9 ـ باپ

شېھىت ئىمام-خوتەنلىك ئالائىددىن مۇھەممەد

(ئاللا ئۇنىڭغا رەھمەت قىلغاي)


(Boyle.pp 71-74, 何81-85 页, Mürsel 111-114 Sayfa)

كۈچلۈك قەشقەر ۋە خوتەننى ئىستىلا قىلىپ خرىستئان ئەقىدىلىرىنى تاشلاپ، بۇددا دىنىغا ئىتىقاد قىلدى ھەم بۇ يەردىكى ئاھالىنى ئۆزلىرىنىڭ ساپ ھەنىفە مەزھىپىگە ئاسىيلىق قىلىشقا قىستىدى.بىدئەتلىك قىلىشقا، ئۇلارغا ھىدايەت نۇرىنىڭ پارلاق جۇلاسى ئاستىدىنچىقىپ، كاپىرلارنىڭ قاراڭغۇ دالاسىدا يۈرۈشكە زورلىدى.مىھىر-شەپقەتلىك ئاللاھغا ئەقىدە قىلىشتىن قىلىشتىن،جىن ئالۋاستىغا ئەگىشىشكە ھەيدىدى.بۇ ئىشنىڭ ئۆزلىگىدىن ئىچىلىشىنى خالىمىغاچقا،ئۇ تېپىپ ئاچماقچى بولدى.

شۇڭا ئۇلار،قورال كۈچى ئاستىدا گۇناھى كىيىم كىيىپ،تەقىيە تاقاشقا مەجبۇربولدى.ناماز بىلەن ئىتقاد توختىلىپ،ئەزان بىلەن تەكبىر ئېيتىش مەنئى قىلىندى.

ھەقىقەت كۆرۈندى،سىلەر ئۇنى بوشاتماقچى؟

بوشىتالماي،چىڭىتالارسەنمۇ بۇ ھەقىقەتنى.

بۇنىڭ بىلەن بىرگە،ئۇ ئەسەبىيلىك ۋە مۇستەبىيلىك بىلەن دەلىل ئىسپات ئارقىلىق مۇسۇلمانلارنىڭ ئىمامى بىلەن خرستىانلارنىڭ روھانىلىرىنى قايىل قىلماقچى بولدى.

سېنىڭ كۈتكىنىڭ مۇمكىن بولماس ئىش،

سەن پەقەت قىياغا ئۆي سالماقچى.

شەھەر ئىچىدە ئېلان چىقىرىپ«بارلىق ئالىم ۋە پازىللارنىڭ ھەممىسى شەھەر سىرتىغا چىقىشى كېرەك.» پەرمان چۈشۈردى.ئۇ يەرگە جەمئى ئۈچ مىڭدىن ئارتۇق ئىمام يىغىلدى.شۇنىڭ بىلەن كۈچلۈك ئۇلارغا :‹‹سىلەرنىڭ ئاراڭلاردىن كىم مەن بىلەن يۈرەكلىك دىن ۋە دۆلىتىگە مۇناسۋەتلىك ئىشلار توغىرسىدا مۇباھىسە قىلالايدۇ. ھەمدە ماڭا يول قويمايدىغان، جازا ۋە قىيناشلىرىمدىن قورقمايدىغانلار بارمۇ؟›› دېدى.چۇنكى ئۇنىڭ چىرىكلەشكەن بېشى،مەيداندىكى كىشىلەردىن بىرەرسىنىڭمۇ ئۇنىڭغا قارشى پاراڭ، رەددىيە سۆزى قىلالمايدىغانلىقىغا قاتتىق ئىشىنەتتى.ئەگەر بىرەرسى باش كۆتەرسىمۇ ،ئۇنىڭ مۇستەبىلىكىدىن قورقوپ ئۆزىنى تۇتىۋىلىشى مۇمكىن ئىدى. ئىشقىلىپ ئۇنىڭ سەپسەتە ئالجىشلىرى راسىت بۇلۇپ ئىسپاتلىنىشى ئەمەلىيەتكە يېقىن ئىدى.

