تارىم بلوگى

سۇن ۋۇكوڭ غەرپتىن قايتىپ كەلگەندىن كېيىن، چىمەنتاغدا ئارامگاھ ئاچتى. بىراق چىمەنتاغنىڭ قاتنىشى قولايسىز، ئارىلىقى يىراق، ئۇنىڭ ئۈستىگە نامى مەشھۇر بىرەر يەرلىرى بولمىغاچقا، ساياھەتچىلەر بارغانسېرى شالاڭلاپ كەتتى. سۇن ۋۇكوڭ ئاچچىقىدا ئۇيان- بۇيان نەچچە موللاق ئېتىپ كەتتى.

سۇن ۋۇكوڭ جۇ باجيېنىڭ گاۋلاۋجۇاڭدىكى تاماقخانىسىنىڭ تىجارىتى ياخشى بولۇۋاتقانلىقىنى ئاڭلاپ، ئۇنىڭدىن تەلىم ئالماقچى بولدى. كىم بىلسۇن، جۇ باجيې سۈن ۋۇكۇڭنىڭ ئالدىغا بىر ئۈچ چاقلىق ۋېلسىپىت بىلەن كەلگەن ئىدى. سۈن ۋۇكۇڭنىڭ ئاچچىقى كېلىپ:

ـــ ھۇ ئەبلەخ! سەن تاماقخانا ئېچىپ خېلى كۆپ پۇل تېپىپسەن، يەنە تېخى مېنى ئالغىلى مۇشۇ ئەبجەق ۋېلسىپىتنى ئەكەلدىڭمۇ؟  بۇ مېنى كۆزگە ئىلمىغىنىڭغۇ؟ـــ دىدى.

2. ئاجايىپ ھەربى ئويۇن

نۆل پادىشاھنىڭ تۇغۇلغان كۈنىنى تەبرىكلەش پائالىيىتىدە 1 قومانداننىڭ يېتەكچىلىكىدىكى ھەربى ئويۇن كۆرسىتىش نومۇرى بار ئىدى.

نۆل پادىشاھ، 1- باش مىنىستىر ۋە بارلىق مەمۇرى ئەمەلدارلار مۇنبەرگە چىقىشتى، ھەربى ئەمەلدارلارمۇ مۇنبەر ئالدىدا قاتار تىزىلىشىپ تەييار تۇرۇشتى. قوماندان 1 قولىدا قىزىل بايراقچە تۇتقان ھالدا ئىگىز قوماندانلىق مۇنارىسىگە چىقىپ تۇراتتى. مۇنارنىڭ ئالدىدا كەڭ ۋە تۈپ-تۈز مەشق مەيدانى بولۇپ، ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى كۆرەك سەھنىلىرىگە پۈتۈن سان پادىشاھلىقىنىڭ پۇقرالىرى لىققىدە تولغان ئىدى.

توخۇ، سۆسەر ھەم چاشقان بىللە ياشايدىكەن، كۇنلەردىن بىر كۈنى توخو ئازراق بۇغداي تېپىپ خوشاللىغىدا:

ــــــــ بۇغداي تاپتىم، بۇغداي تاپتىم، ئەمدى ئۇن تارتىش كېرەك. خوش، بۇغداينى كىم تۈگىمەنگە ئېلىپ بارىدۇ؟ ــــــــ دەپتۇ.

ــــــــ مەن ئېلىپ بارمايمەن، ــــــــ دەپتۇ سۆسەر.

ـــــــــ مەن ئېلىپ بارمايمەن، ــــــــ دەپتۇ چاشقان.

بىر كىشى ئىككى ئىشەككە يۈك ئارتىپ يولغا چىقىپتۇ. بىر ئىشەكنىڭ يۈكى ئېغىرراق، يەنە بىرسىنىڭ يېنىكىرەك ئىكەن. ئىشەكنىڭ بىرسى يەنە بىرسىدىن ياردەم سوراپ:

ـــــــ ئاكا، بولالمىدىم، بىر ئاز ياردەم قىلساڭچۇ، ـــــــ دەپتۇ.

