|
- بۇ يەردە تۇرۇۋالسىڭىز بولمايدۇ، چىقىپ كېتىڭ،- دېدى ئېلوندىرا. - مەن سىزگە ئاتايىن مۇشۇنى كۆرسىتىش ئۈچۈن كىردىم، قاراڭ بۇنىڭغا. ئۇلىسېس ئاۋۋال تىرنىقى بىلەن ئاپېلىسىننىڭ شۆپۈكىنى سويدى، ئاندىن ئاپېلىسىننى ئىككى پارچە قىلىپ، ئىچىگە پاتۇرۇپ قويۇلغان ئالماسنى ئېلوندىراغا كۆرسەتتى. - مانا بۇ بىز چېگراغا ئاپىرىدىغان ئاپېلىسىن شۇ. - لېكىن ماۋۇ ئاپېلىسىننىڭ شۆپۈكى سويۇلماپتىغۇ!- سورىدى ئېلوندىرا ھەيرانلىق ئىلىكىدە. - ئەلۋەتتە، بۇنى دادام ئۆز قولى بىلەن ئۆستۈرگەن،- دېدى ئۇلىسېس كۈلۈمسىرەپ تۇرۇپ. بۇنىڭغا ئىشەنگۈسى كەلمىگەن ئېلوندىرا بېشىنى كىرلىكتىن چىقاردى- دە، ئالماسنى قولىغا ئېلىپ قىزىقسىنىپ قاراپ كەتتى. - مۇشۇنىڭدىن ئۈچ تاللا بولسا، پۈتۈن جاھاننى بىر ئايلىنىپ چىقالايمىز،- دېدى ئۇلىسېس. ئېلوندىرا ئۈمىدسىزلىك ئىلىكىدە ئالماسنى ئۇلىسېسقا سۇندى، ئۇلىسېس يەنە قىزغا ئىتتەردى. - يەنە بىر قارا ماشىنىمۇ ھەيدەپ كەلدىم تېخى،- دېدى ئۇ،- ئۇنىڭدىن باشقا يەنە . . . قاراڭ ماۋۇنىڭغا. ئۇلىسېس قوينىدىن كونا تىپتىكى بىر تاپانچىنى چىقاردى. - 10 يىل توشمىغۇچە بۇ يەردىن كېتەلمەيمەن،- دېدى ئېلوندىرا. - كەتمىسىڭىز بولمايدۇ،- دېدى ئۇلىسېس،- ئاۋۇ ئاق كىت ئۇيقۇغا كەتكەندە، سىزنى تالادا ساقلايمەن، مۈشۈكياپىلاقنى دوراپ سىزگە بەلگە بېرىمەن. ئۇ مۈشۈكياپىلاقنى دورىۋېدى، ئاۋازى بەكلا ئوخشاپ كەتتى. ئېلوندىرا ۋىلىققىدە كۈلۈپ تاشلىدى. - مومامنى دەۋاتامسىز! - مۈشۈكياپىلاق! - كىت. ئىككىيلەن ئىختىيارسىز كۈلۈپ كەتتى، ئېلوندىرا كۈلكىدىن دەررۇ ئۆزىنى توختىتىپ دېدى: - مومامنىڭ ئىجازىتىنى ئالماي ھېچنەگە كېتەلمەيمەن. - ئۇنىڭغا دېمىسىڭىزلا بولمىدىمۇ. - ھەر قانچە قىلغىنىمىز بىلەنمۇ ئۇ بىلىپ قالىدۇ،- دېدى ئېلوندىرا،- بۇ ئىشلار ئۇنىڭ چۈشىدە ئايان بولىدۇ. - سىز ئۇنىڭ چۈشىگە كىرىپ بولغۇچە بىز چېگرىدىنمۇ چىقىپ بولىمىز. بىز ئەتكەسچىلەرگە ئوخشاش چېگرىدىن ئۆتۈپ كېتىمىز . . .