لېكىن كىشىلەر توپىدىن شەيىخ، ئىسمى-جىسمىغا لايىق ئىمام خوتەنلىك ئالاۋىددىن مۇھەممەد (ئاللا ئۇنىڭ قەۋرىسىنى نۇرلاندۇرسۇن !) ئورنىدىن دەس تۇردى.ئۇ كۇچلۇككە يېقىنلىشىپ ئولتۇرۇپ ساداقەت بەللرىنى چىڭىتىپ دىنى مەسىلىلەر ئۈستىدە مۇھابىسە ئېلىپ باردى.بۇ شېھىت ئىمام ئاۋازىنىڭ سازلىشىغا ئەگىشىپ ھەرخىل دەلىللەرنىڭ ياردىمىدە كۈچلۈكنى يوق قىلىۋەتتى.ھەقىقەت يالغاندىن غالىپ،ئاقىل ناداندىن غالىپ ئاخىرەتلىكىگە بەخىت تاپقان ئىمام رەددىيە بىلەن مەلئون كۈچلۈكنىڭ ۋەتۋەرىكىنى چىقىرۋەتتى. چۈنكى، ھەقىقەت ئىنىق ئېيتىدۇ.سەپسەتە رەزىلكتىن غالىپ چىقىدۇ.ئۇنىڭ سۆزلىرى ئۇنى ئالاقزادە قىلىۋەتتى،ئۇ غەيرىتى يەتمەي ئاچچىقى مىڭىسكە چىقتى ،تىلى تۇتۇلدى.كۈچلۈك مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامغا ھاقارەت قىلىپ ،بىر تالاي ۋالاقشىدى.ھەقىقەتنى سۆزلۈگۈچى ئىمام دىنى ئىتىقاتىنىڭ كۈچى بىلەن ئۇنىڭ بىلجىرلاشلىرىغا چىداپ ۋە قاراپ تۇرالماي ئۈنلۈك ئاۋازدا:‹‹ ئىت ئاغزىڭنى يۇم ،سەن ئىتقادىڭنىڭ دۈشمىنى، قاغىشتەككۈر›› دەپ خىتاپ قىلدى.

بۇ قاتتىق سۆزلەر پەس كاپىر، پاسكىنا ھارامزادىنىڭ قولىقىغا كىرگەندە،ئىمام ئالاۋىددىننى تۇتۇشقا ئەمىر قىلىپ، ئۇنى ئىسلامنى تاشلاپ مۇرتەد بۇلۇشقا مەجبۇرلىدى.

«يوقالسۇن !يوقالسۇن!ئۇنىڭ بىلجىرلاشلىرى»

نۇر چۈشكەن زىمىن جىن-ئاۋاستىنىڭ پانايى بولماس

ئۇدا بىر نەچچە كۈن قاماپ، يالىڭاچلاپ، پۇتى كىشەنلەپ، ئاچلىق- ئۇسسۇزلىقتىن قىينىدى ھەم ئۇنىڭغا يىمەك-ئىچمەك بەرمىدى. شۇنداقتىمۇ،ئۇ «ئاللاھ مەن بىلەن بىللە. ئاللاھ ماڭا يىمەك-ئىچمەك ئىنئام قىلىدۇ. مەن ئاللاھنىڭ مىھمىنى››.دەپ بەرداشلىق بېرىدۇ . بۇ ئىمام تەمۇد قەۋمى ئىچىدە زۇلۇمغا قالغان سالىھقا ئوخشايتتى. يەنە ياقۇپنىڭ قىيلىنىشلىرىغا ئوخشايتتى. مۇھەممەد ئەلەيھىسالام :‹‹ بالا قازانىڭ چوڭى ئاۋال پەيغەمبەرلەرگە، ئاندىن ئەۋلىيالارغا ،ئۇنىڭدىن كىيىن دانىشمەنلەرگە ۋە ئۇنىڭغا ئوخشايدىغانلارغا كېلىدۇ» دىگەن. ئۇ ئەييۇبتەك سەۋر قىلدى . يۈسۈپتەك تۈرمە كۈرىشى قىلدى.چۈنكى، سادىق ۋە ئاشق كىشى ئاچچىقنىڭ ئارىسىدا تاتلىقلىق سەزگەندە ئۇ بۇنى چەكسىز بەخىت ھېسابلايدۇ ھەم بەرگىنىڭنىڭ ھەممىسى دورا ياكى ئوغا بولۇشتىن قەتئىنەزەر يەۋېرىدۇ.ئەگەر ئۇنىڭ سۆيگىنى زەھەر بەرسە،ھەسەلدىنمۇ تاتلىق تۇيىلىدۇ. خۇددى شېئىردا ئېيتقاندەك:

سۆيگىنىم ئۆز قولى بىلەن زەھەرنى ماڭا ئىچكىلى بەرسە

ئۇنىڭ قولىدىن ئۆتكەن زەھەر تەملىك- ئىچىشلىكتۇر.

يورۇق بىر كۆڭۈل ئىلاھى نۇر بىلەن يورۇتۇلغانسېرى، ، ئازاپ ۋە ئىسكەنجە ئۇنىڭ ئىتقادىنى تېخىمۇ چېڭىيىدۇ..

