ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭗ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ
(ﺋﺎﺑﺪﯗﻟﻼ ﺗﺎﻟﯩﭗ)

7-ﺑﺎﺏ ﺳﻪﺋﯩﺪﯨﻴﻪ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﻰ

      14 - ﺋﻪﺳﯩﺮﻧﯩﯔ ﺑﺎﺷﻠﯩﺮﯨﺪﺍ ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺋﯘﺭﯗﻗﻰ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﺟﯩﺪﺩﯨﻲ ﭘﺎﺭﭼﯩﻠﯩﻨﯩﺶ ﻳﯘﺯ ﺑﻪﺭﺩﻯ. ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﻰ ﺗﯘﻏﻠﯘﻕ ﺗﯚﻣﯘﺭﺧﺎﻥ ﻳﯩﺘﻪﻛﭽﯩﻠﯩﻜﯩﺪﻩ (300 ﻣﯩﯔ ﻛﯩﺸﻰ) ﺋﯩﺴﻼﻡ ﺩﯨﻨﯩﻐﺎ ﻛﯩﺮﺩﻯ (1). ﺑﯘﻻﺭﻧﻰ ﺋﯩﻘﺮﺍﺑﺎﻧﭽﯘﻕ ﻳﺎﻛﻰ "ﻳﺎﻧﻐﺎﻧﻼﺭ"، ﺋﯩﺴﻼﻡ ﺩﯨﻨﯩﻐﺎ ﻛﯩﺮﻣﯩﮕﻪﻧﻠﻪﺭﻧﻰ "ﻗﺎﻟﻐﺎﻧﻼﺭ" ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﺎﺷﺘﻰ. "ﻗﺎﻟﻤﺎﻕ" ﺳﻮﺯﻯ ﺋﻪﻧﻪ ﺷﯘ ﻛﯩﻴﯩﻨﻜﻰ ﺳﯚﺯﻧﯩﯔ ﺋﯚﺯﮔﻪﺭﮔﻪﻥ ﯞﺍﺭﯨﻴﺎﻧﺘﻰ.
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﯩﻨﯩﯔ ﻛﯘﭼﻠﯘﻙ ﺗﻪﺳﯩﺮ ﻛﻮﺭﺳﯩﺘﯩﺸﻰ ﺋﺎﺭﻗﯩﺴﯩﺪﺍ ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺋﻪﯞﻻﺩﯨﻨﯩﯔ ﻛﯚﭖ ﻗﯩﺴﻤﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻟﯩﺸﯩﭗ ﻛﻪﺗﻜﻪﻧﯩﺪﻯ. ﺋﺎﺭﯨﺪﯨﻜﻰ ﺋﯘﺯﯗﻧﻐﯩﭽﻪ ﺩﺍﯞﺍﻡ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﯞﻩﻳﺮﺍﻧﭽﯩﻠﯩﻘﺘﺎ ﺧﺎﺭﺍﭖ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭗ ﯞﻩ ﺳﻪﻧﺌﻪﺕ ﻳﻪﻛﻪﻥ ﻣﻪﺭﻛﻪﺯ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ﺳﻪﺋﯩﺪﯨﻴﻪ ﻫﺎﻧﻠﯩﻘﻰ (1514 - 1678 - ﻳﯩﻠﻼﺭ) ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﻩ ﻗﺎﻳﺘﺎ ﮔﯘﻟﻠﻪﻧﺪﻯ. ﭼﯘﻧﻜﻰ ﺑﯘ ﺩﻩﯞﺭﺩﻩ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻲ - ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭗ ﯞﻩ ﺳﻪﻧﺌﻪﺗﻨﯩﯔ ﮔﯘﻟﻠﯩﻨﯩﺸﻰ ﺋﯘﭼﯘﻥ ﺑﯩﺮﻗﻪﺩﻩﺭ ﺗﯩﻨﭻ ﻣﯘﻫﯩﺖ ﻳﺎﺭﯨﺘﯩﻠﺪﻯ. ﺳﻪﺋﯩﺪﯨﻴﻪ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﺗﻪﺳﯩﺲ ﻗﯩﻠﻐﯘﭼﯩﺴﻰ ﺧﻮﺟﺎ ﺑﺎﺗﯘﺭ ﺳﯘﻟﺘﺎﻥ ﺳﻪﺋﯩﺪ ﯞﻩ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺋﻪﯞﻻﺩﻟﯩﺮﻯ ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺗﭙﻪﺭﯞﻩﺭ ﺋﺎﻟﯩﻢ ﯞﻩ ﺋﻪﺩﯨﺒﻠﻪﺭﺩﯨﻦ ﺋﯩﺪﻯ. ﺷﯘﯕﺎ ﺑﯘ ﺩﻩﯞﺭﺩﻩ ﻳﯘﻗﯩﺮﻯ ﺩﻩﺭﯨﺠﯩﻠﯩﻚ ﻣﻪﺩﺭﯨﺴﻪ، ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﯞﻩ ﺑﺎﺷﻼﻧﻐﯘﭺ ﺩﻩﺭﯨﺠﯩﻠﯩﻚ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻠﻪﺭ، ﻣﯘﺯﯨﻜﺎ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻠﯩﺮﻯ (ﺑﻪﺯﻯ ﻣﻪﻧﺒﻪﻟﻪﺭﮔﻪ ﺋﺎﺳﺎﺳﻼﻧﻐﺎﻧﺪﺍ، ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﻗﯘﺭﯗﻟﻐﺎﻥ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻠﻪﺭ ﺟﻪﻣﺌﯩﻲ 2263 ﻛﻪ ﻳﻪﺗﻜﻪﻥ. 1522 - ﻳﯩﻠﻰ ﻗﯘﺭﯗﻟﻐﺎﻥ "ﻣﯩﺮﺯﺍ ﻫﻪﻳﺪﻩﺭ" ﻣﻪﺩﺭﯨﺴﻰ، 1630 - ﻳﯩﻠﻰ ﻗﯘﺭﯗﻟﻐﺎﻥ ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ "ﺳﺎﻗﯩﻴﻪ" ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﻣﻪﺩﺭﯨﺴﻪ ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪﯨﻜﻰ ﺋﺎﻟﯩﻲ ﺑﯩﻠﯩﻢ ﻳﯘﺭﺗﻠﯩﺮﻯ ﻫﯩﺴﺎﺑﻠﯩﻨﺎﺗﺘﻰ) ﻗﯘﺭﯗﻟﯘﭖ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺋﺎﻟﯩﻤﻼﺭ، ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﯩﻼﺭ، ﻣﯘﺯﯨﻜﺎﺷﯘﻧﺎﺳﻼﺭ، ﺗﺎﺭﯨﺨﺸﯘﻧﺎﺳﻼﺭ، ﺋﻪﺩﯨﺐ - ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﯩﻼﺭ، ﺑﯩﻨﺎﻛﺎﺭﻟﯩﻖ ﻣﺎﻫﯩﺮﻟﯩﺮﻯ ﺗﯩﺰ ﻳﯩﺘﯩﺸﯩﭗ ﭼﯩﻘﺘﻰ. ﺑﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻘﺎ، ﺑﯘ ﺩﻩﯞﺭﺩﻩ "ﺳﯩﭙﺎﻫﯩﻴﻪ" (ﻫﻪﺭﺑﯩﻲ ﻣﻪﻛﺘﻪﭖ)، "ﺷﯩﭙﺎﻫﯩﻴﻪ" (ﺗﯩﺒﺒﯩﻲ ﻣﻪﻛﺘﻪﭖ)، "ﻫﻮﺩﯗﺩﯨﻴﻪ" (ﭼﯧﮕﺮﺍ ﺳﺎﯞﺍﺗﻰ) ﯞﻩ "ﺋﺎﻳﯩﻨﻪﺋﻰ ﺳﺎﭘﺎﺭﺍﺕ" (ﺋﻪﻟﭽﯩﻠﻪﺭ ﺋﻪﻳﻨﯩﻜﻰ) ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﻛﻪﺳﭙﯩﻲ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻠﻪﺭﻣﯘ ﺗﻪﺳﯩﺲ ﻗﯩﻠﯩﻨﺪﻯ. ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻛﻼﺳﺴﯩﻚ ﻣﯘﺯﯨﻜﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﻰ ﻣﯘﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﻣﻪﻳﺪﺍﻧﻐﺎ ﻛﻪﻟﺪﻯ. ﺑﻮﻟﯘﭘﻤﯘ ﺑﯘ ﺩﻩﯞﺭﺩﯨﻜﻰ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﻨﯩﯔ ﺋﻪﯓ ﭼﻮﯓ ﯞﻩ ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ ﯞﻩﻛﯩﻠﻰ ﺳﯘﻟﺘﺎﻥ ﺋﺎﺑﺪﯗﺭﻩﺷﯩﺪﺧﺎﻥ (1510 - 1570 - ﻳﯩﻠﻼﺭ) ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪﯨﻜﻰ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ ﯞﻩ ﻳﻪﻛﻪﻥ ﺧﺎﻧﻠﯩﻖ ﻣﻪﺩﺭﯨﺴﻠﯩﺮﯨﺪﻩ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺗﻪﻟﯩﻢ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ ﺋﯩﻘﺘﯩﺪﺍﺭﻟﯩﻖ ﺋﺎﻟﯩﻢ ﯞﻩ ﺳﯩﻴﺎﺳﻪﺗﭽﻰ ﺋﯩﺪﻯ. ﺋﺎﺗﺎﻗﻠﯩﻖ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﻰ ﻣﻮﻟﻼ ﻣﻮﺳﺎ ﺳﺎﻳﺮﺍﻣﻰ ﺋﯘﻧﻰ "ﺋﺎﻟﯩﻢ، ﭘﺎﺯﯨﻞ ﺷﺎﺋﯩﺮ، ﺋﻪﺭﻩﺏ، ﭘﺎﺭﺳﭽﻪ ﺑﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺗﯩﻠﺸﯘﻧﺎﺱ ﯞﻩ ﻣﺎﻫﯩﺮ ﻣﯘﺯﯨﻜﺎﺷﯘﻧﺎﺱ..." ﺩﻩﭖ ﺗﻪﺭﯨﭙﻠﯩﮕﻪﻥ. "ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﺭﻩﺷﯩﺪﻯ" ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺋﻪﺳﻪﺭﺩﻩ: "ﺋﯘ ﺋﺎﻟﯩﻤﻼﺭﻧﯩﯔ ﻫﯩﻤﺎﻳﯩﭽﯩﺴﻰ، ﻣﯘﺯﯨﻜﺎ ﺋﯩﻠﻤﯩﻨﯩﯔ ﻣﯘﺳﻪﻧﻨﯩﻔﻰ. ﺋﯘ، ﭼﺎﺭﺗﺎﺭ، ﺩﯗﺗﺎﺭ، ﺳﺎﺗﺎ، ﻗﺎﻟﯘﻥ، ﺗﻪﻣﺒﯘﺭ، ﺭﺍﯞﺍﺏ، ﺋﯘﺩ، ﻏﯩﺠﻪﻛﻠﻪﺭﻧﻰ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﭼﺎﻻﺗﺘﻰ. ﺋﯘ ﻣﺎﻫﯩﺮ ﺧﻪﺗﺘﺎﺕ ﯞﻩ ﭘﺎﺭﺳﭽﻪ، ﺗﯘﺭﻛﭽﻪ ﺷﯧﺌﯩﺮ ﻳﺎﺯﺍﻻﻳﺪﯨﻐﺎﻥ ﻛﺎﻣﯩﻞ ﺷﺎﺋﯩﺮ ﺋﯩﺪﻯ" ﺩﻩﭖ ﺗﻪﺭﯨﭙﻠﻪﻧﮕﻪﻥ. ﺷﯘﯕﺎ ﺑﯘ ﺩﻩﯞﺭﺩﻩ ﺋﺎﻣﺎﻧﻨﯩﺴﺎﺧﺎﻥ، ﻣﯩﺮﺯﺍ ﻫﻪﻳﺪﻩﺭ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﻯ، ﻗﻪﺩﯨﺮﺧﺎﻥ ﻳﻪﺭﻛﻪﻧﺪﻯ، ﻣﻪﯞﻻﻧﺎ ﺧﯘﻟﻘﻰ، ﻣﯩﺮﺯﺍ ﻣﯩﺮﻩﻙ ﭼﺎﻟﯩﺶ، ﺋﺎﻳﺎﺯﻯ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺗﺎﻻﻧﺘﻠﯩﻖ ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺗﭙﻪﺭﯞﻩﺭ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪﺭ ﻳﯩﺘﯩﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎﻧﯩﺪﻯ.
ﺳﻪﺋﯩﺪﯨﻴﻪ ﺩﻩﯞﺭﻯ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﯩﻨﯩﯔ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﺋﺎﻻﻫﯩﺪﯨﻠﯩﻜﻰ ﻫﯚﺳﻨﺨﻪﺗﺸﯘﻧﺎﺳﻠﯩﻘﻨﯩﯔ ﻛﯚﭖ ﺩﻩﺭﯨﺠﯩﺪﻩ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺑﻮﻟﺪﻯ. ﺩﻩﺭﺳﻠﯩﻚ ﻛﯩﺘﺎﺏ، ﻧﺎﺩﯨﺮ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﻪﺭﻧﻰ ﻫﻮﺳﻨﺨﻪﺕ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻳﯧﺰﯨﺶ ﺗﻪﻟﻪﭖ ﻗﯩﻠﯩﻨﺎﺗﺘﻰ. ﺋﯘﻻﺭ "ﺧﻪﺗﺘﺎﺕ" ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻼﺗﺘﻰ. ﻣﯘﻫﯘﺭ، ﺗﺎﻣﻐﺎ، ﻗﻪﺑﺮﻩ ﺗﺎﺷﻠﯩﺮﻯ، ﻣﻪﺩﺭﯨﺴﻪ، ﮔﯘﻣﺒﻪﺯ، ﻣﯘﻧﺎﺭ ﺗﺎﻣﻠﯩﺮﻯ ﻛﯚﺯﻧﻰ ﭼﺎﻗﻨﯩﺘﯩﭗ ﺗﯘﺭﯨﺪﯨﻐﺎﻥ ﻫﯚﺳﻨﺨﻪﺗﻠﻪﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﺰﯨﻠﻪﺗﺘﻰ ﯞﻩ ﻧﻪﻗﯩﺸﻠﯩﻨﻪﺗﺘﻰ. ﮔﯘﻝ ﭼﯩﻘﯩﺮﯨﭗ، ﺋﯩﭽﯩﮕﻪ ﻧﻪﻗﯩﺶ ﺷﻪﻛﻠﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻗﻮﻧﺪﯗﺭﯗﻟﻐﺎﻥ ﻫﯚﺳﻨﺨﻪﺗﻠﻪﺭ ﺋﯩﻤﺎﺭﻩﺗﻜﻪ ﺳﯩﻦ ﻛﯩﺮﮔﯘﺯﯗﭖ، ﻛﻮﺭﻛﻪﻣﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺋﺎﺷﯘﺭﺍﺗﺘﻰ.
ﺋﻪﻳﻨﻰ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﺍ ﺧﻪﺗﺘﺎﺗﻠﯩﻖ ﺳﻪﻧﺌﯩﺘﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﻤﯩﮕﻪﻥ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪﺭ ﺗﻮﻟﯘﻕ ﺑﯩﻠﯩﻤﻠﯩﻚ ﻫﯩﺴﺎﺑﻼﻧﻤﺎﻳﺘﺘﻰ. ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺋﯘﭼﯘﻥ ﻫﻮﺳﻨﺨﻪﺕ ﺋﯩﻠﻤﻰ ﺧﺎﻧﻠﯩﻖ ﻣﻪﺩﺭﯨﺴﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻲ ﺩﻩﺭﺳﻠﯩﺮﻯ ﻗﺎﺗﺎﺭﯨﺪﺍ ﺋﯜﮔﯩﺘﯩﻠﻪﺗﺘﻰ.
