ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم مۆھتىرەم تورداش، بلوگىمغا قەدەم تەشرىپ قىلغىنىڭىزنى قىزغىن قارشى ئالىمەن. تارىم بلوگى ماتېماتىكا ۋە كومپيۇتېر بىلىملىرىنى ئاساس قىلغان ئۇنۋېرسال بلوگ.




  • ئىشىك ۋە بامبۇك بادرا - [ماتېماتىكىلىق ئويۇنلار]

    ئىگىزلىكى بىلەن كەڭلىكى نامەلۇم بولغان بىر ئىشىك ۋە ئۇزۇنلۇقى نامەلۇم بولغان بىر تال بامبۇك بادرا بار. بامبۇك بادرىنى ئىشىككە توغرىسىغا قويغاندا، ئۇنىڭ ئۇزۇنلۇقى ئىشىكنىڭ كەڭلىكىدىن 4 گەز ئوشۇق كېلىدۇ؛ تىك قويغاندا، ئىشىكنىڭ ئىگىزلىكىدىن 2 گەز ئوشۇق كېلىدۇ؛ يانتۇ قويغاندا، دەل ئىشىكنىڭ دىياگونالىغا تەڭ كېلىدۇ. ئۇنداق بولسا، ئىشىكنىڭ ئىگىزلىكى، كەڭلىكى ۋە دىئاگونالى قانچە گەزدىن كېلىدۇ؟

  • ئوغۇللار ۋە قىزلار - [ماتېماتىكىلىق ئويۇنلار]

    سۇ ئۈزۈش كۆلىدە بىر قانچە كىچىك دوست مەشقاۋۇلنىڭ يېتەكچىلىكىدە سۇ ئۈزۈشنى ئۆگەنمەكتە ئىدى.

    زۇمرەتتەك سۈزۈك سۇ توختىماي داۋالغۇيتتى. ئوغۇللار ھاۋارەڭ، قىزلار ھالرەڭ باش كىيىمى كىيىشىۋالغان ئىدى.

    قىزىق!

  • نان پىشۇرۇش ۋاقتى - [ماتېماتىكىلىق ئويۇنلار]

    بىر تاۋىغا ھەر قېتىمدا 2 دىنلا نان سالغىلى بولىدۇ، بىر ناننى پىشۇرۇش ئۈچۈن 2 مىنۇت ۋاقىت كېتىدۇ. (ئالدى ۋە كەينىنى پىشۇرۇش ئۈچۈن ئايرىم- ئايرىم ھالدا 1 مىنۇتتىن ۋاقىت كېتىدۇ). شۇنداق بولغاندا، 3 نان پىشۇرۇش ئۈچۈن كەم بولغاندا نەچچە مىنۇت ۋاقىت كېتىدۇ؟ بۇ نانلارنى قانداق پىشۇرۇش كېرەك؟

    ئەگەر n نان پىشۇرۇشقا توغرا كەلسە، بۇنىڭغا كەم دىگەندە قانچە مىنۇت ۋاقىت كېتىدۇ؟

  • سەۋەب ۋە نەتىجە - [ماتېماتىكىلىق ئويۇنلار]

    سىنىپقا كۆڭۈل ئېچىش كېچىلىكىگە قاتنىشىش بېلىتىدىن بىرى بېرىلگەن ئىدى. ئۆركەش بىلەن دولقۇننىڭ ئىككىسىنىڭلا بارغۇسى كېلىپ، بېلەتنى تالىشىپ قالدى. مۇئەللىم بېلەتنى كىمگە بېرىشنى بىلەلمەي، ئۇلارنى بىر قېتىم زېھىن سىناش مۇسابىقىسىگە سېلىپ، مۇسابىقىدا كىم ئۇتسا شۇنىڭغا بېرىش قارارىغا كەلدى.

  • ياش تېپىشنىڭ سىرى - [ماتېماتىكىلىق ئويۇنلار]

    غۇنچەم قولىغا 6 دانە كارتىنى ئېلىپ ئايشەمگە:

    ـــــ قايسى كارتىدا ئاناڭنىڭ يېشى بارلىقىنى ئېيتىپ بەرسەڭلا، مەن ئاناڭنىڭ بۇ يىل قانچە ياشقا كىرگەنلىكىنى ئېيتىپ بېرەلەيمەن، ـــــ دىدى.

    ئايشەم ئىشەنمىگەندەك قىلىپ:

    ـــــ ماقۇل، مەن ئېيتاي، 1- ، 5- ، 6- كارتىلاردا بار، دەپ باققىنە، ئانام بۇ يىل قانچە ياشقا كىرىپتۇ؟ ـــــ دىدى.

    ....................................

