پېشقەدەم شائىر مۇھەممەتجان سادىق بىلەن سۆھبەت

سۆھبەت ئۇيۇشتۇرغۇچى غىلاجىدىن ئوسمان (ئىدىل)

 

قەدىناس ئىلھاملار

پروفېسسور مۇھەممەتجان سادىق ئەپەندى ـ پېنسىيەگە چىققىچە نەزمە بىلەن شۇغۇللىنىپ ، 1500پارچە شېئىردىن تەركىپ تاپقان بەش توپلام  ، 30 دىن كۆپ باللادا ـ داستانلارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان تۆت توپلام ، بەش داستاندىن تۈزۈلگەن بىر خەمسە ، 25 مىڭ مىسرالىق ئىككى قىسىملىق شېئىرىي رومان نەشر  قىلدۇرغان  مول  ھوسۇللىق  شائىر ، شۇنداقلا  پېنسىيەگە چىققاندىن كېيىن نەسر بىلەن شۇغۇللىنىپ ، يەتتە توملىق تۆت رومانىنى ئوقۇرمەنلەرگە سۇنغان ئىجتىھاتلىق يازغۇچى .

ـ شائىر ئەپەندى ، ھازىر يازغۇچى ئىكەنسىز . ھېلىمۇ  قەدىناس  شائىرلىق  ئىلھاملىرىڭىز سىزنى يوقلاپ تۇرامدۇ ؟

ـ توغرىسىنى ئېيىتقاندا ، مەن ھازىر يازغۇچىلىق قىلۇۋاتىمەن ، لېكىن شائىرلىق بىلەن  ئادا ـ جۇدا  بولۇپ كەتمىدىم . بەزىدە قەدىناس ئىلھاملىرىم قايناق ھېسسىياتلار بىلەن يوقلاپ كېلىپ ، قەلبىمنى زىلزىلىگە سالىدۇ . شۇ چاغلاردا ئولتۇرۇپ قەلەم تەۋرىتىپ قويىمەن .

ـ شۇنداق چاغلاردا توغۇلغان ، ئۆزىڭىز ئەڭ يارىتىدىغان  شېئىرلىرىڭىزدىن بىرەرنى دېكلاماتسىيە قىلىپ باقامسىز ؟

ـ ئوبدان ، « غۇرۇر » دېگەن شېئىرىمدىن بىرەر ئۈزۈندى ئوقۇپ بېرەي .

قاراڭغۇ تۈن

       قانداقمۇ ئۆتەر كۈندۈزگە .

ئاستا ئاقىرىپ

گۈلگۈن شەپەققە

ئايلىنىدىغان تېڭى بولمىسا ! ؟

          مەيلى ئۇ بولمىسۇن سامساق بەكىسى ،

ۋە ياكى پىچىقى يېڭىسارنىڭ ،

كېسەلمەس قىلنىمۇ

گېڭى بولمىسا !

بولمىسا ئادەمدە

غۇرۇر دېگەن

تاشلايىتتىمۇ مەردانە ئاياق

ئىشلەپ يەيدىغان قۇياشلىق ئالەمگە ،

ئىشلىمەي يەيدىغان بېھىشتىن ؟ !

 

مىننەتلىك تاماق

                ئادەمگە نومۇس ،

ئۆزۈڭ تىككەن كۆچەتتىكى

                     سارىم ئالمىمۇ

يۈرىكىڭگە قەن ،

باشقىلار بەرگەن شىرىن يېمىشتىن !

ـ رەھمەت ، شائىر ئەپەندى ! ـ دېدىم مەمنۇن بولۇپ ، ـ ئېدىقۇتچە چاچما شېئىرلىرىڭىزغا رەھمەت !

شائىرنىڭ ئادەتلىرى

پروفېسسور مۇھەممەتجان سادىق ئەپەندى مىجەزى ئېغىر ، خىيالچان   ناخشا ـ ئۇسسۇل ،  بەزمە ـ مەشرەپلەرگە  قىزىقسىمۇ ، بېرىلىپ كەتمەيدىغان ، كىشىلەر بىلەن ئويۇن ـ چاقچاق قىلىشىپ ، ئاپاق ـ چاپاق بولۇشۇپ  ئۆتمەيدىغان ، دۇنياغا تۈز كېلىپ ، تۈزۈك ياشاۋاتقان ، ئەرزىمەس ئىشلارغا ئابرۇيىنى تۆكمەيدىغان ئادەم ئىكەن .

