تور سودىسى زامان ، ماكان ۋە ئورۇننىڭ چەكلىمىسگە ئۇچرمايدىغان بىرخىل زامانىۋى سودا شەكلى بۇلۇپ. پۈتۈن دۇيادىكى ساتقۇچى ۋە سېتىۋالغۇچىلارنىڭ ياخشى باھاسىغا ئېرشىپ كەلگەن
چۈنكى بۇخىل سودا شەكلىدە ساتقۇچى ۋە سېتىۋالغۇچى ھەر ئىككىلى تەرەپكە پايدىلىق تەرەپلىرى بار.ساتقۇچىغا نىسبەتەن قۇلايلىق تەرەپلىرى.
1. سىلىنىدىغان مەبلەغ ئاز.(دۇكان ئىجارىسى ،مۇناسىۋەتلىك رەسمىيەتلەرنى بىجىرىشكە كىتىدىغان خىراجەتلەرنى تىجىگىلى بولىدۇ،تەشۋىقاتقا كىتىدىغان خىراجەتنى تىجىگىلى بولىدۇ.)
2. خەتىرى ئاز(ماللارنى ھەدىدىن زىيادە كۆپ كىرگۈزۈش ھاجەتسىز مال بىسىلىپ قىلىش ئاۋارچىلىقى يوق)
3. ئورۇن ،ۋاقىت نىڭ چەكلىمىسىگە ئۇچرىمايدۇ (سىز قەيەردىلا بۇلۇڭ مەھسۇلاتىڭىز كىشىلەر ئىھتىياجلىق مەھسۇلات بولسىلا دۇيانىڭ ھەممە يىرىدىن خېرىدار چاقىرالايسىز .مەيلى كىچە مەيلى كۈندۈز كومپىيوتېر تورلا بار ئەھۋال ئاستىدا سودا قىلالايسىز ھىچقانداق ۋاقىت چەكلىمىسىگە ئۇچرىمايسىز )
4. قالىدىغان پايدا نىسپىتى يۇقىرى (توردا سودا قىلغاندا سىز نۇرغۇن خىراجەتلەرنى تىجىيەلەيسىز .مەسىلەن دۇكان ئىجارىسى ، توك، سۇ پۇلى ،مۇناسىۋەتلىك رەسمىيەتلەرگە كىتىدىغان خىراجەتلەر،خادىملارنىڭ مۇئاشى دىگەندەك شۇڭا مالنىڭ تەننەرخى خېلىلا تۈۋەن بولىدۇ پايدىنى سەل كۆپرەك ئالسىڭىزمۇ سىتىۋالغۇچىلار قۇبۇل قىلالايدۇ.)

تور سودىسىنىڭ سېتىۋالغۇچىلارغا نىسبەتەن پايدىلىق تەرەپلىرى
1. سىتىۋالغۇچى ۋاقىت زىھنىنى تىجىيەلەيدۇ.(سىز بازار رەسىتىلەرگە چىقماي تۇرۇپ ، شەھەر ئاتلىماي تۇرۇپ ،ۋاقتىڭىزنى زىھنىڭىزنى ئىسراپ قىلماي تۇرۇپ مال سېتىۋىلىش ئارزۇيىڭىزنى ئىشقا ئاشۇرالايسىز شەنبە،يەكشەنبە كۈنلىرىڭىزنى بازار ئايلىنىشقا ئەمەس ئەھمىيەتلىك ئىشلارغا سەرىپ قىلىشقا ئاجرىتالايسىز.تاللاش ئىمكانىيىتىڭىز يۇقرى ،سەرىپ قىلىدىغان ۋاختىڭىز ئاز )
2. زامان ،ماكان ،ئورۇن ،ۋاقىتنىڭ چەكلىمىسىگە ئۇچرىمايدۇ.(دۇنيانىڭ بۇ چېتىدە تۇرۇپ ئۇ چېتىدىن تاۋار سىتىۋالالايسىز،ھەتتا يىرىم كىچىدىمۇ ،بايرام كۈنلىرىمۇ تاۋار سىتىۋالالايسىز(
3. مال باھاسى بازار باھاسىدىن خىلىلا تۈۋەن (سودېگەرگە نىسبەتەن قولدىن قولغا ئۈتۈش بولمايدۇ ،دۇكان ئىجارىسى نۇرغۇن تەننەرىخ قىتىلمايدۇ مال باھاسى ناھايىتى تۈۋەن بولىدۇ )

سودا تورى يۇقارقى ئالاھىدىلىكى بىلەن خەلقئارادىكى ھەم يىڭى ،ھەم ئىستىقباللىق سودا شەكلىگە ئايلاندى
