نارجىل بۇ پالما ئائىلىسىدىكى ئۆسۈملۈك كۇكۇس مېۋىسىدۇر. تەبىئىتى: ئىككىنچى دەرىجىدە قۇرۇق ئىسسىق. تەسىرى ۋە ئاساسلىق داۋالايدىغىنى : بەدەننى قۇۋۋەتلەيدۇ. بۆرەكنى قىزىتىپ ، باھنى قۇۋۋەتلەيدۇ، قاننى كۆپەيتىپ جىگەرگە مەنپەئەت قىلىدۇ. غىيرى تەبىئى بەلغەم ۋە سەپرا خىلىتىدىن بولغان بەدەن ئاجىزلىشىش، ھارغىنلىق ۋە جىنسى ئاجىزلىق ، ئىنكاسى سۇسلىشىش، سۈت كەملىك، جىگەر ئاجىزلىشىشپ ئۇرۇقلاشلارغا مەنپەئەت قىلىدۇ. ھەر قېتىملىق ئىستىمال مىقدارى :10-15گرامغىچە. سەھىيە مىنىستىرلىكى دورا [...]
قەھۋەنىڭ خۇسۇسىيىتى ۋە ئىشلىتىلىشىگە كەلگەن شۇ يەردىن داۋام قىلايلى: مەزكۇر تېۋىپلارنىڭ بايان قىلىشىچە، ئۇنىڭ قاينىتىلمىسىنى ئىچسە ئۆزىدىكى زەھەر قايتۇرۇش تەسىرى بىلەن توسالغۇلارنى ئاچىدۇ، ئاغرىقلارنى، قاننىڭ قاينىشىنى، سەپرا سەۋدا ۋە ئۇلارنىڭ كۆيۈشىنى پەسەيتىدۇ، خىلىتلارنى سۇيۇلدۇرىدۇ ۋە ئۇچۇچانلاشتۇرىدۇ، تازىلايدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن ئۇ قان ۋە سەپرادىن بولغان تەپلەرگە بولۇپمۇ ئۇنىڭ دەسلەپكى مەزگىللىرىگە پايدا قىلىدۇ، چېچەك ۋە سۇ چېچەك چىققاندىن كېيىن ئىشلەتسە پايدا قىلىدۇ، [...]
بۇ قەھۋە ھەققىدىكى يازمىنىڭ داۋامىدۇر كۆپ قىسىم كىشىلەر ئۇنى ئىستىمال قىلىدۇ. ئەمما ھەر جاي ۋە شەھەرلەردىكى خەلقلەرنىڭ ئۇنى ئىستىمال قىلىشى ئوخشىمايدۇ. يەمەن ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى رايونلارنىڭ خەلقلىرى ئۇنىڭ بولۇپمۇ ھۆلىنىڭ سىرتقى پوستىنى كۆپ سۇ بىلەن قاينىتىپ تەمىنى چىقىرىپ ،پىسەپلىرىنى سۈزۈۋېتىپ ، تائامدىن ئىلگىرى، كۆپ قىسىم كىشىلەر تائامدىن كېيىن ئىلمان ھالەتتە چوڭ پىيالىلەر بىلەن ئىچىدۇ، ئۇلار ئۇنى ناھايىتى ياقتۇرۇپ ئىچىشىدۇ، [...]
بۇ ئەسلىدە يەمەن تىلىدا قەھۋە دېگەن نام بىلەن مەشھۇر بولغان بىر خىل قۇيۇق ھاراقنىڭ ئاتىلىشى ئىدى. كېيىن ئۇ بىر خىل ئالاھىدە مېۋىنى كۆرسىتىدىغان بولغان ، ھاراق ئىچىش ھارام بولغانلىقى ئۈچۈن ئۇنى ئىچىشنى تاشلىغان. ماھىيىتى: ئۇ يەمەن تاغلىرى ۋە ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى تاغلىق رايونلار ۋە ھەبەشىستاندا ئۆسىدىغان بىر خىل دەرەخنىڭ مېۋىسىدىن ئىبارەت. ئۇ زىربادات ئاراللىرىنىڭ بىرى بولغان تەباۋىيە ئارىلىدىنمۇ چىقىدۇ. ئۇنىڭ ئۇرۇقى [...]
