ياشلىق سىرى
چاقماق چاقىدۇ ، ئۆچىدۇ ، باھار كېلىدۇ ، كېتىدۇ ، ئەمما ياشلىق چاغدىكى-تۇنجى مۇھەببەتتىن قالغان ھەسىرەت ھەرگىزمۇ ئۆچمەيدۇ ، كەتمەيدۇ .
كەچ كۈز ، دەرخلەر قاقشال .
بوران گۈركىرەپ چىقماقتا . ئاسمان يۈزىنى چاڭ – تۇمان قاپلىغان . دەرخلەر ۋىڭىلداپ ، پۇتاقلار قاراسلاپ سۇنماقتا . . .
قاقشال ئورمانلىق ئىچىدىن ياشقىنە بىر يىگىت چىقىپ كەلمەكتە . ئۇنىڭ روھىي ھالىتى ناھايىتى سۇنۇق ۋە مۇرەككەپ ، قاپقارا قاشلىرى ئاستىدىكى كۆزلىرى غەزەپلىك ۋە تولىمۇ غەمكىن . ئۇ يالاڭۋاش ، چاچلىرى پاخپىيىپ كەتكەن ، ئۇچىسىدا ئاق پاڭچۇ كۆڭلەك ، ھاۋانىڭ سوغۇق بولۇشىغا قارىماي ، چاپىنىنى ئۆشنىسىگە تاشلىغان .
ئۇ ئاستا مېڭىپ ئورمان بويىدىكى بىر تۈپ قارىياغاچنىڭ تۈۋىگە كېلىپ توختىدى – دە ، ئېرىقتىكى ئېقىپ كېتىۋاتقان سۈزۈك سۇنىڭ ئاستىدىكى رەڭدار ئۇششاق تاشلارغا قارىدى . چاپىنىنى تېگىگە سېلىپ ، قارىياغاچقا يۆلىنىپ ئولتۇردى . ئۇ مۇڭلىنىپ ئۇزاق ئولتۇرۇپ ، سۇ ئۈستىدىكى ئېقىپ كېلىۋاتقان سېرىق ياپراقلارغا تەلمۈرۈپ خىيالغا چۆمدى .
. . . ئېھ ياشلىقىم ! گۈزەل سۆيگۈ باھارىم ، سەن ھاياتىمغا خۇددى نەۋ باھاردەك كىرىپ كەلدىڭ – دە ، گويا شامالدا ئۇچقان تۈتۈندەك غايىپ بولدۇڭ . . . ئېھ سۆيگۈ باھارىم ، ئۆزۈڭنىڭ قىزىلگۈلىنى ماڭا سۇندۇڭ – دە ، پۇراپ بولغۇچە تارتىۋالدىڭ . . .
ئېھ !
مېنىڭ گۈزەل سۆيگۈ باھارىم ،
ۋەيران بولدۇڭ سېرىق غازاڭدەك .
قالدىم مەنلا يالغۇز ۋە مەيۈس ،
ياپراقلىرى تۆكۈلگەن گۈلدەك . . .
ئېھ ھايات . . . ، شېرىن مۇھەببەت ، جانىجان سۆيگىنىم تۇرسۇنئاي . . . بۇنىڭدىن ئىككى يىل بۇرۇن . . .
بۇنىڭدىن ئىككى يىل بۇرۇن . . .
