-
دېكارت [笛卡儿 Rene Descartes مىلادى 1596-يىلىدىن 1650-يىلىغىچە ياشىغان] فرانسىيە پەيلاسوپى، فىزىكى، ماتېماتىكى، ئانالىتىك گېئومېترىيىنىڭ ئىجاتچىسى. دېكارتنىڭ ئاساسلىق ئەسەرلىرىدىن «مېتودولوگىيە»، «مېتافىزىكىلىق خىياللار»، «پەلسەپە پرىنسىپلىرى»..... قاتارلىقلار بار. «مېتودولوگىيە» نىڭ ئاخىرىغا «سۇنغان نۇرلار»، «ئاقار يۇلتۇزلار ھەققىدە»، «گېئومېترىيە» دىگەن ئۈچ پارچە قوشۇمچە قىلىنغان. «گېئومېترىيە» قىسمىدا ھەركەتتىكى بىر نۇقتىنىڭ كوردىناتى چۈشەنچىسى تۇنجى قېتىم كىرگۈزۈلۇپ، ئانالىتىك گېئومېترىيە ئىجات قىلىنغان.
-
ئۈچبۇلۇڭنىڭ ئىچكى مەركىزى، تاشقى مەركىزى، ئېغىرلىق مەركىزى، تىكلەر مەركىزى ۋە يان مەركىزى ئومۇملاشتۇرۇلۇپ ئۈچبۇلۇڭنىڭ بەش مەركىزى دىيىلىدۇ.
1. ئۈچبۇلۇڭنىڭ تاشقى مەركىزى [三角形的外心] : ئۈچبۇلۇڭنىڭ ئۈچ تەرىپىنىڭ تىك تەڭ بۆلگۈچى سىزىقلىرىنىڭ كېسىشىش نۇقتىسى ئۈچبۇلۇڭنىڭ تاشقى مەركىزى دەپ ئاتىلىدۇ؛ ئۇ ئۈچبۇلۇڭغا سىرتتىن تېگىشكەن چەمبەرنىڭ مەركىزى بولىدۇ. تار بۇلۇڭلۇق ئۈچبۇلۇڭنىڭ تاشقى مەركىزى ئۈچبۇلۇڭنىڭ ئىچىدە ياتىدۇ. تىك بۇلۇڭلۇق ئۈچبۇلۇڭنىڭ تاشقى مەركىزى ئۇنىڭ يانتۇ تەرىپىنىڭ ئوتتۇرا نۇقتىسى بولىدۇ. كەڭ بۇلۇڭلۇق ئۈچبۇلۇڭنىڭ تاشقى مەركىزى ئۈچبۇلۇڭنىڭ سىرتىدا ياتىدۇ.
-
BlogBus ئوخشاش بىر ئىشلەتكۈچى نامى ئاستىدا كۆپ بلوگ قۇرۇشنى قوللايدۇ. نۆۋەتتە ھەر بىر ئىشلەتكۈچى ئەڭ كۆپ بولغاندا 3 دانە بلوگ قۇرالايدۇ.
كونكىرىت ئۇسۇلى تۆۋەندىكىچە:
1. بلوگ ئارقا سەھنىسىگە كىرىپ، 博客 تىزىملىكىنى چېكىمىز، تۆۋەندىكى رەسىمگە قاراڭ:
-
مىنى شۇنداق ئاتايدۇ ئەل ، مۇئەللىمدۇر ئاتاق نامىم ،
تەسەددۇق ئەل-ۋەتەن پەرزەنتلىرىگە بۇ ئەزىز جانىم ،
قاراڭغۇ دىلنى يۇرۇتماق ئۈچۈن يانغاچ ئۆمۈر شامىم ،
نادانلىققا مىنۇت تاقەت قىلالماس قىلچە ۋىجدانىم ،
شۇڭا مۇنبەردە جان بەرمەك ئەبەتلىك ئارزۇ-ئارمانىم.
..................
-
ھەممىمىز ماتېماتىكا ئۆگىنەيلى (5) نىڭ داۋامىنى ئوقۇڭ.
-
ئېھتىمال، نۇرغۇن تورداشلار بلوگىمدىكى «ئالىي مەكتەپ ئىمتىھانىغا xx كۈن قالدى» دىگەن خەتكە دىققەت قىلغان بولۇشى مۇمكىن. تۆۋەندىكى كودنى بلوگىڭىزنىڭ مۇۋاپىق ئورنىغا قويسىڭىز سىزمۇ ئاشۇنداق ئۈنۈمگە ئېرىشەلەيسىز.