ـ شائىر ئەپەندى ، ـ سورىدىم مەن ، ـ سىزنىڭ قانداق ئېسىل ئادەتلىرىڭىز بار ؟

ـ مېنىڭ بىر ئادىتىم ـ خيالپەرەستلىك . مەن  كىچىكىمدىن  تارتىپ خىيالپەرەست بولدۇم ، ـ دېدى شائىر ئويلىنىپ ئولتۇرۇپ ، ـ جىمجىت مۇھىتتا يالغۇز ئولتۇرۇپ  خىيال سۈرۈشنى ياخشى كۆرىمەن . بىر شېئىرىي پىكىرگە ئېگە بولغاندىن كېيىن ، ئۇنى ئوبرازلىق  شېئىرغا  ئايلاندۇرۇش ئۈچۈن بىر نەچچە كۈن خىيال قىلىمەن . خىيال  خۇددى  ئېقىۋاتقان دەريادەك  توختىمايدۇ . بەزى ـ بەزىدە  يېزىۋىتىپ توختاپ قالىمەن . مۇنداق چاغلاردا قەلەمنى قويۇپ ، تالاغا چىقىپ ، يالغۇز يۈرۈپ يەنە خىيال سۈرىمەن . بۇ ،  مەسىلە ھەل بولغىچە داۋاملىشىدۇ .

ـ مىنىڭ يەنە بىر ئادىتىم ـ ئىنچىكە  كۈزىتىش . مەن  كۆرگەنلىرىمنى ئىنچىكە كۈزىتىمەن ، كۆرگەن نەرسەمنىڭ ئۆزىگە خاس ئالاھىدىلىكلىرىنى بىلگىچە دىققەت قىلىمەن .

مېنىڭ « بۇلاق » دېگەن بىر شېئىرىم بار . بۇ شېئىرنى بىر يېزىدىكى دىھقاننىڭ ئاغىزىدىن ئاڭلىغان « بۈلاقتەك كەمتەر ئادەم » دېگەن سۆز ئاساسىدا ئوبرازلاشتۇرۇپ  يازغانىدىم .  بۇ سۆز  ئۈستىدە بىر قانچە كۈن ئويلاندىم ، بۇلاقنىڭ  كەمتەرلىكى  نەدە ، دېگەن سوئال ئويلاندۇردى . بۇلاق  تېگى ـ تېگىدىن قايناپ چىقىدۇ ، بۇ ئالاھىدىلىك بىلىملىك ھەم پىكىرى بۇلاقتەك قايناپ تۇرىدىغان ئادەمگە ئوخشايدۇ ، بىلىملىك ئادەم كەمتەر كېلىدۇ ، بۇلاقتىن گادايمۇ ـ بايمۇ ، قېرىمۇ ـ ياشمۇ ، ئادەممۇ ـ ھايۋانمۇ سۇ ئىچىدۇ . ئۇ ھەممىگە سۇ بېرىدۇ ،  بۇ ـ بۇلاقنىڭ كەمتەرلىكى ، دېگەندەك خىياللارنى قىلدىم  .  شۇنداق قىلىپ ، مەندە بىلىملىك ئادەم خۇددى بۇلاقتەك كەمتەر بولىدۇ ، دېگەن پىكىر ۋۇجۇتقا كەلدى .

ـ مېنىڭ يەنىمۇ بىر ئادىتىم ـ ماختىنىشنى ياقتۇرماسلىق . مەن كۆرەڭ ، پوچى ئادەملەر بىلەن چىقىشالمايمەن . دائىم بىر خىل ، ئاددى ـ ساددا يۈرۈدىغان سەمىمىي ئادەملەرنى يارىتىمەن .

ـ سىز ئەڭ كەچۈرمەيدىغان قىلىق نېمە ؟

ـ مەن ئەڭ كەچۈرمەيدىغان قىلىق ـ مەنمەنلىك . ھالىغا باقماي ھال تاتىدىغانلارنى كۆرسەم تۇرالمايمەن .

ـ سىزنىڭ تۇرمۇشتىكى ئەرمىكىڭىز نېمە ؟

ـ شاخمات ئويناش .

ـ سىز ئىچىملىك ، چېكىملىك بىلەن قانداغىراق ؟

ـ مەن ھازىر تاماكا چەكمەيمەن ، ھاراقنى چەكلەيمەن ، ئەيش ـ ئىشرەتتىن چەتلەيمەن .

ـ سەمىمىي سۆزلىرىڭىزگە رەھمەت ، سوپى ئەپەندى ! ـ ئاخىرىدا چاقچاق ئارىلاش چاچما شېئىرچىلاپ  شائىر بىلەن خەيرلەشتىم ، ـ

  مەيلى

يۇرۇڭ يەكلەپ ،

   مەيلى

تۈرۈڭ چەكلەپ .

ئەمما

بۇ دۇنيا قىزىقىدىن

 كەتمىگەيسىز چەتلەپ !

 پروفېسسور مۇھەممەتجان سادىق ئەپەندى بىلەن بولغان سۆھبەتلەردىن

مەنبە: يازغۇچىلار تورى