ئۈرۈمچىنىڭ ئاخىرقى قىش كۈنلىرى . بەختىيار ئۆز ياتىقىدا يالغۇز . تاگورنىڭ ئاتاقلىق رومانى « ھالاكەت » نىڭ ئاخىرقى بابلىرىنى ئوقۇپ تۈگەتتى – دە ، تاماكىدىن بىرنى ئورىدى . ئۆي ئىچىنى ئىسسىپ كەتكەندەك سېزىپ ، دېرىزىنى ئاچتى . ئۇنىڭ كۆز ئالدىدا ھەيۋەتلىك بوغدا چوققىسى گەۋدىلەندى . ئاق قار بىلەن قاپلانغان تاغقا قاراپ خىيال سۈردى :
بۇ يەردە مارت ئايلىرى كەلگەن بولسىمۇ ، تېخىچە ئاق قار ئۆز ھۆسنىنى نامايان قىلماقتا . مانا « ھالاكەت » نىڭ قەھرىمانلىرى ياشىغان جايلاردا بولسا يامغۇر ھېچقاچان سوغۇق ،قاتتىق ، پاراقىراق قار ئۇچقۇنلىرىغا ئايلانمايدۇ . ئىللق ياقلاردا قار نەملىك ۋە گۈزەل بولىدۇ . قارمۇ ياخشى ، بۇ ساپ قار قاتلىمى تېخى شېرىن ئۇيقۇدا ياتقان باھارنىڭ خەۋەرچىسىدۇر . قارلىق دالالاردىكى تاغ چېيىنىڭ چوغدەك قىزىل ئۈنچىلىرى ، ياۋا ئالۇچىنىڭ ياپيېشىل پەردىگە ئورالغان ئاپئاق گۈللىرى جىلۋە قىلدۇ ، بۇلار نېمىدىگەن گۈزەل – ھە ؟ قارنىڭ ئاستىدا بولسا مۇزلىغان گىياھلار يېشىل تۈس ئېلىپ بىخ چىقىرىشقا باشلايدۇ . قار ئاستىدا باھارىنى تەشنا بولۇپ كۈتىدۇ . . . مېنىڭ قەلبىمدە ھەم گويا باھارنى كۈتۈپ تۇرغان يۇمران بىخلارغا ئوخشاش ئاجايىپ بىر ئارزۇ – ئىستەك گۈللىمەكتە . گۈزەل بىر ئىسىم چوڭقۇر يىلتىز تارتماقتا . ئەلۋەتتە ، باھار كەلگەندە كۆكلەپ ياشنىسا ، نېمىدىگەن ياخشى – ھە ؟ شېرىن مۇھەببەت . . . ئېھ ، تۇرسۇنئاي . . . گۈزەل ئىسىم . سۆيۈملۈك قىز . . .
يۈرىكىڭ يالقۇنلىرىدىن قەلبىمگە ئوت بەرسەڭ سۆيەي ،
چىن ئىشق گۈلزارىدىن گۈلچىمەن تەرسەڭ سۆيەي .
ناز بىلەن پەرداز ئۈچۈن قەلبىم مېنىڭ مەپتۇن ئەمەس ،
مۇھەببەت داۋانلىرىدىن مەن بىلەن ئۆتسەڭ سۆيسەڭ .
نەۋ باھار ، گۈل باھار كەلدى . . .
مۇز ھەر قانچە قىلسىمۇ باھار ئاپتىپىنىڭ تەپتىگە بەرداشلىق بېرەلمىدى . خۇددى شۇنىڭدەك ، باھار كېلىشى بىلەن تەڭ ، بەختىيار ئۆز قەلبىدىكى مۇھەببەتنى ھەر قانچە يوشۇرغان بولسىمۇ ، بىراق ئامال بولمىدى . بەختىيار تۇرسۇنئاينى چىن قەلبىدىن ياخشى كۆرۈپ قالدى . ئۇنىڭ تەمبۇرى تىنماي سايرايدىغان ، ئاغزى سۆيگۈ ناخشىلىرىدىن بوشىمايدىغان بولۇپ قالدى .
سۈبھى تاڭ . . .
ئاق لەيلىنىڭ ياپراقلىرىدىكى مەرۋايىتتەك سۈزۈك شەبنەم تامچىلىرى تاڭ قۇياشىنىڭ نۇرىدا ياقۇتتەك جىلۋە قىلاتتى . ئەتراپتىكى رەڭگارەڭ گۈللەرنىڭ خۇش پۇراقلىرى دىللارغا ھۇزۇر بېغىشلايتتى . يىراقلاردا كاككۇك سوزۇپ – سوزۇپ زوق بىلەن سايرايتتى .
بۈگۈن بەختىيار ناھايىتى خۇشال ئىدى . چۈنكى ئۇ تۇرسۇنئاينىڭ مۇھەببەت بىلەن تولغان خېتىنى تاپشۇرۇۋالدى . بەختىيار سەھەردىلا مۇشۇ ئورمانلىققا كېلىپ ئېرىق بويىدىكى قارىياچاچ تۈۋىدە ئولتۇرغانىدى . شۇنىڭدىن بېرى تەمبۇر چېلىپ ناخشا ئوقۇيتتى . ئۇ تەمبۇرنى زوق بىلەن چېلىپ يېڭى ناخشا باشلىدى :
تۇرسۇنئاي ئەقىدەم كۆپ ، دىلىمدا سەن گۈلى رەنا ،
سېنىڭدەك نازىنىن قايدا مۇھەببەت دىلبىرى رەنا .