  • ئالما ئېلىش - [ماتېماتىكىلىق ئويۇنلار]

    7 ساندۇقنىڭ ھەر قايسىسىدا ئايرىم ئايرىم ھالدا 1، 2، 4، 8، 16، 32، 64 تال ئالما بار. ساندۇقتىكى ئالمىلارنى بۆلىۋەتمەسلىك شەرتى ئاستىدا 7 ساندۇقتىن 87 تال ئالمىنى ئېلىشقا توغرا كەلسە، سىز بۇ 87 تال ئالمىنى تېزلىكتە ئالالامسىز؟

  • دىلنۇرنىڭ سان تېپىشى - [ماتېماتىكىلىق ئويۇنلار]

    دەم ئېلىش ۋاقتىدا دىلنۇر ساۋاغداشلىرىغا مۇنداق ئويۇن كۆرسەتتى:

    ئۇ ئۈستىگە ئايرىم- ئايرىم ھالدا 1 دىن 9 غىچە رەقەم يېزىلغان ئىككى يۈرۈش كارتا (جەمئىي 18 دانە) ئېلىپ، ئۇلارنى ئارىلاشتۇرغاندىن كېيىن، بىر ساۋاقدىشىغا ئۇنىڭ ئىچىدىن بىرنى ئالغۇزدى (ئۇنىڭ ئۈستىگە يېزىلغان ساننى دىلنۇرغا كۆرسەتمەيدۇ). ئارقىدىنلا قالغان كارتىلارنى يەنە بىر ساۋاقدىشىغا بىرىپ، ئۇنىڭغا بۇ كارتىلار ئىچىدىن .......................

  • سۇئال بەلگىسىنى رەقەمگە ئۆزگەرتىش - [ماتېماتىكىلىق ئويۇنلار]

    تۆۋەندىكى ھېسابلاش ئىپادىسى 1 دىن 9 غىچە بولغان 9 دانە رەقەمدىن تۈزۈلگەن. سىز ئۇنىڭدىكى سۇئال بەلگىلىرىنى رەقەمگە ئۆزگەرتەلەمسىز؟

  • Blogbus 六周年庆典 ناملىق ئۇسلۇپ تەرجىمە قىلىندى - [ئۇسلۇب چۈشۈرۈش]

    ئىمكان بلوگىنىڭ تەلىۋىگە ئاساسەن بىرنەچچە كۈننىڭ ئالدىدا تارقىتىلغان ئەڭ يېڭى ئۇسلۇپ Blogbus 六周年庆典 نى تەرجىمە قىلدىم.

    ئۇسلۇپ رەسىمى:

    خەتكۈچ:
  • ئۆچۈرۈۋېتىلگەن رەقەملەر - [ماتېماتىكىلىق ئويۇنلار]

    تۆۋەندە بېرىلگەن ھېسابلاش ئىپادىسىدىكى دۈگلەكلەر ئۆچۈرۈۋېتىلگەن رەقەملەرنى كۆرسىتىدۇ. سىز بۇ رەقەملەرنى قايتىدىن يازالامسىز؟

  • سان تولدۇرۇش ئويۇنى (1) - [ماتېماتىكىلىق ئويۇنلار]

    تۆۋەندىكى 9 كاتەكچىگە  1 دىن 9 غىچە بولغان ئارقىمۇ –ئارقا كەلگەن 9 دانە تەبىئي ساننى ھەر بىر يول، ھەر بىر ستون ۋە ھەر بىر دىئاگونال ئۈستىدىكى 3 ساننىڭ يىغىندىسى ئۆزئارا تەڭ بولىدىغان قىلىپ تولدۇرۇڭ (سانلارنى تەكرار يېزىشقا بولمايدۇ).

  • «0» نىڭ قىممىتى - [ھېكايە-شېئىرلار]

    1982-يىلى مەلۇم بىر ئونۋېرىستىتنىڭ 2- يىللىقىدا ئوقۇۋاتقان ئوقۇغۇچىلار ئىقتىساد ئىلمىدىن دەرس بېرىدىغان ئوقۇتقۇچىسىنىڭ دەرسكە كىرىشىنى كۈتۈپ تۇرۋاتاتتى. شۇ ئارىدا قاتتىق قول ئۇستازىنىڭ قارىسى كۆرۈندى. ئۇ بالىلارغا سوغۇق نەزەردە قاراپ قويۇپ، بور بىلەن دوسكىغا يوغان قىلىپ «1 » رەقىمىنى يازدى.

    ـــ قاراڭلار، ــــ دېدى ئۇ ۋەزىنلىك ئاھاڭدا، ـــــ مانا بۇ رەقەم ئىنسانىيلىقنى بىلدۈرىدۇ. ئىنسانىيلىق ــــ بۇ ھاياتلىقتا بىزگە بېرىلگەن ئەڭ قىممەتلىك نەرسىدۇر.

    ئاندىن ئۇ «1» رەقىمىنىڭ ئارقىسىغا «0» رەقىمىنى يېزىپ:

     
  • روزى ھېيىت-ئۇيغۇرلارنىڭ ھاراق ئىچش بايرىمى - [ھېكايە-شېئىرلار]

    بۇ يىل9-ئاينىڭ 30-كۈنى ناھىيىلىك خةلق دوختۇرخانىسىدا بارلىق دوختۇر-سېستىرالارغا جىددىي يىغىن ئېچىلدى.