بۇنىڭدىن كىيىن كىشىلەر تۇرمۇشىدا كەم بولسا بولمايدىغان بىر ئىھتىياجغا ئايلىنىدىغانلىقىنى ئەمەلىيەت ئېسپاتلىدى 2009-يىلىدىن باشلاپ دۆلىتىمىزنىڭ تور سودىسى ئۇچقاندەك تەرەققى قىلىپ تور سودىسى قىلىدىغانلارغا يىڭى بىر پۇرسەەت ئېلىپ كەلگەن .ئىنقلانغان سانلىق مەلۇماتلارغا ئاساسلانغاندا دۆلىتىمىزدە 2009-يىلى تور سودا سىتىش ئۇمۇمى سوممىسى 2 مىليارىت 388 مېلىيۇن يۈەن بولغان ،2011-يىلى 5 مىليارىت 760 مېلىيۇن يۈەنگە يەتكەن بولۇپ توردا مال سېتىۋالىدىغانلارنىڭ كۈپۈنچىسى ھازىرقى زامان ياشلىرى ئېكەن .دېمەك بۇ كەسىپ بۇندىن كىيىن تېخىمۇ تەرەققى قىلىدۇ دىگەن گەپ كىم بىر قەدەمنى بالدۇر ئالسا شۇ نىڭ تەرەققىياتى تىز بولىدۇ دگەنلىك. دۆلىتىمىزدە چوڭ كىچىك بۇلۇپ نەچچە مىڭدىن ئاارتۇق سودا تور بىكەتلىرى بارئېكەن بۇلارنىڭ ئىچىدە ئەڭ تەرەققى قىلغىنى تاۋباۋ سودا تورى ئېكەن.
دۆلىتىمىزدە تور سودىسى قىلىۋاتقانلار شۇنچە كۆپ ئېكەن بىزنىڭ سانىمىزمۇ ئانچە ئاز ئەمەس بىز نىمىشقا قىلالمايمىز؟ بىزدە تىخنىكا كەممۇ ياكى ئىختىسادمۇ ياكى بىزدە پەقەتلا ئىھتىياج يوقمۇ؟مەن ئويلاندىم بىزدە ئىھتىياج بار ،ئىختىسادمۇ ھەر ھالدا بولىدۇ بۇ بىر كارخانىچىغا نىسبەتەن چوڭ قىيىنچىلىق ئەمەس تېىخنىكىمۇ ھەر ھالدا بولىدۇ. مايۇرجاندەك پۇرۇگىراممېرلىرىمىز تۇرغان يەردە بۇ ھىچ چوڭ قىيىنچىلىق ئەمەس .
نىمىنىڭ كەملىكىنى ھەقىقى تۇنۇپ يەتتىم بىزدە تەشكىللەش كەم
بىرەرئۇيغۇر تور سودا كارخانىسى خۇددى تاباۋغا ئوخشاش كۆكرەك كىرىپ ئوتتۇرغا چىقىپ تور سودىسىدىن ئىبارەت بۇ شەيئېنى تۇنۇشتۇرمىغان تۇنۇشتۇرغان بولسىمۇ يۈزەكى كەمتۈك تۇنۇشتۇرغان ،بۇنىڭغا نىسبەتەن ساتقۇچىلارمۇ ،سېتىۋالغۇچىلارمۇ قايىل بولمىغان شۇڭا ئۇيغۇرلارنىڭ تور سودىسى تەرەققى قىلالمىغان .
چۈنكى تور سودىسى بىزگە نىسبەتەن يىڭى شەيئى ھەم ئۇنىڭدا ساتقۇچى ۋە سىتىۋالغۇچىغا نىسبەتەن خەتەر يۇشۇرۇنغان مەسىلەن :سىتىۋالغۇچى بىلەن ساتقۇچى بىر بىرىنى كۆرمەي تۇرۇپ تور ئالاقىسى ئارقىلىق سودا قىلىدىغان بولغاچقا قانداق پۇل تۈلەش ،قانداق مال ئەۋەتىش پۇل سالغاندىن كىيىن ساتقۇچى مالنى ئەۋەتەمدۇ يوق دىگەندەك نۇرخۇن مەسىلىلەر بۇلغاچقا تور سودىسى قىلىشنى ئويلىغانلارمۇ ،توردا مال سېتىۋىلىشنى ئويلىغانلارمۇ دەرھال قىزقىدۇ ئەمما تىزلا ۋاز كىچىدۇ .
