مۇزات بىلوگى

بۇ ئەسەر ‹‹ئەلپەنچىلەر VS ئۇيغۇرنىڭ IQ سى ›› ناملىق ئەسەرنىڭ ، ‹‹ئالىمجاننىڭ ماتورى VS ئۇيغۇرنىڭ IQ سى›› ناملىق بىرىنچى بۆلىكى ، كىيىنكى بۆلەكتە قاسىم سىدىقنىڭ ئاتالمىش شەكىل نەزىريىسى ھەققىدە توختىلىمەن .

ئالدى بىلەن IQ ۋە VS توغىرلىق چۈشەنچە بىرىۋىتەي . IQ نىڭ مەنىسى ئەقلىي ئىقتىدار دىگەنلىك بولۇپ ئېنگىلىزچە Intelligence Quotient دىگەن سۆزنىڭ قىسقارتىلمىسىدۇر . VS بولسا ۋە ، بىلەن دىگەن مەنىدە بولۇپ ، ئېنگىلىزچە VERSUS دىگەن سۆزنىڭ قىسقارتىلمىسىدۇر . ئادەتتە ئىككى خىل شەيئى مۇسابىقلەشتۈرۈلگەندە قوللىنىدۇ .

يوپورغىنىڭ سىيەك يېزىسىدىن چىققان ھەۋەسكار ئالىمجاننىڭ ھاۋانى يېقىلغۇ قىلىدىغان ماتور كەشىپ قىلغانلىقى ، پۈتكۈل تور دۇنياسىنى زىلزىلىگە سېلىۋەتتى ھەتتا ئۈرۈمچى كەچلىك گېزىتى ۋە قەشقەر ۋىلايەتلىك تېلۋىزىيە ئىستانىسىدەك نوپوزلۇق ئاخبارات ۋاستىلىرىمۇ ، بۇ ئىشنى كۈچەپ كۆپتۈرۈپ تەشىق قىلدى . بۇنىڭ نەتىجىسىدە ، بەزى تورداشلىرىمىز ھاياجان ئىلكىدە ، ئالىمجاننىڭ فىزىكىدا مۆجىزە يارتقانلىقىغا ئاپىرىن ئوقۇشتى ، ئالىمجاندىن پەخرلىنىش تۇيغۇسى بىلەن مەستخۇش بولۇپ ، نوبىل مۇكاپاتىنىڭ ئۇيغۇرغا يېقىنلىشۋاتقانلىقىغا ۋە يەنە بىر قېتىملىق سانائەت ئىنقىلابىنىڭ ئۇيغۇر كەشپىياتچى تەرىپىدىن باشلىندىغانلىقىغا شەكسىز ئىشەندى . ھەتتا ئالىمجاننى ئېينىشتىيىن ، نىيوتونلارغا سېلىشتۇرۇپ ، ئېينىشتىيىن ۋە نىيوتونلارنىڭ ئالىمجاننىڭ ئالدىدا كەش بازىرىدا قالىدىغانلىقىنى قەيت قىلىشىپ ئۆتتى . ئىشقىلىپ كۆپ قىسىم ئۇيغۇر تورداشلار بۇنىڭدىن شەكلەنمىدى ۋە چوقۇم شۇنداق بولۇشىغا چوڭقۇر ئىشەنچ باغلىدى . ئالىمجاننىڭ بۇ ئاتالمىش ‹‹كەشپىيات››ى توغىرلىق گۇمانلانغانلار ۋە بۇنىڭ مۇمكىن بولمايدىغانلىقىنى ، ئىلىمى ئاساس بىلەن شەرھلىگەنلەر ، ئۇيغۇرنىڭ دۈشمىنى بولۇپ سانىلىپ ‹‹مۇناپىق››لىق قالپىقى كەيدۈرۈلدى . ئۇلارنىڭ ئۇيغۇرنى سۆيمەيدىغانلىقى ، ناۋادا باشقا مىللەتلەر كەشپ قىلىپتۇ دىگەن بولسا ئىشىنىدىغانلىقى ، لىكىن ئۆزىنىڭ مىللىتىگە ئىشەنمەيدىغانلىقىدەك ‹‹مۇناپىق››لىقى ئوتتۇرغا قۇيۇلۇپ ، ئالىمجاننىڭ كەشپىياتىنى ئىتىراپ قىلمىغانلارغا ‹‹مۇناپىق›› ئۇنۋانى تەييار ئىكەنلىكىنى بىلدۈرۈشتى . ھەتتا بۇ توغىرلىق ، ئالىمجانغا نوبىل مۇكاپاتى تارقىتىش توغىرلىق ، نوبىل كومتىتىنىڭ قىزىل باشلىق ھۆججەت چۈشۈرگەنلىكى ، بۇ مۇكاپاتنىڭ يېقىندا ئەمىلىلەشتۈرىلدىغانلىقى ، دۇنياۋى ئىلىم – پەن مۇنبەرلىرىدە ئالىمجاننىڭ بۇ كەشپىياتى قىززىق نۇقتا بولۇپ قالغانلىقى ، ھەر قايسى ئىقلىمدىن كەلگەن ئالىملارنىڭ ، بۇ كەشپىياتقا قايىل بولماي تۇرالمىغانلىقى توغىرلىق ئەپقاچتى يالغان پاراڭلار تارقالدى . بۇنىڭلىق بىلەن ھاياجانلىنىپ تۇرغان ئۇيغۇرلار ، يەنە بىر ھاياجانلىنىش دولقۇنىغا دۇچ كېلىپ ، ھەممەيلەن ئالىمجانىنىڭ نوبىل مۇكاپاتىنىڭ ساھىبى بولىدىغان كۈنلەرنى كۈن ساناپ كۈتۈشكە باشلىدى .
