مۇزات بىلوگى

شائىر – يازغۇچىلار ئەلۋەتتە ئادەمدە ، ۋە ياكى سىز بىرەر ئىت پوۋېسىت يېزىپتۇ ، يەنە بىر ئىنەك شىئېر يېزىپتۇ ، بىر ئىشەك ئوبزور يېزىپتۇ دەپ ئاڭلاپ باققانمىتىڭىز ؟ مۇمكىن ئەمەستە ، ئەلۋەتتە خۇدا بەرگەن ئاڭ ، تەپەككۇر دېگەن ئىنسانغىلا خاس ئەمەسمۇ .
ئۇنداقتا تېمىنىڭ ماۋزۇسى نىمىشقا بۇنداق قۇيۇلۇپ قالدى ؟ بۈگۈن ئەلكۈيىدە ‹‹شائىر يازغۇچىمۇ ئادەم›› ماۋزۇسىدىكى ماقالىنى ئوقۇپ ، تۇيۇقسىزلا ئىلھامىم تاراقشىپ قېلىپ ، ئازراق بىر نەرسە دېگۈم كەپقالدى . نەزىرىڭلارنى ماقالىنىڭ ئاساسىي مەزمۇنىغا ئاغدۇرغايسىلەر .
مەقسەتكە كەلسەك ، يۇقىرىقى ماقالىدا ، ‹‹شائىر-يازغۇچى دېگەننىڭ ئەسىرىنى ئوقۇپ،ئۆزى بىلەن كۆرۈشمىسىمۇ بولىدۇ،ئۆزى يازغىنىغا ئۆزى ئەمەل قىلمايدىغان خەق ئۇ!›› دېگەن گەپ ئۈچۈن پىكىر يۈرگۈزۈپ ، كۆزگە كۆرۈنگەن يازغۇچىمىز ئەختەم ئۆمەرنى زىيارەت قىلغىنىنى بايان قىلىپ ، يازغۇچىلارنىڭ ئاددىي ئادەملىكىنى ، ئادەم بولغىنى ئۈچۈن كەمچىلىكلىرىنىڭ مەۋجۇت بولىشىنىڭ ئادەتتىكى رېئال مەسىلە ئىكەنلىكىنى قەيت قىلىپ ئۆتۈپتۇ .
تونۇشلارغا ئايان بولغاندەك ، مەن بىر ئۇدۇل سۆزلۈك ئادەممەن . ياخشى بولسا ماختايمەن ، ناچار بولسا تىللايمەن . مەن تىللىغان مەشھۇرلار ماقالە يېزىپ ماڭا قارشى تەنقىدكە ئاتلىنىشقا ئەرزىگۈدەك ئادەممۇ ئەمەسمەن . مۇشۇ يەردە ئۇيغۇر جەمئىيىتىدىكى ئىجتىمائىي پەنچىلەرنى بىر قەپەس تىللاپ پۇخادىن چىقاي دەيمەن .
توغرا ، ئادەمدە دېگەن ئانچە مۇنچە سەۋەنلىك بولىدۇ ، كەمچىلىكسىز ئىنساننىڭ بولۇشى ناتايىنغۇ . لېكىن ، ھازىر بىزنىڭ يازغۇچى – شائىرلىق قالپىقىنى كىيىۋالغان كىشلىرىمىز نېمە قىلىۋاتىدۇ ؟
ئۇيغۇر ئەدەبىياتى ئۇلار ئۈچۈن خۇددى بىر ئىگىسى يوق يىتىم بالا بولۇپ قالدى . بىر قىسىملىرى ئۆزىنىڭ نوپۇزى ئۈچۈن بىر مىللەتنىڭ ئەدەبىياتىنى قالايمىقان قىلىشىپ يۈرۈشىدۇ . يەنە بىر قىسىملىرى بولۇۋاتقان ئىشلارنى ئۆز كۆزى بىلەن كۆرۈپ تۇرۇپمۇ ، ئەسەرلىرىنىڭ مەتبۇئاتتا بېسىلماي قېلىشىدىن ئەنسىرەپ ، ھېچنىمىنى كۆرمىگەنگە ، ئاڭلىمىغانغا سېلىپ تۆت ئېغىز ھەق گەپ قىلىشتىن ئۆزىنى ئېلىپ قېچىپ يۈرۈيدۇ . ئۇلار ئۆزلىرىنىڭ ئەسىرىنىڭ ئېلان قىلىنماسلىقىدىن ، خەلقنىڭ ماختىشىغا ئىرىشەلمەسلىكتىن شۇنچىلىك قورقىدۇكى ، بىر ئاماللارنى قوللىنىپ ، ھەتتا پەسكەش ۋاستىلەرنىمۇ ئىشقا سېلىپ ساددا خەلقنىڭ كۆزىنى بوياپ ، خەلق ھۆرمىتىگە ئېرىشىشكە ئۇرۇنىدۇ .