بۇغا ھەققىدە ئۇ ئەرەپچە سۆز بولۇپ، ئۇييەل دەپمۇ ئاتىلىدۇ، ئۇ تاغلارنىڭ ئۆڭكۈرلىرىنى تۇرالغۇ قىلىدىغان بولغاچقا شۇ نام بىلەن ئاتالغان. پارسچە گوزەن، گاۋ كوھى(تاغ كالىسى)ھىندىچە بارە سىنگاھ دەپ ئاتىلىدۇ . ئۇنىڭ ھىندىچە نامىنىڭ مەنىسى 12 مۈڭگۈزلۈك دېگەننى بىلدۈرىدۇ. چۈنكى ئۇنىڭ مۈڭگۈزى كۆپ بولغاندا خۇددى دەرەخ شېخىغا ئوخشاش 12 شاخ بولىدۇ. ئۇنىڭ مۈڭگۈزى باشقا ھايۋانلارنىڭ مۈڭگۈزىنىڭ ئەكسىچە چىشقا ئوخشاش قاتتىق، بەلكى ئۇنىڭدىنمۇ [...]
بۇ ماقالە ھىجرىيە 1800-يىللىرى ياشىغان ھەكىم مۇھەممەد ھۈشەيىن ئەلاۋىنىڭ مەخزەنۇل ئەدۋىيە دېگەن مەشھۇر خام دورىلار كىتاۋىدىن ئېلىندى . بۇنى يوللىشىمدىن مەقسەت ئەنئەنىۋى تېبابەتتە شۇ مەزگىللەردىكى گۈللىنىۋاتقان غەرب تىبابىتى بىلەن ئۇچراشقان قىسىملىرىدىن خەۋەردار قىلىش، ماڭا يېقىنقى زامانلاردىن بېرى ئەنئەنىۋى تېبابەت كىتابلىرىمىز تار دائىرىگە كىرىپ قالغاندەك ، تەجرىبە ۋە تەرەققىياتتىن ئەسەر يوق چېكىنىۋاتقاندەك تۇيۇلىدۇ،ئەمما بۇ ھالەتمۇ پات يېقىندا ئۆزگىرىشى مۇمكىن. ئۇ پارسچە [...]
بۇ سۇنىڭ ئۇيۇغان ماددىسىدىن ئىبارەت تەبىئىتى : قۇرۇق سۇغۇق تەسىرى: يەرلىك ئورۇننى سېزىمسىزلاندۇرۇش، ھارارەت ۋە ئۇسسۇزلۇقنى پەسەيتىش، يەرلىك ئورۇننى قورۇش تەسىرىگە ئىگە . ئىشلىتىلىشى: كۆپىنچە ئىسسىق پەسىللەردە ئۇسسۇزلۇقنى پەسەيتىش ئۈچۈن ئىستىمال قىلىنىدۇ، بولۇپمۇ ئىسسىق مىزاجلارغا مۇۋاپىق كېلىدۇ. ئىسسىق مىزاجلىقلارنىڭ ئاشقازىنىنى ياخشىلايدۇ ، لېكىن، سوغۇق مىزاجلىقلار ۋە ياشانغانلارغا ماس كەلمەيدۇ . ئۇسسۇزلۇقنى پەسەيتىش ئورنىغا بەزىدە ئاشۇرۇۋېتىدۇ. ئاشقازان،نىرۋا، ئىچكى ئەزالاردىكى ياللۇغ ۋە [...]