ۋادەرىخ …. يىللار ئۆتتى ، ئايلار ئۆتتى ، كۈنلەر ئۆتتى . ھەممەيلەن ئالىمجاننىڭ نەتىجىسىگە تەقەززا بولۇشتى ، پەخىرلىك ھېسىيات بىلەن يايرايدىغان ، دوپپىنى ئاسمانغا ئېتىپ تەنتەنە قىلىدىغان ئاشۇ كۈننى كۈتۈشتى . نوبىل مۇكاپاتىنىڭ ئۇيغۇرغا تارقىتىلىشىنى كۈتتى . بىراق بۇ شان – شەرەپلەر ھازىرغا قەدەر ئۇيغۇرغا نىسىپ بولمىدى .
ئەپسۇس ، فىزىكا ئىلىمىىگە بۇنداق تەنتەكلىك بىلەن پوزىتسىيە تۇتۇش ، ئاز بولمىغان كىشلەرنى ئۈمىتسىزلەندۈردى . پېقىرمۇ بۇ ئىشنى كاللامدىن ئۆتكۈزەلمەي ، تورداشلارنىڭ ئۆزىنى بېسىۋېلىشىنى ، فىزىكىغا ئائىت نازۇك مەسىلىلەرگە كەلگەندە سوغوققان بولۇشىنى ، ھەر قانداق كەشپىيات ۋە قانداقتۇر نەزىريەلەرنىڭ ئوتتۇرغا قۇيۇلىشىغا ئەمەس ، نەتىجىسىگە قاراپ ئىش قىلىشىنى ، شۇ ئاتالىمىش ‹‹كەشپىيات››لارنىڭ ئىسپاتلىنىشىنى كۈتۈپ ، نەتىجىسى چىققاندا ھاياجانلانسىمۇ كىچىكمەيدىغانلىقى ھەققىدە سۆزلەپ ، بۇ ئىشلارغا ئىلمى پوزىتسىيە تۇتۇشىنى تەۋسىيە قىلغان بولساممۇ ، ھەش پەش دىگۈچە ‹‹مۇناپىق›› لىق قالىپىغا ھەقسىز ئىرىشتىم . مەيلى دىدىم ، يەنىلا مەيلى دەيمەن . ئۇيغۇرۇم كەيدۈرگەن بۇ قالپاقتىن رەنجىمەيمەن . بەلكى ، پۈتكۈل ئۇيغۇرنىڭ مىللى ھىسىياتىدىن پايدىلىنىپ ، ئۇيغۇرنىڭ ئىلىم پېنىنى قالايمىقان قىلىۋاتقانلارغا نەپرەتلىنىدىغىمنى بىلدۈرىمەن خالاس .
