ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭗ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ
( ﺋﺎﺑﺪﯗﻟﻼ ﺗﺎﻟﯩﭗ)

                    6- ﺑﺎﺏ

ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺩﻩﯞﺭﯨﺪﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﻰ

ﻛﯩﻴﯩﻨﺮﻩﻙ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺋﯧﺴﺘﯩﻼﺳﻰ ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﺴﯩﺪﻩ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻧﻨﯩﯔ ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ (1179 - 1242 - ﻳﯩﻠﻼﺭ) ﺋﯚﺯﯨﮕﻪ ﺗﻪﻗﺴﯩﻢ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ ﺯﯨﻤﯩﻨﻐﺎ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺭﺍﻳﻮﻧﯩﻨﻰ ﻗﻮﺷﯘﭖ ﺋﯩﺪﺍﺭﻩ ﻗﯩﻠﺪﻯ. ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺋﻮﻟﯘﺳﻰ ﻫﯚﻛﯘﻣﺮﺍﻧﻠﯩﻖ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﺋﺎﺷﯘ ﺩﻩﯞﺭﻧﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﯩﻼﺭ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻧﺎﻣﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ "ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺩﻩﯞﺭﻯ" ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﺪﻯ.
ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻳﻨﯩﯔ ﭘﺎﻳﺘﻪﺧﺘﻰ ﺋﺎﻟﻤﯩﻠﯩﻖ (ﻫﺎﺯﯨﺮﻗﻰ ﺋﯩﻠﻰ) ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﺎﻟﯩﻤﻰ ﯞﻩ ﺩﺍﯕﻠﯩﻖ ﭘﯧﺪﺍﮔﻮﮒ ﺳﯩﺮﺍﺟﯩﺪﯨﻦ ﺋﻪﺑﯘ ﻳﺎﻗﯘﭖ ﺋﯩﺒﻨﻰ ﺋﻪﺑﯘ ﻳﯘﺳﯘﭖ ﺳﻪﻛﻜﺎﻛﻰ (1160 - 1128 - ﻳﯩﻠﻼﺭ) ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻳﻨﯩﯔ ﺋﯩﻠﻤﯩﻲ ﻣﻪﺳﻠﯩﻬﻪﺗﭽﯩﺴﻰ ﺋﯩﺪﻯ. ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ ﺩﯨﭙﻠﻮﻣﺎﺕ ﯞﻩ ﺳﯩﻴﺎﺳﻪﺗﭽﻰ ﻗﯘﺗﺒﯩﺪﯨﻦ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻳﻨﯩﯔ ﺑﺎﺵ ﺩﻭﺧﺘﯘﺭﻯ، ﺗﺎﻻﻧﺘﻠﯩﻖ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﭽﻰ ﯞﻩ ﻳﯩﺰﺍ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﻚ ﺋﯩﻨﮋﯦﻨﯩﺮﻯ ، ﻣﻪﺳﺌﯘﺗﺒﻪﮒ ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻳﻨﯩﯔ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺭﺍﻳﻮﻧﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﺎﺵ ﯞﺍﻟﯩﺴﻰ ﺋﯩﺪﻯ.
ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﺎﻟﯩﻤﻰ ﺳﻪﻛﻜﺎﻛﻰ ﯞﻩ ﻣﻪﺳﺌﯘﺗﺒﻪﮔﻨﯩﯔ ﺋﯩﺠﺘﯩﻬﺎﺕ ﻛﻮﺭﺳﯩﺘﯩﺸﻰ ﺋﺎﺭﻗﯩﺴﯩﺪﺍ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﻛﻼﺳﺴﯩﻚ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﻰ ﻣﯘﺷﯘ ﺩﻩﯞﺭﺩﻩ ﻳﻪﻧﻪ ﻗﺎﻳﺘﯩﺪﯨﻦ ﮔﯘﻟﻠﻪﭖ، ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﺯﻭﺭ ﺗﻪﺭﻩﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﺪﻯ. ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺋﺎﻟﻤﯩﻠﯩﻖ، ﺑﯘﺧﺎﺭﺍ ﯞﻩ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ﺋﯩﻠﯩﻢ - ﭘﻪﻥ ﻣﻪﺭﻛﻪﺯﻟﯩﺮﯨﮕﻪ ﺋﺎﻳﻼﻧﺪﻯ. ﺑﻮﻟﯘﭘﻤﯘ ﻣﻪﺳﺌﯘﺗﺒﻪﮒ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻲ - ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﯩﻨﻰ ﺭﺍﯞﺍﺟﻼﻧﺪﯗﺭﯗﺵ ﻳﻮﻟﯩﺪﺍ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﺯﻭﺭ ﺋﻪﻣﮕﻪﻙ ﺳﯩﯖﺪﯗﺭﺩﻯ.
ﻣﻪﺳﺌﯘﺗﺒﻪﮒ ﻧﺎﻳﻤﺎﻥ - ﻛﯩﺪﺍﻧﻼﺭ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﯞﻩﻳﺮﺍﻥ ﻗﯩﻠﯩﯟﯦﺘﯩﻠﮕﻪﻥ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﺩﯨﻜﻰ ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ ﺋﺎﻟﯩﻲ ﺑﯩﻠﯩﻢ ﻳﯘﺭﺗﻰ "ﻣﻪﺩﺭﯨﺴﻪﺋﻰ ﺳﺎﺟﯩﺌﻪ" ﻧﯩﯔ ﺧﺎﺭﺍﺑﯩﺴﻰ ﺋﻮﺭﻧﯩﺪﺍ ﻣﯩﻼﺩﯨﻨﯩﯔ 1260 - ﻳﯩﻠﻰ "ﻣﻪﺳﺌﯘﺩﯨﻴﻪ" ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﻧﻮﭘﯘﺯﻟﯘﻕ ﺑﯩﻠﯩﻢ ﻳﯘﺭﺗﻰ ﯞﻩ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻳﯧﻨﯩﺪﺍ "ﺳﺎﺋﺎﺩﻩﺕ" ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺩﺍﯕﻠﯩﻖ ﻛﯘﺗﯘﭘﺨﺎﻧﺎ ﺗﻪﺳﯩﺲ ﻗﯩﻠﺪﻯ. ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻛﻼﺳﺴﯩﻚ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﻰ ﻗﺎﻳﺘﯩﺪﯨﻦ ﺭﺍﯞﺍﺟﻠﯩﻨﯩﭗ، ﻗﻪﺷﻘﻪﺭ ﭘﯘﺗﯘﻥ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ "ﺳﺎﻧﻰ ﺑﯘﺧﺎﺭﺍ" (ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ﺑﯘﺧﺎﺭﺍ) ﺩﯨﮕﻪﻥ ﺷﻪﺭﻩﭘﻠﯩﻚ ﻧﺎﻣﻐﺎ ﺋﯩﮕﻪ ﺑﻮﻟﺪﻯ.
ﻣﻪﺳﺌﯘﺗﺒﻪﮒ 1254 - ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ 1289 - ﻳﯩﻠﻼﺭﻏﯩﭽﻪ ﺋﯚﺯﯨﻨﯩﯔ ﻧﺎﻣﯩﺪﺍ ﺋﺎﺗﺎﻟﻐﺎﻥ ﺑﯘ ﺋﺎﻟﯩﻲ ﺑﯩﻠﯩﻢ ﻳﯘﺭﺗﯩﻐﺎ ﺷﻪﺧﺴﻪﻥ ﺋﯚﺯﻯ ﺑﯩﯟﺍﺳﯩﺘﻪ ﺭﯨﻴﺎﺳﻪﺗﭽﯩﻠﯩﻚ ﻗﯩﻠﺪﻯ. ﻣﻪﺳﺌﯘﺗﺒﻪﮔﻨﯩﯔ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﺩﻭﺳﺘﻰ - ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ ﺋﺎﻟﯩﻢ ﺟﺎﻣﺎﻝ ﻗﻪﺭﺷﻰ (1230 - ﻳﯩﻠﻰ ﺗﯘﻏﯘﻟﻐﺎﻥ، "ﺳﯘﺭﺭﺍﻫ" ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﻳﯩﺮﯨﻚ ﻗﺎﻣﯘﺳﻨﯩﯔ ﺋﺎﭘﺘﻮﺭﻯ) "ﻣﻪﺳﺌﯘﺩﯨﻴﻪ" ﺑﯩﻠﯩﻢ ﻳﯘﺭﺗﯩﻨﯩﯔ ﻧﻮﭘﯘﺯﻟﯘﻕ ﻣﯘﺩﺩﻩﺭﺭﯨﺴﻰ (ﭘﺮﻭﻓﯧﺴﺴﻮﺭﻯ) ﺋﯩﺪﻯ. ﺋﯘ، "ﻣﻪﺳﺌﯘﺩﯨﻴﻪ" ﺑﯩﻠﯩﻢ ﻳﯘﺭﺗﯩﻨﻰ ﺗﻪﺭﯨﭙﻠﻪﭖ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﻳﺎﺯﯨﺪﯗ:
"... ﺑﯘ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻜﻪ ﻫﻪﻣﻤﻪ ﺋﯩﻘﻠﯩﻤﺪﯨﻦ ﻫﻪﺭ ﻳﯩﻠﻰ ﻣﯩﯖﻼﭖ ﺋﻮﻗﯘﻏﯘﭼﻰ ﻛﯩﻠﯩﭗ ﺗﯘﺭﯨﺪﯗ. ﺑﯘ ﻳﻪﺭﺩﻩ ﻳﺎﻟﻐﯘﺯ ﺋﯩﻼﻫﯩﻲ ﺗﻪﻟﯩﻤﺎﺗﻼ ﺋﻪﻣﻪﺱ. ﺑﻪﻟﻜﻰ ﻣﯘﻫﯩﻤﻰ ﺋﺎﺭﯨﺴﺘﻮﺗﯧﻞ، ﺳﻮﻗﺮﺍﺕ، ﺧﺎﺭﻩﺯﻣﻰ، ﻓﺎﺭﺍﺑﻰ، ﺋﯩﺒﻨﻰ ﺳﯩﻨﺎ ﭘﻪﻟﺴﻪﭘﯩﻠﯩﺮﻯ... ﺗﻪﺗﻘﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺪﯗ، ﺋﻪﺭﺏ، ﭘﺎﺭﺱ ﯞﻩ ﺋﻮﺭﺩﯗ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﭼﻪﺕ ﺋﻪﻝ ﺗﯩﻠﻠﯩﺮﻯ ﺋﻮﻗﯘﻟﯩﺪﯗ" ("ﺳﺎﻳﺎﻫﻪﺕ ﺧﺎﺗﯩﺮﯨﺴﻰ" - ﺟﺎﻣﺎﻝ ﻗﻪﺭﺷﻰ، 1273 - 1274 - ﻳﯩﻠﻼﺭ).
