا، تاكسى چاقىرىپ...
   مەن ھۇزۇرلىنىپ ئاڭلاۋاتاتتىم. بىز بۇ ھېكايىنى باشتىن ـ ئاخىر يەنە بىر نۆۋەت ئېيتتىپ چىقتۇق. شۇنى ئېتىراپ قىلىشىم كېرەككى، شەھىرىمىزدە ھەقىقەتەن ناشايان ئىشلار يۈز بەرگەن. ئەگەر بۇ گەپ ئىلگىرى مېنىڭ ئاغزىمدىن چىقمىغان بولسا، بۇنىڭغا ئىشەنمىگەن بولاتتىم.
  
           (خەنزۇچە«تەرجىمىلەر» ژۇرنىلىنىڭ 1998  - يىللىق 4 - سانىدىن)