ئەمدى ، بۇ ئاتالمىش ‹‹ھاۋانى يېقىلغۇ قىلىدىغان ماتور››غا كەلسەك ، مۇشۇ ئاتالغۇنىڭ ئۆزىدىلا ئېغىر مەسىلە بارلىقىنى بايقايمىز . يېقىلغۇ دىگىنىمىز ، كۆيىدىغان ، كۆيۈش ئارقىلىق ئېنىرگىيە ھاسىل قىلىدىغان ماددىلاردۇر . مەسلەن : كۆمۈر ، بېنزىن ، سالياركا ، تەبئى گاز …. قاتارلىقلار . بىراق ھاۋانىڭ كۆيۈشى مۇمكىن بولمىغان بىر ئىش . چۇنكى ، ھاۋانىڭ 21 پىرسەنتى ئوكسىگىن ، 78 پىرسەنتى ئازوت ، قالغان بىر پىرسەنتى مىكروگازلاردىن تەركىپ تاپقان بولۇپ ، ئوكسىگىن بولسا كۆيىدىغان ئەمەس ، كۆيۈشكە ياردەم بېرىدىغان ماددا ، ئازوت بولسا پەقەتلا كۆيمەيدىغان ماددا ، قالغان بىر پىرسەنتى بولسا ھەر خىل مىكروگازلارنڭ ئارلاشمىسى بولۇپ ، ھاۋانىڭ كۆيۈشى ياكى ھاۋانى كۆيدۈرۈش ، ئاللاھدىن بۆلەك ئىنساننىڭ قولىدىن كىلىدىغان ئىش ئەمەس . بۇ ئېنىقلا IQ سى ئاجىز كىشلەرنى ئەخمەق قىلىشتىن باشقا نەرسە ئەمەس . ئىزدىنىش مۇنبىردىكى بىر تورداش بۇ توغىرلىق ،‹‹ ناۋادا ھاۋا كۆيىدىغان ئىش بولسا ، بېن لادىن ، ھاۋاغا ئوت قۇيۇۋىتىمەن دەپ ئامىركىنى قورقۇتۇپ دۇنيانى قالايمىقان قىلىۋەتكۈدەك ›› دەپ يازىدۇ . ھەقىقەتەن ھاۋا كۆيىدىغان ئىش بولسا ، ھەممە ئەتراپنى ھاۋا قاپلىغان بۇ سەييارىمىز زور ئوت يالقۇنى ئىچىدە قالمامدۇ ؟
ئوكسىگىن بىلەن ئازوتنى رىئاكسىيەگە كىرىشتۇرۇش مۇمكىنمۇ ؟
ئوكسىگىن بىلەن ئازوت رىئاكسىيەگە كىرىشمەيدۇ ئەمەس كىرىشىدۇ ، بەلكى ، نۇرغۇن تەننەرخ بىلەن ئەمەلگە ئاشىدىغان ئالاھىدە شارائىت ئاستىدا رىئاكسىيەگە كىرىشىدۇ . ئوكسىگىن بىلەن ئازوتنى رىئاكسىيەگە كىرىشتۈردىغان ئالاھىدە شارائىتقا نۇرغۇن تەننەرخ كېتىدۇ ۋە بۇ تولىمۇ خەتەرلىك بىر جەرياندۇر . ناۋادا ، ئازوت بىلەن ئوكسىگىن رىئاكسىيەگە كىرىشسە ، بۇ ئارلىقتا ئازوت چالا ئوكسىد (ئىككى ئوكسىد) ۋە ئازوت تۆت ئوكسىد ھاسىل بولۇپ ، بۇلار ھاۋادىكى سۇ پارى بىلەن بىرىكىپ ، ئىنتايىن زىيانلىق بولغان ئاممىياك كىسلاتاسىنى ھاسىل قىلىدۇ . بۇنىڭ ئاخىرى ئىنسانلارنى ھالاكەتكە باشلايدۇ خالاس . ئەمما ، ئوكسىگىن بىلەن ئازوتنىڭ رىئاكسىيىسى ئادەتتىكى شارائىتتا يۈز بەرمەيدۇ . دىمەك بۇ رىئاكسىيە نۇرغۇن تەننەرخ كېتىدىغان ھەم خەتەرلىك ئاقىۋەتنى ئېلىپ كىلىدىغان جەرياندۇر .