"ﻣﻪﺳﺌﯘﺩﯨﻴﻪ" ﺑﯩﻠﯩﻢ ﻳﯘﺭﺗﯩﺪﺍ ﺋﯘﻧﯟﺍﻥ ﯞﻩ ﻣﯘﻧﺘﯩﺰﻡ ﺋﯩﻤﺘﯩﻬﺎﻥ ﺗﯘﺯﯗﻣﻰ ﻳﻮﻟﻐﺎ ﻗﻮﻳﯘﻟﻐﺎﻥ. ﺋﻮﻗﯘﺵ ﭘﯘﺗﺘﯘﺭﮔﯘﭼﯩﻠﯩﻚ ﺋﻪﺳﻪﺭ ﻳﺎﺯﻏﺎﻧﻼﺭﻏﺎ ﺋﻪﻟﻼﻣﻪ (ﺋﺎﻛﺎﺩﻩﻣﯩﻚ، ﺩﻭﻛﺘﻮﺭ)، ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ﺋﻮﺭﯗﻧﺪﺍ ﺗﯘﺭﯨﺪﯨﻐﺎﻧﻼﺭ ﻣﯘﺩﻩﺭﺭﯨﺲ (ﭘﺮﻭﻓﯧﺴﺴﻮﺭ)، ﺋﯘﭼﯩﻨﭽﻰ ﺩﻩﺭﯨﺠﯩﻠﯩﻜﻠﻪﺭﮔﻪ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﻣﻮﻟﻼ ﻳﺎﻛﻰ ﺧﻪﻟﭙﻪﺕ ﺋﯘﻧﯟﺍﻧﻰ ﺑﯩﺮﯨﻠﻪﺗﺘﻰ.
"ﻣﻪﺳﺌﯘﺩﯨﻴﻪ" ﺑﯩﻠﯩﻢ ﻳﯘﺭﺗﯩﺪﺍ ﺋﻮﻗﯘﺵ ﭘﯘﺗﺘﯘﺭﮔﻪﻧﻠﻪﺭ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺯﯨﻴﺎﻟﯩﻴﻼﺭ ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺋﯘﻟﯘﺳﯩﻨﯩﯔ ﻣﻪﻣﯘﺭﯨﻲ ﺑﺎﺷﻠﯩﻘﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺋﯩﺸﻠﯩﺪﻯ. ﻫﻪﺗﺘﺎ ﺧﺎﻧﺒﺎﻟﯩﻘﺘﺎ ﻫﻮﻛﯘﻣﺮﺍﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺗﯘﺭﻏﺎﻥ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻧﻨﯩﯔ ﻧﻪﯞﺭﯨﺴﻰ ﻗﯘﺑﻼﻱ (1215 - 1294 - ﻳﯩﻠﻼﺭ) ﻧﯩﯔ ﺑﺎﺵ ﻣﯩﻨﯩﺴﺘﯩﺮﻯ (ﺑﺎﺷﺒﯘﻍ) ﻟﯩﻜﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﻪﺯﻯ ﺧﺎﺩﯨﻤﻼﺭﻣﯘ ﺋﻪﻧﻪ ﺷﯘ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﺘﻪ ﺋﻮﻗﯘﻏﺎﻥ.
ﺑﯘ ﻳﻪﺭﺩﻩ ﺷﯘﻧﯩﻤﯘ ﺋﺎﻻﻫﯩﺪﻩ ﻗﻪﻳﺖ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺋﯚﺗﯘﺵ ﺯﯙﺭﯗﺭﻛﻰ، ﺑﯘﻳﯘﻙ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﺎﻟﯩﻤﻰ، ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ ﭘﯩﺪﺍﮔﻮﮒ ﯞﻩ ﺗﺎﻻﻧﺘﻠﯩﻖ ﻣﻪﻣﯘﺭﯨﻴﻪﺕ ﺑﺎﺷﻘﯘﺭﻏﯘﭼﻰ ﺗﺎﺗﺎ ﺗﯘﯕﺎ ﺋﻪﻳﻨﻰ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﺍ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻧﻨﯩﯔ ﻫﻪﻣﻤﻪ ﺋﻮﻏﯘﻝ - ﻗﯩﺰﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﯩﺴﻰ ﺋﯩﺪﻯ. ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻳﻨﯩﯔ ﺋﯚﺯﯨﻤﯘ ﺋﻪﻧﻪ ﺷﯘ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﯩﺪﺍ ﺋﻮﻗﯘﭖ ﺳﺎﯞﺍﺕ ﭼﯩﻘﺎﺭﻏﺎﻥ. ﺗﺎﺗﺎ ﺗﯘﯕﺎ ﺩﻩﺳﻠﻪﭘﺘﻪ ﻧﺎﻳﻤﺎﻥ ﺋﯧﻠﯩﻨﯩﯔ ﺗﺎﻳﺎﻧﺨﺎﻥ (ﻛﯘﻧﺨﺎﻥ) ﺋﻮﺭﺩﯨﺴﯩﺪﺍ ﺑﺎﺵ ﺋﯩﻠﻤﯩﻲ ﻣﻪﺳﻠﯩﻬﻪﺗﭽﻰ ﯞﻩ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ. ﻛﯩﻴﯩﻦ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺋﯧﻤﭙﯩﺮﯨﻴﯩﺴﻰ ﻗﯘﺭﯗﻟﻐﺎﻥ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﭼﯩﯖﮕﯩﺰﺧﺎﻥ ﺑﯘ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﺎﻟﯩﻤﯩﻨﻰ ﺋﻮﺯ ﻫﯘﺯﯗﺭﯨﻐﺎ ﺗﻪﻛﻠﯩﭗ ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﺋﻮﺭﺩﺍ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﯩﺴﻰ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ. ﺗﺎﺗﺎ ﺗﯘﯕﺎ ﺋﻪﻧﻪ ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﻛﯩﺪﺍﻥ ﯞﻩ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﺋﻪﻟﯩﭙﺒﻪﺳﯩﻨﻰ ﯞﻩ ﮔﺮﺍﻣﻤﺎﺗﯩﻜﺎ ﻗﺎﺋﯩﺪﯨﺴﯩﻨﻰ ﻳﻪﻧﻰ ﺗﯘﻧﺠﻰ ﻛﯩﺪﺍﻥ ﯞﻩ ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﻳﯧﺰﯨﻘﯩﻨﻰ ﻛﻪﺷﯩﭗ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺑﻪﺭﮔﻪﻧﯩﺪﻯ. ﺑﯘ ﻳﯧﺰﯨﻖ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺟﯘﺭﺟﺎﻥ ﯞﻩ ﭼﯩﯔ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺋﻮﺭﺩﺍ ﻳﯧﺰﯨﻘﯩﻨﯩﯔ ﻧﻪﻣﯘﻧﯩﺴﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﺪﻯ. ﺗﺎﺗﺎ ﺗﯘﯕﺎ ﺋﯩﺠﺎﺩ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﻛﯩﺪﺍﻥ، ﻣﻮﯕﻐﯘﻝ ﯞﻩ ﻣﺎﻧﺠﯘ ﻳﯧﺰﯨﻘﻰ ﻗﻪﺩﯨﻤﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯘﺭﺧﯘﻥ ﺋﻪﻟﯩﭙﺒﻪﺳﻰ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﺪﺍ ﺗﯘﺯﯗﻟﮕﻪﻥ.