ئۇيغۇرلاردىمۇ تورسودا بىكەتلىرى خىلى ئىچىلدى ئەمما يەنىلا بۇ مەسىلىنى ھەل قىلالمىدى .
ئەمەلىيەتتە بۇ مەسىلىنىمۇ ھەل قىلغىلى بولىدۇ. باشقا تەرەققى قىلغان سودا تور بىكەتلىرى قىلىۋاتان ئۇسۇل بىلەن قىلىشقىمۇ بولىۇ. ياكى ئەنئەنىۋى ئۇسۇل بىلەن ھەل قىلىشقىمۇ بولىدۇ.
ھازىر كۈپۈنچە مۇۋاپىقىيەت قازانغان سودا تور بىكەتلىرى ئاپتۇماتىك ئۈچۈنچى تەرەپنىڭ كاپالىتى ئارقىلىق پۇل تاپشۇرۇش ئۇسۇلىنى قوللىنىۋاتىدۇ ، بۇنىڭدىكى مەشخۇلاتلار،قىلالايدىغانلارغا نىسبەتەن ئەڭ قۇلايلىق ھەم بىخەتەر پۇل تاپشۇرۇش ئۇسۇلى .
بۇخىل پۇل تاپشۇرۇش شەكلىدە سىتىۋالغۇچى تاۋار پۇلىنى ئوتتۇردىكى بىر ۋاسىتىچى شىركەت ھىساباتىغا كىرگۈزىدۇ ،پۇل كىرگەنلىك ئۇچۇرىنى ساتقۇچى تاپشۇرۋالغاندىن كىيىن مالنى سىتىۋالغۇچىغا ئەۋەتىدۇ .
سېتىۋالغۇچى مالنى تاپشۇرۇپ ئالغاندىن كىيىن تاپشۇرۇپ ئالغانلىق ئۇچۇرنى ۋاستىچى شىركەتكە يەتكۈزىدۇ .ۋاستىچى شىركەت مالنى تاپشۇرۇپ ئالغانلىق ئۇچۇرنى تاپشۇرۋالغاندىن كىيىن پۇلنى ساتقۇچىنىڭ ھىساباتىغا كىرگۈزىدۇ پۈتكۈل سودا جەريانى ئاپتۇماتىك كومپىيوتېر مەشخۇلاتى ئارقىلىق بىجىرىلىدۇ.مانا بۇ تور سودىسىنىڭ جانلىنىشىغا سەۋەپ بولغان ئەڭ چوڭ ئامىل چۈنكى ھەر ئىككى تەرەپ گەرچە بىر بىرىنى كۆرمىسىمۇ باراۋەر تۇرۇپ سودا قىلىدۇ.ئەمما بۇخىل سودا قىلىش جەريانىنى ھەممىلا ئادەم قىلالمايدۇ،مەشخۇلات جەريانى بىر قەدەر مۇرەككەپ. شۇڭا ھەرقانداق بىر تور سودا شىركىتى تەرەققى قىلىمەن دەيدىكەن مۇشۇ خىل سودا شەكلىنى ساتقۇچىغىمۇ سىتىۋالغۇچىغىمۇ ئۈگىتىشى كىرەك .سودا تور شىركەتلىرى بۇ جەھەتتە چۇقۇم مەسئۇلىيەتچانراق بۇلىشى كىرەك .
بىز يۇقۇرىدا دەپ ئۆتكەندەك يەنە بىر خىل بىر قەدەر ئەنئەنىۋى بولغان ئەمما ساتقۇچى ۋە سىتىۋالغۇچى ئىككى تەرەپنى ئادىل سودا قىلىشقا يىتەكلەيدىغان يەنە بىرخىل ئۇسۇلنى قوللۇنۇش كىرەك بۇنىڭدا ،تور سودا شىركەتلىرى ساتقۇچى ۋە سىتېۋالغۇچى ئوتتۇرسىدا ۋاستىچى بۇلۇپ سودا جەريانىغا قۇماندانلىق قىلىش .