بۇ پارچە ئۇيغۇر تېبابىتى رېتسىپلىرىدىن مىراسلار دېگەن يۈرۈشلۈك كىتابتىن ئېلىندى بۇ پەسىلدە دورىلارنىڭ ناملىرى بايان قىلىنۇر: شىپالىق دەپ لەيلىقازاقنى ئېيتۇر، لەبلەب دەپ يۆگىمەچنى ئېيتۇر، ھەييۇل ئالەم دەپ ھەمشىباھارنى ئېيتۇر، ئۇنناپ دەپ چىلاننى ئېيتۇر، چەلنا دەپ ئانار گۈلىنى ئېيتۇر، خۇسسىيەتۇسسۆلەپ دەپ تۈلكىنىڭ ئۇرۇقدىنىغا ئوخشىغانلىقىغا ئېيتۇر، جۇندى بىدەستۇر دەپ قۇندۇز قەھرىنى ئېيتۇر، خىرپە دەپ سىمىز ئوتنى ئېيتۇر، ئۇشەق دەپ كۆجىنى ئېيتۇر، ھەببۇل [...]
بۇ كۆپ يىللىق سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك ئاچچىق قۇستىنىڭ يىلتىزى بولۇپ، تەمى ئاچچىق كېلىدۇ. خېمىيەلىك تەركىبى: ئاچچىق قۇستە تەركىبىدە 0.3-3% گىچە ئۇچۇچان ماي بار. يەنە stigmasterol ، betulin، saussurine، قۇستە ئىشقارى، رېزىنا قاتارلىقلار بار. فارماكولوگىيەلىك تەسىرى: 1. تارتىشىشنى قايتۇرۇش ۋە قان بېسىمىنى چۈشۈرۈش تەسىرى : قۇستە ئالكولوئىدى كانايچە ۋە كىچىك ئۈچەي سىلىق مۇسكۇلىنىڭ تارىيىشىغا قارىتا كۆرۈنەرلىك دەرىجىدە سىپازما قايتۇرۇش تەسىرىگە ئىگە [...]
بۇ ھەممىگە تۇنۇشلۇق بولغان چوڭ سېرىق ھەرە ياكى سېرىق ھەرىنىڭ ئۇۋىسى بولۇپ ، شەكلى يۇمىلاق، رەڭگى ئاقۇل، كۈلرەك بولىدۇ. ئالدى تەرىپىدە ئالتە بۇرجەكلىك تۆشۈكلەر، كەينى تەرىپىدە بولسا تۇتقۇچى(سېپى) بولىدۇ. مانا مۇشۇ ھەرە كۆنىكى ياكى ھەرە ئۇۋىسى نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ. خېمىيەلىك تەركىبى: گلۇكوزا، دەرەخ يىلىمى، مېۋە قەنتى، ھەسەل مومى، ھەسەل يىلىمى،بىر قىسىم ئۇچۇچان مايلار،فوسفور ۋە ئارىلاشما ماددىلار بار. دورىلىق تەسىرى: زەھەر [...]
ھىڭ بۇ كۈنلۈكسىمان گۈللۈكلەر ئارىسىدىكى كۆپ يىللىق سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك ھىڭ بولۇپ، بۇنىڭ يىلتىزى ، ئۇرۇقى ۋە يىلىمى دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.ئادەتتە بۇ ئۆسۈملۈكنىڭ سۈتكە ئوخشاش يىلىمى ‹‹ھىڭ›› نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ ، بۇ رەتسىز ، ئۆلچەمسىز ، مونەكسىمان كېلىدۇ . سىرتقى يۈزى قۇڭۇر سېرىق ، ھۆل ۋاقتىدا رەڭگى سۇستراق ، مايلىق ، مەلھەم شەكلىدە بولغانلىرى قۇيۇق يېپىشقاق ، ئىچى كۈلرەڭگە مايىل ئاق [...]