ـــــــ نېمە كارىم، ــــــــ دەپتۇ يەنە بىر ئىشەك، ــــــــ مەن كېتىۋېرىمەن.

...................

يەكشەنبە كۈنى بازار ئايلىنىپ كەلمەكچى بولۇپ كوچىغا چىقىۋېدىم، كىمدۇر بىرى ئارقامدىن دولامغا شاپىلاقلىدى، بۇرۇلۇپ ئېسىل كاستۇم-بۇرۇلكا كىيىپ، قارا كۆزەينەك تاقىغان بىر كىشىنىڭ ماڭا قاراپ كۈلۈپ قول ئۇزىتىپ تۇرغانلىقىنى كۆردۈم.
ـــــ ياخشىمۇ سىز؟ سىز بىلەن كۆرۈشكەنلىكىم ئۈچۈن ئۆزۈمنى ئىنتايىن بەختلىك ھېس قىلىمەن.
ـــــ رەھمەت! ـــــــ دەپ قولىنى سىقتىم.
ـــــ رەھمىتڭىزگە ئېرىشكەنلىكىم ئۈچۈن يەنە بىرقېتىم تەشەككۈرىمنى ئېيتىشقا رۇخسەت قىلغايسىز!
«بۇ كىم بولغىيدى؟» دەپ ھەيرانلا قالدىم، كۆزەينىكىنى ئېلىۋېتىۋېدى، ئېسىمگە كەلدى.

1982-يىلى مەلۇم بىر ئونۋېرىستىتنىڭ 2- يىللىقىدا ئوقۇۋاتقان ئوقۇغۇچىلار ئىقتىساد ئىلمىدىن دەرس بېرىدىغان ئوقۇتقۇچىسىنىڭ دەرسكە كىرىشىنى كۈتۈپ تۇرۋاتاتتى. شۇ ئارىدا قاتتىق قول ئۇستازىنىڭ قارىسى كۆرۈندى. ئۇ بالىلارغا سوغۇق نەزەردە قاراپ قويۇپ، بور بىلەن دوسكىغا يوغان قىلىپ «1 » رەقىمىنى يازدى.

بۇ يىل9-ئاينىڭ 30-كۈنى ناھىيىلىك خةلق دوختۇرخانىسىدا بارلىق دوختۇر-سېستىرالارغا جىددىي يىغىن ئېچىلدى.

_ــ ئالدىمىزدا دۆلةت بايرىمى،شۇنداقلا ئۇيغۇرلارنىڭ روزى ھېيىتى كېلىۋاتىدۇ، _ــ دېدى دوختۇرخانا باشلىقى كۆزئةينةك ئاستىدىكى كۆزلىرىنى كۆپچىلىككة تةكشى بىر قېتىم يۈگۈرتۈپ چىقىپ، _ــــ شۇڭا بۈگۈن دۆلةت بايرىمى ۋة روزى ھېيىت جةريانىكى پةۋقۇلئادة ئةھۋالغا قارىتا ھازىر بۇ يىغىنى ئېچىپ ئولتۇرۇپتىمىز . ھةممةيلةن قۇلۇقىڭلارنى دىڭ تۇتۇپ ئاڭلاڭلار!

بۇ ئاي مۇسۇلمانلارنىڭ رامزان ئېيى بولغاچقا ئاز ساندىكى ئۇيغۇرلار روزا تۇتتى، كۆپ ساندىكى ئۇيغۇرلار گةرچة رۇزا تۇتمىغان بولسىمۇ، بىراق جامائةت پىكىرىنىڭ ئةيىپلىشىدىن قورقۇپ قانغۇچة ھاراق ئىچةلمةي ئىچى بةكمۇ تىتىلداپ كةتتى. ھازىر ھاۋا سالقىن، شۇڭا ئۇلار روزى ھېيىت كىرىشى بىلةنلا مةسچىتتىن يىنىپلا موتۇ، ھارۋا، تىراكتور ۋة ماشنىلارنى بولۇشىغا ھةيدةپ، ئۆيمۇ-ئۆي، رېستۇرانمۇ- رېستۇران ھېيىتلاشنى باشلايدۇ. .......................

