|
- ئۇلار 300 يىلنىڭ ئالدىدىلا مۇشۇ يەردە بار ئىدى، مانا ھازىرمۇ مۇشۇ يەردە تۇرۇپتۇ،- دېدى فوتوگراف،- مەن كەتتىم. شۇندىلا ئاندىن موماي نەرسە- كېرەكلەر بېسلىپ مېڭىشقا تەق بولۇپ تۇرغان ۋېلىسىپىتكە كۆزى چۈشتى. - نەگە ماڭدىڭ؟ - جاھان شۇنچە كەڭرى بولغاندىكىن، پىرقىراپ كېلەيمىكىن دەيمىنا،- فوتوگراف گېپىنى تۈگىتىپلا ۋېلسىپىتىگە مىندى- دە، يولىغا راۋان بولدى. موماي ئۇھسىنىپ قويۇپ دېدى: - ھۇ نانقېپى خۇمپەر، ئىش سەن ئويلىغاندەك ئاددىي ئەمەس. موماي كەينىگە قاراپمۇ قويمىدى، كۆزى يەنىلا ئاشۇ موناستېردا ئىدى. ئىسسىقلىقىدىن كىشىنى تىن ئالغۇزمايدىغان تالاي كۈن، بوران ھۇشقۇيتىپ تۇرغان تالاي تۈنلەر ئۆتۈپ كەتتى، موماينىڭ كۆزلىرى موناستېرنىڭ دەرۋازىسىدىن بىردەممۇ نېرى بولمىدى، لېكىن موناستېردىن بىرەر ئىنسان چىقىپ قويمىدى. ھېلىقى ئىندىئانلار موماينىڭ چېدىرىغا يۆلەپلا كەپە سالدى، كەپىسىگە ئاسما كارىۋاتلىرىنىمۇ ئاستى. موماي تۈن كېچىگىچىمۇ چېدىرىغا كىرىپ كەتمەي، ئورۇندۇقتا ئولتۇرغان پېتىلا مۈگىدەپ قالاتتى، گاھىدا قىزىنى ئەكەتكەنلەرگە لەنەت ياغدۇرغاچ، يانچۇقىغا سېلىۋالغان گۈرۈچلەرنى يېنىدا ياتقان بۇقىغا تاشلاپمۇ بېرەتتى. بىر كۈنى قاش قارايغان مەھەلدە، كوزۇپى ھىممىدە يېپىلغان بىر قاتار قارا ماشىنا ئۇنىڭ يېنىدىن غۇييىدە ئۆتۈپ كەتتى، ماشىنىلارنىڭ چوڭ چىرىغى ئۆچۈك، كىچىك چىراغلىرىلا يېنىق ئىدى. موماي ماشىنىلارنى بىر قاراپلا تونۇۋالدى، بۇ ماشىنىلار ئىلگىرى ئامادىس ھەيدىگەن ماشىنا بىلەن ئوپمۇ ئوخشاش ئىدى. ئەڭ ئاخىرىدا ماڭغان ماشىنا سۈرئىتىنى ئاستىلىتىپ چىپپىدە توختىدى، كابىنكىدىن بىر ئەر چۈشۈپ، كوزۇپتىكى ماللارنى تۈزەشتۈرۈشكە باشلىدى. بېشىغا كەڭ گىرۋەكلىك شىلەپە، پۇتىغا ئۇزۇن قونجىلىق ئۆتۈك كىيگەن، ئىككى تىزىق ئوقنى كۆكرىكىدىن يۆگەشتۈرۈپ ئېسىۋالغان، ئۆشنىسىگە مىلتىق ئارتىپ، بىقىنىغا ئىككى تال تاپانچا قىستۇرۇۋالغان بۇ كىشى ئامادىسقا قۇيۇپ قويغاندەك ئوخشايىتتى. قارشى تۇرۇپ بولمايدىغان بىر كۈچنىڭ تۈرتكىسىدە ئۆزىنى يوقىتىپ قويغان موماي ئەرگە ئېغىز ئاچتى: - مېنى تونۇمىدىڭما؟ ئەركىشى قولچىراغنى ناھايىتى قوپاللىق بىلەن موماينىڭ كۆزىگىلا تۇتتى. موماينىڭ سولغۇن چىرايى ئۇيقۇسىزلىق دەستىدىن پۈرۈلۈپ كەتكەن، كۆزلىرى چارچاشتىن يۇمۇلۇپ قالايلا دەپ قالغان بولۇپ، ناھايىتى قېرى كۆرۈنەتتى. موماي شۇ تۇرۇقىدا تولىمۇ ئاۋارە كۆرۈنسىمۇ، چىرايىدىن ياشلىقىدا كىشىنى تاڭ قالدۇرغۇدەك گۈزەللەردىن ئىكەنلىكى مانا مەن دەپ بىلىنىپ تۇراتتى. ئەر مومايغا سىنچى كۆزلىرى بىلەن خېلىغىچە قارىدى، تونۇمايدىغانلىقىغا جەزم قىلغاندىن كېيىن قولچىراغنى ئۆچۈرۈۋېتىپ دېدى: - ھۆددە قىلالايمەنكى، سىلى سان دىرۇس رىمىتىيۇس ئەمەس. - دەل ئەكسىچە، مەن شۇ خانىمنىڭ نەق ئۆزى شۇ بولىمەن،- دېدى موماي ئاۋازىنى يېقىملىق چىقىرىپ. ئەرنىڭ قوللىرى بىئىختىيارلا بېلىدىكى تاپانچىسىغا سوزۇلدى. - كىمنىڭ خانىمى بولىلا؟! - كېنەز ئامادىسنىڭ. - ئەمىسە سىز بۇ دۇنياغا تەۋە ئەمەسكەنسىز. نېمە قىلماقچىسىز؟- سورىدى ئەر جىددىيلىشىپ. - ماڭا ياردەم قىلىپ، نەۋرەمنى- كېنەز ئامادىسنىڭ نەۋرىسى، كىچىك ئامادىسىمىزنىڭ قىزىنى ئەچىقىپ بەرسىڭىز، ئۇ ھازىر مۇشۇ موناستېردا سولاقلىق ياتىدۇ. قورقۇنچتىن ئاستا- ئاستا ئۆزىگە كەلگەن ئەر مومايغا دېدى: - سىز بۇ يەرگە خاتا كەپ قاپسىز. ئەگەر بىزنى تەڭرىنىڭ ئىشىغا ئارىلىشالايدۇ دەپ قالغان بولسىڭىز، ئۆزىڭىز دەۋاتقان ھېلىقى خانىم ئەمەس بوپ چىقىسىز، ئامادىسنىڭ دادىسىنى تونۇيدىغىنىڭىزمۇ يالغان بوپ چىقىدۇ. سىزنىڭ ئەتكەسچىلەرنىڭ ئەقەللىي قائىدىلىرىدىنمۇ خەۋىرىڭىز يوقكەن. بۈگۈن موماي ئادەتتىكىدىنمۇ ئاز ئۇخلىغىنىغا قارىماي، تاڭ سەھەردىلا ئويغىنىپ كەتتى. ئاغزى زارلىنىشتىن ھېچ توختايدىغاندەك ئەمەس ئىدى. ئۇ بەدىنىگە ئورىۋالغان يۇڭ ئەدىيالنى چۆرۈپ تاشلىدى، بۇ كېچە ئۇنىڭغا جىمى ئەسلىمىلەرنى ئۇنتۇلدۇرغان ئىدى. موماي دېڭىز بويىدىكى گۈزەل يۇرتىنى خىيالىغا كەلتۈرمەسلىك ئۈچۈن قوللىرى بىلەن كۆكرىكىنى چىڭڭىدە بېسىۋالدى. گۈل- گىياھلار بىلەن پۈركەنگەن ئاشۇ ئۆيىدە ئۇ تولىمۇ بەخىتلىك ياشايىتتى. ئۇ ئاشۇ خىياللار بىلەن ئولتۇرۇپ، موناستېر سائىتىنىڭ داڭ ئۇرغىنىنى تۇيۇمايلا قالدى، تاڭ قۇياشىنىڭ شولىسى دەرىزىلەردە نازغىپ ئويناشقا