مەشۇغۇڭ ۋىسالىغا يىتىشنى ئىستىسەڭ ،ئازاپ ئىزلە

چۈنكى ئۇ قىزىل گۈل تىكىنى بىلەن بىرگە ئۈسىدۇ.

مەشۇغۇڭنىڭ كوچىسىغا بېرىشنى ئىستىسەڭ ،ئۆزۈڭدىن ۋازگەچ .

چۇنكى بۇ يوللار خەتەر بىلەن تولغاندۇر.

ئاخىرى، ئۇلار ئازغۇچىدا تەبىئى بار بولغان بارلىق ھەرخىل ھىلىلەرنى ئىشلەتتى.ۋەدە بىرىش، قورقىتىش، ئالداش، ھەيۋە، جازا، ئەمما ئۇنىڭ ئىچكى دۇنياسى ئىمان ، ئىتقاد، ئىرادە، ئىشەنچ بىلەن تولغان ئىدى. ئۇلار ئىمامنى ئۆزى بىنا قىلغان خوتەن مەدرىسىسىگە چارىمىخلاپ ئۆلتۈردى. شۇنىڭ بىلەن ئۇ ئۆزىنى ئاللاغا تاپشۇرۇپ،كەلىمە تەكبىر ۋە شاھادەت ئوقۇپ بولغاندىن كىيىن ،ئۇلارغا مۇنداق دېدى:‹‹ ئىتقاد بۇ قىسقىغىنا ئالەمدىكى جازالاشلار بىلەن تۈگەپ كەتمەيدۇ. ھەم دوۋزاقنىڭ ئوتلىرىمۇ توختىتالمايدۇ. يەنە كېلىپ ئەدەبىيلىك نەرسىنى بىردەملىك نەرسە بىلەن تېگىشىش پەقەت بۇ ئالەمنىڭ پوقلىرى ئۈچۈن ئۇ ئالەمنىڭ بەخىت-سائادىتىنى تاشلاش قاتتىق ئالدىنىش ، قادىر ئاللاھ: «بۇ ئالەمدە پەقەت ئويۇن، كۆڭۈل ئېچىشتىن ئىبارەت. ئۇ ئالەمنى كۈتكۈچىلەر ئۈچۈن تېخىمۇ ياخشىدۇر. سىلەر بۇنى بىلەمسىلەر؟› دىگەن ئىدى››.

شۇنىڭ بىلەن ئۇ بۇ ئالەمنىڭ زىندانلىرىدىن ئۇ ئالەمنىڭ بېھىشىغا سەپەر قىلدى.بۇ رەزىل دۇنيادىن ئەرىشئەلاغا قاراپ ئۈچتى.

دوست دوستقا ئىرىشتى، ئاشق مەشۇقىغا،

ئالەمدە بۇنىڭدىن ئارتۇق ياخشى ئىش بار؟

ئەگەر بوينىغا ئېسىلغۇسى كەلسە ،

ۋاقتى كەلگەندە ئوققا ئۆزىنى ئاتار .

بۇ ئىش يۈز بەرگەندىن كېيىن قادىر ئاللاھ ئىبلىس كۈچلۈكنى يوقىتىش ئۈچۈن،ناھايىتى تىزلا موڭغۇل قوشۇنىنى ئەۋەتىپ ئۇنىڭ جازاسىنى بەردى .بۈگۈن ئۇ رەزىل قىلمىشى ئۈچۈن تېگىشلىك جازاغا ئۇچرىدى. دوزاخنىڭ ئازابىغا دۇچار بولۇش ئۈچۈن ئاتلاندى .

ھىدايەت زەپىرىگە ئۇلاشقاندىن بېرى ، كاپىرلار

ئىسلامنىڭ يوقالمايدىغانلىقى بىلدىلەر.

قادىر ئاللاھ: ‹‹ھەقسىزلىق قىلغانلار قانداق ھالاك بولىدىغانلىقىنى بىلىدۇ›› دەپ بۇيرىغانىدى.

