ھامىلدارلىقتىكى كېسەللىكلەر
(بۇ ماقالە مەرھۇم تۇرسۇنتوختى ھاجى خوتەنىنىڭ ئۇيغۇر تېبابىتىدە ئاياللار كېسەللىكلىرىنى داۋالاش قوللانمىسى دېگەن كىتاۋىدىن ئېلىندى،بۇ جەرياندا بەزى جۈملىلەرنى تەھرىرلەشكە توغرا كەلدى ھەم تىرناق ئىچىگە بېرىلدى.)
ھامىلدار مەزگىلدە نۇرغۇن كېسەللىكلەر پەيدا بولىدۇ، ئۇنى داۋالاش باشقا كېسەللەرنى داۋالاشقا ئوخشىشىپ كەتسىمۇ ،لېكىن دىققەت قىلىدىغان ئىش شۇكى ،دورىلارنى ئادەتتىكى ئۆلچەم بويىچە بېرىشكە ۋە كۈچلۈك دورىلارنى بېرىشكە بولمايدۇ. چۈنكى ئۇنىڭ تەسىرى تۆرەلمىگە ۋە ھامىلدار ئايالنىڭ ساغلاملىقىغا تەسىر يەتكۈزىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن ھامىلدار ئايالنىڭ كېسەللىرىنى داۋالاش ئايرىم بايان قىلىنىدۇ.
ئۇيغۇر تېبابىتىدە ھامىلدارلارنىڭ كېسىلىنى داۋالاشتا سىرتىدىن دورا ئىشلىتىش ئاساس قىلىنىدۇ، ئىچىدىن ئامال بار دورا ئىشلىتىلمەيدۇ. سىرتقى تەرەپتىنمۇ مەست قىلغۇچى دورىلار ئىشلىتىلمەيدۇ. ئەگەر ئىچىدىن دورا ئىچۈرمىسە بولمايدىغان ئەھۋال بولسا ،يەڭگىل دورىلارنى تاللاپ ۋە ئۇنىڭ مىقدارىنى ئازايتىپ ئىشلىتىلىدۇ. بۇنىڭ بىلەن بەدەن ئىچىدە بىرەر ئۆزگىرىش بولماسلىقى شەرت.
ھامىلدارلارنىڭ كېسىلى ئۈچۈن دورىغا نىسبەتەن غىزايى داۋا يېمەكلىكلەرنى ئىشلىتىش كېرەك. مەسىلەن : ئىچىنى سۈرۈش زۈرۈرىيىتى بولسا ئىچكى تەرەپتىن سۈرگە بەرمەستىن كىلىزىم قىلىنىدۇ.

1-باش ئاغرىقى قوشۇلۇپ كەلگەن قەۋزىيەت
ئەگەر بۇ ئىككى خىل ئەھۋال بىرگە پەيدا بولغان بولسا ،ئۇنىڭ ئۈچۈن ئارپابەدىيان، رۇمبەدىيان، پەتەرئاسالىيۇن 5گرامدىن ئېلىپ، بۇلارنى ئەرقى بەدىيان بىلەن قاينىتىپ،سۈزۈپ سۈيىگە 30گرام گۈلقەنت قوشۇپ، ئاز-ئازدىن بېرىلىدۇ. سەندەلنى قىزىلگۈل ئەرقىدە سۈرۈپ بېشىغا چېپىلىدۇ، ئەگەر قىزىتمىمۇ قوشۇلۇپ كەلسە نىلۇپەر شەربىتىدىن 30 دىن كۈنىگە ئۈچ قېتىم ئىچۈرۈلىدۇ.(باش زىيادە ئاغرىپ كەتسە خەشخەش يېغىدا ياغلاش ، ئازراق دىماغۇن ياكى داۋائىلمىشكىنى ئەرگى گۈل ياكى بىھى شەربىتى بىلەن بېرىش كېرەك. قەۋزىيەتكە قارىتا سۇس ھەسەل سۈيى ۋە گۈلقەنت بېرىلىدۇ،قەۋزىيەت پەيدا قىلىدىغان يېمەكلىكلەردىن پەرھىز تۇتۇلىدۇ.)

