ئىراق زۇڭتۇڭى مەسۇم 11-ئاۋغۇست خەلق پارلامېنتىدىكى شىئە مەزھىپى پارتىيە ئىتتىپاقى كۆرسەتكەن زۇڭلى نامزاتى ھەيدەر ئابادنى يېڭى كابېنىت تەشكىللەشكە تەيىنلىدى، بۇ-ھازىرقى زۇڭلى مالىكتىن رەسمىي ۋاز كەچكەنلىكتىن دېرەك بەردى.

مالىك 10-ئاۋغۇست يېرىم كېچىدە تۇيۇقسىز تېلېۋىزوردا سۆز قىلىپ، زۇڭتۇڭ مەسۇمنى ئاساسىي قانۇنغا خىلاپلىق قىلدى دەپ ئەيىبلىدى ھەم ئۇنىڭ ئۈستىدىن فېدېراتسىيە سوت مەھكىمىسىگە ئەرز قىلىدىغانلىقىنى بىلدۈردى. مالىكنىڭ بۇ پاراكەندىچىلىكى ئامېرىكىنىڭ قاتتىق ئوغىسىنى قايناتتى، چۈنكى مۇشۇنداق پەيتتە ئامېرىكا ئىراقنىڭ قالايمىقان ۋەزىيىتىگە قىسمەن دائىرىدە تارتىلىپ كىرگەن بولۇپ، ئىراق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىچكى بىردەكلىكى ھەم ھۆكۈمەتنىڭ كۇرد ئاپتونوم ھۆكۈمىتىدىكى مۆتىدىللەر ۋە سۈننىي مەزھىپىدىكى مۇسۇلمانلار بىلەن يارىشىشى، ئىچكى ماجىرا قىلماي، ئىراق ۋە لىۋانت ئىسلام دۆلىتى ئەسەبىي قوراللىقلىرىنىڭ تېخىمۇ كۆپ دەم ئېلىۋېلىشى، ھەتتا قايتىدىن ھۇجۇم قىلىشىغا پۇرسەت بەرمەسلىكىگە جىددىي موھتاج ئىدى، مالىكنىڭ پاراكەندىچىلىك قىلىشى-ئاقساراينىڭ بىر قارارغا كېلىپ، ئۇنىڭدىن ئۈزۈل-كېسىل ۋاز كېچىشىگە تۈرتكە بولدى.

ئامېرىكا ئاخىرىدا ئىراق كىرىزىسىنى ھەل قىلالامدۇ-يوق؟ بۇنىڭغا ياق دەپ جاۋاب بېرىشكە توغرا كېلىدۇ. بىرىنچىدىن، ئامېرىكا ئىراق مەسىلىسىنى تېزدىن ھەل قىلىش ئىقتىدارىنى ھازىرلىمىغان. گەرچە ئامېرىكا ئاخىرى ئىراق ۋە لىۋانت ئىسلام دۆلىتى ئەسەبىي قوراللىقلىرىغا ھاۋادىن زەربە بېرىشنى باشلىغان بولسىمۇ، لېكىن ئاقساراي ئىراق ئارمىيەسىنى قايتىدىن قۇرۇش، ئىراق سۈننىي مەزھىپىدىكى مۇسۇلمانلار ئوتتۇرىسىدىكى ئۆز ئارا ئىشىنىشنى ئىلگىرى سۈرۈش، ئاخىرىدا ئىراق ۋە لىۋانت ئىسلام دۆلىتى ئەسەبىي قوراللىق كۈچلىرىنى ئۈزۈل-كېسىل مەغلۇب قىلىش بىر ئۇزاق مەزگىللىك جەريان دەپ قارىدى. ئوباما يېقىندا زىيارەتنى قوبۇل قىلغاندا، ئامېرىكا ئىراق ۋە لىۋانت ئىسلام دۆلىتىنىڭ سۇرىيە ۋە ئىراقتا بىر ئىسلام دۆلىتى قۇرۇشىغا يول قويمايدىغانلىقىنى ئېيتقان بولسىمۇ، لېكىن ئۇ ئىراققا ياردەم بېرىپ، ئىراق ۋە لىۋانت ئىسلام دۆلىتىنىڭ قولىدىن مەھرۇم قالغان زېمىنلارنى قايتۇرۇۋېلىشنىڭ تەپسىلىي ئىستراتېگىيەسىگە ئېنىق ئىزاھات بەرمىدى.
‏
‏ئىككىنچىدىن، ئەگەر ئامېرىكا قۇرۇقلۇق قىسمىنى ئۇرۇشقا قاتناشتۇرمىسا، ئوبامانىڭ ھەربىي مەجبۇرىيىتىنى ئورۇنلىشى ئاساسەن مۇمكىن ئەمەس. نۇرغۇن ھەربىي مۇتەخەسسىسلەر مۇنداق دېدى: ئامېرىكىنىڭ ھاۋا قوماندانلىقى تېخىمۇ ئېنىق بولغان نىشانلار ھەققىدىكى ئۇچۇرغا شۇنداقلا تېخىمۇ كۆپ يەر يۈزى ئاخباراتىغا موھتاج. ئامېرىكا ئارمىيەسى يەنە بىخەتەر بولغان ئالغا ئىلگىرىلەپ ئۇرۇش قىلىش بازىسى، ئارقا سەپ تەمىناتى، يارىدارلارنى يۆتكەش ئىقتىدارىنى ھازىرلاشقا، تىك ئۇچار تارماق قىسمى ۋە ئاۋىياتسىيە رېمونتخانىسىنىڭ قوللىشىغا موھتاج. ئىراق ۋە لىۋانت ئىسلام دۆلىتىنىڭ قوراللىق كۈچلىرى ئاساسلىقى يېنىك پىيادە ئەسكەرلەردىن تەشكىللەنگەن. ئەسكەرلەر توپلانغاندا ياكى كالون بىلەن يۆتكەلگەندە، ئامېرىكا ھاۋادىن زەربە بېرىش ئارقىلىق، ئۇلارنى ئۈنۈملۈك يوقىتالايدۇ ھەم قوغلاپ چىقىرالايدۇ، ئەمما ھاۋادىن زەربە بېرىشنىڭ ئۈنۈمى چەكلىك. ئامېرىكا ناۋادا غەلىبە قىلىمەن دەيدىكەن، قۇرۇقلۇق قىسمى بىلەن ھاۋا ئەۋزەللىكىنى ماسلاشتۇرۇشقا توغرا كېلىدۇ. لېكىن ئۇكرائىنا كىرىزىسى تۈپەيلىدىن، ئوباما رۇسىيەنىڭ ئۇكرائىنانىڭ شەرقىگە ھەربىي ئارىلىشىشىغا باھانە تېپىپ بەرمەسلىك ئۈچۈن، ئىراققا قۇرۇقلۇقتىن ھەربىي زەربە بېرىشنى تېخىمۇ خالىمايدۇ.