-
بالاڭ ئازسا، ئاھ ئۇرما، يول تاپىدۇ بىر كۈنى،
ئامان بولسا ، ئۇلارمۇ پۇل تاپىدۇ بىر كۈنى.
خاتا باسقان قەدەملەر قالدۇرغاندا قاتاردىن،
ئۆزى ماڭغان چاتقالغا ئوت ياقىدۇ بىر كۈنى. -
بىر قىسىم تور بەتلەردە بىر قۇر خەتنىڭ ئېكراننىڭ ئوڭ تەرىپىدىن چىقىپ سول تەرىپىگە (ياكى سول تەرىپىدىن چىقىپ ئوڭ تەرىپىگە) كىرىپ كېتىۋاتقانلىغا دىققەت قىلغان بولغىتىڭىز. تۆۋەندىكى كود سىزگە دەل مۇشۇنداق ئۈنۈم ھاسىل قىلىپ بېرىدۇ:
-
باشلانغۇچ مەكتەپ باسقۇچىدا ھەر سائەتلىك ماتېماتىكا دەرسىنى ئاڭلاپ، بىلىۋالدىغان بىلىم ئانچە كۆپ ئەمەس. دەرس ۋاقتى ۋە دەرستىن كىيىنكى ۋاقىتلاردا ئاساسلىق مەشىق ئىشلەش قوللىنىلىدۇ. شۇڭا نۇرغۇن ساۋاقداشلار ماتېماتىكا ئۆگىنىش بىلەن مەشىق ئىشلەشنى باراۋەردە قارايدۇ. دەۋرۋەقە ئوتتۇرا مەكتەپكە كىرگەندىن كېيىن ماتېماتىكىدا ئۆگىنىدىغان مەزمۇنلار كۆپىيىپ بارىدۇ، تەلەپمۇ يۇقىرى بولىدۇ، ئىلگىرىلەش سۈرئىتىمۇ تىز بولىدۇ. ئەگەر، دەرستىن كېيىن پەقەتلا مىسال ئىشلىسە ئۇنداقتا ئۆگىنىش ۋەزىپىسىنى ئوڭۇشلۇق تاماملاش تەسكە چۈشۈپ قالىدۇ.
ماتېماتكىلار ئالاھىدا قىلىپ شۇنى تەكىتلەيدۇكى: «پەقەتلا مىسال ئىشلەپ، كىتاب كۆرمەسلىك ماتېماتىكىنى ئۆگەنمەسلىك دىگەنلىكتۇر» كۆرىۋىلىشقا بولىدۇكى، ماتېماتىكا ئۆگىنىش مىسال ئىشلەش بىلەن باراۋەر ئەمەس، ماتېماتىكىنى ئۆگىنىش ئۈچۈن كۆپلەپ مىسال ئىشلەپلا قالماستىن، يەنە كۆپلەپ دەرسلىك كىتابنى ئوقۇش لازىم.
.....................................................
-
ئاپتۇرى: ئەنۋەر تۇردى
ئەسلى نامىڭ سىنىڭ ھىساپ-ماتىماتىكا،
جان تومۇرۇڭ ئىدى سان-سىفىر ۋەشەكىل.
ئالگىبىرا ھەم گىئومىتىر، ئانالىزى،
قوشۇلغاندا ئۇلار گويا مەزمۇت سىپىل.