2-ئۇيقۇسىزلىق كېسىلى
ئەگەر قورساق كۆپۈش ۋە ھەزىم بۇزۇلۇشتىن ئۇيقۇسىزلىق كېلىپ چىققان بولسا،غەم ئەندىشىنى كۆڭلىدىن يېراق قىلىش، ئۇسۇڭ (كاھۇ) يېغى، قاپاق يېغى، خەشخەش يېغى بىلەن بېشىنى ياغلاش،سېرىق چىچەكنى ياستۇقىنىڭ ئاستىغا قۇيۇپ يېتىش ،ئەرقى سۈت ئىچۈرۈش كېرەك.( قورساق كۆپۈش ،ھەزىم بۇزۇلۇشتىن ئۇيقۇسىزلىق كېلىپ چىقسا يەڭگىل تاماقلارنى بېرىش،گۈلقەنت يېيىش،بەدىيان،پىننە قاتارلىقلارنى چايلىقىغا بېرىش،يەللىك نەرسىلەرنى پەرھىز قىلىش كېرەك. ئەگەر غەم ئەندىشە،كۆڭۈل پاراكەندىچىلىكى،مېڭىگە قۇرۇقلۇق يېتىش سەۋەبلىرىدىن ئۇيقۇسىزلىق كېىلىپ چىققان بولسا ،خېمىرى گاۋزىۋان، داۋائىلمىشكى قاتارلىقلارنى ئەرقى گۈل بىلەن ئاز مىقداردا ئىچۈرۈش، بېشىنى قاپاق يېغى، خەشخەش يېغى ، بادام يېغى قاتارلىقلاردا ياغلاپ بېرىش، تىنچ مۇھىتتا كۆپرەك ئارام ئېلىشى، خۇش پۇراقلارنى پۇراپ بېرىشى كېرەك.)

3-چىش ئاغرىقى
ئەگەر ھامىلدار ئايالنىڭ چىشى ئاغرىپ قالسا تارتىشقا بولمايدۇ،چىشىنى تارتىش بويىدىن ئاجراشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.ئۇنىڭ ئۈچۈن ئاغرىغان چىش تۈۋىگە قەلەمپۇر يېغىنى ياكى دارچىين يېغىنى پاختىدا ھۆللەپ قۇيۇش،ئەگەر بۇخاراتنىڭ سەۋەبىدىن بولسا بۇخارات تارقاتقۇچى دورىلاردىن ئىتتىرىپىل مۇلەييىن بېرىلىدۇ.
(ئاۋال سەۋەبىنى ئېنىقلاش،ئاندىن سوغۇقتىن ئاغرىغان بولسا چىش تۈۋىگە قەلەمپۇر يېغى ياكى دارچىن يېغىدەك ئىسسىق ياغلارنى ، تۇزنى، قىچىنى ۋە ياكى قەلەمپۇر، پىلپىل، قارىمۇچتەك دورىلارنى يۇمشاق سوقۇپ قويۇش كېرەك. ئەگەر ئىسسىقتىن ئاغرىغان بولسا يەرلىك شوخلىنى ، قاپاق لېشىنى، مۇزنى قۇيۇش كېرەك. يەلدىن ئاغرىغان بولسا،يەللىك نەرسىلەردىن پەرھىز قىلىش، تۇزنى ئاغرىق چىش تۈۋىدە تۇتۇش كېرەك. موزىمۇ يۇقارقى سەۋەبلەرنىڭ ھەممىسىگە مەنپەئەت قىلىدۇ)

4-شۆلگەي كۆپىيىش
ھامىلدارلىقنىڭ دەسلەپكى مەزگىلىدە ئېغىزىدىن شۆلگەي ئېقىش ئەھۋالى يۈز بېرىدۇ ۋە بەزىدە ناھايىتى بىئارام قىلىدۇ. بۇنداق ئەھۋال ئاستىدا جاۋارىش مەستىكى ،جاۋارىش كۇمۇنى بېرىش كېرەك. ئانار گۈلىنى قاينىتىپ،ئۇنىڭغا زەمچىنى سېلىپ ئېغىزىنى چايقاشقا بېرىلىدۇ. (چۈچۈمەل نەرسىلەردىن ،ھكل سۇغۇق نەرسىلەردىن پەرھىز قىلىش، موزا ۋە ئانار پوستىنى قاينىتىپ ، ئېغىزدا تۇتۇش كېرەك. )

داۋامى بار——