ئەلقىسسە، خوراز بايۋەچچە ئىشخانىسىدا يالغۇز ئىدى. ئۇ بايىلا «جۇڭگو مىللەتلىرى» ژۇرنىلىنىڭ 2005 - يىللىق 4 - سانىدىن ئوقۇپ تۈگەتكەن «ھۆپۈپ خېنىم»نىڭ تەرجىمىھالىنى قايتا - قايتا ئەسلەۋاتاتتى. كۆڭلىدە ئۇزاقتىن بۇيان ئەنقانىڭ شىركىتىنى يۇتۇۋېلىش نىيىتى بولسىمۇ، ھېچبىر يوچۇق تاپالماي تىمىسقىلاپ يۈرەتتى. قىپقىزىل تاجىنى ئۇياق - بۇياققا لىڭشىتىپ بىرھازا ئويلانغاندىن كېيىن، ئۇ كاللىسىغا بىر ئەقىل كەلگەندەك ئورنىدىن لىككىدە تۇرۇپ، قاناتلىرىنى كەڭ يايغان ھالدا بويۇنداپ دېرىزە تۈۋىگە كەلدى.
__ قې - قىق! توغرا، ھۆپۈپنى ئىشقا سېلىش كېرەك! ئۇ ئەنقانىڭ شىركىتىنى ناھايىتى تولۇق بىلىدىغان، ئەنقانىڭ مىجەز - خاراكتېرى، شىركەت باشقۇرۇش تەرتىپى، تىجارەت مەخپىيىتى قاتارلىق جەھەتلەردە ئۇچۇرغا ئىگە بىر شەخسقۇ.
خوراز بايۋەچچە شۇ ھامان ئۈستىلىگە قايتىپ كېلىپ ئۆز پېيىدىن ياسالغان قەلەمنى دېۋەتكە چىلاپ ئالدىراش «كاتىپ تەكلىپ قىلىش ئېلانى» يازدى. ئۇ تەكلىپ تەلەپلىرىگە «ئۇچالايدىغان بولۇش» دېگەن بىر شەرتنى قوشۇپ قويغاندىن كېيىن، ئۇزاق ئويلانمايلا، شىركەتكە كەلگىلى نەچچە كۈن بولغان كاتىپ مېكىياننى چاقىردى.
نېمە ئىش ئىدى، دېرىكتور؟

 ئۆكۈز بىلەن پاقا

ئوتلاپ يۈرگەن بىر ئۆكۈز سۇ ئىچىش ئۈچۈن كۆلگە كەپتۇ. ئۇنى كۆرگەن پاقىلار ھەر تەرەپكە قېچىشىپتۇ. ھەممىسى ئۆكۈزنىڭ يوغانلىقىغا ھەيران بولۇشۇپتۇ، شۇ يەردە تۇرغان بىر قىزىلقولتۇق پاقا:

ـــــــ ھوي، نېمىسىگە ھەيران بولىسىلەر ئۇنىڭ! يوغىناش قىيىن نەرسىمىكەن شۇنچە! مانا، ماڭا قاراڭلار. مەن ھازىر ئۆكۈزدىنمۇ يوغان بولىمەن، ــــــ دەپتۇ. 

ئۇ، ئىچىگە ھاۋانى تارتىپ، كۆپۈشكە باشلاپتۇ ھەم يولداشلىرىدىن:

چىن تۆمۈر باتۇر ئوۋدىن يەنە قۇرۇق قول قايتتى،ئۇ جاڭگالنىڭ يېقىن ئەتراپىدا ئوۋلايدىغان جانىۋارلارنىڭ كۈنسايىن ئازىيىۋاتقانلىقىدىن قاتتىق ئەپسۇسلاندى.ھاياتتىكى تىرىكچىلىك غېمى ئۇنى ساراسىمگە سالدى.يېنىدىكى ئالتە جانغا ئوزۇقلۇق يېتىشتۈرۈش مەسىلىسى ئۇنىڭ بېشىنى قاتۇردى.
ئۇجاڭگالدىن شەھەرگە،ھېچبولمىغاندا ئوزۇقلۇق زاپىسى مول  جايغا كۆچۈپ كېتىش نىيىتىگە كەلدى.لېكىن ئۇ كىچىكىدىنلا ئەركىن يايراپ ئۆسكەن بۇ جاڭگالنى تاشلاپ كېتىشكە زادى قىيمىدى.خۇددى باشقا جايغا بارسا كۆنەلمەيدىغاندەك،ئۆزىنى تېخىمۇ بىچارە بولۇپ قالغاندەك ھېس قىلدى.
ئۇ ئۇزاق ئويلاندى.