- دېدى ئۇلىسېس. ئۇلىسېس كىنولاردىكى قەھرىمانلارنى دوراپ، تاپانچسىنى چەنلەپ ئوق چىققاندەك بىر ئاۋازنى دورىدى، ئۇ ئۆزىنى ئەنە شۇنداق قورقماس كۆرسىتىپ، ئېلوندىراغا مەدەت بەرمەكچى ئىدى. ئېلوندىرا زۇۋان سۈرمىدى، ئەمما كۆزلىرىدىن بىر خىل ئۈمىد ئۇچقۇنى چاچرىدى. قىز ئۇلىسېسنى چوككىدە بىرنى سۆيۈپ قويۇپ خوشلاشتى. ھاياجانغا چۆمگەن ئۇلىسېس پەس ئاۋازدا دېدى: - ئەتە پاراخوتتا مۇشۇنداق سۆيۈشەيلى جۇمۇ! شۇ كۈنى كەچ، سائەت 7 دىن ئاشقان چاغ، ئېلوندىرا مومىسىنىڭ چېچىنى تاراۋاتقاندا، ئۆزىنى بەخىتسىزلىككە دۇچار قىلغان ھېلىقى تەلۋە بوران يەنە چىقتى. مال توشۇغۇچى ئىندىئانلار بىلەن سازچىلار ئىش ھەققىنى ئېلىش ئۈچۈن بىر چەتتە ساقلاپ تۇراتتى. موماي يېنىدىكى كورۇپكىغا چۈشكەن پۇللارنى ساناپ بولۇپ، ھېسابات دەپتىرىگە خاتىرىلىدى، ئاندىن ئىندىئانلارنىڭ باشلىقىغا پۇلنى ئۇزىتىۋېتىپ دېدى: - مانا ئالە، ھەپتىلىك ئىش ھەققىڭ 20 پىسو، بۇنىڭدىن تاماق پۇلى 8 پىسو، سۇ پۇلى 3 پىسو، يېڭى كۆينەكنىڭ ئۇپراش ھەققى ئۈچۈن يەنە يېرىم پېسونى چىقىرىۋەتكەندە، قولۇڭغا تېگىدىغىنى 8 يېرىم پىسو بولىدىكەن، ئوبدان سانىۋال. - ئىندىئانلارنىڭ باشلىقى پۇلنى ساناپ بولۇپ: «رەھمەت سىزگە، ئاق تەنلىك خانىم»دېدى، ئاندىن قالغان ھەمراھلىرى بىلەن بىللە تازىم قىلىۋېتىپ چىقىپ كېتىشتى. ئارقىدىن سازەندىلەر موماينىڭ ئالدىغا كەلدى. موماي ھېسابات دەپتىرىگە بىر قۇر كۆز يۈگۈرتۈۋېتىپ، كەينىگە شاققىدە بۇرۇلۇپ فوتوگرافقا قارىدى، فوتوگراف ھەدەپ شىلىمدا سۈرەت تارتىش ئاپپاراتىنىڭ نۇر توسۇش لاتىسىنى چاپلاش بىلەن ئاۋارە ئىدى. - قانداق، مۇزىكا ھەققىنىڭ تۆتتىن بىر قىسىمىنىغۇ سەن چىقىرارسەن؟- دېدى موماي فوتوگرافقا. فوتوگراف بېشىنىمۇ كۆتۈرمەستىن جاۋاب بەردى: - مۇزىكا بىلەن رەسىمگە چۈشكىلى بولمىسا- يە. - ئۇنداق دېگىنىڭ بىلەن، مۇزىكا خەقلەرنىڭ رەسىمگە چۈشۈش قىزغىنلىقىنى ئاشۇرىدۇ- دە،- دېدى موماي رەددىيە بېرىپ. - دەل ئۇنىڭ ئەكسىچە،- دېدى فوتوگراف،- مۇزىكا سۈرەتكە چۈشىدىغانلارغا ئۆلۈپ كەتكەن ئۇرۇق- تۇغقانلىرىنى ئەسلىتىپ قويىدۇ، شۇڭا رەسىمگە كۆزى يۇمۇق چۈشۈپ قالىدۇ. سازەندىلەرنىڭ باشلىقى گەپنى بۆلدى: - مۇزىكا قانداقسىگە كىشىلەرنىڭ كۆزىنى يۇمدۇرۇپ قويالىسۇن، كېچىدە سۈرەتكە چۈشكەندە ئاپپاراتنىڭ نۇر چىقىرىش چىرىغى ئادەمنىڭ كۆزىنى يۇمدۇرۇپ قويىدۇ. - ئۇنداق ئەمەس، كۆزنىڭ يۇمۇلۇپ قېلىشىغا