ﺗﺎﺗﺎ ﺗﯘﯕﺎﻧﯩﯔ ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﯩﺴﻰ ﺧﯩﻠﻰ ﺳﯩﯖﮕﻪﻥ ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎ ﯞﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺭﺍﻳﻮﻧﯩﻨﻰ ﺋﯩﺪﺍﺭﻩ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﺑﺎﺷﻠﯩﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﺑﯩﺮﻗﻪﺩﻩﺭ ﻛﻪﯓ ﺳﯩﻴﺎﺳﻪﺕ ﻳﯘﺭﮔﯘﺯﺩﻯ. ﺑﻮﻟﯘﭘﻤﯘ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺯﯨﻴﺎﻟﯩﻴﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻣﻪﺳﻠﯩﻬﻪﺗﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﯩﺶ ﻗﯩﻠﯩﺸﻨﻰ ﻳﻮﻟﻐﺎ ﻗﻮﻳﺪﻯ. ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻛﻪﯓ ﺋﯩﻤﭙﻪﺭﯨﻴﯩﺴﯩﺪﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﻰ ﺑﯩﺮﺩﯨﻨﺒﯩﺮ ﻫﻮﻛﯘﻣﻪﺕ ﺗﯩﻠﻰ ﯞﻩ ﺋﺎﻻﻗﻪﺕ ﺗﯩﻠﻰ ﺑﻮﻟﺪﻯ؛ ﻣﻪﻣﯘﺭﯨﻲ ﺋﯩﺸﻼﺭ ﺋﻪﻧﻪ ﺷﯘ ﺗﯩﻞ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻳﯘﺭﮔﯘﺯﯗﻟﺪﻯ.
ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ ﺋﻪﺭﻩﺏ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﯩﺴﻰ ﺋﯩﺒﻨﻰ ﺋﻪﻝ ﺑﻪﺷﯩﺮ (1388 - 1450 - ﻳﯩﻠﻼﺭ) ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﻳﺎﺯﯨﺪﯗ: " ... ﺑﯘ ﻳﻪﺭﺩﻩ ﻣﻪﻧﺴﻪﭖ ﺑﻪﻟﮕﻪ ﻧﺎﻣﻠﯩﺮﻯ، ﺑﯘﻳﺮﯗﻕ - ﭘﻪﺭﻣﺎﻧﻼﺭ، ﻳﺎﺯﻣﺎ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﻪﺭ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﻮﻟﯩﺪﯨﻜﻪﻥ، ﭘﻪﻗﻪﺕ ﻣﯘﺷﯘ ﺗﯩﻠﻨﻰ ﺑﯩﻠﮕﻪﻥ ﻛﯩﺸﻰ ﺭﻭﻧﺎﻕ ﺗﺎﭘﺎﻻﻳﺪﯨﻜﻪﻥ، ﻫﯚﺭﻣﻪﺗﻜﻪ ﺋﺎﻣﻪﺗﻜﻪ ﺳﺎﺯﺍﯞﻩﺭ ﺑﻮﻻﻻﻳﺪﯨﻜﻪﻥ" (ﻛﯩﺮﯨﭙﻮﺭﺕ، "ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﻰ ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎﺗﻰ" 56 - ﺑﻪﺕ).
ﻛﯩﻴﯩﻨﻜﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﯩﻼﺭ ﯞﻩ ﺗﯩﻠﺸﯘﻧﺎﺳﻼﺭ ﺑﯘ ﺗﯩﻠﻨﻰ ﻣﯘﺷﯘ ﭼﻮﯓ ﺭﺍﻳﻮﻧﻨﯩﯔ ﺳﯘﻳﯘﺭﻏﺎﻝ ﺋﯩﮕﯩﺴﻰ ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻳﻨﯩﯔ ﻧﺎﻣﻰ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﺎﻏﻼﭖ "ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺗﯩﻠﻰ" ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﺪﻯ.
"ﻗﯘﺗﺎﺩﻏﯘﺑﯩﻠﯩﻚ" - ﻗﺎﺭﺍﺧﺎﻧﯩﻼﺭ "ﺧﺎﻗﺎﻧﯩﻴﻪ ﺗﯩﻠﻰ" ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻨﻰ ﺗﯩﻜﻠﯩﮕﻪﻥ ﺑﻮﻟﺴﺎ، ﺧﻮﺟﺎ ﺋﻪﻫﻤﻪﺕ ﻳﻪﺳﯩﯟﻯ ﺗﻪﺭﯨﭙﺪﯨﻦ 1145 - ﻳﯩﻠﻰ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ "ﺩﯨﯟﺍﻥ ﻫﯩﻜﻤﻪﺕ" ﯞﻩ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﻟﯩﻚ ﭼﻮﯓ ﻣﯘﺩﻩﺭﺭﺱ ﻧﻪﺳﯩﺮﺩﯨﻦ ﺋﯩﺒﻨﻰ ﺑﯘﺭﻫﺎﻧﯩﺪﯨﻦ ﺭﺍﺑﻐﯘﺯﻯ ﺗﻪﺭﯨﭙﯩﺪﯨﻦ 1310 - ﻳﯩﻠﻰ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ "ﺋﻪﯞﻟﯩﻴﺎﻻﺭ ﻗﯩﺴﺴﻪﺳﻰ" ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺭﻭﻣﺎﻥ "ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺗﯩﻠﻰ" ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻨﻰ ﺗﯩﻜﻠﯩﮕﻪﻧﯩﺪﻯ. ﭼﯘﻧﻜﻰ ﺑﯘ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺋﻪﺳﻪﺭ ﺷﯘ ﺯﺍﻣﺎﻧﺪﺍ ﺋﯚﻳﻤﯘ ﺋﯚﻱ ﺋﻮﻗﯘﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻥ، ﺗﻪﺳﯩﺮﻯ ﭘﯘﺗﯘﻥ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎ ﺭﺍﻳﻮﻧﯩﻐﺎ ﻛﻪﯓ ﺗﺎﺭﺍﻟﻐﺎﻥ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻲ ﻛﯩﺘﺎﺑﻼﺭ ﺋﯩﺪﻯ. ﺑﯘ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﻪﺭﻧﯩﯔ ﺗﻪﺳﯩﺮﻯ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﺋﻮﺭﻧﻰ ﻛﯘﻧﺪﯨﻦ - ﻛﯘﻧﮕﻪ ﻣﯘﺳﺘﻪﻫﻜﻪﻣﻠﻪﻧﺪﻯ.
ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﯩﻨﯩﯔ ﻣﯩﺮﺍﺳﻠﯩﺮﻯ ﺗﺎﻛﻰ ﻛﯩﻴﯩﻨﻜﻰ ﺋﻪﺳﯩﺮﻟﻪﺭﮔﻪ ﻗﻪﺩﻩﺭ ﺋﻮﺯ ﺭﻭﻟﯩﻨﻰ ﻳﻮﻗﺎﺗﻤﺎﻱ ﻛﻪﻟﺪﻯ. ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﺪﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺋﯘﺯﺍﻕ ﺗﺎﺭﯨﺨﺘﯩﻦ ﺑﯘﻳﺎﻥ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﺩﺍ ﺋﻪﯓ ﺋﯘﻗﯘﻣﯘﺷﻠﯘﻕ ﺧﻪﻟﻖ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻛﯩﻠﯩﯟﺍﺗﻘﺎﻥ ﺳﺎﻻﻫﯩﻴﯩﺘﯩﻨﻰ ﺋﻮﭼﯘﻕ ﻛﻮﺭﺳﻪﺗﺘﻰ.
ﭘﺮﻭﻓﯧﺴﺴﻮﺭ ﻣﺎﻟﻮﻑ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﻩﭖ ﻳﺎﺯﯨﺪﯗ: "ﻣﻮﯕﻐﯘﻟﻼﺭ ﺋﺎﺭﯨﺴﯩﻐﺎ ﻣﻪﺩﻩﻧﯩﻴﻪﺕ ﺗﺎﺭﻗﺎﺗﻘﺎﻥ، ﺋﯘﻻﺭﻏﺎ ﺋﯘﺳﺘﺎﺯ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﯞﻩ ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﻫﺎﻛﯩﻤﯩﻴﻪﺕ ﺋﻮﺭﺩﯨﺴﯩﺪﺍ ﺋﯩﺶ ﻳﯘﺭﮔﯘﺯﮔﻪﻧﻠﻪﺭ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺋﯩﺪﻯ."