ﺳﻪﺋﯩﺪﯨﻴﻪ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﻩ ﻳﻪﻧﻪ "ﻧﻮﺭﯗﺯ" ﭘﺎﺋﺎﻟﯩﻴﻪﺗﻠﯩﺮﻯ ﺋﻪﯓ ﮔﯘﻟﻠﻪﻧﮕﻪﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﻣﯘﺷﯘ ﺋﻪﻧﺌﻪﻧﯩﯟﻯ ﭘﺎﺋﺎﻟﯩﻴﻪﺗﻠﻪﺭ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﺗﻪﻧﺘﻪﺭﺑﯩﻴﻪ ﯞﻩ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﺗﻪﻟﯩﻢ - ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﻪ ﻛﻪﯓ ﻳﯘﺭﮔﯘﺯﯗﻟﻪﺗﺘﻰ. ﻧﻮﺭﯗﺯ ﭘﺎﺋﺎﻟﯩﻴﻪﺗﻠﯩﺮﻯ ﺭﻩﯕﮕﺎﺭﻩﯓ ﺗﯘﺭﻟﻪﺭﻧﻰ ﺋﻮﺯ ﺋﯩﭽﯩﮕﻪ ﺋﺎﻻﺗﺘﻰ: "ﻧﻮﺭﯗﺯ ﭼﯧﻴﻰ"، "ﻫﻪﭘﺘﻪ ﺳﺎﻻﻡ"، "ﻣﯘﺷﺎﺋﯩﺮﻩ ﻛﻪﭼﯩﻠﯩﻜﻰ"، "ﻧﻮﺭﯗﺯ ﻧﺎﺧﺸﺎ - ﻗﻮﺷﺎﻗﻠﯩﺮﻯ"، "ﻧﻮﺭﯗﺯ ﻣﻪﺷﺮﯨﭙﻰ"، "ﻧﻮﺭﯗﺯﻟﯘﻕ ﻣﯘﻧﺒﯩﺮﻯ"، "ﭼﻪﯞﺍﻧﺪﺍﺯﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﺕ ﺑﻪﻳﮕﯩﺴﻰ"، "ﺋﻮﻏﻼﻕ ﺗﺎﺭﺗﯩﺸﯩﺶ"، "ﭼﯧﻠﯩﺸﯩﺶ"، "ﺋﻪﻟﻨﻪﻏﻤﻪ ﻣﯘﻧﺒﯩﺮﻯ"، "ﭼﺎﻗﭙﻪﻟﻪﻙ ﺋﻮﻳﻨﺎﺵ" ﯞﻩ ﺑﺎﺷﻘﯩﻼﺭ.
ﺳﻪﺋﯩﺪﯨﻴﻪ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﻰ "ﻧﻮﺭﯗﺯ ﺑﺎﻳﺮﯨﻤﻰ" ﺩﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ، ﻳﯩﯖﻰ ﺋﻮﻗﯘﺵ ﻣﻪﯞﺳﯘﻣﯩﻨﯩﯔ ﺩﻩﺭﺳﯩﻨﻰ ﺑﺎﺷﻼﻳﺘﺘﻰ. ﺋﺎﺗﺎ - ﺋﺎﻧﯩﻼﺭ ﺑﺎﻟﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻳﯩﺘﻠﻪﭖ ﻣﯘﺋﻪﻟﻠﯩﻤﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺋﺎﻟﺪﯨﻐﺎ ﺑﯩﺮﯨﭗ ﺋﻪﺩﻩﺏ - ﺋﻪﺭﺩﻩﻡ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺗﯚﯞﻩﻧﺪﯨﻜﻰ ﺳﯚﺯﻧﻰ ﺑﻪﺟﺎ ﻛﻪﻟﺘﯘﺭﻩﺗﺘﻰ:
"ﭘﻪﺭﺯﻩﻧﺘﯩﻤﯩﺰﻧﯩﯔ ﺟﯧﻨﻰ ﺗﻪﯕﺮﯨﻤﯩﺰﺩﯨﻦ، ﺋﯘﺳﺘﯩﺨﯩﻨﻰ ﺋﺎﺗﺎ - ﺋﺎﻧﺎ (ﺑﯩﺰ) ﺩﯨﻦ؛ ﺑﻪﺧﺘﻰ - ﺋﯩﻘﺒﺎﻟﻰ ﺋﯘﺳﺘﺎﺯﯨﺪﯨﻦ..."
