تۆت تادۇ(ئوت، ھاۋا ، سۇ ، تۇپراق) ــــ ھايۋان ، ئۆسۈملۈك ۋە مەدەنلەرنىڭ بارلىققا كېلىشىدىكى دەسلەپكى ئاساسىي ماددىلار بولۇپ قەدىمقى ئۇيغۇر تېبابىتىدە ‹‹تۆت تادۇ›› دەپ ئاتالغان ، بۇ تۆت تادۇ (تۆت چوڭ ماددا ) تەلىماتى ئۇزاق ئۆتمۈشتە ئۇيغۇر خەلقىنىڭ تەبىئەتنى ۋە ئۆزىنى كۆزىتىش ئارقىلىق يەكۈنلىگەن خۇلاسىسىدۇر ،بۇنى قەدىمقى يۇنان ئالىمى بەقرات