ئۈچىنچىدىن، ئوباما ھۆكۈمىتىنىڭ ئىراقنى تۈپتىن تىزگىنلەش چارىسى يوق. ئوباما پەقەت ئەسەبىي قوراللىق كۈچلەرنىڭ ھۇجۇمىنى توسۇشنى ئويلايدۇ ھەم ئىراق ۋە لىۋانت ئىسلام دۆلىتىنىڭ قولىدىن ئىراقنىڭ شىمالى ۋە غەربىنىڭ كونترول ھوقۇقىنى تارتىۋېلىش ئۈستىدە ئىزدىنىدۇ. ئەمما ئىراق ۋە لىۋانت ئىسلام دۆلىتىنىڭ سۇرىيەنىڭ شەرقى ھەم ئىراقنىڭ غەربىدىكى كۆپ قىسىم سۈننىي مەزھىپىدىكى مۇسۇلمانلار رايونلىرىغا بولغان كونترول ھوقۇقى ئىنتايىن خەتەرلىك بولۇپ، تېررورلۇق تەشكىلاتلىرىنىڭ پاناھگاھى ۋە غەربكە ھۇجۇم قوزغايدىغان بازىسىغا ئايلىنىپ قېلىش ئېھتىماللىقى ناھايىتى چوڭ.

تېخىمۇ خەتەرلىكى شۇكى، ئىراق ۋەزىيىتى يەنىمۇ يامانلاشماقتا، ئامېرىكا ئالدىغىمۇ، كەينىگىمۇ ماڭالمايدىغان ئەھۋالغا چۈشۈپ كەلدى. ھاۋا ھۇجۇمى-ئامېرىكىنى ئىراقتىكى ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ باشپاناھچىسىغا ئايلاندۇرۇپ قويدى، ھاۋا ھۇجۇمى سۈننىي مەزھىپىنى بىردەك ئىتتىپاقلىشىپ، باشقا مەزھەپلەردىن ئورتاق مۇداپىئەلىنىش نىيىتىگە كەلتۈرۈپ قويدى شۇنداقلا ئىراقتىكى بىر قىسىم سۈننىي مەزھىپى ئەسەبىي كۈچلىرىنىڭ ئىراق ۋە لىۋانت ئىسلام دۆلىتىنى قوللىشىغا سەۋەبچى بولۇپ، ئۇلارنى ئامېرىكىنى پىسەنتىگە ئالمايدىغان قىلىپ قويدى.
‏