1972-يىلىدىكى ئۈرۈمچىلىك بالىلارنىڭ چەتئەل تىلى ئۆگىنىش ئىرادىسى                                                                                ئەسلى تېما:چەتئەل تىلى ئۆگىنىش ئاڭلىقلىقىمىزنى ئۆستۈرەيلى ئىلاۋە: بىزدە چەتئەل تىلى ئۆگىنىش قىزغىنلىقى شەكىللىنىپ،ھازىرقى باسقۇچقا يىتىپ كەلگۈچە ھەر قايسى ئۆگەنگۈچىلىرىمىز ئوخشىمىغان مەقسەت،نىشان ئۈچۈن تىرىشىپ،ئوخشىمىغان تىل نەزىريىلىرى ۋە تىل ئۆگىنىش ئۇسۇللىرىنى قوللىنىپ كەلدى.بىزنىڭ ھازىرقى چەتئەل تىلى ئۆگىنىش مەقسىتىمىز نېمە؟دېگەن سۇئالغا بە...

چەتئەللىكلەر تىلنى قانداق ئۆگىنىدۇ؟ يېقىنقى بىر قانچە يىلدىن بۇيان ئۇيغۇرلاردىمۇ چەتئەل تىلى ئۆگىنىش قىزغىنلىقى يۇقىرى كۆتۈرۈلدى.دەسلەپتە بۇ قاينامغا ئالىي مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرى باش بولۇپ سەكرىگەن بولسا،بۈگۈنكى كۈنگە كەلگەندە ئوتتۇرا-باشلانغۇچ مەكتەپ ئوقۇغۇچىلىرىدىن تارتىپ،ھەر قايسى كەسىپتىكى چەتئەل تىلىغا ئېھتىياجلىق كىشىلەرمۇ بۇ قاينامدا بىللە قايناش ئۈچۈن كىرىپ كەلدى.شۇنىڭ بىلەن ئۇيغۇرلارنىڭ ئارىسىدىمۇ چەتئەل تىلى ”كۇرۇسچىلىقى“دىن ئىبارەت يېڭى بىر كەسىپ مەيدانغا كەلدى.چەتئ...

تىلىمىزنى كىچىك ئىشلاردىن باشلاپ قوغدايلى   يېقىندىن بۇيان ئاپتۇنۇم رايۇنىمىزدىكى ھەر قايسى بانكىلار خېرىدارلارغا قولايلىق بولسۇن ئۈچۈن ، بانكىلارنىڭ سىرتىغا ئورۇنلاشتۇرۇلغان ئاپتۇماتىك پۇل بەرگۈ (自动取款机) لەرگە ئۇيغۇرچە يېزىق سېستىمىسىنى كىرگۈزۇپ، نۇرغۇن كىشىلىرىمىز ئۈچۈن قولايلىق يارىتىپ بەردى. گەرچە مەن خەنزۇ تىلىدىكى مەشغۇلات قىلىشقا پىششىق بولساممۇ، لىكىن ئۇيغۇرچە مۇلازىمەت سېستىمىسى چىققاندىن كىيىن، بۇنىڭدىن بەك سۆيۈندۇم. ھەر قېتىم پۇل ئالغىلى كەلسەم گەرچە ئالىدىغىنىم ئۆزۈم ھالال ئ...

  ئۇچۇرما بولغان باچكىلىرىمنى ئەسلەپ   مائارىپتا مۇۋاپىق ماختاش،ئىلھاملاندۇرۇش ناھايىتى موھىم.دۇنيادا ماختاشنى ياخشى كۆرمەيدىغانلار يوق دىيەرلىك.بىز مائارىپىمىزدا بۇ نوقتىنى تېخى ئەمدى چۈشىنىپ يىتىۋاتىمىز.ھە دېسىلا بالىلارنى تەنقىدلەش،ئۇلارنىڭ ئارتۇقچىلىقى بولسىمۇ،ماختاپ قويساق“مەغرۇرلىنىپ كەينىگە چېكىنىپ كېتىدۇ“دېگەندەك قاراشلار ئۇيغۇر مائارىپچىلىرىنىڭ كاللىسىغا خېلى چوڭقۇر يىلتىز تارتىپ كەتكەن.جۈملىدىن مەنمۇ شۇنىڭ ئىچىدە.مەكتەپتە خىزمەت قىلىش،ئوقۇغۇچىلار بىلەن ئۇچىرشىش جە...