 دەرسخانىدا «سىما گۇاڭنىڭ ئىدىشنى چېقىشى» دىگەن ھېكايىنى ئۆتۈپ بۇلۇپ ، بالىلارنىڭ زېھنىنى ئېچىپ قوياي دەپ مۇزاكىرە ئۇيۇشتۇرۇپ بالىلارنى سوئال سوراشقا ئىلھاملاندۇردۇم .

بۇ ئاۋاز چىقىشى بىلەن 39- سەكرەپ كىرىپ كەلدى. كەسىر چېكىتى «ۋىژ.....» ژىدە قىلىپ 3 بىلەن 9 نىڭ ئارىلىقىغا كىرىۋېلىۋىدى، 39- نىڭ گەۋدىسى دەرھال يۇقۇرىغا قاراپ بىرمۇنچە ئۇزىراپ 3.9- غا ئايلىنىپ قالدى.

ـــــ مەن 39- نى 3.9- غا ئۆزگەرتتىم. مەنپى سانلارنىڭ مۇتلەق قىممىتى قانچىلىك كىچىك بولسا، ئۇلارنىڭ سانلىق قىممىتى شۇنچە چوڭ بولىدىغانلىقىغا ئاساسەن، مەن بىر ساننى چوڭايتىۋەتمىدىممۇ؟ مەن مۇسبەت پۈتۈن سانلارنى كىچىكلىتىپلا قالماستىن، مەنپى پۈتۈن سانلارنى.........

تاغنىڭ ئۇ تەرىپىدە پۈتۈن سان پادىشاھلىقى ھۆكۈم سۈرەتتى. بۇ پادىشاھلىقتا پادىشاھ، باش مىنىستىر، ۋە باش قوماندانلار بار ئىدى. ئۇنىڭ پادىشاھى سېمىزرەك 0 سانى، باش مىنىستىرى پاكار بويلۇق 1- ، قوماندانى ئورۇق  ئىگىز بويلۇق 1 ئىدى.

بۈگۈن يېڭى يىل، شۇنداقلا نۆل پادىشاھنىڭ 1981 ياشقا كىرگەن كۈنى ئىدى.

0 پادىشاھ قاچان تۇغۇلغان بولغىيدى؟ ئۇ مىلادىنىڭ 1-يىلى 1-ئاينىڭ 1-كۈنى سائەت 0 دىن 0 مىنۇت 0 سېكۇنت ئۆتكەندە تۇغۇلغان. توي ئۈستىگە توي بولۇپ مەمۇرى ۋە ھەربى ئەمەلدارلارنىڭ ھەممىسى ............

ئېمېي تېغىدا بىر مايمۇن بار ئىكەن.

بىر كۈنى، ئۇ تاغدىن چۈشۈپ بىر ئېتىزلىققا كەپتۇ ۋە ئېتىزدا تولۇپ ياتقان قوناقلارنى كۆرۈپ بەك خوشال بوپ كېتىپتۇ-دە، ئۇنىڭدىن بىرنى ئۈزىۋېلىپ، مۇرىسىگە ئارتىپ خوشال مېڭىپ كېتىپتۇ.

ئۇنىڭ ئالدىغا بىر شاپتۇللۇق ئۇچراپتۇ، ئۇ شېخىنى كۆتىرەلمەي قالغان شاپتۇللارنى كۆرۈپ، ئۇنى يىگىسى كېلىپ، قولىدىكى قوناقلارنى تاشلاپ شاپتۇل ئۈزۈشكە باشلاپتۇ.