ﺋﺎﺗﺎ - ﺋﺎﻧﯩﻼﺭ ﻣﯘﺷﯘ ﺗﻪﺭﯨﺰﺩﻩ ﺋﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﭘﻪﺭﺯﻩﻧﺘﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻜﻪ ﺗﺎﭘﺸﯘﺭﺍﺗﺘﻰ. ﻣﯘﺋﻪﻟﻠﯩﻢ ﺟﺎﯞﺍﺑﻪﻥ ﺗﯚﯞﻩﻧﺪﯨﻜﻰ ﻣﯘﺷﺎﺋﯩﺮﻩﻧﻰ ﺑﺎﻳﺎﻥ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺑﺎﻟﯩﻨﻰ ﻗﻮﺑﯘﻝ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺋﺎﻻﺗﺘﻰ:
"ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺕ ﭼﯩﺮﯨﻐﻰ ﺩﯨﻠﯩﻨﻰ ﺋﺎﭼﻘﺎﻱ،
ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺕ ﺋﺎﭼﻘﯘﭼﻰ ﺗﯩﻠﯩﻨﻰ ﺋﺎﭼﻘﺎﻱ..."
ﻣﯘﺷﯘﻧﺪﺍﻕ ﺭﻩﺳﻤﯩﻴﻪﺕ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺋﻮﻗﯘﻏﯘﭼﻰ ﻗﻮﺑﯘﻝ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﺳﻪﺋﯩﺪﯨﻴﻪ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭗ ﻧﯩﺰﺍﻡ - ﻗﺎﺋﯩﺪﯨﺴﻰ ﺋﯩﺪﻯ.
"ﻧﻮﺭﯗﺯﻟﯘﻕ ﻣﯘﻧﺒﯩﺮﻯ" ﺩﻩ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎﺗﻠﯩﻖ ﯞﺍﺋﯩﺰ (ﻧﺎﺗﯩﻖ) ﻻﺭ ﯞﻩ ﻧﻮﭘﯘﺯﻟﯘﻕ ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺕ ﺋﻪﺭﺑﺎﺑﻠﯩﺮﻯ ﺳﯚﺯﮔﻪ ﭼﯩﻘﯩﭗ ﭘﻪﻧﺪﻯ - ﻧﻪﺳﯩﻬﻪﺗﻠﻪﺭ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺗﻪﻟﯩﻢ - ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﻪ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﺑﺎﺭﺍﺗﺘﻰ. ﺑﯘﻧﺪﺍﻕ ﺋﯘﺳﯘﻝ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻠﻪﺭﺩﯨﻤﯘ ﭘﺎﺕ - ﭘﺎﺕ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺗﯘﺭﺍﺗﺘﻰ. ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻣﻪﺯﻣﯘﻧﯩﻨﯩﯔ ﻣﯘﻫﯩﻢ ﻧﯘﻗﺘﯩﻠﯩﺮﻯ ﺗﯚﯞﻩﻧﺪﯨﻜﯩﭽﻪ:

ﺋﻮﺯﯨﺪﻩ ﺳﻪﺧﯩﻴﻠﯩﻖ، ﺋﯩﻠﯩﻢ ﯞﻩ ﺳﺎﺩﺍﻗﻪﺕ ﺳﯘﭘﻪﺗﻠﯩﺮﻯ ﻳﯩﺘﯩﺸﻜﻪﻥ ﻛﯩﺸﻰ ﻣﻪﺭﺕ ﺑﻮﻻﻻﻳﺪﯗ.
ﻫﻪﻗﻘﺎﻧﯩﻴﻪﺕ ﺋﯘﭼﯘﻥ ﻛﻪﻟﮕﻪﻥ ﺑﺎﻻ - ﻗﺎﺯﺍﻧﻰ ﺭﺍﻫﻪﺕ ﺑﯩﻞ.
ﺧﻪﻟﻖ ﭘﺎﻳﺪﯨﺴﻰ ﺋﯘﭼﯘﻥ ﺋﯚﺯﯗﯕﻨﯩﯔ ﺯﯨﻴﯩﻨﯩﻐﺎ ﺭﺍﺯﻯ ﺑﻮﻝ.