-
قانداق قىلغاندا بالىلارنىڭ تېلېۋىزور كۆرۈشكە مەپتۈن بولۇپ قېلىشنىڭ ئالدىنى ئالغىلى بولىدۇ؟ - [ئۇنىڭدىن -بۇنىڭدىن]
نۆۋەتتە، بالىلارنىڭ تېلېۋىزور كۆرۈشكە مەپتۈن بولۇپ قىلىشى ئاتا- ئانىلارنىڭ بېشىنى ئومۇميۈزلۈك قاتۇرىۋاتقان بىر مەسىلە بوپ قالماقتا. بەزى بالىلار ئۆيگە كېلىپلا سومكىسىنى تاشلاپ، تېلېۋىزورنى ئاچىدۇ _ دە، ئاش-تاماققىمۇ قارىماي كۆرىدۇ. بۇ مەسىلىسىدە ئاتا-ئانىلار بىلەن بالىلار ئوتتۇرىسىدا ناھايىتى چوڭ زىددىيەت مەۋجۇت. بالىلار تېلېۋىزورنى ئاچسا، ئاتا-ئانىسى تېلېۋىزورنى ئۆچۈرىدۇ. بەزى ئائىلىلەردە ھەتتا تېلېۋىزور كۆرۈشكە دائىر تۈزۈم ئورنىتىلىپ، ھېچكىمنىڭ تېلېۋىزور كۆرۈشىگە رۇخسەت قىلىنمايدۇ. بالىلارنىڭ تېلېۋىزور كۆرۈش مەسىلىسىنى ئاتا-ئانىلار قانداق بىر تەرەپ قىلسا مۇۋاپىق بولىدۇ؟ -
«ماتېماتىكا» گىرىكچە «ماتىما (ئىلىم-پەن)» دېگەن سۆزدىن ئېلىنغان بولۇپ، ماتېماتىكا رېئال دۇنيادىكى بوشلۇق شەكلى بىلەن سان مۇناسىۋىتىنى تەتقىق قىلىدىغان پەن. ئۇ ئىنسانىيەت پەيدا بولغاندىن كېيىن «قانچىلىك؟»، «قايسى ۋاقىتتا؟»، « قانچىلىك يىراقلىقتا؟»، «قانچىلىك چوڭلىقتا؟»، «قايسى يۆنىلىشتە؟» ،....... دېگەنگە ئوخشاش بىر قىسىم ئاددىي سوئاللارغا جاۋاپ بېرىشنى بىلىشتىن باشلانغان بولۇپ، ئىنسانىيەتنىڭ «سان» نى بارماق بىلەن ئىپادىلەشنى بىلگەن چېغىدىنلا ئەمەس، بەلكى «سان» لارنى خاتىرىلەشنى بىلگەن ۋاقىتتىن باشلاپ ھېسابلىغاندىمۇ، بەش مىڭ يىلدىن ئارتۇق تارىخقا ئىگە. ماتېماتىكا ھازىرغىچە تۆت دەۋرنى ئۆتكۈزدى. كومپيۇتېرنىڭ كەشىپ قىلىنىشى بىلەن ماتېماتىكا يېڭى باسقۇچقا كۆتۈرۈلۈپ، 5- دەۋردە تۇرماقتا.
-
دوكتور رەھىم ئايىتبايېۋ ، ئۇيغۇر مىللىتىدىن بولۇپ، قازاقىستان ئۇيغۇر ئائىلىسىدە تۇغۇلغان، ئۆتكەن ئەسىرنىڭ 90 - يىللىرى ئامېرىكىغا ئوقۇشقا چىقىپ ئوقۇشتىن كېيىن شۇ جايدا تۇرۇپ قالغان، ھازىر ئامېرىكا يېڭى مېكسىكا شتاتى مىتاللورگىيە ۋە تېخنىكا ئۇنىۋېرسىتىدا ماتېماتىكا تەتقىقاتى بىلەن شۇغۇللانماقتا.ئۇيغۇر تىلى ، ئېنگىلىز تىلى ۋە روس تىللىرىغا پىششىق.
-
مۇشۇ كۈنلەردە شىنجاڭ تېلېۋىزىيە ئىستانسىسىنىڭ «كۆڭۈلدىكى سۆز» پروگراممىسىدا شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتىدىكى ياش ماتېماتىكا ئالىمى ئابدۇرېشىت ئابدۇۋېلى بىلەن بولغان سۆھبەت بېرىلدى. بۇ پروگرامما 2-ئاينىڭ 14-كۈنى سۈرەتكە ئېلىنغان بولۇپ، پروگرامما سۈرەتكە ئېلىنىپ بولغاندىن كېيىن، كۆپ ئۆتمەي، سۈرەتكە ئېلىش سورۇنىغا قاتناشقان بىر پېشقەدەم ئوقۇتقۇچى يۈرەك سۆزلىرىنى خەت ئارقىلىق رىياسەتچىگە يوللىغان، بۇ خەت مەلۇم يوللار بىلەن قولىمىزغا چۈشكەن ئىدى، بۇ يەردە شۇ خەتنى ئەينەن بەردۇق:
-
ھەممىمىز ماتېماتىكا ئۆگىنەيلى (4) نىڭ داۋامىنى ئوقۇڭ.