نەزەر سالسام تەبەسسۇم قىل ، ۋاپا ئەيلە ، جېنىم دەيمەن ،
بەختىڭچۈن پىدا بەختىم ، سېنىڭ ئىشقىڭدا جان رەنا .
سېنىڭچۈن شېھىت بولماق ماڭا ئەڭ زور سائادەتتۇر ،
مۇھەببەت – سۆيگۈ بابىدا مۇشەققەت چەكمىگەن كىم بار ؟ !
بەختىيارنىڭ ئاۋازىدا سۆيگۈ گۈلىستانىغا قەدەم قويغان ياش يىگىتنىڭ ئارزۇ – ئىستەكلىرى ئەكس ئېتەتتى . ئۇنىڭ ناخشىلىرىدا چىن مۇھەببەتنىڭ ، مۇھەببەتلىك ياشلىقىنىڭ ھۇزۇر – ھالاۋىتى ، سادىقلىق ، ۋاپادارلىقنىڭ بۈيۈك ئەقىدىسى جاراڭلايتتى .
ئۇ ناخشىدىن توختىدى . تۇرسۇنئاينىڭ خېتىنى تۈنۈگۈن كەچتىن بېرى قايتا – قايتا ئوقۇغان بولسىمۇ ،گويا ئۇسساپ سۇغا قانمىغان كىشىدەك يەنە بىر قېتىم ئوقۇدى :
« قەدىرلىكىم بەختىيار !
خېتىڭ ئۈچۈن تەشەككۈرۈمنى بىلدۈرمەي تۇرالمايمەن ! ساڭا چىن يۈرىكىمدىن رەخمەت !
سېنىڭ ئىشقىڭغا يار بولۇش ، ھاياتنى سەن بىلەن ئورتاق ئۆتكۈزۈش مېنىڭ ئارزۇيۇم ۋە بەختىمدۇر .
بەختىيار ، بىلسەڭ كېرەك ، قىزنىڭ پۈتۈن گۈزەللىكى پەقەت ئۇنى سۆيگەن يىگىت قەلبىنىڭ قىز قەلبىدىكى تولۇق ئەكسىدۇر ، قىزنىڭ بەختى يىگىتنىڭ ئۇنىڭغا بەرگەن چىن ئىشقىدۇر .
ۋاپا – ساداقەت بىلەن ياش مۇھەببىتىمىز گۈللىسۇن !
ساڭا ئۆزۈم ، بارلىقىم تەئەللۇق !
سېنى سۆيۈپ :
كەلگۈسىدىكى رەپىقەڭ - تۇرسۇنئاي . »
چىرايلىق ياز ، گۈزەل ئاخشام .
گويا گۈزەل قىزنىڭ ئەگمە قاشلىرىغا ئوخشىشدىغان ئاي ناھايىتى نازلىق قىياپەتتە ئۆز نۇرلىرى بىلەن ئەتراپقا كۆز تاشلايتتى ۋە بەزى كۈل رەڭ بۇلۇتلار بىلەن مۆكىمۆكىلەڭ ئوينىشاتتى . ئوماق يۇلتۇزلار بىر – بىرى بىلەن ئويناشقاندەك كۆز قىسىشاتتى . ياز ئاخشىمىنىڭ جانغا ھۇزۇر ئىزغىرىن شامىلى يېشىل ياپراقلارنى لەرزان چاۋاك چالدۇراتتى . بەختىيار بىلەن تۇرسۇنئاي ئېرىق بويىدىكى قارىياغاچ تۈۋىدە ئولتۇراتتى .
بۈككىدە ئورمانلىق ئىچىدىن گارمونغا تەڭكەش ناخشا ئاڭلاندى :
كېتەر بولدۇم يىراقلارغا ھىجران يۈكىنى ئارتىپ ،
چىدىغىن سەن پىراقلارغا سېغىنغاندا ئۇھ تارتىپ .