ﺯﯨﻴﺎﺩﻩ ﻣﯘﺑﺎﻟﯩﻐﻪ ﯞﻩ ﻣﻪﺩﻫﯩﻴﯩﭽﯩﻠﯩﻚ ﺷﺎﺋﯩﺮﻧﻰ ﻳﺎﻟﻐﺎﻧﭽﯩﻠﯩﻘﻘﺎ ﺑﺎﺷﻼﻳﺪﯗ.
ﻣﻪﺩﻫﯩﻴﻪ - ﻣﯘﺑﺎﻟﯩﻐﻪ ﺋﯚﺭﻟﯩﮕﻪﻧﺴﯩﺮﻯ ﺋﯚﺯﯗﯓ ﺷﯘﻧﭽﻪ ﻗﯘﻟﻠﯘﻕ ﺋﻮﺭﻧﯩﻐﺎ ﭼﯘﺷﯘﭖ ﺧﻮﺭﻟﯩﻨﯩﺴﻪﻥ.
ﺋﺎﺩﻩﻣﻨﯩﯔ ﺳﯩﻨﺎﻟﻐﯩﻨﻰ، ﺋﺎﻟﻤﯩﻨﯩﯔ ﻗﯩﺰﺍﺭﻏﯩﻨﻰ ﻳﺎﺧﺸﻰ.
ﻗﺎﺯﻯ ﺧﺎﭘﺎ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻛﯘﻧﻰ ﺋﯩﺸﯩﻜﻰ ﺋﺎﻟﺪﯨﻐﺎ ﺑﺎﺭﻣﺎ.
ﺧﺎﻟﯩﻤﯩﻐﺎﻥ ﺋﯩﺸﯩﯖﻨﻰ ﻛﯩﺸﯩﮕﻪ ﺗﺎﯕﻤﺎ.
ﺋﺎﭼﭽﯩﻘﯩﯖﻨﻰ ﺋﺎﺷﻜﺎﺭﯨﻠﯩﻤﺎﺳﻠﯩﻘﻘﺎ ﺋﺎﺩﻩﺕ ﻗﯩﻞ.
ﻧﺎﺩﺍﻥ ﯞﻩ ﺟﺎﻫﯩﻞ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻣﯘﻧﺎﺯﯨﺮﯨﻠﯩﺸﯩﻤﻪﻥ ﺩﻩﭖ ﯞﺍﻗﺘﯩﯖﻨﻰ ﺋﯩﺴﺮﺍﭖ ﻗﯩﻠﻤﺎ.
ﻣﯘﻧﺎﭘﯩﻘﻘﺎ ﻳﺎﺧﺸﯩﻠﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﻳﺎﺧﺸﯩﻠﯩﻘﻨﻰ ﺯﺍﻳﻪ ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﯘﺭ.
ﻛﯩﺸﯩﮕﻪ ﺩﯗﺷﻤﻪﻥ ﺑﻮﻟﻤﺎ، ﻛﯩﺸﻰ ﺩﯗﺷﻤﻪﻥ ﺑﻮﻟﯩﻤﻪﻥ ﺩﯨﺴﻪ، ﻗﻮﺭﻗﻤﺎ.
ﺳﻪﯞﻩﺑﺴﯩﺰ ﺗﻪﺗﯘﺭ ﻗﺎﺭﯨﻐﺎﻥ ﺩﻭﺳﺘﯘﯕﻐﺎ ﺋﯚﺯﺭﻩ ﺋﯩﻴﺘﻤﺎ، ﭼﯘﻧﻜﻰ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻗﻪﻟﺒﯩﺪﻩ ﺳﺎﺧﺘﺎ ﺩﻭﺳﺘﻠﯘﻕ ﺋﻮﺭﯗﻥ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ.
ﻣﻪﻧﯩﺴﯩﺰ ﺳﻮﻫﺒﻪﺗﺪﺍﺷﻠﯩﻘﺘﯩﻦ ﺗﻪﻧﻬﺎ ﺧﯩﻴﺎﻝ ﻳﺎﺧﺸﻰ.
ﻳﯧﺮﯨﻢ ﺩﻭﺳﺘﯘﯕﻐﺎ ﺳﯩﺮ ﺑﻪﺭﻣﻪ.
ﺑﯘﮔﯘﻧﻜﻰ ﻣﯩﻬﻨﻪﺕ ﺋﻪﺗﯩﻨﯩﯔ ﺭﺍﻫﯩﺘﻰ.
