ئىختىراۋىي دۆلەت قۇرۇشنىڭ كاپالىتى نېمە؟

بىز ئالدىنقى يازمىمىزدا ئامېرىكىنىڭ دۇنيا بويىچە ئەڭ كۈچلۈك ئىختىراۋىي دۆلەت بولۇشىدىكى سىر _ ئامېرىكىدا دۇنيا بويىچە ئەڭ مۇكەممەل ‹‹ ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقى قانۇنى، 知识产权法 ›› نىڭ بولغانلىقى ، دەپ كۆرسەتكەن ئىدۇق. نەزىرىمىزنى تىنچ ئوكياننىڭ ئۇ قىرغىقىدىن بۇ قىرغىقىغا ئاغدۇرۇپ، جۇڭگوغا قارايدىغان بولساق، ئەگەر جۇڭگودا ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقىنى قوغداش ھەقىقىي تۈردە كۈچەيتىلمىسە، جۇڭگونىڭ تارىختا 4 چوڭ كەشپىياتنى ياراتقانلىقىدەك تارىخىي يۈكسەك پەللىنى قايتا يارىتىشىدىن ئېغىز ئېچىشنىڭ مۇمكىن ئەمەسلىكىنى ھېس قىلىمىز.
دەرۋەقە ئىسلاھات – ئىشىكنى ئېچىۋېتىش يولغا قويۇلغان 30 يىلدىن بېرى جۇڭگونىڭ ئەقلىي مۈلۈكنى قوغداش تۈزۈم قۇرۇلۇشىدىكى تەرەققىيات تېز بولدى. ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقىنى قوغداش ھەققىدىكى ساۋاتلار تەشۋىق قىلىنىۋاتىدۇ، ئومۇمىلاشتۇرۇلىۋاتىدۇ، ئەقلىي مۈلۈكدارلارنىڭ ھوقۇق – مەنپەتىنى قوغداش ئىلگىرىكىگە قارىغاندا كۆپ كۈچەيتىلىۋاتىدۇ. ئەمما، ئىنكار قىلغىلى بولمايدىغان ئەمەلىيەت شۇكى، ئۇزاقتىن بېرى يىلتىز تارتقان ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقىنى كۆزگە ئىلماسلىق ۋە ئۇنىڭغا دەخلى – تەرز قىلىش، ئوغرىلاپ ياساپ سېتىش، ساختىسىنى ئوخشىتىپ ياساپ سېتىشقا ئوخشاش قىلمىشلار جۇڭگودا يەنىلا بىرقەدەر ئېغىر. بۇ خىل ئەھۋال جۇڭگونىڭ دۆلەت ئوبرازىغا زور دەرىجىدە سەلبىي تەسىر كۆرسىتىپ، دۇنيا جامائەتچىلىكى ئارىسىدا ‹‹ جۇڭگو ياسىغان = ساختا ›› دەيدىغان ئىنتايىن خاتا چۈشەنچە پەيدا قىلدى. شۇنداقلا، ئامېرىكا – ياۋروپا ئەللىرىنىڭ ھە دېسە ‹‹ ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقى ›› نى دەستەك قىلىپ جۇڭگونى ئەيىبلىشىگە باھانە بولۇپ بەردى. نۆۋەتتە، ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقى جۇڭگونىڭ ئامېرىكا – ياۋروپا ئەللىرى بىلەن بولغان سودا ھەمكارلىقىنى ئىلگىرى سۈرۈشىگە توسقۇنلۇق قىلىۋاتقان قىزىق نۇقتا بولۇپ قالدى.
ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقىنىڭ ياخشى قوغداشقا ئېرىشەلمەسلىكىنىڭ يەنە بىر ئېغىر ئاقىۋىتى شۇكى، ئۆز كۈچىگە تايىنىپ ئىختىرالاش ئىقتىدارىنىڭ ئېشىشىغا زور تەسىر كۆرسىتىپ، جۇڭگونىڭ ئىختىراۋىي دۆلەت قۇرۇش تەرەققىيات قەدىمىگە توسالغۇ پەيدا قىلدى. ستاتىستىكىلارغا ئاساسلانغاندا، ھازىر پەقەت %1.1 جۇڭگو كارخانىسى پاتېنت ھوقۇقى ( 专利权 ) غا ئېرىشكەن ، بۇنىڭ ئىچىدە پەقەت %0.17 كارخانىلا كەشپىيات پاتېنت ھوقۇقى ( 发明专利权 ) غا ئېرىشكەن؛ خاس بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى ( 自主知识产权 ) غا ئېرىشكەن جۇڭگو كارخانىلىرى ئاران %30 ئەتراپىدا بولۇپ، %99 كارخانا پاتېنت ئىلتىماس قىلمىغان، ئۆزىنىڭ تاۋار ماركسى بار كارخانىلار %40 گىمۇ يەتمەيدىكەن. داڭلىق ماركا ئىنتايىن ئاز بولۇپ، نۇرغۇن كارخانىلار ‹‹ ياساش ›› تا بار ، ‹‹ يارىتىش ›› تا يوق، ھەتتا پۈتۈنلەي ئوخشىتىپ ياساشقا تايىنىپ كۈنىنى ئالىدۇ. نۇرغۇن كارخانىلارنىڭ ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇق ئېڭى يوق دېيەرلىك، دۆلەت ئىچىدە ۋە خەلقئارادا ئۆز ھوقۇقىنى قوغداش ئىقتىدارى ئىنتايىن ئاجىز. كۆرۈنۈپ تۇرۇپتۇكى، جۇڭگودا ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقىنىڭ قوغدىلىش ئەھۋالى يەنىلا ئىنتايىن ئاجىز ھالەتتە. شۇنداقكەن، ھازىرقى ھالەت ئۆزگەرتىلمەيدىكەن جۇڭگونىڭ كۈچلۈك ئىختىراۋىي دۆلەت بولالىشىدىن ئېغىز ئېچىش مۇمكىن ئەمەس.