تاشلاپ كەتتى دېمىگىن ، كۆڭلۈم قالىدۇ سەندە ،
دۈشمەنلەر سوغ كۈلۈشمىسۇن ، كۆزۈڭنى ياشلىما غەمدە .
- گارمونچى يىگىتكە ھىجران كەلگەندەك ، - دېدى بەختىيار .
- بەلكىم ، ھايات قوشماق يۈرەكلەرنى ۋاقىتلىق ئايرىغاندۇ ، - دېدى تۇرسۇنئاي چوڭقۇر مەنىدە ، - ھىجران ۋاپا بىلەن ئۆتسە ، مۇھەببەت تاۋلانسا ياخشى .
- شۇنداق ، مۇھەببەت پەقەت چىرايلىق كۈنلەردە، ئايدىڭ كېچىلەردە ئويناشلا ئەمەس ، مۈشكۈل پەيتلەردە ئۆزگەرمىگەن ، ھىجراننى يېڭەلىگەن مۇھەببەت ھەقىقىي مۇھەببەتتۇر .
- ئەلۋەتتە ، بىز مۇھەببەتلىك بەختىمىز ئۈچۈن كۈرەشكۈچىلەر ، ۋاپا ، ساداقەت بىزنىڭ ئەڭگۈشتىرىمىز بولۇشى كېرەك .
- تۇرسۇنئاي ، سېنىڭ شۇنداق قىلالىشىڭ مۇمكىنمۇ ؟
- مۇمكىنلا ئەمەس ، بەلكى مۇقەررەر . چۈنكى ئۆز بەختىم ئۈچۈن باشقىلارنىڭ بەختىنى قۇربان قىلىشنى ۋىجدانىم كۆتۈرمەيدۇ ، شۇنداقلا مەن سېنى قەلبىمدىن سۆيگەنىكەنمەن ، مېنىڭ بەختىممۇ پەقەت سەن بىلەن .
- مۈشكۈل پەيتلەردە دولامدا قولۇڭنى كۆرەرمەنمۇ ؟
- شەك – شۈبھىسىز ئىشىنىشىڭ كېرەك .
- مۇھەببەت شەيتانلىرى ساڭا گۈل تەڭلىسىچۇ ؟
- قەلبىمنى تامغا قىلىپ باسقان ئەقىدەمگە سادىقمەن . مەن ئۈچۈن ياماننىڭ گۈلىدىن ، سېنىڭ قولۇڭدىن پۇرىغان پىياز مىڭ ھەسسە ياخشى . چۈنكى :
ئەھلى سۈرەتلەرنىڭ ئەسلا دىلدارى بولماس ،
ۋاپاسىز كىشىنىڭ ۋاپالىق يارى بولماس .
سۆھبەت شۇ يەردە ئۈزۈلۈپ قالدى . تۇيۇقسىز ۋاقىرىغان مۈشۈكياپىلاقنىڭ ئاۋازىدىن چۆچۈپ كەتكەن تۇرسۇنئاي « ۋاي ! . . . » دەپ بەختىيارغا تاشلاندى . بەختىيارنىڭ كۈچلۈك قوللىرى شۇ ھامانلا تۇرسۇنئاينىڭ نازۇك بەللىرىگە چىرماشتى . ئوتلۇق لەۋلەر ئىختىيارسىز بىر – بىرىگە ئۇرۇلۇپ كەتتى . . .
ئەتراپنى ئاق قار قاپلىغان مارت ئايلىرىنىڭ بېشىدا تۇرسۇنئاي ۋە ئۇنىڭ سىنىپداشلىرى ئۈچ چوڭ ئاممىۋى ھەرىكەتكە قاتنىشىش ئۈچۈن يىراقتىكى « ئالمىلق باغ » قا خىزمەتكە كەتتى . شېرىن مۇھەببەتكە ئاچچىق ھىجران ئۆز قىلىچىنى چاپتى .