ﺑﯘ ﺋﻪﻫﯟﺍﻝ ﻳﺎﻟﻐﯘﺯ ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻳﻨﯩﯔ ﺳﯘﻳﯘﺭﻏﺎﻝ ﺯﯨﻤﯩﻨﯩﺪﯨﻼ ﺋﻪﻣﻪﺱ، ﻫﻪﺗﺘﺎ ﻗﯘﺑﻼﻳﺨﺎﻥ ﺗﻪﺳﯩﺲ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ ﻳﯘﺋﻪﻥ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﻫﺎﻛﯩﻤﯩﻴﯩﺘﯩﺪﯨﻤﯘ ﺷﯘﻧﺪﺍﻕ. ﺑﯘﻧﯩﯔ ﻣﯩﺴﺎﻟﻰ ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﻗﯘﺑﻼﻳﺨﺎﻧﻨﯩﯔ ﯞﻩﺯﯨﺮﻯ ﻫﻪﺳﻪﻥ ﺋﻪﻳﻴﺎﺭ، ﭼﻪﺕ ﺋﻪﻟﻠﻪﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﺎﻻﻗﻪﺕ ﺑﺎﻏﻼﺵ ﯞﻩﺯﯨﺮﻯ ﺳﺎﻗﻰ، ﻛﻮﭖ ﺗﯩﻞ، ﺟﯘﻣﻠﯩﺪﯨﻦ ﮔﯧﺮﻙ ﯞﻩ ﻻﺗﯩﻦ ﺗﯩﻠﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺋﺎﻟﯩﻢ ﯞﻩ ﺧﯧﺮﺳﺘﯩﺌﺎﻥ ﺩﯨﻨﯩﻲ ﯞﻩﺯﯨﺮﻯ ﺭﻩﺑﺒﺎﻧﻰ، ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﻲ ﺟﯘﯕﮕﻮ ﯞﻩﺯﯨﺮﻯ ﺋﯚﻣﻪﺭ، ﺑﺎﺵ ﺋﺎﺩﯞﻭﻛﺎﺕ ﯞﻩﺯﯨﺮﻯ ﺑﻮﺭﯗﻝ ﺋﻪﻳﻴﺎﺭ، ﻫﻪﺭﺑﯩﻲ ﺳﻪﺭﻛﻪﺭﺩﻩ ﭼﺎﻏﺎﻥ ﺗﯚﻣﯘﺭ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻛﯚﻙ ﺗﯚﻣﯘﺭ، ﺋﺎﺳﺘﺮﻭﻧﻮﻣﯩﻴﻪ ﺋﺎﻟﯩﻤﻰ ﺟﺎﻣﺎﻟﯩﺪﯨﻦ، ﺋﺎﺗﺎﻗﻠﯩﻖ ﺋﻪﺩﯨﺐ ﻳﯘﻧﯘﺱ ﻫﻪﻳﻴﺎﻡ، ﺋﺎﺗﺎﻗﻠﯩﻖ ﺩﻭﺧﺘﯘﺭ ﻳﻪﻫﻴﺎ، ﻳﯧﺰﺍ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﻚ ﺋﺎﻟﯩﻤﻰ ﺗﯚﻣﯘﺭ ﺗﯘﯞﺭﯗﻙ، "ﺟﯘﺭﺟﯩﺖ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ" ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺋﻪﺳﻪﺭﻧﻰ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ ﺗﺎﺭﯨﺨﭽﻰ ﺳﺎﺭﺍﺑﺎﻥ، "ﺳﯘﯓ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﺗﺎﺭﯨﺨﻰ" ﻧﯩﯔ ﺋﺎﭘﺘﻮﺭﻯ ﻳﺎﻧﺴﺎﺭﻯ، ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ ﻛﻮﻣﭙﻮﺯﯨﺘﻮﺭ ﻣﯘﻫﻪﻣﻤﻪﺕ ﭼﻮﻟﭙﺎﻥ، ﻛﯚﭖ ﺗﯩﻞ ﺑﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺗﯩﻠﺸﯘﻧﺎﺱ ﺋﻪﻟﺴﺎﺭﯨﻼﺭﻧﻰ ﻛﻮﺭﺳﯩﺘﯩﭗ ﺋﯚﺗﯘﺵ ﻛﯘﭘﺎﻳﻪ. ﺑﻮﻟﯘﭘﻤﯘ ﺋﺎﺗﺎﻗﻠﯩﻖ ﺋﺎﻟﯩﻢ ﺗﯚﻣﯘﺭ ﺗﯘﯞﺭﯗﻙ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ "ﺯﯨﺮﺍﺋﻪﺕ ﺋﻮﺳﯘﻣﻠﯘﻛﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻳﯩﺘﯩﻠﺪﯗﺭﯗﺵ ﭘﺮﯨﻨﺴﯩﭙﻠﯩﺮﻯ" ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺋﯩﻠﻤﯩﻲ ﺋﻪﺳﻪﺭ ﺗﺎﻛﻰ ﻳﯧﻘﯩﻨﻘﻰ ﭼﺎﻏﻼﺭﻏﯩﭽﻪ ﺋﯩﻠﯩﻤﯩﺰ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻠﯩﺮﯨﺪﻩ ﺋﻮﻗﯘﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﻣﯘﻫﯩﻢ ﺩﻩﺭﺳﻠﯩﻚ ﻛﯩﺘﺎﺏ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻛﻪﻟﺪﻯ.
ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺋﻮﺭﺩﯨﺴﯩﻨﯩﯔ ﺑﺎﺵ ﺩﻭﺧﺘﯘﺭﻯ ﻣﯩﺠﯩﺖ ﯞﻩ ﻗﯘﺑﻼﻳﻨﯩﯔ ﺑﺎﺵ ﺩﻭﺧﺘﯘﺭﻯ ﻳﻪﻫﻴﺎﻧﯩﯔ ﺋﺎﻟﻤﯩﻠﯩﻖ ﯞﻩ ﺧﺎﻧﺒﺎﻟﯩﻘﺘﺎ ﺋﺎﭼﻘﺎﻥ ﺳﯘﻧﯘﻕ ﻛﻪﺳﻪﻟﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺩﺍﯞﺍﻻﺵ ﻣﻪﻛﺘﯩﭙﻰ ﯞﻩ ﻣﺎﻝ ﺩﻭﺧﺘﯘﺭﻟﯘﻕ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻠﯩﺮﻯ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺷﺎﮔﯩﺮﺗﻼﺭﻧﻰ ﻳﯩﺘﯩﺸﺘﯘﺭﮔﻪﻥ. ﺑﯘ ﺩﻭﺧﺘﯘﺭﻻﺭ ﺳﯩﺮ ﺩﻩﺭﻳﺎ ﯞﺍﺩﯨﺴﯩﺪﯨﻦ ﺗﺎﺭﺗﯩﭗ ﺗﺎﻛﻰ ﺧﯘﺋﺎﯕﺨﯥ ﯞﺍﺩﯨﺴﯩﻐﯩﭽﻪ ﺋﺎﺕ ﺋﯘﺳﺘﯩﺪﻩ ﻳﯘﺭﯗﭖ ﺑﯩﻤﺎﻻﻝ ﯞﺍﺭﺍﭼﻠﯩﻖ ﯞﻩ ﺗﯧﯖﯩﻘﭽﯩﻠﯩﻖ ﻗﯩﻼﺗﺘﻰ. ﺑﯘ ﻫﻪﻗﺘﻪ ﺋﯩﻠﯩﻤﯩﺰﻧﯩﯔ ﻣﯧﺪﯨﺘﺴﯩﻨﺎ ﻛﯩﺘﺎﺑﻰ - ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ "ﻧﻪﻳﺠﯩﯔ" ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﻛﻼﺳﺴﯩﻚ ﻗﺎﻣﯘﺳﺘﺎ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ ﺗﯚﯞﻩﻧﺪﯨﻜﻰ ﭘﺎﻛﯩﺘﻼﺭﻧﻰ ﻛﯚﺭﺳﯩﺘﯩﭗ ﺋﯚﺗﯘﺷﻜﻪ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ:
"ﻏﻪﺭﺑﯩﻲ ﺭﺍﻳﻮﻥ - ﺋﺎﻟﺘﯘﻥ ﯞﻩ ﻗﺎﺷﺘﯧﺸﻰ ﻣﺎﻛﺎﻧﻰ، ﺋﯘ ﻳﻪﺭﺩﯨﻜﻰ ﺧﻪﻟﻘﻨﯩﯔ ﺋﻮﺯﯗﻗﻠﯩﻨﯩﺸﻰ ﻳﺎﺧﺸﻰ، ﮔﯚﺵ، ﻣﺎﻱ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﻮﺯﯗﻗﻠﯩﻨﯩﺪﯗ، ﺗﺎﺋﺎﻣﻠﯩﺮﻯ ﻗﯘﯞﯞﻩﺗﻠﯩﻚ ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ، ﻛﯩﺴﻪﻟﻠﻪﺭ ﺋﯘ ﻳﻪﺭﺩﯨﻜﻰ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪﺭﻧﯩﯔ ﺗﯩﻨﯩﻨﻰ ﺯﻩﻫﻪﺭﻟﯩﻴﻪﻟﻤﻪﻳﺪﯗ."
"ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﻻﺭ ﺋﯘﺯﯗﻡ، ﺑﻪﺩﻩ، ﺋﺎﻧﺎﺭ، ﺯﯨﻐﯩﺮ، ﻳﺎﯕﺎﻕ، ﭘﯘﺭﭼﺎﻕ، ﻳﯘﻣﻐﺎﻗﺴﯘﺕ، ﭘﯩﻴﺎﺯ، ﺳﺎﻣﺴﺎﻕ، ﺯﺍﺭﺍﯕﺰﺍ ﭼﯩﭽﯩﻜﻰ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺋﯚﺳﯘﻣﻠﯘﻙ ﯞﻩ ﮔﯩﻴﺎﻫﻼﺭﺩﯨﻦ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺩﻭﺭﯨﻼﺭﻧﻰ ﻳﺎﺳﺎﻳﺪﯗ. ﺋﺎﻧﺎﺭﻧﯩﯔ ﭘﻮﺳﺘﻰ ﻣﻪﺩﺩﻩ ﻗﯘﺭﺗﯩﻨﻰ ﻳﻮﻗﯩﺘﯩﺪﯨﻜﻪﻥ. ﺋﺎﻧﺎﺭ ﮔﯘﻟﻰ ﻛﯩﺸﯩﻨﯩﯔ ﺭﻭﻫﯩﻨﻰ ﺯﻭﻗﻼﻧﺪﯗﺭﯗﺵ ﺧﯘﺳﯘﺳﯩﻴﯩﺘﯩﮕﻪ ﺋﯩﮕﻪ ﺋﯩﻜﻪﻥ. ﺯﯨﻐﯩﺮﻧﯩﯔ ﺗﻪﺑﯩﺌﯩﺘﻰ ﻣﯚﺗﯩﺪﯨﻞ ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﻣﯩﺠﻪﺯﻧﻰ ﺗﻪﯕﺸﻪﻳﺪﯨﻜﻪﻥ، ﺋﯘﺯﯗﻡ ﭘﻪﻱ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺳﻮﯕﻪﻛﻜﻪ ﻗﯘﯞﯞﻩﺕ ﺑﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻪﻥ."
ﻳﻪﻧﻪ "ﺟﯘﮔﯩﯖﻠﯘ" ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺗﯩﺒﺒﯩﻲ ﺋﻪﺳﻪﺭﺩﻩ ﻗﯘﺑﻼﻳﺨﺎﻧﻨﯩﯔ ﺑﺎﺵ ﺩﻭﺧﺘﯘﺭﻯ ﻳﻪﻫﻴﺎﻧﯩﯔ ﺋﯩﭽﯩﺘﻘﯘ ﺩﻭﺭﯨﺴﯩﻨﻰ ﻛﻪﺷﯩﭗ ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﺳﯩﭽﯘﺋﻪﻥ ﺋﯚﻟﻜﯩﺴﯩﺪﻩ ﭘﻪﻳﺪﺍ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻗﻮﺭﻗﯘﻧﭽﻠﯘﻕ ﯞﺍﺑﺎ ﻛﯩﺴﯩﻠﯩﻨﻰ ﺳﺎﻗﺎﻳﺘﻘﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺑﺎﻳﺎﻥ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻥ. ﺷﯘ ﻛﯩﺘﺎﺑﻨﯩﯔ 22 - ﺗﻮﻣﯩﺪﺍ ﻳﻪﻧﻪ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺗﻪﺳﯟﯨﺮﯨﻲ ﭘﺎﻛﯩﺘﻼﺭ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ:
ﺭﯨﻦ ﺯﯨﺠﺎﯞ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻛﯩﺸﻰ ﺋﯩﻴﺘﯩﺪﯗ: "ﺋﯚﻳﮕﻪ ﻗﺎﻳﺘﯩﯟﺍﺗﺴﺎﻡ ﻗﻮﺷﻨﺎﻣﻨﯩﯔ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﺑﻪﺷﻰ ﻗﺎﺗﺘﯩﻖ ﺋﺎﻏﺮﯨﭗ، ﻧﺎﻟﻪ - ﭘﻪﺭﻳﺎﺩ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﻳﯧﺘﯩﭗ ﻗﺎﭘﺘﯘ، ﺑﯩﺮ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯧﯟﯨﭗ ﻛﯩﻠﯩﭗ، ﻳﯧﻨﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﯘﺳﺘﯩﺮﺍ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﺎﻟﯩﻨﯩﯔ ﭘﯩﺸﺎﻧﯩﺴﯩﻨﻰ ﻳﯧﺮﯨﭗ، ﺑﯩﺮ ﻛﯩﭽﯩﻚ ﻗﯘﺭﺗﻨﻰ ﺋﯧﻠﯩﯟﻩﺗﺘﻰ. ﻫﯩﻠﯩﻘﻰ ﻗﯘﺭﺕ ﻗﺎﺗﺘﯩﻖ ﺗﺎﺷﺘﻪﻙ ﺋﯩﺪﻯ. ﻗﯘﺭﺕ ﺑﯩﺮﺋﺎﺯ ﻫﻪﺭﯨﻜﻪﺕ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺗﯘﺭﯗﭖ، ﺋﯘﺯﯗﻥ ﺋﻮﺗﻤﻪﻱ ﺋﯚﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﺪﻯ. ﺑﺎﻟﯩﻤﯘ ﺩﻩﺭﻫﺎﻝ ﺳﺎﻗﺎﻳﺪﻯ."
ﻳﻪﻧﻪ ﺷﻴﺎﺷﯘﺳﯘ ﺩﯨﮕﻪﻥ ﻛﯩﺸﻰ ﺋﯩﻴﺘﯩﺪﯗ: "ﭘﯩﯖﭽﻴﺎﯓ ﺋﻪﮔﻤﯩﺴﻰ ﻳﯧﻨﯩﺪﺍ ﺑﯩﺮ ﻛﯩﺸﯩﻨﯩﯔ ﺋﯧﺘﻰ ﻗﻮﺭﺳﯩﻘﻰ ﻛﯚﭘﯘﭖ ﻳﯧﺘﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﻧﯩﻜﻪﻥ. ﺑﯩﺮ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺩﻭﺧﺘﯘﺭ ﻛﻪﻟﺪﻯ - ﺩﻩ، ﺋﺎﺗﻨﯩﯔ ﭘﯘﺗﯩﺪﯨﻦ ﺑﯩﺮ ﻧﯩﻤﯩﻨﻰ ﻛﯩﺴﯩﯟﻩﺗﺘﻰ، ﻫﺎﻳﺎﻝ ﺑﻮﻟﻤﺎﻱ ﺋﺎﺕ ﺋﻮﺭﻧﯩﺪﯨﻦ ﺗﯘﺭﯗﭖ ﻛﻪﺗﺘﻰ..."
ﻳﯘﺋﻪﻥ ﺳﯘﻻﻟﯩﺴﻰ ﺗﻪﺯﻛﯩﺮﯨﻠﯩﺮﯨﺪﻩ ﻳﻪﻧﻪ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻲ ﭘﺎﻛﯩﺘﻼﺭ ﻧﻪﻗﯩﻞ ﻛﻪﻟﺘﯘﺭﯗﻟﮕﻪﻥ:
... ﺋﯩﭽﻜﯩﺮﯨﮕﻪ ﻛﯩﻠﯩﭗ ﺗﯩﺠﺎﺭﻩﺕ ﻗﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﯩﺮﻧﻪﭼﭽﻪ ﻣﯩﯔ ﺳﻮﺩﯨﮕﻪﺭﻟﻪﺭ ﻗﺎﺗﺎﺭﯨﺪﺍ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺗﯧﯟﯨﭙﻠﯩﺮﯨﻤﯘ ﻛﯚﭖ ﺋﯩﺪﻯ. ﺋﯘﻻﺭ ﺑﯧﻴﺠﯩﯔ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﺟﺎﻳﻼﺭﺩﺍ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺩﻭﺭﯨﺨﺎﻧﯩﻼﺭﻧﻰ ﺋﺎﭼﻘﺎﻥ ﯞﻩ ﺩﺍﯞﺍﻻﺵ ﺋﻮﺭﮔﺎﻧﻠﯩﺮﯨﻨﯩﻤﯘ ﻗﯘﺭﻏﺎﻥ. ﺑﯘ ﺩﻭﺭﯨﺨﺎﻧﯩﻼﺭﺩﺍ ﺳﯧﺮﯨﻖ ﻗﯘﻳﺮﯗﻗﻠﯘﻕ ﺟﻪﺭﻩﻧﻨﯩﯔ ﺋﻪﺯﺍﻟﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﻳﺎﺳﺎﻟﻐﺎﻥ ﻗﯩﻤﻤﻪﺗﻠﯩﻚ ﺩﻭﺭﯨﻼﺭ ﺑﺎﺭ ﺋﯩﺪﻯ. ﺑﯘ ﺩﻭﺭﯨﻼﺭ ﺋﺎﺩﻩﻣﻨﻰ ﺳﻪﻣﺮﯨﺘﯩﺶ، ﺳﻮﻏﯘﻕ ﻳﻪﻟﻨﻰ ﻫﻪﻳﺪﻩﺵ ﺧﯘﺳﯘﺳﯩﻴﯩﺘﯩﮕﻪ ﺋﯩﮕﻪ ﺋﯩﺪﻯ. ﻳﺎﺯ ﻛﯘﻧﻠﯩﺮﻯ ﺩﻭﺭﯨﺨﺎﻧﯩﻼﺭﺩﺍ ﻗﯩﻤﯩﺰﻣﯘ ﺳﯧﺘﯩﻼﺗﺘﻰ ، ﻗﯩﻤﯩﺰ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﻗﯩﺮﯨﻠﯩﻘﻨﻰ ﻛﻪﺗﻜﯘﺯﯗﭖ، ﺋﺎﺩﻩﻡ ﺋﻮﺭﮔﺎﻧﯩﺰﻣﯩﻨﻰ، ﺑﻮﻟﯘﭘﻤﯘ ﺋﯚﭘﻜﻪ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻳﯘﺭﻩﻛﻨﻰ ﻳﺎﺷﺎﺭﺗﯩﺶ ﺧﯘﺳﯘﺳﯩﻴﯩﺘﯩﮕﻪ ﺋﯩﮕﻪ ﺋﯩﺪﻯ.ﻳﯘﻗﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﭘﺎﻛﯩﺘﻼﺭ ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺯﺍﻣﺎﻧﯩﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﯩﻨﯩﯔ ﺋﻪﻳﻨﻰ ﺯﺍﻣﺎﻥ ﺷﺎﺭﺍﺋﯩﺘﯩﺪﺍ ﺋﯩﺨﺘﯩﺴﺎﺳﻠﯩﻖ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪﺭﻧﻰ ﻗﺎﻧﭽﯩﻠﯩﻚ ﻳﯩﺘﯩﺸﺘﯘﺭﮔﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﯩﯔ ﺑﯩﺮ ﺗﻪﺭﯨﭙﻰ.
ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺑﯩﻠﻠﻪ ﺑﯩﺰ ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﯩﻨﯩﯔ ﻳﺎﺩﺭﻭﺳﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﺩﯨﻜﻰ "ﻣﻪﺳﺌﯘﺩﯨﻴﻪ" ﺑﯩﻠﯩﻢ ﻳﯘﺭﺗﯩﻨﯩﯔ ﻛﯩﻴﯩﻨﻜﻰ ﺋﻪﯞﻻﺩﻻﺭ ﺋﯘﭼﯘﻥ ﻳﻪﺗﻜﯘﺯﮔﻪﻥ ﻣﯩﺮﺍﺱ ﻣﯧﯟﯨﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻳﻪﻧﯩﻤﯘ ﺋﯩﭽﻜﯩﺮﯨﻠﻪﭖ ﺋﯜﮔﯩﻨﯩﭗ ﻛﯚﺭﯨﺪﯨﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﺴﺎﻕ، ﺋﯘﻧﯩﯔ ﭘﺎﺭﻻﻕ ﻧﻪﻣﯘﻧﯩﻠﯩﺮﻯ ﻛﯚﺯ ﺋﺎﻟﺪﯨﻤﯩﺰﺩﺍ ﺗﯩﺨﯩﻤﯘ ﺟﺎﻧﻠﯩﻖ ﻧﺎﻣﺎﻳﻪﻥ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ.
ﺑﯩﺰ ﻳﯘﻗﯩﺮﯨﺪﺍ ﻗﻪﻳﺖ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺋﯚﺗﻜﯩﻨﯩﻤﯩﺰﺩﻩﻙ ﺗﯘﺭﻟﯘﻙ ﺟﺎﻳﻼﺭﺩﯨﻦ ﻣﯩﯖﻠﯩﻐﺎﻥ ﺗﺎﻟﯩﭙﻼﺭ "ﻣﻪﺳﺌﯘﺩﯨﻴﻪ" ﺑﯩﻠﯩﻢ ﻳﯘﺭﺗﯩﻐﺎ ﻛﯩﻠﯩﭗ ﺑﯩﻠﯩﻢ ﺋﺎﻻﺗﺘﻰ. ﺑﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺑﻪﺯﯨﻠﯩﺮﻯ ﻛﻪﺷﻤﯩﺮ ﯞﻩ ﻻﻫﯘﺭﺩﯨﻦ، ﺑﻪﺯﯨﻠﯩﺮﻯ ﺑﺎﻻﺳﺎﻏﯘﻥ ﯞﻩ ﻗﯩﭙﭽﺎﻕ ﺩﺍﻟﯩﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ، ﺑﻪﺯﯨﻠﯩﺮﻯ ﺧﯘﺭﺍﺳﺎﻧﺪﯨﻦ ﻫﻪﻡ ﺗﺎﺭﯨﻢ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﺗﯘﺭﻟﯘﻙ ﺷﻪﻫﻪﺭ - ﻳﯧﺰﯨﻼﺭﺩﯨﻦ ﯞﻩ ﺋﯩﻠﻰ ﺩﻩﺭﻳﺎ ﯞﺍﺩﯨﺴﯩﺪﯨﻦ ﻛﯩﻠﯩﭗ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﺘﻪ ﻗﻮﻧﯘﭖ ﺋﻮﻗﯘﻳﺘﺘﻰ. ﺋﻮﻗﯘﺵ ﭘﯘﺗﺘﯘﺭﮔﻪﻧﻠﻪﺭ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪﺭ ﺋﺎﺗﺎﻗﻠﯩﻖ ﺷﺎﺋﯩﺮ ﯞﻩ ﺋﺎﻟﯩﻤﻼﺭﺩﯨﻦ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺗﻮﻧﯘﻟﯘﭖ، ﺗﯘﺭﻟﯘﻙ ﺟﺎﻳﻼﺭﺩﺍ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﯩﻠﯩﻖ ﻗﯩﻼﺗﺘﻰ. ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺋﯩﭽﯩﺪﻩ ﺧﯘﺭﺍﺳﺎﻧﺪﺍ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺋﯩﺸﻠﯩﮕﻪﻥ ﯞﻩ ﭘﯘﺗﯘﻥ ﺋﯚﻣﺮﯨﻨﻰ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭗ ﺋﯘﭼﯘﻥ ﺑﯧﻐﯩﺸﻼﭖ ﭼﻮﯓ ﻧﻪﺗﯩﺠﻪ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﺎﺑﺮﻭﻱ ﻗﺎﺯﺍﻧﻐﺎﻥ ﺳﻪﺋﯩﺪ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﻯ، ﻣﻪﯞﻻﻧﺎ ﺋﻪﺑﻪﻳﺪﯗﻟﻼ ﻟﯘﺗﻔﻰ ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻘﻼﺭ ﺑﺎﺭ. ﺳﻪﺋﯩﺪ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﻯ ﺧﯘﺭﺍﺳﺎﻧﺪﺍ ﺋﯚﻣﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﯨﻐﯩﭽﻪ ﺋﯩﺸﻠﻪﭖ، ﻛﯚﭖ ﺋﺎﻟﯩﻤﻼﺭﻧﻰ ﻳﯩﺘﯩﺸﺘﯘﺭﮔﻪﻥ. ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ ﭘﺎﺭﺱ ﺷﺎﺋﯩﺮﻯ ﺋﺎﺑﺪﯗﺭﺍﻫﻤﺎﻥ ﺟﺎﻣﻰ (1414 - 1492) ﻣﯘ ﺳﻪﺋﯩﺪ ﻗﻪﺷﻘﻪﺭﯨﻨﯩﯔ ﺷﺎﮔﯩﺮﺗﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﯩﺮﻯ ﺋﯩﺪﻯ.
ﭼﺎﻏﺎﺗﺎﻱ ﺋﻪﯞﻻﺩﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﻗﻰ ﻣﻪﺯﮔﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪﻩ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﻰ ﺋﯘﭼﯘﻥ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﭼﻮﯓ ﺗﻪﺳﯩﺮ ﻛﻮﺭﺳﻪﺗﻜﻪﻥ ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺗﭙﻪﺭﯞﻩﺭ ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﻰ ﻣﻪﯞﻻﻧﺎ ﺋﻪﺑﻪﻳﺪﯗﻟﻼ ﻟﯘﺗﻔﻰ (1366 - 1465 - ﻳﯩﻠﻼﺭ) ﺑﯩﻠﻪﻥ ﺋﻪﻟﯩﺸﯩﺮ ﻧﺎﯞﺍﻳﻰ (1441 - 1501 - ﻳﯩﻠﻼﺭ) ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭗ ﺗﺎﺭﯨﺨﯩﻤﯩﺰﺩﺍ ﻣﯘﻫﯩﻢ ﺋﻮﺭﯗﻥ ﺗﯘﺗﯩﺪﯗ.
ﻟﯘﺗﻔﻰ ﺋﯩﺴﺘﯩﺪﺍﺗﻠﯩﻖ ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﻰ ﺑﻮﻟﯘﭘﻼ ﻗﺎﻟﻤﺎﻱ، ﻳﻪﻧﻪ ﻧﻮﭘﯘﺯﻟﯘﻕ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﭽﻰ ﺋﯩﺪﻯ. ﺷﯘﯕﺎ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪﺭ ﺋﯘﻧﻰ "ﭘﺎﺳﺎﻫﻪﺗﻠﯩﻚ ﺋﻪﺩﯨﭗ" ﻫﻪﻡ "ﺋﻪﺯﯨﺰ، ﺗﻪﯞﻩﺭﯗﻙ ﺯﺍﺕ" ﺩﻩﭖ ﻗﻮﺵ ﺋﯘﻧﯟﺍﻥ ﺑﯩﻠﻪﻥ ﻫﯚﺭﻣﻪﺗﻠﻪﻳﺘﺘﻰ. ﺋﻪﻟﯩﺸﯩﺮ ﻧﺎﯞﺍﻳﻰ ﺋﯘﻧﻰ "ﻣﻪﻟﯩﻜﯘﻝ ﻛﺎﻻﻡ" (ﺳﯚﺯ ﭘﺎﺩﯨﺸﺎﻫﻰ) ﯞﻩ "ﺗﻪﯞﻩﺭﯗﻙ ﺋﯘﺳﺘﺎﺯ" ﺩﻩﭖ ﻣﻪﺩﻫﯩﻴﻠﯩﮕﻪﻥ.