سىتىۋالغۇچى ناۋادا ئاپتۇماتىك پۇل تۈلەش مەشخۇلاتىنى قىلالمىسا ساتقۇچى بىلەن سىتىۋالغۇچى مال باھاسى قاتارلىق ئىشلارداكىلىشىپ بولغاندىن كىيىن مەزكۇر تور سودا شىركىتىنىڭ ھىساباتىغا پۇل كىرگۈزىدۇ .
مەزكۇر تورسودا شىركىتى پۇل كىرگەنلىكىنى ساتقۇچى تەرەپكە ئۇختۇرغاندىن كىيىن سىتېۋالغۇچىغا پۈتۈشكەن مالنى ئەۋەتىدۇ مال يىتىپ بارغاندىن كىيىن سېتىۋالغۇچى مال تاپشۇرۋالغانلىق ئۇچۇرنى مەزكۇر تور شىركىتىگە ئۇختۇردۇ .مەزكۇر تور شىركىتى پۇلنى سىتىۋالغۇچى تەرەپ ھساباتىغا كىرگۈزۈپ بىرىدۇ
مانا مۇشۇخىل سودا شەكلىنى قوللانغاندا كۆپلىگەن ئادەملەر قۇبۇل قىلالايدۇ ،مەشخۇلات جەريانىمۇ ئانچە مۇرەككەپ ئەمەس لىكىن ئىزچىل بۇنداق قىلشىقا بولمايدۇ ئەڭ ياخشىسى ساتقۇچىلارغىمۇ سېتىۋالغۇچىلارغىمۇ كومپىيوتېر مەشىۇلاتى ئارقىلىق پۇل تۈلەش ئۇسۇلىنى ئۈگۈتىش كىرەك شۇنداق بولغاندىلا تور سودىسى زاماننىڭ تەرەققىياتىغا ھازىرقى ئىھتىياجغا ماسلىشالايدۇ. ئاندىن ئۇيغۇر تور سودىسى جانلىنىدۇ دەپ قارايمەن .تاۋباۋ سودا تورىنىڭ بۈگىنكىدەك تەرەققىياتقا ئىرشىشىدىكى بىردىن بىر سەۋەپ ساتقۇچى بىلەن سىتىۋالغۇچى ئوتتۇرسىدىكى مۇناسىۋەتنى توغرا بىر تەرەپ قىلالىغانلىقىدا .
ھازىر تاۋباۋ سودا تورى تقىلىپ قىلىدىغان بولسا نەچچە يۈزمىڭ ئادە ئىشسىز قالىدۇ نەچچە مىلىيۇن ئادەمنىڭ ئېىتىسادى كىرىمىگە بىۋاستە تەسىر كۆرسىتىدۇ دىمەك ھازىر تاۋباۋ سودا تورى جوڭگولۇلارنىڭ پەخىرلىنىدىغان بىر سودا تور بىكىتىگە ئايلاندى .
بىز قىلالمامدۇق؟ ھىچ بولمىسا نەچچە مىڭ ئادەمنىڭ خىزمەت مەسىلىسى ،نەچچە يۈزمىڭ ئادەمنىڭ ئىھتىياجىنى ھەل قىلغۇدەك بىرەر تور شىركىتى چىقماسمۇ؟
قىنى دوستلار سىلەرنىڭمۇ مەسئۇلىيىتىڭلار بار ، قىممەتلىك تەكلىپ پىكىرلىرىڭلارنى بىرىڭلار بىز بىلەن ھەمكارلىشىڭلار ، پىكىر ئالماشتۇرۇڭلار ،دۇكان ئېچىڭلار ،مال سىتىۋىلىڭلار بىزمۇ ئۆزىمىزنىڭ تىلىدىكى ۋەكىل خارەكتېرلىك سودا تور بىكىتىمىزنى بىرلىكتە قۇرۇپ چىقايلى!
بۇ مىنىڭ كۆز قاراشلىرىم پىكرىم چولتا ، ئېملالىرىم خاتا كەتكەن بولسا دوستلارنىڭ تۈزتىش بىرىشىنى توغرا چۈشىنىشنى ئۈمۈت قىلىمەن