بەختىيار بوش ۋاقىتلىرىدا ئۆز ياتىقىدا تەمبۇر چېلىپ ناخشا ئوقۇيتتى . ئۇ ھازىرمۇ تۇرسۇنئاينىڭ سېغىنىش بىلەن يازغان خېتىنى ئوقۇپ تۈگەتتى – دە ، يېڭى ناخشا باشلىدى :
يار كەتتى يىراقلارغا ، ئەمدى مەن كۆرەلمەيمەن ،
ئوماق يارىم تۇرسۇنئاي ، قانغۇدەك سۆيەلمەيمەن ،
ئەجەپ ئايرىلدۇق تۇرسۇنئاي ، ئون بەش كۈنلۈك تولۇن ئاي .
تەمبۈرنىڭ زىل نازۇك تارى بەختىيارنىڭ قەلبىگە تەڭكەش تىترەيتتى . ئۆز يارىنى سېغىنغان يۈرەكلەرگە مۇڭ ۋە ئۈمىد بېغىشلايتتى .
بىز ئايرىلغان شۇ سەھەر ئەجەپ دەھشەت سوغ ئىدى ،
قاچان كۆرۈشەرمىز دەپ ، كۆزلىرىمىز ياش ئىدى ،
قانداق قىلىمىز تۇرسۇنئاي ، چىرايلىقىم شېرىن ئاي .
بەختىيارنىڭ ئاۋازىدا كۈچلۈك سېغىنىشنىڭ يالقۇنلۇق ئوتى گۈرۈلدەيتتى . ئىنسان ئۈچۈن زۆرۈر ، مۇھەببەت ئۈچۈن قىبلىنامە بولغان ۋاپا – ساداقەتنىڭ نامى قايتا – قايتا تەكرارلىناتتى .
مۇڭلىنىپ ساز چالىمەن سەنمۇ ئامراق ناخشىغا ،
يۈرىكىمىنى بەرمەسمەن سەن يارىمدىن باشقىغا ،
كەلسە ۋىسال ، تۇرسۇنئاي ، قېنىشارمىز ئوماق ئاي .
بەختىيار بىلەن تۇرسۇنئاينىڭ ئايرىلغىنىغا مانا بەش ئايدىن ئاشتى . ئۇلار بىر – بىرىنى بەك سېغىناتتى . ئۇلارنىڭ خەتلىرى ھەپتىمۇ ھەپتە دېگۈدەك ئالمىشىپ تۇردى .
گۈزەل باھار ، چىرايلىق ياز كېتىپ تەبىئەت سېرىق لىباس يېپىنغان چاغدا بەختىيارلار كۈزلۈك يىغىمغا قاتنىشىش ئۈچۈن ، يىراق تاغلىق رايونغا كەتتى .
نويابىرنىڭ ئوتتۇرىلىرى .
يىراقلاردىن مەن كېلۇرمەن سېنى سېغىنىپ ، يارى – يار ،
ئوتلۇق ئىشقىڭ ، مېھرىڭ بىلەن ئوتتەك يېنىپ يارى – يار .
ئاسغالت يولدا ئۇچقاندەك كېتىۋاتقان ماشىنىلارنىڭ ئىچى ناخشا – كۈلكە بىلەن تولغانىدى . كۈزلۈك يىغىمغا قاتناشقان ئوقۇغۇچىلار ئۇنىۋېرسىتېقا قايتىپ كېلىۋاتاتتى ، بەختىيار زوقلىنىپ ناخشا ئوقۇيتتى :
ئايدەك يۈزۈڭ ، چولپان كۆزۈڭ كۆز ئالدىمدا ، يارى – يار ،
تاتلىق سۆزۈڭ ، شېرىن ۋەدەڭ قەلبىمدە بار ، يارى – يار .
بەختىيار خۇشال ئىدى ، ئۇنىڭ قەلبى ناخشا بىلەن تولغانىدى . تۇرسۇنئاي مۇشۇ ئاينىڭ بېشدا يازغان خېتىدە : « بەلكىم ئون بەشىنچى بويابىرغىچە قايتارمىز ، خىزمەتلەر تامام بولاي دېدى . . . » دەپ يازغانىدى . بۇ ، بەختىيارنىڭ سېغىنىش ئوتى بىلەن كۆيۈپ قاغجىراپ كەتكەن يۈرىكىنى ياشارتىۋەتكەنىدى . شۇڭا بەختىيار : تۇرسۇنئاي بۇ چاغقىچە قايتقاندۇر ، ۋىسال – كۆرۈشۈش قانچە ياخشى . . . ، دەپ ئويلايتتى . ئۇنىڭ تۇرسۇنئاينى سېغىنىپ ، ۋىسالنى زارىقىپ كۈتكەن يۈرىكىدىن ئوتلۇق ناخشا خۇددى فۇنتاندەك ئېتىلىپ چىقاتتى !