‹‹ مۇستەقىل يېڭىلىق يارىتىشقا كۈچ سەرپ قىلىپ، ئومۇميۈزلۈك ئىختىراۋىي دۆلەت قۇرۇش ›› تىن ئىبارەت مەركەزنىڭ بۇ ئورۇنلاشتۇرمىسى بولسا چوڭقۇر تەسىر كۈچكە ئىگە سىتراتىگيىلىك تەدبىر. شۇنداقلا ، ھەر نۆۋەتلىك قۇرۇلتايلاردا ئوتتۇرىغا قويۇلۇۋاتقان مۇھىم ۋەزىپىلەرنىڭ بىرى. ئەلباش 胡锦涛 مۇ كۆپ قېتىم ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقى ستراتىگىيىسى ( 知识产权战略 ) نى يولغا قويۇپ، ئىختىراۋىي دۆلەت قۇرۇش قەدىمىنى تىزلىتىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن ئىدى. ئەلباشنىڭ سۆزى ۋە ئىرادىسى بىزگە يېڭى ئۈمىدلەرنى بېغىشلايدۇ ، ئەلۋەتتە. قاتتىق بولغان قانۇن – تۈزۈمنىڭ كاپالىتى بولغاندىلا ، ئاندىن ئىختىرالاش ( يېڭىلىق يارىتىش ) نىڭ پۇرسىتى باراۋەر تەقسىم بولىدۇ، ئىختىرالاشنىڭ قىممىتى ھەقىقى ئەمەلگە ئاشىدۇ. ئۇنداق بولمايدىكەن، پۈتكۈل جەمئىيەتنىڭ ئىختىرالاش كەيپىياتى ئۇزاق داۋاملىشالمايدۇ، ھەقىقىي زور قىممەتكە ئىگە ئىختىرالار ئۆز راۋاجىنى تاپالمايدۇ. شۇنىڭ بىلەن ‹‹ ئىختىراۋىي دۆلەت قۇرۇش ›› قۇرۇق گەپكە باراۋەر بولۇپ قالىدۇ.
ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقى تۈزۈمى ( 知识产权制度 ) بىر تەرەپتىن ، ئىختىراۋىي دۆلەت قۇرۇشنى كۈچلۈك قانۇن – تۈزۈم كاپالىتىگە ئىگە قىلىپ، ئەقلىي مۈلۈكدارلارنىڭ ھوقۇق مەنپەتىنى ئەڭ يۇقىرى چەكتە قوغدايدۇ، ئىختىرا نەتىجىلىرىنىڭ قىممەت يارىتىشىنى، ئايلىنىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، بازار تەرتىپىنى ساقلايدۇ، خەلقئارالىق ئالماشتۇرۇشنى ئىلگىرى سۈرىدۇ. يەنە بىر تەرەپتىن، ئىختىراۋىي دۆلەت قۇرۇش ئۈچۈن پايدىلىق بولغان ئىلھاملاندۇرۇش ، تۈرتكە بولۇش مېخانىزمىنى بەرپا قىلىپ، ئەمگەك قەدىرلىنىدىغان، ئىجادقا پايدىلىق بولغان ، شۇنداقلا ئىجادچان ئىختىساسلىقلارنىڭ تۈركۈملەپ بارلىققا كېلىشىگە پايدىلىق ياخشى مۇھىت بەرپا قىلىپ بېرىدۇ . قىسقىسى، ئەقلىي مۈلۈك ھوقۇقى تۈزۈمى ئىختىراۋىي دۆلەت قۇرۇشنىڭ كاپالىتى.