كەتمەن ساداسى

شەخسىي تاپاۋەت باج قانۇنىغا پىكىر ئېلىشقا ئەگىشىپ، يېقىنقى بىر مەزگىلدە، جەمئىيەتنىڭ ھەر ساھەسىنىڭ بۇ قانۇنغا ئالاقىدار مۇنازىرىلىرى ناھايىتى كۆپ بولدى.

ئەگەر خوتۇن-قىزلار ئۆزلىرىنىڭ ئاياللىق تەبىئىتىگە خىلاپلىق قىلىپ، ھۆرلۈك نامى ئاستىدا ئۆزى بىلگەننى قىلىپ ئەرلەرنىڭ قىلىقلىرىنى دورايدىكەن ياكى ئائىلىدىكى بۇرچىنى ئۇنتۇپ، ئائىلە ئىشلىرى، پەرزەنت تەربىيسى بىلەن كارى بولمايدىكەن، ئۇ ھالدا بۇ مىللەت چوقۇم ۋەيران بولىدۇ.

ئۇيغۇرلارنىڭ ئىسلام دىنىغا كىرىپ مۇسۇلمان بولغان بىر مىڭ ئۈچ يۈز يىلدىن كۆپرەك تارىخىدا ئۇلۇغ «قۇرئان كەرىم»دىكى خوتۇن-قىزلار ھەققىدە نازىل بولغان بۈيۈك ئايەتلەرنىڭ قانچىلىك ئۆزلەشتۈرۈلۈپ ئىجتىمائىي ھاياتقا تەدبىق قىلىنغانلىقىغا بىرنېمە دېمەك تەس.

«بىر ئۇلۇغ ئادەمنىڭ بەختسىز بولۇپ قالغىنى ئۇنىڭ ئىسلام دىنى ھەققىدە بىلىدىغانلىرىنىڭ بەك ئازلىقىدا. ناۋادا ئۇ ئىسلام دىنىنىڭ چىن مەنالىرىنى ئوبدان بىلگەن بولسا ئىدى، ئۇنداقتا خەلققە كېرەكلىك، خەلق سۆيىدىغان ئادەمگە ئايلانغا بولاتتى».

ئاياللارنىڭ ئاساسىي مەسئۇلىيىتى ۋە ھەممىدىن مۇھىم مەجبۇرىيىتى ئائىلىدە بولۇشى لازىم. پەرزەنتلىرىنى تەربىيىلەش ئاللانىڭ ئاياللارغا ئاتا قىلغان ئالىي، مۇقەددەس ۋەزىپىسى؛ ئۇلار ئىنسانىيەتنىڭ ئەڭ قىممەتلىك بايلىقىنى يارىتىدۇ. مىللەتنىڭ كەلگۈسى ئەۋلادلىرنى يېتەكلەيدۇ؛

دۇنيادىكى ھەرقايسى مىللەتلەر ۋە دۆلەتلەرنىڭ ياخشى-يامان تەرەپلىرىنىڭ ھەممىسىنى تەتقىق قىلىپ، مىللىي زەئىپلىكنىڭ نېمىدىن ئىبارەت ئىكەنلىكى ۋە مىللەتنىڭ نېمىگە موھتاج ئىكەنلىكىنى چۈشەندى.

21-ئەسىردىكى خوتۇن-قىزلىرىمىزنىڭ ئىستىقبالى، شۇنداقلا تەقدىرى ھەققىدە قايتا ئويلىنىش-نۆۋەتتە سۇغۇققانلىق بىلەن ئويلىنىشىغا تېگىشلىك جىددىي بىر مەسىلە بولۇپ، ئالدىمىزغا قويۇلماقتا.

كىشىلەرنىڭ پىراگماتىزم توغرىسىدىكى باھاسى ئوخشاش ئەمەس. مۇشۇنداق ئەھۋالدا پىراگماتىزمنى تەھلىل قىلىپ بېقىش تولىمۇ زۆرۈر.

تۆۋەندىكى دۆلەتلەردە كىشىلەر لەۋزىدە تۇرمايدىغان قەرزدارلارنى قانداق باپلايدىغاندۇ؟
قېنى قاراپ باقايلى:

مۇستاپا كامالغا قارشى تۇرۇش ئافاق خوجا تۈركۈمىدىكى كىشلەرنىڭلا ئىدىيىسى ئەمەس. بۇ مۇنازىرىدە مۇستاپا كامالنى ئەيىپلىگەنلەر ئىچىدە ئافاق خوجىغا قارشى تۇرىدىغان نۇرغۇن كىشىلەر بار.

ئەمدى بىز لائىكلىك چۈشەنچىگە زىت دۆلەت مودېلىنى تەسەۋۋۇر قىلىپ باقايلى