    _ــ ئالدىمىزدا دۆلةت بايرىمى،شۇنداقلا ئۇيغۇرلارنىڭ روزى ھېيىتى كېلىۋاتىدۇ، _ــ دېدى دوختۇرخانا باشلىقى كۆزئةينةك ئاستىدىكى كۆزلىرىنى كۆپچىلىككة تةكشى بىر قېتىم يۈگۈرتۈپ چىقىپ، _ــــ شۇڭا بۈگۈن دۆلةت بايرىمى ۋة روزى ھېيىت جةريانىكى پةۋقۇلئادة ئةھۋالغا قارىتا ھازىر بۇ يىغىنى ئېچىپ ئولتۇرۇپتىمىز . ھةممةيلةن قۇلۇقىڭلارنى دىڭ تۇتۇپ ئاڭلاڭلار!

    بۇ ئاي مۇسۇلمانلارنىڭ رامزان ئېيى بولغاچقا ئاز ساندىكى ئۇيغۇرلار روزا تۇتتى، كۆپ ساندىكى ئۇيغۇرلار گةرچة رۇزا تۇتمىغان بولسىمۇ، بىراق جامائةت پىكىرىنىڭ ئةيىپلىشىدىن قورقۇپ قانغۇچة ھاراق ئىچةلمةي ئىچى بةكمۇ تىتىلداپ كةتتى. ھازىر ھاۋا سالقىن، شۇڭا ئۇلار روزى ھېيىت كىرىشى بىلةنلا مةسچىتتىن يىنىپلا موتۇ، ھارۋا، تىراكتور ۋة ماشنىلارنى بولۇشىغا ھةيدةپ، ئۆيمۇ-ئۆي، رېستۇرانمۇ- رېستۇران ھېيىتلاشنى باشلايدۇ. .......................

  • كومپيۇتېر سىستېمىسىنى قوزغىتىش ئۇسۇلى (4) - [كومپيۇتېر بىلىملىرى]

    كومپيۇتېرنى قوزغىتىشنىڭ تۆۋەندىكىدەك 3 خىل ئۇسۇلى بار:

    1. كومپيۇتېرنى توكقا ئۇلاش ئارقىلىق قوزغىتىش (سوغۇق قوزغىتىش)

    بۇ ئۇسۇل ئومۇمەن، كومپيۇتېر تېخى توك مەنبەسىگە ئۇلانمىغان ئەھۋال ئاستىدا، كومپيۇتېرنى توك مەنبەسىگە ئۇلاپ سىستېمىنى ھەركەتلەندۈرۈشنى كورسىتىدۇ. ئۇنىڭ قەدەم باسقۇچلىرى مۇنداق:

    كۆرسەتكۈچ توك مەنبەسىگە ئۇلىنىدۇ.

    ئاساسى ماشىنا توك مەنبەسىگە ئۇلىنىدۇ.

  • قىمارۋازنىڭ ئۇتۇش - ئۇتتۇرۇش ئېھتىماللىقى - [ماتېماتىكا تارىخى]

    ئېھتىماللىق نەزەرىيىسىنىڭ بارلىققا كېلىشىدە نامى ئانچە ياخشى بولمىغان بىر ھېكايە بار. 17-ئەسىرنىڭ بىر كۈنى پاۋلو ئۇستا قىمارۋاز مىل بىلەن ھەربىرى 6 تىللادىن چىقىرىشىپ شىشىخال ئويناپتۇ. كىم ئاۋۋال ئۈچ قېتىم ئۇتسا 12 تىللانى شۇ ئالماقچى بولۇپتۇ. قىمار باشلانغاندىن كېيىن، پاۋلو بىر قېتىم ئۇتۇپتۇ، مىل ئىككى قېتىم ئۇتۇپتۇ. بۇ چاغدا بىر سەۋەب بىلەن قىمار ئۈزۈلۈپ قاپتۇ. شۇنىڭ بىلەن ئۇلار 12  تىللانى قانداق بۆلۈشۈش ھەققىدە مەسلىھەتلىشىپتۇ. پاۋلو ئۇتۇش- ئۇتتۇرۇش ئەھۋالىغا ئاساسلانغاندا، مەن تىللالارنىڭ 1/3 قىسمىنى، يەنى 4  تىللا ئېلىشىم، سەن تىللالارنىڭ 2/3 قىسمىنى، يەنى 8  تىللا ئېلىشىڭ كېرەك دەپتۇ. لېكىن، ئۇستا قىمارۋاز مىل مېنىڭ ئۇتۇش مۇمكىنچىلىكىم چوڭ، تىللالارنىڭ ھەممىسىنى مەن ئېلىشىم كېرەك دەپتۇ. ئۇلار بۇ ئىشقا ماتېماتىك پاسكالنىڭ ھۆكۈم قىلىپ بېرىشىنى ئۆتۈنۈپتۇ.