مۇزىكا سەۋەب بولىدۇ،- دېدى فوتوگرافمۇ بوش كەلمەي. موماي ئىككىيلەننىڭ تالاش- تارتىشىنى بېسىقتۇرۇپ، فوتوگرافقا دېدى: - ئۇنچىلىك چىڭلىق قىلىپ كەتمە، پالاتا ئەزاسى ئو . سانچىسنىڭ قىلغان ياخشىلىقلىرىنى ئۇنتۇپ قالما. ھېلىمۇ ئۇنىڭ مۇشۇ سازەندىلەرنى باشلاپ كەلگىنى،- دېدى ئۇ قەتئىي تەلەپپۇزدا،- يا پۇلنى تۆلە، يا بولمىسا يېنىمىزدىن نېرى كەت. بۇنچىۋالا چىقىمنىڭ ھەممىسىنى بىچار ئېلوندىراغىلا ئارتىپ قويساڭ قانداق بولىدۇ. - كەتسەم كەتتىم،- دېدى فوتوگراف،- نېمە دېسىڭىز مەيلى، ئىشقىلىپ مەن دېگەن بىر سەنئەتكار. موماي مۈرىسىنى چىقىرىپ قويۇپ كەينىگە بۇرۇلدى- دە، ھېسابات دەپتىرىدىكى سان- سىفىرلار بويىچە سازەندىلەرنىڭ باشلىقىغا بىر تۇتام پۇلنى تۇتقۇزدى: - 254 مۇزىكا چېلىپسىلەر، بىر مۇزىكا يېرىم پىسو، ئۇنىڭغا يەنە يەكشەنبە ۋە بازار كۈنىدىكى 32 مۇزىكىنى قوشساق، ھەر بىر مۇزىكا 60 سېنت بولىدىكەن، شۇنداق بولغاندا جەمئىي 165.2 پىسو بولىدىكەن. سازەندىلەر باشلىقى پۇلنى ئېلىۋېتىپ دېدى: - 182.4 پىسو بولسا توغرا بولاتتى، ۋالىس مۇزىكىسىنىڭ باھاسى سەل قىممەت ئىدى. - نېمىشقا ئەمدى؟ - چۈنكى، ۋالىس مۇزىكىسى بەك ھەسرەتلىك. موماي ئۇنى مۇشۇ پۇلغا رازى قىلماقچى بولغاندەك: - ئەمىسە بۇ ھەپتە جۇشقۇنراق مۇزىكىلارنى چالغىن، شۇنىڭ بىلەن تۈگەشكەن بولايلى،- دېدى. سازەندىلەرنىڭ باشلىقى موماينىڭ قانداق ھېسابلغىنىنى چۈشىنەلمىدى، شۇنداقتىمۇ كاللىسىدا ھېساب سوققاچ پۇلنى ئالدى. تۇرۇپلا كىشىنى قورقۇنچقا سالىدىغان تەلۋە بوران قۇتراپ چېدىرنى ئۇچۇرتۇپ كەتكىلى تاس قالدى. بوران توختاپ ئەتراپ سەل جىمىققاندا، مۈشۈكياپىلاقنىڭ ئۈزۈپ- ئۈزۈپ ھۇۋلىغان سۈرلۈك ئاۋازى ئاڭلاندى. ئېلوندىرا چاندۇرۇپ قويارمەنمۇ دەپ تەمتىرەپ كەتتى. ئۇ غەللە ساندۇقىنى ئوبدان قۇلۇپلاپ كارىۋاتنىڭ ئاستىغا تىقتى. ئاچقۇچنى مومىسىغا تاپشۇرۇپ بېرىۋاتقاندا، مومىسى ئۇنىڭ قولىنىڭ تىتىرەۋەتقانلىقىنى سېزىپ قالدى: - قورقما، كېچىسى شامال چىقسىلا مۈشۈكياپىلاقلار ئاۋۇپ قالىدۇ. موماي شۇنداق دېگىنى بىلەن، فوتوگرافنىڭ لاقا- لۇقىلىرىنى يىغىشتۇرۇپ كەتمەكچى بولۇۋاتقانلىقىنى كۆرۈپ، ئىچىگە سەل قورقۇنچ كىرىۋالغانىدى. |