تەتۈر دۇنيا     سەن ئىزلەيسەن مەڭگۈلۈك بەخت، ئۇ ئىزدەيدۇ شان –شەرەپ، تەخت. ئوتتۇرلۇقتا تۇنجىقار ۋىسال ئۆمۈچۈكنىڭ تورى ئىچىدە، ئۆلىۋالماق بولىدۇ خىيال.   باشلىنىدۇ كۆڭۈل سودىسى، مۇھاببەت ھەم ۋىجدان سىرتىدا. ئايلىنىدۇ ھەممە تاۋارغا ئەڭ ئاخىردا يەنە غېرىپلىق، بولۇپ قالار ئەڭ قىممەت ماركا.   تارتىۋالغۇڭ كېلىدۇ چۈمبەل، قۇياش بىلەن قىيداشقۇڭ كېلىپ. قىرىشقاندەك سەن بىلەن بەخت چۈشلىرىڭگە قالىدۇ كىرىپ.   تۇرمۇش سەندىن كېلىدۇ غالىپ، جىنايەتكە پاتىدۇ قەلبىڭ. كۆزلىرىڭگە تىقىلىدۇ قان. چۈنكى ئەسلى س...

  مائارىپىمىز ھەققىدە ئەبجەش خىياللار   ئۆزۈممۇ بىلمەيمەن بۇ قىشلىق تەتىل تۈگەپ ئوقۇغۇچىلىرىم قايتىپ كېلىۋىدى،گەرچە تەتىلدە ئارام ئالماي ئىشلىگەن بولساممۇ،كۆڭلۈم كۆتۈرلۈپ خۇددى يۈتتۈرۈپ قويغان قىممەتلىك نەرسەمنى تېپىۋالغاندەك بولۇپ قالدىم.قارىغاندا بۇ بالىلار گەرچە گۆدەكلىكىدە ئۇنداق ياكى مۇنداق سەۋەنلىكلەرنى ئۆتكۈزۈپ تۇرسىمۇ،ئۇلارغا يەنىلا مېھرىم چۈشۈپ قالغاندەك قىلىدۇ.ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇ قېتىم ئۇلار مېنىڭ سېغىنغانلىقىمنى كۆڭلى تۇيغاندەك بىرىنچى كۈنىلا ھەممىسى تۇلۇق كېلىپ،رەتلىك،پاكىز كى...

  خىيالى كۆل-لوپنۇر مۇنازىرسىنىڭ باشلىنىشى   تاغلار ئارىسىدىكى جىلغا سۈيى ئېرىق ھاسىل قىلىپ،تۈزلەڭلىك ۋە ياپ-يېشىل دالىلاردىن ئۆتۈپ،دېڭىزغا قۇيىلىدۇ،بۇ ياپۇنيەدە كۆپ ئۇچىرايدىغان دەريا ئېقىنلىرىنىڭ كۆرۈنىشى.بىراق قۇملۇقنىڭ ھاۋا كېلىماتى دەريا-ئېقىنلارغا تەسەۋۇر قىلغۇسىز دەرىجىدە كەم ئۇچىرايدىغان ھادىسلەرنى كەلتۈرۈۇ چىقاردى.ئالدى بىلەن تەكلىماكان قۇملۇقىغا قۇيۇلىدىغان دەريا-ئېقىنلارغا قاراپ باقايلى:تەكلىماكان قۇملۇقى بەئەينى ئاتەش دوزاققا ئوخشايدۇ.بۇنداق بۇلۇشتىكى سەۋەپ،ھىمالايا تېغى،پا...