ﻟﯘﺗﻔﻰ ﺋﻮﺗﺘﯘﺭﺍ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﻧﯩﯔ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺟﺎﻳﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﺑﯧﺮﯨﭗ، ﭼﻮﯓ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻠﻪﺭﺩﻩ ﻟﯩﻜﺴﯩﻴﻪ ﺳﯚﺯﻟﯩﮕﻪﻥ؛ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺕ ﻧﻪﺯﻩﺭﯨﻴﯩﺴﻰ، ﭘﺎﺭﺱ، ﺋﻪﺭﻩﺏ ﺗﯩﻞ ﮔﺮﺍﻣﻤﺎﺗﯩﻜﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﺩﻩﺭﺱ ﺋﯚﺗﻜﻪﻥ. ﺋﯘ 20 ﺩﯨﻦ ﺋﺎﺭﺗﯘﻕ ﺋﻪﺳﻪﺭ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ. ﺋﯘﻧﯩﯔ 2400 ﻣﯩﺴﺮﺍﺩﯨﻦ ﺋﺎﺭﺗﯘﻕ ﻛﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻥ "ﮔﯘﻝ ﯞﻩ ﻧﻮﺭﯗﺯ" ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻰ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻲ ﺗﯩﻠﯩﻐﺎ ﺋﺎﺳﺎﺱ ﺗﯩﻜﻠﻪﭖ ﺑﻪﺭﮔﻪﻥ. ﻟﯘﺗﻔﯩﻨﯩﯔ ﭘﺎﺭﺱ ﺗﯩﻠﯩﺪﺍ ﻳﺎﺯﻏﺎﻥ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻲ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﻯ ﺋﯩﺮﺍﻥ ﺗﯩﻠﻰ ﺳﯩﺴﺘﯧﻤﯩﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﺧﻪﻟﻘﻠﻪﺭ ﺋﯩﭽﯩﺪﯨﻤﯘ ﭼﻮﯓ ﺷﻮﻫﺮﻩﺕ ﻗﺎﺯﺍﻧﻐﺎﻥ. ﻟﯘﺗﻔﻰ ﻳﻪﻧﻪ ﻣﻪﺷﻬﯘﺭ ﺗﻮﻣﯘﺭﻟﻪﯓ (ﺋﺎﻗﺴﺎﻕ ﺗﻮﻣﯘﺭ) ﻫﻪﻗﻘﯩﺪﻩ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎﻥ "ﺯﻩﭘﻪﺭﻧﺎﻣﻪ" ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺋﻪﺳﻪﺭﻧﻰ ﭘﺎﺭﺳﭽﯩﺪﯨﻦ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭﭼﯩﻐﺎ ﺗﻪﺭﺟﯩﻤﻪ ﻗﯩﻠﻐﺎﻥ.
ﺋﺎﺗﺎﻗﻠﯩﻖ ﺷﺎﺋﯩﺮ ﺋﻪﻟﯩﺸﯩﺮ ﻧﺎﯞﺍﻳﻰ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻣﺎﺋﺎﺭﯨﭙﻰ ﯞﻩ ﺷﯧﺌﯩﺮﯨﻴﯩﺘﯩﮕﻪ ﭼﻮﯕﻘﯘﺭ ﺗﻪﺳﯩﺮ ﻛﻮﺭﺳﻪﺗﻜﻪﻥ ﻣﯘﺗﻪﭘﻪﻛﻜﯘﺭ ﯞﻩ ﻛﻼﺳﺴﯩﻚ ﻳﺎﺯﻏﯘﭼﻰ، ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺧﻪﻟﻘﯩﻨﯩﯔ ﻛﻼﺳﺴﯩﻚ ﻣﯘﺯﯨﻜﯩﺴﻰ - 12 ﻣﯘﻗﺎﻣﻨﯩﯔ ﻣﯘﺗﻠﻪﻕ ﻛﯚﭖ ﺳﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﻣﯘﻗﺎﻡ ﻛﯘﻳﻠﯩﺮﻯ ﺋﻪﻟﯩﺸﯩﺮ ﻧﺎﯞﺍﻳﯩﻨﯩﯔ ﺷﯧﺌﯩﺮ ﺗﯧﻜﺴﺘﻠﯩﺮﯨﮕﻪ ﺳﯧﻠﯩﻨﻐﺎﻥ.
ﻧﺎﯞﺍﻳﯩﻨﯩﯔ ﺗﺎﻟﻼﻧﻐﺎﻥ ﺷﯧﺌﯩﺮﻻﺭ ﺗﻮﭘﻠﯩﻤﻰ - "ﻧﺎﯞﺍﻳﻰ" ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺩﻩﺭﺳﻠﯩﻚ ﻛﯩﺘﺎﺏ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻣﻪﻛﺘﻪﭘﻠﯩﺮﯨﺪﻩ ﺭﻩﺳﻤﯩﻲ ﺋﻮﻗﯘﺷﻠﯘﻕ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﯩﺪﻯ. ﻧﺎﯞﺍﻳﯩﻨﯩﯔ "ﺧﻪﻣﯩﺴﻪ ﻧﺎﯞﺍﻳﻰ" ﻫﻪﻡ "ﭼﺎﻫﺎﺭ ﺩﯨﯟﺍﻥ" ﻗﺎﺗﺎﺭﻟﯩﻖ ﻳﯩﺮﯨﻚ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻫﻪﻡ ﺷﯧﺌﯩﯩﺮﯨﻲ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﻯ، ﺷﯘﻧﯩﯖﺪﻩﻙ ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﻗﺎﻧﭽﻪ ﭘﻪﻟﺴﻪﭘﯩﯟﻯ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﻯ ﺑﺎﺭ. ﺋﯘ ﺑﯘ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﯨﺪﻩ ﺋﯩﻠﯩﻢ - ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺗﻨﻰ، ﻫﻪﻗﻘﺎﻧﯩﻴﻪﺗﻨﻰ، ﺋﺎﺩﺍﻟﻪﺗﭙﻪﺭﯞﻩﺭﻟﯩﻜﻨﻰ ﻛﯘﻳﻠﯩﮕﻪﻥ، ﺋﻪﻣﮕﻪﻛﻨﻰ ﯞﻩ ﺋﻪﻣﮕﻪﻛﭽﻰ ﺧﻪﻟﻘﻨﻰ ﻣﻪﺩﻫﯩﻴﯩﻠﯩﮕﻪﻧﯩﺪﻯ.
ﺋﻪﻟﯩﺸﯩﺮ ﻧﺎﯞﺍﻳﻰ ﺋﯚﺯﯨﻨﯩﯔ "ﻣﻪﻫﺒﯘﺑﯘﻝ ﻗﯘﻟﯘﭖ" ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺋﻪﺳﯩﺮﯨﺪﻩ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﯩﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﻪﺟﯩﺮ - ﻣﯩﻬﻨﯩﺘﯩﻨﻰ ﻳﯘﻗﯩﺮﻯ ﺑﺎﻫﺎﻻﭖ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﻳﺎﺯﯨﺪﯗ:
"ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﻰ ﻳﯘﻣﺮﺍﻥ ﺑﺎﻟﯩﻼﺭﻧﻰ ﺟﺎﭘﺎﻟﯩﻖ ﺋﻪﻣﮕﯩﻜﻰ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺋﯚﺯﯨﮕﻪ ﺭﺍﻡ ﻗﯩﻠﯩﺪﯗ. ﺑﺎﻟﯩﻼﺭﻏﺎ ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﻪ ﺳﯩﯖﺪﯗﺭﯗﺷﺘﻪ ﺋﯘﻻﺭﻧﯩﯔ ﺗﯩﻠﻰ ﺋﯧﺮﯨﮕﻪﻥ ﻗﻮﻏﯘﺷﯘﻧﻐﺎ ﺋﻮﺧﺸﺎﻳﺪﯗ. ﺋﯘﻻﺭ ﺑﻪﯕﺒﺎﺵ ﺑﺎﻟﯩﻼﺭﻧﻰ ﺗﯘﺯﻩﺷﺘﻪ، ﺋﻪﺩﻩﺏ ﺋﻮﮔﯩﺘﯩﺸﺘﻪ ﻧﯘﺭﻏﯘﻥ ﺟﺎﭘﺎ، ﺋﻪﺟﯩﺮ ﭼﯩﻜﯩﺪﯗ. ﺷﯘﯕﺎ ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﯩﻼﺭﻧﯩﯔ ﺋﻮﻗﯘﻏﯘﭼﯩﻼﺭﺩﺍ ﻫﻪﻗﻘﻰ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﻛﯚﭖ. ﺋﻪﮔﻪﺭ ﺋﻮﻗﯘﻏﯘﭼﻰ ﻛﯩﻴﯩﻦ ﭘﺎﺩﯨﺸﺎﻫ، ﺷﻪﻳﺨﯘﻟﺌﯩﺴﻼﻡ ﻳﺎﻛﻰ ﻗﺎﺯﻯ ﺑﻮﻟﺴﯘﻥ، ﺋﯘ، ﺋﻮﻗﯘﺗﻘﯘﭼﯩﺴﯩﻐﺎ ﻗﯘﻟﻠﯘﻕ ﻗﯩﻠﻐﯩﻨﻰ ﺧﻮﭖ. ﭼﯘﻧﻜﻰ ﺋﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﺋﯘﺳﺘﺎﺯﻯ ﺭﺍﺯﻯ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﺗﻪﯕﺮﻯ ﺭﺍﺯﻯ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ..."