10 ـ باپ


ئالمالىغ، قايالىق ۋە پۇلات زىمىنلىرىنىڭ ئىستىلا قىلىنىشى ھەم بۇ رايوننىڭ ھۆكۈمىرانلىرىغا مۇناسىۋەتىلىك بايانلار


(Boyle.pp 75-77 , 何86-88 页, Mürsel 114-116 Sayfa)

گۈرخاننىڭ دەۋرىدە، بۇ يەرلەرنىڭ ھۆكۈمرانى قايالىغلىق ئارىسلان خان ئىدى. گۈرخاننىڭ شاھناسى بۇ يەرلەردە ھاكىمىيەت يۈرگۈزەتتى، گۈرخاننىڭ ئامىتى قېچىپ، زوراۋانلىققا يۈز تۇتقاندا، خۇشنا ئەلنىڭ بەگ خانلىرى ئىسيان ئوتلىرىنى ياققاندا، خوتەن سولتانىمۇ لەشكەر تارتىپ، ئۇنىڭغا قارشى چىقتى. گۈرخان قوشۇن تارتىپ خوتەنگە جازا يۇرۇش قىلغاندا، ئارىسلان خاندىن ياردەم تەلەپ قىلدى. بۇنداق قىلىشتىكى مەخسەت ئەگەر ئارىسلانخانمۇ باشقا خانلارغا ئوخشاش ئاسىيلىق قىلىشقا ئۇرۇنسا، بىراقلا يوقىتىۋەتمەكچى، ئەگەر ئۇ ئىتائەت بىلدۈرۈپ، مۇسۇلمانلارنى قوغداپ تۇرىۋالسا ياكى خوتەنگە جازا يۈرۈش قىلغاندا كۈچ چىقارمىسا ، بۇنى باھانە قىلىپ، ئوخشاش ئۇنىڭ جېنىنى ئالماقچى بولدى. ئەمما، گۈرخاننىڭ شەمۇر تايانغۇ ئىسىملىك بىر سەركەردىسى بۇلۇپ ئارىسلانخان بىلەن خېلى بۇرۇندىنلا ئالاقىسى بولغاچقا، گۈرخاننىڭ نىيىتىنى ئۇنىڭغا ئېيتىپ قويدى ھەم« ئەگەر گۈرخان ساڭا زەھەرلىك قۇلىنى سۇنسا، سىنىڭ ئائىلە تاۋاباتلىرىڭمۇ تۈگىشىدۇ. شۇڭا سەن پەرزەتلىرىڭنىڭ كېلەچىكىنى ئويلاپ باق. ئەڭ ياخشى ئامال زەھەر ئىچىپ ئۇلىۋالغىنىڭغا يەتمەيدۇ. بۇ ئارقىلىق بۇ بەخىتسىز ھاياتنىڭ ئازاپلىرىدىن ھەم زالىم خاندىن قۇتۇلىسەن. ۋاقتى كەلگەندە، سەن ئۈچۈن سۆزلەپ، ئوغلۇڭنى ئورنىڭغا ۋارىسلىق قىلدۇرىمەن.» دېدى. چۈنكى،باشقا قۇتۇلۇش يول ياكى پاناھلىنش يىرى بولمىغاچقا، ئۇ زەھەر ئىچىپ، ئۇ ئالەمگە كەتتى. شەمۇر ۋەدىسىدە تۇرۇپ، ئۇنىڭ ئوغلىنى تەخىتكە ۋارىسلىق قىلىشقا ھەركەت قىلدى. گۈرخان ئوغۇلغا ئالاھىدە ھۆرمەت بىلدۈرۈپ قايتۇردى. بىر شاھنە ئەۋەتىپ ئۇنى نازارەت قىلدى. بۇ ئىش تاكى چىڭگىزخاننىڭ شۆھرىتى ۋە ئۇنىڭ كۆتۈرىلگەنلىك خەۋىرى تۆت ئەتىراپقا تارالغانغا قەدەر داۋام قىلدى. گۈرخاننىڭ نازارەتچى ئەمەلدارى پۇقرالارغا بارغانسىرى زورلۇق- زۇمبۇلۇق قىلىپ كەتكەنلىكتىن، ئارىسلان خاننىڭ ئوغلى ، ئۇنىڭ بېشىنى ئالدى. ئارقىدىنلا، چىڭگىزخاننىڭ ئوردىسىغا پانا ئىزلەپ بىرىپ، ئۇ يەردە ئالاھىدە ئىلتىپاتقا ئىرىشتىى.