ئۆردەك ئوماق ۋە ئۇنىڭ ئىش پائالىيەتلىرى   غالىپ بارات ئەرك   ﻟﻮﭘﻠﯘﻕ ﺋﯘﻳﻐﯘﺭ ﻳﯩﮕﯩﺘﻰ ﺋﯚﺭﺩﻩﻙ 1899 – ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻼﭖ ﺳﯩﯟﯨﻦ ﻫﯧﺪﯨﻨﻐﺎ ﻳﻮﻝ ﺑﺎﺷﻠﯩﻐﯘﭼﻰ ﺑﻮﻟﯘﭖ ﺋﯩﺸﻠﯩﮕﻪﻥ . 1900 – ﻳﯩﻠﻰ ﺗﯘﺯﺳﯩﺰ ﻛﯚﻝ — ﻗﺎﺭﺍ ﻗﯘﺷﯘﻥ ﻛﯚﻟﯩﻨﯩﯔ ﺗﺎﺭﯨﺨﺘﯩﻜﻰ ﻟﻮﭖ ﻛﯚﻟﻰ ﻳﺎﻛﻰ ﺋﻪﻣﻪﺳﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺋﯩﺴﭙﺎﺗﻼﺵ ﺋﯜﭼﯜﻥﺋﺎﺗﻤﯩﺶ ﺑﯘﻻﻗﺘﯩﻦ ﺟﻪﻧﯘﺑﻘﺎ ، ﻳﻪﻧﻰ ﭘﯧﺮﮊﯨﯟﺍﻟﯩﺴﻜﯩﻲ ﺗﺎﺭﯨﺨﺘﯩﻜﻰ ﻟﻮﭖ ﻛﯚﻟﻰ ﺩﻩﭖ ﺋﺎﺗﯩﻐﺎﻥ ﻗﺎﺭﺍﻗﯘﺷﯘﻥ ﻛﯚﻟﯩﮕﻪ ﺗﻪﺧﻤﯩﻨﻪﻥ 4 – 5 ﻛﯜﻧﻠﯜﻙ ﻳﻮﻝ ﻗﺎﻟﻐﺎﻧﺪﺍ ﺑﯩﺮ ﻳﯘﻟﻐﯘﻧﻠﯘﻗﻘﺎ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﻗﯘﺩﯗﻕﻗﯧﺰﯨﭗ ﺳﯘ ﺋﺎﻟﻤﺎﻗﭽﻰ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ، ﺷﯘ ﭼﺎﻏﺪﺍ ﺋﯚﺯﻟﯩﺮﯨﺪﻩ ﺑﺎﺭ ﺑﻮﻟﻐﺎﻥ ﺑﯩﺮﺩﯨﻨ...

  ”يوتقانغا قاراپ پۇت سۇنۇش“نى ئۆگىنىۋىلىڭ   ئاتا-بوۋىلىرىمىز ئۆزنىڭ بېشىدىن كەچۈرگەن كەچمىشلىرى شۇنداقلا تۇرمۇش تەجىربىلىرىنى كىيىنكى ئەۋلادلارنىڭ پايدىلىنىشى ئۈچۈن،ئامال بار ئەڭ چۈشىنىشلىك،ئەڭ ئاددى ئۇسۇللار بىلەن بىزگە مىراس سۈپىتىدە قالدۇرۇشقا ئەھمىيەت بەرگەن.خەلق ئىغىز ئەدەبىياتىمىزدا ئۆزگىچە ئورۇن تۇتۇپ كېلىۋاتقان ماقال-تەمسىللەر نەق مۇشۇ خىل ئالاھىدىلىكنى گەۋدىلەندۈرگەن بىر ئالاھىدە تۈر ھېساپلىنىدۇ.بىز ئەتىراپىمىزدا دائىم ئاڭلاپ تۇرىدىغان،ئاغزاكى نۇتۇقلىرىمىزدا نەقىل...

  ئوقۇغۇچىلىرىمىز پايدا-زىياننى قانداق ئۆلچىشى كېرەك؟        ئوقۇتقۇچى بولغاندىن بۇيان كۆز ئالدىمدىكى ئوقۇغۇچىلىرىمنىڭ قىلغان-ئەتكەنلىرىگە قاراپ ئۆزۈمنىڭ ئوقۇغۇچىلىق ھاياتىمدا ئۆتكۈزگەن سەۋەنلىكلىرىمنى ئەسلەشكە تىرىشىپ باقتىم.ھەمدە ئويلىغانسىرى شۇ ۋاقىتتتىكى سەۋەنلىكلىرىمدىن كېلىپ چىققان زىيانلارنى ئەمدى تولدۇرۋالغىلى بولمايدىغانلىقىنى ھېس قىلىپ يەتتىم.قايسىدۇ بىر شائىر يازغان“ئۆتىدۇ ئادەمنىڭ ياز بىلەن قىشى،ساقالنى بويىسا يانمايدۇ يېشى“دېگەن مىسرالىرىنىڭ تېگىگە يەتكەندەك بو...