ئۆتتى ئايلار ئۇنتۇمىدىم ، قەلبىمدە سەن ، يارى – يارى ،
مۇھەببەتنىڭ قىزىل گۈلى چېچەك ئاتسۇن ، يارى – يار .
. . . . . .
بەختىيار ئۆستەڭ بويىدىكى قارىياغاچ تۈۋىدە ئولتۇرۇپ خىيالىدىن يۇقىرىقىلارنى كەچۈردى .
ھۆرمەتلىك كىتابخان ! شۇنىڭ بىلەن مېنىڭ ھېكايەم تامام .بۇنداق دېسەم ، « قانداق ساراڭ بالا بۇ ، گېپىنىڭ ياكى بېشى ، ياكى ئاخىرى يوق » دەپ ئويلارسىز . سىز شۇنداق ئويلاشقا ھەقلىق ، مەنمۇ ھەم ھەقلىق . چۈنكى باشقىلارغا ئوخشاش ، بىلمىگەننى « بىلىمەن » دېگۈم كەلمەيدۇ . راسىت ، شۇنداق ، بەختىيارنىڭ خىيالى شۇ يەردە تامام بولدى . بەلكىم ئەمدى سىزدە « بەختىيار شۇ قارىياغاچ تۈۋىدە ئولتۇرغانچە قالدىمۇ ؟ ئۇنىڭ كېيىنكى ھاياتى نېمە بولدى ؟ تۇرسۇنئاي قېنى ؟ . . . » دېگەن سوئال تۇغۇلار . بۇ توغرا ، تاس ئۇنتۇپ قالىدىكەنمەن .
بەختىيار يۇقىرىقىلارنى ئويلاپ بولۇپ خېلى ئۇزاق جىم ئولتۇردى . ئۇنىڭ خىيالىدا نېمە بارلىقىنى مەن بىلمىدىم . كېيىن ئۇ بىر تال ياپراققا :
« تۇرسۇنئاي ! خاتىرجەم بول ! سۆزۈڭنى ئورۇنداپ ، ئۆز ئەقىدەمگە سادىق ياشايمەن ! » دەپ يازدى – دە ، ئۇنىۋېرسىتېتقا كەتتى .
قالغان مەسىلىلەر توغرۇلۇق مەن تەپسىلىي بىر نەرسە بىلمەيمەن . پەقەت سىزگە ئۈچ پارچە خەت قالدۇرۇپ كېتىمەن . خەير ھۆرمەتلىك كىتابخان دوستۇم ، سىزگە بەخىت تىلەيمەن !
بىرىنچى خەت
« جانجىگەر دوستۇم ئۈمىد !
مەن ئەڭ ئاۋۋال ساڭا بەخت – شادلىق تىلەيمەن ! ئەھۋالىڭ ياخشىدۇ ، مەن ھەم ياخشى .
سەن ئەدەبىيات ھەۋەسكارى ، شۇڭا بۇ خېتىمدە ساڭا بىر نەرسىنى سۆزلەپ بەرمەكچىمەن .
مەن بۇ يەردىكى دوستۇم بەختىيار توغرۇلۇق ئۆتكەنكى خەتلىرىمدە ساڭا يازغانىدىم . ئۇ ئالىيجاناب ، تېپىلماس يىگىت ئىدى . يېقىندا ۋاپات بولدى .
ئۆتكەنكى يەر تەۋرەش ئېسڭدە باردۇر ، بۇ دەل دەرس ۋاقتى بولۇپ ، بەختىيار قىزغىن دەرس سۆزلەۋاتقاندا ، يەرنىڭ تەۋرىشى بىلەن ئۆگزىنىڭ بىر تال توغرا ياغىچى سۇنۇپ كېتىدۇ . سىنىپنىڭ ئۆرۈلۈپ چۈشۈش ، ئوقۇغۇچىلارنى بېسىۋېلىش خەۋپى تۇغۇلىدۇ . دەل شۇ پەيتتە بەختىيار : 〈 تېز قېچىڭلار 〉دەيدۇ – دە ، ئۆز گەۋدىسى بىلەن ياغاچنى يۆلەپ تۇرىدۇ . ئوقۇغۇچىلارنىڭ چىقىپ بولۇشىغا بەختىيار ھالىدىن كېتىدۇ ، سىنىپ ئۆرۈلۈپ چۈشىدۇ . . .