ئالمىلىقتا بىرى قۇياشلىق قارلۇق بۇلۇپ، جەسۇرلۇقتا تەڭداشسىز .ئەزىمەت ئىدى.ئىسمى ئۆزەر ئىدى.ئۇ دائىم ئات ئوغۇلايتتى. ھەم يول توسۇپ بۇلاڭچىلىق قىلىشتەك ئەسكىلىكلەرنىمۇ قىلاتتى. ئۇ يەرلىك ئۆكتەملەرنىڭ قوللىشىغا ئىرىشكەچكە، تېخىمۇ كۈچىيىپ كەتتى. ئۇ دائىم ھەر قايسى كەنتلەرگە كېرىپ تۇراتتى. ئەگەر مەلۇم بىر يەرنىڭ پۇقرالىرى ئۇنىڭغا ئىتائەت قىلمىسا، ئۇ قۇرال كۈچى بىلەن يەرلەرنى ئىگىلىۋالاتتى. مۇشۇنداق قىلىپ، ئاخىرى بۇ يېزىلارنىڭ مەركىزى ئالمالىغنى ئىگىلىدى. ھەم پۈتكۈل ئەتىراپنى بويسۇندۇردى. ئۇ يەنە پۇلاتنى ئىگىلىدى. كۈچلۈك نەچچە قىتىم ئۇنىڭغا ھۇجۇم قىلغان بولسىمۇ، ھەممىسىدە مەغلۇپ بۇلۇپ قايتتى. شۇنىڭ بىلەن ئۆزەر چىڭگىزخانغا بىر ئەلچى ئەۋەتىپ كۈچلۈككە مۇناسىۋەتىلىك ئەھۋاللارنى يەتكۈزدى. ئۆزىنى‹‹ جاھانگىرنىڭ چاكىرى›› دەپ ئاتىدى. ئۇ ئالاھىدە ھۆرمەت، ئىلتىپات ۋە تارتۇققا ئىرىشتى. ھەم چىڭگىزخاننىڭ ئەمىرىگە بىنائەن، جۈجىنىڭ قىزى بىلەن توي قىلىپ تۇققان بولدى.ئۇنىڭ بېقىندىلىق ئاساسىي مۇستەھكەملەنگەندىن كىيىن ،چىڭگىزخاننىڭ يارلىقىغا بىنائەن ئوردىغا سالامغا بىرىپ، داغدۇغىلىق كۈتىۋىلىشقا مۇيەسسەر بولدى. ئۇ قايتار ۋاقتىدا چىڭگىزخان ئۇنىڭغا ئوۋ ئوۋلىماسلىقنى، تۇيۇقسىز باشقا ئوۋچىلارنىڭ ئوۋىغا ئايلىنىپ قېلىشتىن ساقلىنىشىنى تاپىلىدى ھەم ئوۋ ماللىرىنىڭ ئورنىدا مىڭ قوي ئىنئام قىلدى. ئەمما، ئۇ ئالمالىغقا قايتقاندىن كېيىن، يەنە ئوۋغا قىزىقىپ قالدى. ئۇ خىل كۆڭۇل ئېچىشتىن ئۆزىنى تارتالماي قالدى. ئەڭ ئاخىرى، بىر كۈنى قىلچە مۇداپىەسىز ئۆزىنىڭ ئوۋ مەيدانىدا كۈچلۈكنىڭ ئەسكەرلىرى تەرىپىدىن تىرىك تۇتىۋىلىندى. كۈچلۈك ئەسكەرلىرى ئۇنىمەھكەم باغلاپ، ئالمالىغ دەرۋازىسىغا ئېلىپ كەلدى. ئالمالىغلار قۇۋىقنى تاقىۋىلىپ، ئۇلار بىلەن ئېتىشتى. بۇ چاغدا بۇلار تۇيۇقسىز مۇڭغۇل قوشۇنلىرىنىڭ بېسىپ كەلگەنلىكىنڭ خەۋىرىنى ئاڭلىدى. شۇنىڭ بىلەن كۈچلۈك ئالمالىغتىن قايتىپ، يېرىم يولغا كەلگەندە ئۆزەرنى ئۆلتۇرۋەتتى.

ئۆزەر گەرچە قارام، نادان باتۇر بولسىمۇ، ئەمما، ئۇ ساداققەتمەن، ئۇلۇغلارنى ئىزەتلەيدىغان، دەرۋىشلەرگە ئالاھىدە ھۆرمەت كۆرسىتىدىغان كىشى ئىدى. بىركۈنى سۇفىيلارچە كىيىنگەن بىر كىشى ئۇنىڭ بىلەن كۆرۈشۈپتۇ. ھەم « مەن ھوقۇق ۋە شان- شەرەپنىڭ ئەرشىدىن ساڭا ئەلچىلىككە كەلدىم. مىنىڭ بۇرچۇم؛ بىزنىڭ ئاشلىقىمىز تۈگەي دەپ قالدى. شۇڭا، بىزگە قەرز بەر، قولۇڭدىن كېلىدىغان ياردىمىڭنى ئايىما » دەپتۇ. ئۆزەر ئورنىدىن تۇرۇپ، كۆزىدىن يامغۇردەك ياش ئاققۇزۇپ تۇرۇپ، ئۇنىڭغا ھۆرمەت بىلدۈرۈپ