باشلىدى، ھاۋادىن يېڭىلا پىشقان بولكىنىڭ مەززىلىك ھىدى كېلەتتى. ئەنە شۇ چاغدىلا ئۇنىڭ ھاردۇقى چىقىپ قالغاندەك بولدى، «ئېلوندىرا شۇ تاپتا ئورنىدىن تۇرۇپ، بىر ئاماللارنى قىلىپ يېنىمغا قېچىپ كېلىشنىڭ كويىدا يۈرگەنمىدۇ» دېگەنلەرنى خىيال قىلدى. ئىش دەل ئۇنىڭ ئەكسىچە ئىدى، ئېلوندىرا موناستېرغا ئېلىپ كېلىنگەندىن بېرى كەچلىرى ناھايىتى ياخشى ئۇخلىدى. موناستېردىكىلەر ئۇنىڭ چاچلىرىنى تەكشى قىرقىپ قويدى، ئۇچىسىغا مەھبۇسلار كىيىدىغان ماتا كىيىم كىيدۈردى، قولىغا ھاكتىن ياسالغان چىلەك بىلەن سۈپۈرگە تۇتقۇزۇپ، پەلەمپەيدىن بىر كىم ماڭغان ھامان دەرھال سۈرتۈپ تۇرۇشقا بۇيرۇدى. ئىش يېنىك ئەمەس ئىدى، مىسسىيونېرلار بىلەن قارا ئىش قىلىدىغان مۇناخلار ھېلىدىن ھېلىغا پەلەمپەيدە مېڭىپ ئۇنى بىكار قىلمايىتتى. لېكىن، ئىنسان بالىسى چىدىمايدىغان پاھىشىلىكنى بېشىدىن جىق ئۆتكۈزگەن ئېلوندىرا ئۈچۈن بۇ ئىشلار دەم ئالغاننىڭ ئورنىدا ئىدى. يەنە كېلىپ، ھېرىپ- چارچىغىنىدىن كەچكە ئاران ئۇلىشىدىغان يالغۇز ئۇلا ئەمەس ئىدى، چۈنكى بۇ موناستېر يالغۇز جىن- شاياتۇنلار بىلەنلا ئەمەس، بەلكى ئاشۇ پايانسىز كەتكەن قاقاسلىق بىلەنمۇ كۈرەش قىلاتتى. ئېلوندىرا نۇرغۇن ئىندىئان ئايال مۇرتلىرىنىڭ قانداق ئىشلىگىنىنى كۆرگەن: ئۇلار كالا قوتىنىدا سۈت ساغاتتى؛ ئەتىگەندىن- كەچكىچە تىنىم تاپماي تاختاي ئۈستىگە چىقىۋېلىپ پىشلاق ياسايىتتى؛ تۇغالماي قىينىلىۋاتقان ساغلىقلارنى پەرۋىش قىلاتتى، تېرە ئاشلاش ئىشچىلىرىغا ئوخشاش قارا تەرگە چۆمۈلۈپ، چىلەك- چىلەكلەردە سۇ توشۇپ كۆكتاتلىقلارنى تۈجۈپىلەپ سۇغۇراتتى، بۇ كۆكتاتلىقنى بىر قىسىم ئىندىئان ئايال مۇرتلىرى قاقاسلىقلارنى ئۆزگەرتىپ يۈرۈپ بەرپا قىلغانىدى. ئۇ يەنە زىنداندىن پەرقسىز ھالدىكى بولكا پىشۇرۇش ئوچاقلىرىنى، كىيىمگە دەزمال سېلىش ئۆيلىرىنى كۆرگەن؛ بىر مۇناخنىڭ ھويلىدا ئۈركۈپ كەتكەن بىر چوشقىنى ئۇ بۇلۇڭدىن بۇ بۇلۇڭغا قوغلاپ يۈرگىنىنى، مىڭ بالالىقتا قۇلىقىدىن كاپلا قىلىپ تۇتقاندا، تېيىلىپ كېتىپ پاتقاققا دۈم چۈشكىنىنى، شۇ ھالەتتىمۇ يەنە چوشقىنىڭ قۇلىقىدىن قولىنى قويۇۋەتمىگىنىنى؛ بۇنى كۆرۈپ تۇرغان ئىككى ئىندىئان ئايال مۇرىتىنىڭ خۇرۇم ئېتەكلىك كۆينىكى بىلەن چوشقىنى تورىۋالغانلىقىنى، بىر ئايالنىڭ پىچاق بىلەن چوشقىنىڭ بېشىنى ئۈزۈپ تاشلىغىنىنى، بۇنىڭ بىلەن ئۈچ ئايالنىڭ پۈتۈن ئەزايىنىڭ قان- پاتقاققا مىلىنىپ كەتكىنىنى كۆرگەن؛ دوختۇرخانىنىڭ ئىچىدىكى ئايرىپ كۆزىتىش ئۆيىدىكى سىل كېسىلىگە مۇپتىلا بولغان مۇناخلارنىڭ ئاخىرەتلىك كىيىملىرىنى كىيىشىپ، يېڭى توي قىلغانلار ئىشلىتىدىغان كارىۋات كىرلىكلىرىنى توقۇشقاچ، تەڭرىنىڭ ئۆزلىرىنى يېنىغا چاقىرىشىنى كۈتۈپ يېتىشقىنىنى كۆرگەن؛ ئەر مىسسىيونېرلارنىڭ قاقاسلىقنى قاقاسلىق دېمەي دىن تارقاتقىنىنى كۆرگەن ئىدى. ئېلوندىرا ھەر كۈنى تىكەندەك يالغۇز ئىشلىگىنى بىلەن، ئاجايىپ- غارايىپ، كىشى تېنىنى شۈركەندۈرىدىغان ئىشلارنى ئاستا- ئاستا بايقاپ يېتىشكە باشلىدى. بۇ ئىشلارنى ئۇ ئىلگىرى دوپپامچىلىك كېلىدىغان ئاشۇ دۇنياسىدا خىيالىغىمۇ كەلتۈرۈپ باقمىغان ئىدى. موناستېرغا ئېلىپ كېلىنگەننىڭياقى، مەيلى ياۋا مىجەز ئاياللار بولسۇن، ياكى گەپخۇمار مۇناخلار بولسۇن، ئۇنىڭغا بىرلا ئېغىز گەپنى دېمىدى. بىر كۈنى چۈشتىن بۇرۇن، ئۇ چىلەككە ھاك ئۇسسۇۋاتاتتى، بىردىن قۇلىقىغا مۇزىكا ئاۋازى ئاڭلاندى، بۇ مۇزىكا گويا قوياش نۇرى كەمدىن كەم چۈشىدىغان بۇ يەرگە يورۇقلۇق ئاتا قىلغاندەك بولدى. بۇ غەلىتىلىككە قىزىقىپ قالغان ئېلوندىرا قەددىنى رۇسلاپ، يوغان بىر زالنى نىشانلاپ ماڭدى، زالنىڭ تېمىغا ھېچنېمە ئېسىلمىغانىدى، ئىيۇل قوياشىنىڭ ئىللىق نۇرلىرى يوغان كەلگەن پەنجىرىلەردىن ئۆتۈپ، زالنىڭ تۆت تېمىنى ئاجايىپ يارقىن بىر تۈسكە كىرگۈزگەنىدى. زالنىڭ قاپ ئوتتۇرىسىدا ئۇ تۇغۇلۇپ كۆرۈپ باقمىغان چىرايلىق بىر مۇناخ تىرىلىش بايرىمىنىڭ مۇزىكىسىنى چېلىۋاتاتتى. ئېلوندىرا تاكى چۈشلۈك تاماققا داڭ ئۇرۇلغۇچە پۈتۈن زېھنى بىلەن مۇزىكىغا قۇلاق سالدى. تاماق يېيىلىپ بولۇندى، ئۇ پەلەمپەينى چوتكىلاشنى يەنە داۋام قىلدى. جىمى ئىندىئان ئايال مۇرتلىرىنىڭ ئايىغى بېسىلىپ، ئۆزى يالغۇز قالغاندا: «مەن نېمە دېگەن بەخىتلىك- ھە!» دەۋەتتى، بۇ ئۇنىڭ مۇناستېرغا كەلگەندىن بۇيانقى تۇنجى رەت گەپ قىلىشى ئىدى. |
