ھىم، يەنە ئازراق بىكار بولۇپ قاپتىمەن، مەزكۇر تېمىدىكى پاراڭنىڭ يەنە بىربۆلىكىنى يېزىۋېتەي. ياش ئانىلار بىلىۋېلىشقا تېگىشلىك 10 پىسخىكىلىق قانۇنىيەتنىڭ ئۈچىنچىسى- دورسېي ئېففېكتى.
پىسخولوگىيە ئالىمى دورسېي مۇنداق بىر ھېكايىنى سۆزلەپ بەرگەن:

بىرتوپ بالىلار بىرياشانغان كىشىنىڭ ئىشىكى ئالدىدا ۋاراڭ-چۇرۇڭ قىلىشىپ ئويناپ ، جاھاننى بىشىغا كىيىپتۇ. بۇنداق ئەھۋال بىرنەچچە كۈن داۋاملاشقاندىن كېيىن ، ھىلىقى ياشانغان كىشى، بالىلارنىڭ يېنىغا چىقىپ، ھەر-بىر بالىغا 10 سىنېتتىن پۇل تۇتقۇزۇپ،ناھايىتى سەمىمىيلىك بىلەن :« سىلەر بۇيەرنى بەك ئاۋات قىلىۋاتىسىلەر، مەن ياشىنپ قالدىم سىلەر گە ھەمراھ بولاي دېسەممۇ، ئۇنداق قىلالمايمەن، بۇمېنىڭ سىلەرگە بولغان كېچىككىنە كۆڭلۈم، رەھمەت سىلەرگە» دەپتۇ. بالىلار ئىنتايىن خۇشال بولۇشۇپ، ئىككىنچى كۈنى يەنە كېلىپ بىرقەپەس قايناپتۇ.
ھىلىقى ياشانغان كىشى يەنە ئۇلارنىڭ قېشىغا چىقىپ، ھەربىر بالىغا 5سىنېتتىن مۇكاپات بېرىپتۇ. گەرچە پۇل ئالدىنقى كۈندىكىدىن ئازلاپ قالغان بولسىمۇ بالىلار يەنىلا رازىمەنلىك بىلەن ئۆيلىرىگە قاراپ يول ئاپتۇ. ئۈچىنچى كۈنى ئۇ كىشى ھەربىر بالىغا 2سىنېتتىن پۇل تارقىتىپتۇ، بىراق بۇ قېتىم بالىلار قاتتىق نارازى بولۇشۇپتۇ، ۋە ئۇ كىشىگە: « بىركۈندە ئاران 2سىنېتتما؟ بىزنىڭ قانچىلىك جاپا تارتقىنىمىزنى بىلەمسز-يوق؟!» دېيىشىپتۇ-دە، ئىككىنچى بۇيەردە ئوينىماسلىققا قەسەم ئېچىشىپ، كېتىپ قاپتۇ.
دورسېي ئوتتۇرىغا قويغان بۇ مېسالدىكى ياشانغان كىشىنىڭ ئۇسۇلى بەك ئاددى، ئەمما ئۈنۈمى قالتىس. ئۇ بالىلارنىڭ ئىچكى ھەرىكەتلەندۈرگۈچى كۈچى بولغان« ئۆزخۇشلۇقى ئۈچۈن ئويناش»تىن ئىبارەت ھەرىكەتنى قەستەن بۇرمىلاپ،« پۇل تېپىش ئۈچۈن ئويۇن ئويناش» قا ئايلاندۇرغان. بالىلارئۆزىنىڭ تەبىئىي ئويۇنىنى پۇلدىن ئىبارەت تاشقى كۈچنىڭ تەسىرىدە، بىرتۈرلۈك ۋەزىپىگە ئايلاندۇرغان. ياشانغان كىشى بولسا پۇلدىن ئىبارەت تىزگىنەك بىلەن ئۇلارنىڭ ھەرىكىتىنى كونترول قىلىۋالغان.
دورسېي ئېففېكتى تۇرمۇشتا قوللىنىلىدۇ. مەسىلەن؛ ئاتا-ئانىلار دائىم دېگۈدەك بالىلىرىغا :« ئەگەر بۇ قېتىم ئىمتىھاندا 100نومۇر ئالساڭ، سىنى 100يۈەن بىلەن مۇكاپاتلايمەن»، «ئەگەر سەن ئالدىنقى قاتاردا ئوقۇساڭ ئويۇنچۇق ئېلىپ بېرىمەن»،..دېگەندەك ۋەدىلەرنى بېرىشىدۇ.
لېكىن كۆپىنچە ئاتا-ئانىلا بۇ ۋەدىلىرىنى ئەمەلگە ئاشۇرالمايدۇ، بۇنداق تەكرارلىق ئاقىۋەت بالىلارنى قوزغىتىش ئۇياقتا تۇرسۇن، ئەكسىچە سوۋىتىۋىتىش رولىنى ئوينايدۇ.
ئۆگىنىش جەھەتتە، ئاتا-ئانىلار بالىلارنى ئۇلارنىڭ كىلەچكىگە مۇناسۋەتلىك غايىگە ئىنتىلدۈرۈشنى چىقىش قىلىپ، ئۇلارنىڭ ئۆگىنىشكە بولغان ئەسلىدىكى قىزغىنلىقىنى راۋاجلاندۇرۇش، توغرا يېتەكلەش ئارقىلىق، ئۆزھۇجۇدىدىكى ئىچكى ھەرىكەتلەندۈرگۈچى كۈچنى قوزغىتىش كېرەك.
ئەلۋەتتە، بالىلارنى مەلۇم ماددى بۇيۇم بىلەن مۇكاپاتلاش كېرەك، لېكىن بۇمۇ مۇئەييەن رولىنى ئادا قىلىشى، ئۈنۈم يارىتىشى لازىم، مەسلەن؛ كىتاپ-لۇغەت، ئوقۇش قۇراللىرى دېگەندەك بۇيۇملار ھەم مۇكاپات تەمىنى تىتىتسا ھەم ئۇلارنىڭ ئۆگىنىشىگە ياردەم بىرەلەيدۇ.

ۋەتەن تەرجىمىسى