خام دورىلارنىڭ تەسىرى ۋە تەسىر مېخانىزىمى توغرىسىدا بىلگەجان بىلەن قىسقىچە مەسلىھەتلىشىش ئارقىلىق، بىلگەجان خام دورىلارنىڭ تەسىر قىلىش مىخانىزىمىنى چۈشەندۈرىدىغان ،مەن شۇ دورىلارنىڭ تەبىئىتى، خۇسۇسىيىتى ۋە ئىشلىتىدىغان كېسەللىكلىرىنى ئۇيغۇر تېبابىتى بويىچە يازىدىغان بولدۇق. دورىلارنى يېزىشتا ئۆزۈم تەسىرى كۈچلۈك دەپ قارىغان دورىلاردىن باشلىدىم. خۇسۇسىيىتى ۋە ئىشلىتىدىغان كېسەللىكلەردىن باشقىلىرىنى كاللامدا ساقلىنىپ قالغانلىرى بويىچە يازغانلىقىم ئۈچۈن ،بۇ جەرياندا خاتا يېزىلىپ قالغان ياكى يېزىپ قويغان [...]
فارماكولوگىيەلىك تەسىرى: 1-قان بېسىمنى چۈشۈرىدۇ. 2-سۈيدۈك ھەيدەيدۇ. تەبىئىتى: ئىككىنچى دەرىجىدە قۇرۇق ئىسسىق خۇسۇسىيىتى: توسالغۇلارنى ئېچىش، يەل ھەيدەش، ئىششىق ياندۇرۇش،ئاغرىق پەسەيتىش، سۈيدۈك ۋە ھەيزنى راۋانلاشتۇرۇش. ئىشلىتىدىغان كېسەللىكلەر : باش ئاغرىقى ، كۆكرەك ۋە ھەزىم قىلىش ئەزالىرىنىڭ ئاجىزلىقى،زىققە، بېقىن ئاغرىقى، قورساق ئاغرىقى،ئىشتىھاسىزلىق، ھەر خىل ئىششىقلار ، سۈيدۈك تۇتۇلۇش،ھەيز تۇسۇلۇش قاتارلىقلارغا ئىشلىتىلىدۇ. ئىشلىتىش ئۇسۇلى: 1- كەرەپشىنى قاينىتىپ ياكى مۇناسىپ دورىلار بىرلەشتۈرۈپ ئىچىپ بەرگەندە [...]
بۇ ئانار ئائىلىسىدىكى ئۈسۈملۈك ئانار دەرىخىنىڭ پىشقان مېۋىسى بولۇپ، كۈزدە مېۋىسى پىشقاندا ئۈزۈۋېلىنىدۇ. ئانار تاتلىق،ئاچچىق دېگەندەك تۈرلەرگە بۆلۈنىدۇ، چېچىكى ، ئۇرۇقى، مېۋە پوستى ، مېۋىسى ، يىلتىزى قاتارلىقلار دورىلىققا ئىشلىتىلىدۇ. تۆۋەندە ئانار مېۋىسىنى تونۇشتۇرىمىز. تەبىئىتى مۆتىدىل. تەسىرى ۋە ئاساسى داۋالايدىغىنى: يات ماددىلارنى تازىلاپ، تېرىنى سىلىقلاشتۇرۇپ، چىراينى ياخشىلايدۇ. يۈرەككە مەنپەئەت قىلىپ، قان كۆپەيتىدۇ. يۈرەك سېلىش، كەم قانلىق، تۇمۇرلار راۋان بولماسلىق، ئىچى [...]
بۇ كۈنلۈكسىمان گۈللۈكلەر ئائىلىسىدىكى ئۆسۈملۈك جۇۋىنەنىڭ قۇرۇتۇلغان ئۇرۇقى بولۇپ،نانىخا دەپمۇ ئاتىلىدۇ. بۇ ئۆتكۈر پۇرايدىغان ئۇرۇق بولۇپ،پەرقلەندۈرۈشتە كەرەپشە ئۇرۇقى بىلەن پەرقلەندۈرۈش كېرەك،شەكلى پۇرىقى ئاساسەن ئوخشاش بولۇپ جۇۋىنەنىڭ رەڭگى سارغۇچراق،كەرەپشە ئۇرۇقىنىڭ قارامتۇلراق ۋە جۇغى سەل كىچىكرەك كېلىدۇ. تەبىئىتى ئۈچىنچى دەرىجىدە قۇرۇق ئىسسىق. بۇ دورىنىڭ تەسىرى ۋە ئاساسى داۋالايدىغىنى: ھۆللۈكلەرنى قۇرۇتۇش،سوغۇق يەلنى تارقىتىش،ئىشتىھانى ئېچىش،تاش چۈشۈرۈش،تېرە كىسەللىكلىرىنى داۋالاش رولى بار بولۇپ، سوغۇقتىن بولغان پالەچ،پەي-مۇسكۇللار [...]
ئەرلەر كېسەللىكىگە كۆپ ئىشلىتىدىغان يەككە دورىلار1 ئاقىرقەرھا تەبىئىتى؛ ئۈچىنچى دەرىجىدە قۇرۇق ئىسسىق؛ خۇسۇسىيىتى: يەڭگىل دەرىجىدە سەزمەس قىلىپ ، توسالغۇلارنى ئېچىش، مېڭىدىكى ئارتۇق ماددىلارنى تازىلاش، بەلغەمنى يوقىتىش، قىزىتىش، باھنى قۇۋۋەتلەش، ئېغىزدىن شۆلگەي ئاقتۇرۇش، نېرۋىلارنى قۇۋۋەتلەش قاتارلىقلار. ئىشلىتىدىغان كېسەللىكلەر: پالەچ، لەقۋا، ئىستىرخا، تارتىشىش ، قېتىپ قېلىش، باش ئاغرىقى، تىترىمە كېسەل، باھ ئاجىزلىقى، چىش ئاغرىقى، بەلغەملىك يۆتەل قاتارلىقلارغا ئىشلىتىلىدۇ. مۇرەككەپ دورا ياسالمىلىرى: ھەببى [...]
كىۋەزنىڭ چېچىكى،چىگىتى،يىلتىز پوستى،پاختىسى قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى دورىغا ئىشلىتىلىدۇ. بۇ كىۋەزنىڭ چېچىكى بولۇپ،ئېچىلىپ يەرگە تۆكۈلمەستە يىغىۋېلىپ قۇرۇتۇپ ساقلىنىدۇ.زەھرىلقۇتىنى دەپ ئاتىلىدۇ. تەبىئىتى :ھۆل ئىسسىق تەسىرى ۋە ئاساسى داۋالايدىغىنى : يۈرەككە مەنپەئەت قىلىپ، مېڭىنى قۇۋۋەتلەش،نېرۋىنى ئوزۇقلاندۇرۇش ۋە تىنچلاندۇرۇش،ئىششىق ياندۇرۇپ ياللۇغ قايتۇرۇش خۇسۇسىيىتىگە ئىگە. مېڭە ئاجىزلاپ ،نېرۋىسى چارچاش،يۈرىكى سېلىپ ،ئىچى تىتىلداش، بەدەن ئىششىپ ياللۇغلىنىش،تېرە قىچىشىش، كۆيۈك يارىسى قاتارلىقلارغا ئىشلىتىلىدۇ. ئىشلىتىش مىقدارى 5\15گرامغىچە كىۋەز چىچىكى شەربىتى [...]
بۇ پېدىگەن ئائىلىسىدىكى بىر يىللىق سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك يەرلىك شوخلىنىڭ پىشقان مېۋىسى بولۇپ، يەرلىك شوخلا، مارجان شوخلا، شوخلا، ئەنگۈرى شىفا، ئىتئۈزۈمى، ئىنەبۇسسۆئلەپ دېگەندەك ناملار بىلەن دورىغا ئىشلىتىلىدۇ. تەبىئىتى: ئىككىنچى دەرىجىدە قۇرۇق سوغۇق. خۇسۇسىيىتى: ياللۇغ قايتۇرۇش، ئىششىق ياندۇرۇش، غەيرىي تەبىئىي قان ۋە سەپرا خىلىتىنى ، قۇرۇق ئىسسىق ۋە ھۆل ئىسسىق كەيپىياتنى تەڭشەش، ئۇسسۇزلۇق ۋە ھارارەتنى پەسەيتىش، قان تازىلاش، چوڭ تەرەتنى يۇمشىتىش [...]
