ئەمچەك- ئاياللارنىڭ كۆپىيىش سىستېمىسىدا كەم بولسا بولمايدىغان مۇھىم ئەزادۇر. ئەمچەكنىڭ تولۇق يېتىلىشى ئاياللارنىڭ يېتىلگەنلىكىنىڭ بەلگىسى، شۇنداقلا ئىنسانلارنىڭ ئىككىنچى مۇھىم جىنسىي بەلگىسىدۇر. ئۇ سۈت ئاجرىتىپ چىققانلىقى ئۈچۈن، ئىنسانلارنىڭ بىيولوگىيەلىك جەھەتتىن « سۈت ئەمگۈچى جانلىقلار » تىپىغا كىرگۈزۈلگەن، ئوخشىمايدىغان سۈت ئەمگۈچى جانلىقلار ئەمچىكىنىڭ سانى ۋە چوڭ-كىچىكلىكى ئوخشاش بولمايدۇ.

ئەمچەكنىڭ يېتىلىشى 

① دەسلەپكى باسقۇچتىكى يېتىلىشى: تۆرەلمىنىڭ ئالتىنچى 

ھەپتىسىدىن باشلاپ تۆرەلمە قورسىقىنىڭ ئىككى تەرىپىدە، ئىككى قاتار « سۈت بېزى نۆكچىسى » پەيدا بولىدۇ، تۆرەلمە تەرەققىي قىلىپ توققۇزىنچى ھەپتىگە كەلگەندە، كۆكرەك قىسمىدىكى ئىككى دانە سۈت بېزى تەرەققىي قىلىپ، قالغانلىرى يوقاپ كېتىدۇ. بوۋاقلاردىكى ئەمچەك توقۇلمىسى تۇغما بولۇپ، ھورمۇنغا ئىنكاسى بولىدۇ. بوۋاقلارنىڭ تېنىدە ئانىدىن قوبۇل قىلغان ئاياللىق ھورمۇن كۆپ بولغاچقا، %90 ~ %80 بوۋاق ئاز مىقداردا سۈت ئاجرىتىپ چىقىرىدۇ ( بوۋاق ئوغۇل ياكى قىز بولسۇن )، بەدەندىكى ئانىلىق ھورمۇننىڭ كېمىيىشىگە ئەگىشىپ، سۈت ئاجرىتىش بىرنەچچە ھەپتە ئىچىدە يوقاپ كېتىدۇ. مەملىكىتىمىزنىڭ بەزى يېزىلىرىدا سۈتنى « سېغىۋېتىدىغان » ناچار ئادەت ھېلىمۇ بار، بۇنداق قىلغاندا قىزلارنىڭ ئەمچىكىنىڭ يېتىلىشى ۋە كەلگۈسىدە بالا ئېمىتىشكە تەسىر يېتىدۇ.

② ياشلىق مەزگىلىدىكى ئەمچەكنىڭ يېتىلىش جەريانى: بوۋاقلىقتىن ياشلىققىچە بولغان مەزگىلدە، ئەمچەكتە چوڭ ئۆزگىرىش بولمايدۇ. ياشلىق مەزگىلى، يەنى جىنسىي ئۆزگىرىشتىن بالاغەتكە يەتكۈچە بولغان تۆت يىل ئەتراپىدا، ھەيز كۆرۈش باشلىنىدۇ. ئەمچەكنىڭ يېتىلىشىنىڭ بالدۇر-كېيىنلىكى ئىرق، ئوزۇقلىنىش قاتارلىق ئامىللارنىڭ تەسىرىگە ئۇچرايدۇ. مەملىكىتىمىزدىكى قىزلارنىڭ ئەمچىكى تەخمىنەن 15 ~ 12 ياشتىن باشلاپ يېتىلىشكە باشلايدۇ. يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، ئوزۇقلىنىش سەۋىيەسىنىڭ ئۈزلۈكسىز ئېشىشىغا ئەگىشىپ، ھەيز كۆرۈش بىلەن ئەمچەكنىڭ يېتىلىش ۋاقتى تەدرىجىي ئالدىغا سۈرۈلمەكتە. ئەمچەكنىڭ يېتىلىش ۋاقتى تەدرىجىي ئالدىغا سۈرۈلمەكتە. ئەمچەكنىڭ يېتىلگەنلىكى ئەمچەك دېغىنىڭ رەڭگى قېنىقلىشىپ، ئەمچەك تۈگمىسىنىڭ چوڭىيىپ، سۈت بېزى توقۇلمىلىرىنىڭ يوغىناپ كۆتۈرۈلۈپ چىققانلىقىدا ئىپادىلىنىدۇ. ئادەتتە ئىككى ئەمچەك تەڭ يېتىلىدۇ. بىر تەرەپتىكىسىنىڭ يەنە بىر تەرەپتىكىسىدىن تېزرەك ئۆسۈشىمۇ كۆپ كۆرۈلىدىغان ئەھۋال. ئەمچەكنىڭ يېتىلىش باسقۇچىدا بىئارامسىزلىق كۆرۈلمەيدۇ، ئاز ساندىكى بالىلار ئازراق قىچىشقاندەك ياكى ئاغرىغاندەك ھېس قىلىدۇ. بەزى بالىلارنىڭ سۈت بېزى يېتىلىۋاتقاندا سىرتتىن زەخىملەنسە ياكى ئوپېراتسىيەدە زەخىملەنسە ۋە ياكى ياللۇغلىنىپ قالسا، ئەمچەكنىڭ يېتىلىشى بىنورمال بولۇپ قالىدۇ.

ياشلىق دەۋرىگە قەدەم قويغان بەزى ئوغۇل بالىلارنىڭ تېنىدىكى ھەرخىل ھورمۇنلارنىڭ تەڭپۇڭ بولماسلىقىدىن « ئەرلەردىكى ئەمچەك يوغىناش ئالامىتى » كۆرۈلىدۇ. بۇنداق ئەھۋال ئادەتتە ياشلىق مەزگىلى ئۆتۈپ كەتكەندىن كېيىن، ئۆزلۈكىدىن ئوڭشىلىدۇ. بەكرەك ئاغرىتسا ياكى زىيادە يوغىناپ گۈزەللىككە تەسىر يەتكۈزسە، ئوپېراتسىيە قىلدۇرۇۋەتسىمۇ بولىدۇ.