ﻫﻪﻕ ﻳﻮﻟﯩﺪﺍ ﻛﯩﻢ ﺳﺎﯕﺎ ﺑﯩﺮ ﻫﻪﺭﭖ ﺋﻮﻗﯘﺗﻤﯩﺶ ﺭﻩﻧﺞ ﺋﯩﻠﻪ،
ﺋﻪﻳﻠﯩﻤﻪﻙ ﺑﻮﻟﻤﺎﺱ ﺋﯘﻧﯩﯔ ﻫﻪﻗﻘﯩﻦ ﺋﺎﺩﺍ ﻳﯘﺯﮔﻪﻧﭻ ﺋﯩﻠﻪ.
(ﺳﺎﯕﺎ ﺑﯩﺮ ﻫﻪﺭﭖ ﺋﯚﮔﻪﺗﻜﻪﻥ ﺋﯘﺳﺘﺎﺯﻧﯩﯔ ﻫﻪﻗﻘﯩﻨﻰ ﻳﯘﺯ ﺗﯩﻠﻼ ﺑﻪﺭﯨﭙﻤﯘ ﺋﺎﺩﺍ ﻗﯩﻼﻟﻤﺎﻳﺴﻪﻥ) (ﺋﻪﻟﺸﯩﺮ ﻧﺎﯞﺍﻳﻰ "ﻣﻪﻫﺒﯘﺑﯘﻝ ﻗﯘﻟﯘﭖ" 113 - ﺑﻪﺕ)
ﻧﺎﯞﺍﻳﻰ ﺋﯩﻠﯩﻢ - ﻣﻪﺭﯨﭙﻪﺕ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﺍ ﻳﻪﻧﻪ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﺩﯨﮕﻪﻧﯩﺪﻯ:
ﺋﯩﻠﯩﻤﺪﯨﻦ ﺋﺎﺭﻯ ﺋﯘﻟﯘﺳﻨﯩﯔ ﻫﯘﺩﻛﺎﻣﻪﺳﻰ،
ﺋﻮﺭﮔﯘﻧﯘﺭﮔﻪ ﺟﯩﺪ - ﺟﻪﻫﯩﺪ ﺋﯚﺗﻜﻪﻥ ﺟﺎﻫﺎﻥ ﺋﻪﻟﻼﻣﯩﺴﻰ.
ﻧﺎﯞﺍﻳﻰ ﺧﻪﻟﻘﭙﻪﺭﯞﻩﺭﻟﯩﻚ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﺍ ﻣﯘﻧﺪﺍﻕ ﻳﺎﺯﯨﺪﯗ:
ﻳﯘﺯ ﺟﺎﭘﺎ ﻗﯩﻠﺴﺎ ﻣﺎﯕﺎ ﺑﯩﺮ ﻗﻪﺗﻠﻪ ﭘﻪﺭﻳﺎﺩ ﺋﻪﻳﻠﻪﺭﻩﻡ،
ﺋﻪﻟﮕﻪ ﻗﯩﻠﺴﺎ ﺑﯩﺮ ﺟﺎﭘﺎ ﻳﯘﺯ ﻗﻪﺗﻠﻪ ﭘﻪﺭﻳﺎﺩ ﺋﻪﻳﻠﻪﺭﻩﻡ.

ﺋﻪﻟﯩﺸﯩﺮ ﻧﺎﯞﺍﻳﯩﻨﯩﯔ ﺩﯦﺪﺍﻛﺘﯩﻚ ﻣﻪﺯﻣﯘﻧﯩﺪﯨﻜﻰ ﻫﯧﻜﻤﻪﺗﻠﯩﻚ ﺷﯧﺌﯩﺮﻟﯩﺮﻯ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﻛﯚﭖ ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﻛﯩﺸﯩﻠﻪﺭ ﻗﻪﻟﺒﯩﮕﻪ ﭼﻮﯕﻘﯘﺭ ﺗﻪﺳﯩﺮ ﻛﯚﺭﺳﻪﺗﻜﻪﻥ:

ﺗﻮﻗﻠﯘﻕ ﻫﯩﺮﺳﯩﻦ ﻛﻮﯕﯘﻟﺪﯨﻦ ﻳﻮﻕ ﻗﯩﻞ،
ﺋﯚﺯﯗﯓ ﺋﺎﭺ ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﺑﯩﺮ ﺋﺎﭼﻨﻰ ﺗﻮﻕ ﻗﯩﻞ.
ﻟﯩﺒﺎﺱ ﻫﻪﺭ ﻧﻪﭼﭽﯩﻜﯩﻢ ﺯﯨﺒﺎﺩﯗﺭ.
ﻛﯩﻴﮕﯩﻨﯩﯖﺪﯨﻦ ﻛﻪﻳﺪﯗﺭﮔﯩﻨﯩﯔ ﺋﻪﻻﺩﯗﺭ.
ﭼﯩﺮﺍﻏﯩﻨﻰ ﻫﻪﻕ ﻳﺎﻧﺪﯗﺭﺩﻯ، ﻛﯚﻳﺪﻯ،
ﺋﯘﻧﻰ ﻛﯩﻢ ﭘﯘﭖ ﺩﻩﺩﻯ، ﺳﺎﻗﯩﻠﻰ ﻛﯚﻳﺪﻯ.

ﺋﻪﻟﯩﺸﯩﺮ ﻧﺎﯞﺍﻳﯩﻨﯩﯔ 16 ﺧﯩﻞ ﻟﯩﺮﯨﻚ ﮊﺍﻧﯩﺮﺩﯨﻦ ﺗﻪﺭﻛﯩﺐ ﺗﺎﭘﻘﺎﻥ "ﺧﺎﺯﺍﻧﯩﺌﯘﻝ ﻣﻪﺋﺎﻧﻰ" (ﻣﻪﻧﯩﻠﻪﺭ ﺧﻪﺯﯨﻨﯩﺴﻰ) ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺷﯧﯩﺌﯩﺮﯨﻲ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﻪﺭ ﺗﻮﭘﻠﯩﻤﻰ 48 ﻣﯩﯔ 803 ﻣﯩﺴﺮﺍﻟﯩﻖ 3130 ﭘﺎﺭﭼﻪ ﺷﯧﺌﯩﺮﻧﻰ ﺋﯚﺯ ﺋﯩﭽﯩﮕﻪ ﺋﺎﻟﻐﺎﻥ ﺗﯚﺕ ﭼﻮﯓ ﺩﯨﯟﺍﻥ ("ﭼﺎﻫﺎﺭ ﺩﯨﯟﺍﻥ") ﺩﯨﻦ ﺋﯩﺒﺎﺭﻩﺕ ﻏﺎﻳﻪﺕ ﭼﻮﯓ ﻫﻪﺟﯩﻤﻠﯩﻚ ﻳﯩﺮﯨﻚ ﺋﻪﺳﻪﺭﺩﯗﺭ. ﻳﻪﻧﻪ ﺑﻪﺵ ﭼﻮﯓ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﺪﯨﻦ ﺗﻪﺭﻛﯩﺐ ﺗﺎﭘﻘﺎﻥ "ﺧﻪﻣﺴﻪ ﻧﺎﯞﺍﻳﻰ" ﻧﺎﻣﻠﯩﻖ ﺋﻪﺳﯩﺮﻯ ﺋﺎﺭﻗﯩﻠﯩﻖ ﺋﻪﻟﯩﺸﯩﺮ ﻧﺎﯞﺍﻳﻰ ﻣﻮﻝ ﻫﻮﺳﯘﻟﻠﯘﻕ ﺋﯩﺠﺎﺩﯨﻴﻪﺕ ﻧﻪﻣﯘﻧﯩﺴﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻗﺎﻟﻐﺎﻧﯩﺪﻯ. ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺑﯘ ﺋﻪﺳﻪﺭﻟﯩﺮﻯ ﺋﻪﺳﯩﺮﻟﻪﺭﺩﯨﻦ ﺑﯘﻳﺎﻥ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﺋﻪﺩﻩﺑﯩﻴﺎﺕ ﺩﻩﺭﺳﻠﯩﻜﻰ ﺑﻮﻟﯘﭘﻼ ﻗﺎﻟﻤﺎﻱ، ﺑﻪﻟﻜﻰ ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﺋﻪﺧﻼﻕ ﯞﻩ ﺗﻪﻟﯩﻢ - ﺗﻪﺭﺑﯩﻴﻪ ﺩﻩﺭﺳﻠﯩﻜﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﻛﻪﻟﺪﻯ.

ﺩﺍﯞﺍﻣﻰ ﺑﺎﺭ ،