ﻫﻮﺭﯗﻧﻠﯘﻕ - ﺑﻪﺧﺘﺴﯩﺰﻟﯩﻜﻨﯩﯔ ﺋﺎﻻﻣﯩﺘﻰ.
ﻛﯩﺸﻰ ﺋﯚﺯﻯ ﺋﯘﭼﯘﻥ ﮔﯘﯞﺍﻫﭽﯩﻠﯩﻘﺘﯩﻦ ﺋﯚﺗﻪﻟﻤﻪﻳﺪﯗ، ﺋﯘﻧﯩﯔ ﯞﻩﺯﻧﻰ - ﻣﯩﻘﺪﺍﺭﯨﻨﻰ ﺧﻪﻟﻖ ﺋﯚﻟﭽﻪﻳﺪﯗ.
ﺋﻪﻗﻠﯩﯔ ﻳﻪﺗﻤﻪﺱ ﺳﯚﺯﻧﻰ ﻗﯩﻠﻤﺎ، ﻛﯘﭼﯘﯓ ﻳﻪﺗﻤﻪﺱ ﺋﯩﺸﻘﺎ ﺋﯧﺴﯩﻠﻤﺎ.
ﺋﯩﻠﯩﻢ - ﻫﯘﻧﻪﺭ ﺋﻮﮔﻪﻧﻤﯩﮕﻪﻥ ﻛﯩﺸﻰ ﺑﯩﭽﺎﺭﯨﻠﯩﻜﻜﻪ ﺭﺍﺯﻯ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﺘﯘﺭ.
ﺗﻪﻟﯟﯨﮕﻪ ﺑﯧﺮﯨﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺟﺎﯞﺍﺏ - ﺳﯘﻛﯘﺕ.
ﺋﯚﺯ ﭘﻪﺭﺯﻩﻧﺘﯩﺪﯨﻦ ﻫﯚﺭﻣﻪﺕ ﺗﻪﻟﻪﭖ ﻗﯩﻠﻐﯘﭼﻰ ﻛﯩﺸﻰ ﺋﺎﯞﯞﺍﻝ ﺋﯚﺯﯨﻤﯘ ﺋﺎﺗﺎ - ﺋﺎﻧﯩﺴﯩﻐﺎ ﻗﺎﻧﺪﺍﻕ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻛﯚﺯ ﺋﺎﻟﺪﯨﻐﺎ ﻛﻪﻟﺘﯘﺭﺳﯘﻥ.
ﺋﺎﺗﺎ - ﺋﺎﻧﯩﻨﯩﯔ ﻗﻪﺭﺯﻯ ﭘﻪﺭﺯﻩﻧﺘﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻣﺎﻝ - ﺩﯗﻧﻴﺎﻟﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻗﻮﻳﯘﺵ ﺋﻪﻣﻪﺱ، ﺑﯩﻠﯩﻢ - ﻫﯘﻧﻪﺭﮔﻪ ﻣﺎﻫﯩﺮ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻗﻮﻳﯘﺷﺘﺎ.
ﺋﯩﺰﺍﻫﺎﺗﻼﺭ:
(1) ﺗﯘﻏﻠﯘﻕ ﺗﯚﻣﯘﺭﺧﺎﻥ ﺋﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﭘﯩﺮ ﺋﯘﺳﺘﺎﺯﻯ ﻣﻪﯞﻻﻧﺎ ﺋﻪﺭﺷﯩﺪﯨﻨﻨﯩﯔ ﻛﯘﭼﺎﺩﺍ ﺗﻪﺳﯩﺲ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ "ﯞﻩﻟﯩﻴﻪ" ﻣﻪﺩﺭﯨﺴﯩﮕﻪ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎﺩ ﺋﺎﺟﺮﯨﺘﯩﭗ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ. ﺑﯘ ﻣﻪﺩﺭﯨﺴﻪ ﺋﯚﺯ ﺯﺍﻣﺎﻧﯩﺴﯩﺪﺍ ﻛﺎﺗﺘﺎ ﻣﻪﻛﺘﻪﭖ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺷﯚﻫﺮﻩﺕ ﺗﺎﭘﻘﺎﻧﯩﺪﻯ.