كروران بلوگ

4. «قىل-» پېئىلى بىلەن «ئىشلە-» پېئىلىنىڭ ئورتاقلىق ۋە پەرقلىرى

قىسقىچە مەزمونى: بۇ ماقالىدە مەن ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلىدىكى «قىل-، ئىشلە-» پېئىلىنىڭ تىلىمىزدا ئىشلىتىلىش ئەھۋالى، ئۇلارنىڭ لېكسىكىلىق مەنىسى، گرامماتىكىلىق خۇسۇسىيەتلىرى، ئۆز ئارا ئوخشاشلىقى ۋە پەرقى شۇنداقلا بۇ پېئىللارنى خەنزۇتىلىغا تەرجىمە قىلغاندا دېققەت قىلىشقا تېگىشلىك ئىشلار ئۈستىدىكى قىسقىچە مۇلاھىزەمنى ئوتتۇرىغا قويماقچىمەن.

«دىۋانۇ لۇغاتىت تۈرك» 1917- يىلىدىن 1919- يىلىغىچە تۈركىيىدە تۇنجى نۆۋەت بېسىلغاندىن بۈگۈنگە قەدەر بولغان 90 يىل ۋاقىت ئىچىدە «دىۋانۇ لۇغاتىت تۈرك»تە بار بولغان 6730 سۆز ھەققىدە تۈرك ئالىملىرى ئىچىدە ”ئەگەر بىرەر سۆز «دىۋانۇ لۇغاتىت تۈرك» تە ئۇچرايدىكەن، ئۇ سۆز چوقۇم تۈركچىدۇر“ دىگەن بىر سۆز مەۋجۇت بولۇپ كەلدى، شۇڭا بۇ ھەقتە تەتقىقات ئېلىپ بېرىشنى ئويلىدىم....

ھەركىم يازسا ئۆزتىلدا ئەسەر ،
  ئانا-تىل ئۈچۈن جېنىم مىڭ پىدا.
   يوقالسا ئانا-تىل ئەتە ئەگەر !!!
          بۈگۈنلا مەن بولاي جېنىمدىن جۇدا

بىل شۇنى،ئۇيغۇر ئۈچۈن پۈتمەس گۆھەر ئۇيغۇر تىلى،
مەڭگۈ پاتماس زەر قوياش،نۇرلۇق قەمەر ئۇيغۇر تىلى،
بىپايان تىل كۆكىدە چولپان، ھۈكەر ئۇيغۇر تىلى،
مەنىلەرگە باي تېرەندۇر شۇ قەدەر ئۇيغۇر تىلى،

ئاڭلىمىغانلار ئاڭلىدىڭلارمىكىن، ئاۋالقى ئالەمدە ئاشكارلانمايۋاتقان ئاجايىپ ئالامەتلەرنىڭ ئاشكارلانغانلىقىنى، ئالاقىدار ئاخباراتچىلارنىڭ ئاغزىدىن ئاڭلىشىمچە،  ئارخولوگلار ئالەمنى ئاختۇرغاندا ئاۋالقى ئالەمدە ئاشكارلانمايۋاتقان ئاجايىپ ئالامەتلەر ئاشكارلانغانمىش.
ئاۋالقى ئالەمدە ئادەملەر ئارىسىدىكى ئادالەتسىز ئاقسۆكەڭلەر ئاجىزلارنى ئازابلاپ، ئالجىغانلارنى ئازدۇرۇپ، ئاتامانلارنى ئاغدۇرۇپ ئالەمنى ئادالەتسىز ئاقسۆكەڭلەر ئارام ئالىدىغان ئادەمسىمان ئالۋاسىتىلارنىڭ ئارامگاھىغا ئايلاندۇرۇشقا ئالدىرىسىمۇ،  ئاتامانلارنى ئاغدۇرالماي، ئاقىللارنى ئازدۇرالمايۋاتقان ئادالەتسىز ئاقسۆكەڭلەر ئاللىقاچان ئاغدۇرۇلۇپ، ئادەمسىمان ئالۋاستىلار ئاللىقاچان ئاشكارىلانغاچقا،  ئالەم ئادالەتسىز ئاقسۆكەڭلەرنىڭ ئارامگاھىغا ئايلانماستىن، ئادالەتپەرۋەرلەر

ئۆچكىنىڭ ئوچۇق تۇرسا ھېچ گەپ يوق،قوينىڭ ئېچىلىپ قالسا ھۇيت-ھۇيت
يىراق بولسا كىشنىشەر،يېقىن بولسا چىشلىشەر
بۆرىنىڭ تەڭ ئورتاق،قاغىنىڭ دەرەخ بېشىدا
بۇغداينىڭ باھانىسىدا قارىمۇق سۇ ئىچىپتۇ
تۆگە ئۇسۇلغا چۈشسە،يەتتە تاختا زەدەكنى بۇزار
قاغىنىڭ مېڭىشىنى دورايمەن دەپ كەكلىكنىڭ چاترىقى يېرىلىپ كېتىپتۇ

此篇文章为《گۈزەل، مەنىلىك ساپ ئۇيغۇر كېشى ئىسىملىرىدىن نەمۇنىلەر》的转发，原文章地址为：http://www.blogbus.com/kroran-logs/31046510.html

原文摘要：

تۇغۇلغوسى پەرزەنتىڭىزگە ساپ ئۇيغۇرچە گۈزەل، مەنىلىك ئىسىملارنى قويغىڭىز بارمۇ ؟ تۈۋەندىكى ئىسىملارنى كۆرۈپ بى...

1-تۈرك...
دۆلەت تەۋەلىكى -تۈركىيە، بۇلغارىيە، ئىراق، سۈرىيە، سپروس.- نوپۇسى44.500.00
2- ئۆزبىك...
دۆلەت تەۋەلىكى - ئۆزبىكستان ،ئاففانىستان، جۇڭگو، قىرغىزستان.-نوپۇسى24.78.000
3-ئەزەربەيجان...
دۆلەت تەۋەلىكى - ئەزەربەيجان، تۈركى...