قارىغىنا ، دوستۇم ، بۇ نېمىدېگەن بۈيۈك خىسلەت ؟ ئۇنىۋېرستېتنى پۈتتۈرگەن ، يىگىرمە تۆت ياشقا تولغان ، ئەمما تېخى ئون گۈلىنىڭ بىرى ئېچىلمىغان ياش يىگىت ئۈچۈن مەدھىيىلەشكە لايىق خىسلەت .
بەختىيار تولا چاغلاردا ماڭا 〈 ئۇنىۋېرسىتېتتا ئىككى يىلىق ھاياتىم چىن مۇھەببەت بىلەن ئۆتكەنىدى . مېنىڭ سۆيگەن غۇنچە گۈلۈم بار ئىدى ، كېيىن ئايرىلدۇق . ۋىسال كۈنلىرى كېلىپ بىز كۆرۈشىدىغان چاغدا – مەن كۈزلۈك يىغىمدىن قايتقاندا ، مېنى سۆيگىنىم ئەمەس ، بەلكى دوستۇم ۋە سۆيگىنىمنىڭ خېتى كۈتۈۋالدى . شۇنىڭ بىلەن ھەممە نەرسە تامام بولدى . . . 〉دەيتتى . ساڭا ئۇنىڭ يېنىدىن چىققان ئىككى پارچە خەتنى قوشۇپ ئەۋەتتىم ، يېڭى ھېكايەڭنى كۈتىمەن .
خوش ! بەختلىك بول !
دوستۇڭ ئابدۇرېھىم »
ئىككىنچى خەت
« قەدىردان دوستۇم بەختىيار !
ساڭا سادىق يۈرىكىم بىلەن بۇ دەھشەتلىك خەۋەرنى ئۆز ۋاقتىدا يەتكۈزۈشكە مەجبۇرمەن .
تۇرسۇنئاي ئۆلۈپ كەتتى ! ! !
ۋەقە مۇنداق : تۇرسۇنئاي بىلەن بىللە يەنە بىر دوختۇر ئىشلەيتتى . ئۇ تۇرسۇنئايغا 〈 كۆيۈپ 〉قاپتۇ . ئەمما تۇرسۇنئاي ئۇنىڭ بارلىق خەت ھەرىكەتلىرىنى قەتئىي رەت قىلىپتۇ . دەل شۇ پەيتتە بىز قايتماقچى بولدۇق . ئالدىراپ قالغان دوختۇر ئۆزىنىڭ ياۋۇز نىيىتىنى ئىشقا ئاشۇرۇش ئۈچۈن ، تۇرسۇنئاي يوق چاغدا مەسىت قىلىدىغان دورا ئارىلاشتۇرۇپ قويۇپتۇ . خىزمەتتىن كەچتە ھېرىپ – ئۇسساپ كەلگەن تۇرسۇنئاي چايدىن بىر پىيالە ئىچىپتۇ – دە ، مەسىت بولۇپ قاپتۇ . بۇ پۇرسەتنى كۈتكەن رەسۋا دوختۇر ئۇنىڭ نومۇسغا تېگىپتۇ . . .
دوستۇم بەختىيار ، بىز ئەتىسى چۈشلەر ئەتراپىدا تۇرسۇنئاينىڭ جەسىتىنى تاپتۇق . دەريا بويىدىكى سۆگەت بۈك – باراقسان بولۇپ ، دەريا يۈزىگە ئېگىلىپ ، چوڭقۇر قاينامنى يوشۇرۇپ تۇراتتى ، تۇرسۇنئاي دەل شۇ يەرنى تاللىغان ، سۆگەتكە سىرتماق سېلىپ ، ئۆزىنى چوڭقۇر قاينامغا تاشلىغان . . .