ئۇنداقتا بۇ ماتور نىمىگە تايىنىپ ھەركەتلىنىدۇ ؟
ماتور تۇنۇشتۇرۇلغان فىلىمدە كۆرسىتىلگىنىدەك ، بۇ ماتور ، ھاۋانىڭ ئىتتىرش كۈچىدىن پايدىلىنىپ ھەركەتلەندۈرۈلدۇ . فىلىمدە توك ناسوسىدا قىسىلغان ھاۋانىڭ شىلانكا ئارقىلىق ماتورغا ئۇزىتىلغانلىقى ، ئاندىن ماتورنىڭ ھەركەتلەنگەنلىكىنى كۆرىمىز . بۇنىڭ پىرىنسىپى خۇددى كىچىك ۋاقتىمىزدا ئوينايدىغان پىرىلدىغۇچنىڭ شامال تەسىرىدە چۆگلىگەنلىكىگە ئوخشايدۇ . دىمەك ، بىز بۇنداق كەشپىياتنى كىچىكىمىزدە ئاللىبۇرۇن بايقاپ بولغان . بۇ ماتورنىڭ ئىشلىتىلىش نىسبىتى نولگە يېقىنلىشىدۇ ، بۇ ماتورنى ئىشلىتىمىز دىگەن تەقدىردىمۇ ، ماتورغا توختىماي قىسلغان ھاۋانى يەتكۈزۈپ بېرىدىغان مىخانىك قۇرۇلما كىرەك بولىدۇ ، بۇ قۇرۇلمىنىڭ ھەجىمى ئەڭ كىچىك بولدى دىگەندىمۇ ، ھەركەتلەندۈرۈلگەن ماتورنىڭ چوڭلۇقى بىلەن ئوخشاش ھەتتا ئۇنىڭدىن چوڭ بولىدۇ . بۇ قۇرۇلمىنى قەيەرگە ئۇرۇنلاشتۇرۇش كىرەك ؟ بۇ قۇرۇلمنى مۇۋاپىق بىر جايغا ئۇرۇنلاشتۇردۇقمۇ دەيلى ، بۇ قۇرۇلمىغا كېتىدىغان ھەركەتلەندۈرگۈچ كۈچ نەدىن كىلىدۇ ؟ بۇ قۇرۇلمىنى توك بىلەن ھەركەتلەندۈرۈش كىرەكمۇ ياكى بېنزىن ۋە يېقىلغۇ گازلار بىلەنمۇ ؟ بۇ ماتور موتسىكلىتقا ئۇرۇنلاشتۇرۇلغاندىن كىيىن ، مەنزىلگە يىتەرلىك ئۇزۇنلۇقتا توك سىمىنى ماتورغا ھاۋا قىسىپ يەتكۈزۈپ بېرىدىغان قۇرۇلمىغا چېتىپ مېڭىش مۇمكىنمۇ ؟ ئۇ قۇرۇلمىنى گاز ياكى بېنزىن ، سالياركىلار بىلەن ھەركەتلەندۈرىمىز دىسەك . ئارلىقتىكى جەرياندا كۆپ مىقداردا ئېنىرگىيە خوراپ ، ئېنىرگىيە ئىسراپچىلىقى كىلىپ چىقمامدۇ ؟ بۇنىڭلىق بىلەن ، بۇ ماتورنى ھەركەتلەندۈرۈش ئۈچۈن كېتىدىغان تەننەرخ ئەسلىدىكى ماتوردىنمۇ ئېشىپ كەتمەمدۇ ؟
قۇشۇمچە : قانداقتۇر بىر كەشپىيات ، ئاللىقانداق نەزىريەلەر كۈچلۈك قوللىنىشچانلىقا ئىگە بولىدىكەن ، بۇنى ئىسپاتلاپ مەلۇم ئىلمىي تەتقىقات ژۇرنىلىدا نەتىجىسى ۋە نەزىريىۋى ئاساسى ئوتتۇرغا قۇيۇلۇپ ئېلان قىلىنسا ، دۇنيا پەن – تېخنىكا مۇنبەرلىرىنىڭ ۋە نوبىل كومتىتىنىڭ دىققىتىنى ئۆزىگە تارتىش قىيىن مەسىلە ئەمەس . بەلكى ، شۇ كەشپىيات نەزىريەلەرنى ئىسپاتلاش جەريانى ۋە قانچىلىك قوللىنىشچانلىقىغا ئىگە بولۇشى .

خۇلاسە ، كىملەردۇر تارقاتقان ھاياجانلىق ۋە ئىلىمگە يات خەۋەرلەرنى كۆرگەندە ، ئۆزىمىزنى تۇتۇۋېلىپ ، ئىلمى مۇئامىىلە قىلماسلىق سەۋەبىدىن ، ھەقىقىي ئىلىم ئىگىلىرى ھاقارەتكە ئۇچرايدىغان ، ئىلىم پەننى قالايمىقان قىلىدىغان ئىشلار كۆز ئالدىمىزدىلا بولۇۋاتىدۇ ، شۇڭا بۇنىڭدىن كىيىن تورداشلارنىڭ ، بۇنداق مەسىلىلەردە ئىلمى كۆز قاراشتا بولۇپ ، كەسىپ ئەھلىلىرنىڭ پىكرىنى كۆپرەك ئاڭلىشىنى ئۈمىد قىلىمەن . بىز مىللەتنىڭ ئىلىم – پەن ساھەسى قانچە قالايمىقان بولىدىكەن ، شۇ مىللەتتىن پايدىلىندىغانلارمۇ شۇنچە كۆپ بولىدۇ . ھەم شۇ مىللەتنىڭ ئىلىم ئەھلىلىرى ئابدۇقادىر داموللامدەك تىراگىدىيەگە يۈزلىنىدۇ .

يازمىغا پىكىر قىلماقچى بولغان تورداشلارنىڭ ، ھاقارەت تۈسىنى ئالمىغان ئاساستىكى ئىنكاسلىرىنى يوللىشى قىزغىن قارشى ئالىمىز .