بەختىيار ، قايغۇرما ! نەپرەتنى ۋە تۇرسۇنئايغا بولغان مۇھەببەتنى كۈچكە ئايلاندۇر ! تۇرسۇنئاينىڭ ئارمانلىرى ساڭا قالدى . سېنىڭ ئۈستۈڭدىكى يۈك ئېغىر ، ئۆزۈڭنى مەزمۇت تۇت !
بىزمۇ پات ئارىدا بارىمىز ، تۇرسۇنئاينىڭ يېنىدىن تېپىلغان خەتنى قوشۇپ ئەۋەتتىم ، قالغان گەپلەرنى بارغاندا سۆزلىشەرمىز !
خەير !
قولۇڭنى دوستلارچە سىقىپ : يادىگار »
ئۈچىنچى خەت
« ئۆمۈرلۈك سۆيگىنىم بەختىيار !
مەن سەن بىلەن ئۆتكۈزگەن مۇھەببەتلىك ھاياتىمدا ئەقىدەمگە ، ساڭا سادىق بولۇپ ياشىدىم ، دېيىشكە ھەقلىقمەن .
بەختىيار !
بۈگۈن مەن سەندىن ، گۈزەل دۇنيا ۋە گۈزەل ھاياتتىن ۋىدالىشىمەن . بۇ ئۆلۈم مەن ئۈچۈن ھەممىدىن قىممەت . چۈنكى بۇ ئۆلۈم سېنىڭ بەختىڭ ، سېنىڭ قەدرىڭ ، سېنىڭ شانۇ شەۋكىتىڭ ئۈچۈن ! سېنىڭ شەنىڭگە داغ قالدۇرۇشنى خالىمىغانلىقىم ئۈچۈن ! ھەم ئۆزۈمنىڭ بەختى ، ھۆرمىتى ئۈچۈن ! شۇنداقلا چىن مۇھەببەت ، ۋاپا – ساداقەت ، قىزلىق غۇرۇرۇم ، نومۇسۇم ماڭا قىممەتلىك بولغىنى ئۈچۈن ! . . .
بەختىيار ، مەن سەندىن تولۇق رازىمەن . سەن ئالىيجاناب ، ۋىجدانلىق ، سۆيۈشكە لايىق يىگىتسەن . مېنىڭ سەن بىلەن مەڭگۈ بىرگە ئۆتۈش مەقسىتىم بار ئىدى . ئەپسۇسكى ، مېنى بۇ بەختتىن قارا نىيەت يالماۋۇزلار مەھرۇم قىلدى .
مېنىڭ سەندىن كۈتىدىغان ئۈمىدىم : مەن ئۈچۈن قايغۇرما ! ئۆزۈڭنى مۇستەھكەم تۇت ! خالىساڭ ئۆزۈڭگە يارىغان قىزدىن بىرنى تاللاپ مۇھەببەتلىك بەختىڭ ئۈچۈن كۈرەش قىل ! ئەمما مېنى پەقەتلا ئەسلەپ قوي ! مېنىڭ ئالىي ئارزۇ – ئىستەكلىرىم ساڭا قالدى . خەلقنىڭ بەخت – سائادىتى يولىدا مەن ھەم ئۆزۈڭ ئۈچۈن ئىككى كىشىلىك ئىشلە ! باشقلارغا قارىغۇلارچە ئەگەشمە ! دوستلىرىڭنىڭ پىكرىگە قۇلاق سال ! مۇستەقىل پىكىر قىل ، مۇستەقىل ياشا !
مەرھۇم مەھبۇبەڭ : تۇرسۇنئاي . . . »
1965 - يىل, ئۈرۈمچى
« كاككۇك قونغان تال » دىن
ئوكيان تورىدىكى بارلىق ئەسەرلەرنىڭ نەشىر ھوقۇقى ئوكيان تورىغا مەنسۈپ. قالايمىقان كۆچۈرۈپ ئىشلىتىشكە، قانۇنسىز نەشىر قىلىشقا، ھەرقانداق مېدىيا ۋاستىلىرىدا ئېلان قىلىشقا بولمايدۇ. خىلاپلىق قىلغانلارنىڭ قانۇنى جاۋابكارلىقى سۈرۈشتە قىلىنىدۇ. قالايمىقان كۆچۈرۈپ تارقاتقان تور بىكەتلەر ئاشكارە ئېلان قىلىنىدۇ.