يازغۇچى – شائىرلارنىڭ ئوتتۇرسىدىكى گۇرۇھۋازلىق شۇنچىلىك ئەۋج ئالغان بولۇپ ، ئۇيغۇر ئەدەبىياتى ئۇلارنى گۇرۇھۋازلىقى ئۈچۈن بىر سەھنە ھەم پايدىلىنىش قورالى بولدى . ئۇيغۇر ئەدەبىياتىنى دادىسىدىن مىراستەك بۆلۈشۈپ ، بىرلىككە كېلەلمەي يۈرۈشىدۇ . ئۇلار ئەسەرلىرىدە ئىناقلىق ، بىرلىك توغرىسىدا شۇنچىلىك دەبدەبىلىك پاراڭلارنى قىلىشىدۇ ئەمما ئۇلارنىڭ قىلىپ يۈرگەن ئىشىنى بىلگىنىڭىزدە سەسكىنىپ كېتىسىز . ھەيران قالىسىزكى ، بۇلار كىچىككىنە نام – مەنپەئەت ئۈچۈن ئىتتەك قىزغىنىشىپ يۇشۇرۇن قەست قىلىپ يۈرۈيدۇ . ھەتتا قەبرە بېشىدا تۇرۇپ مەرھۇمنىڭ چالا قالغان ئەسەرلىرىنى تالىشىپ ، ئىتتەك ھۇرپىيىشىپ كېتىشلىرىنى كۆرۈپ ئىنتايىن يىرگەنگەن ئىدىم .
شائىر – يازغۇچىلارغا نىسبەتەن ئۈچۈن ئەدەبىيات ساھەسىدە بىلىملىك بىرسىنىڭ پەيدا بولۇشى ، خۇددى ئاپەتكە ئۇچۇرغاندەك قورقۇنۇچلۇق بىر ئىش . بۇ سەۋەپتىن ئۆز نوپۇزىنىڭ ئاجىزلاپ كېتىشىدىن ئەنسىرىشىپ ، ئالاقزادىلىك بىلەن گۇرۇھ توپلاپ تىلىنى بىرىكتۈرۈپ ، بىر ئاماللارنى قىلىپ تۆھمەت قىلىپ ، خەلقكە يىرگىنىچلىك بىر مەخلۇق سۈپىتىدە سىزىپ كۆرسىتىدۇ . ئۆزىگە ياقمىغانلارغا ياكى ئۆزىنى ماختىمىغانلارغا ، خەلقىمىزنىڭ مىللى ۋە دىنى ھىسىياتىدىن پەسكەشلەرچە پايدىلىنىپ ‹‹مۇناپىق›› ، ‹‹كاپىر›› لىق تونىنى پىچىپ ، باشقىلارنىڭ ئىمانىنى ئۆلچەپ يۈرۈشىدۇ . ئادەمنىڭ غەزىپىنى كەلتۈردىغىنى شۇكى ، ئۇلار تىل تەككۈزمىگەن كىلاسسىك ئەدبلىرىمىز ۋە تەۋەرۈك مويسىپىتلىرىمۇ قالمىدى . ئۇلارچە بولغاندا ئۆزىدىن باشقا ھەممىسى نۆل ، ھەممىسى بىر زەمبىل پوقتەكلا .
تەنقىد قۇبۇل قىلالماسلىق بۇلارنىڭ ئورتاق ئالاھىدىلىكى . سىز بۇ شائىر – يازغۇچىلارنى ماختىمايلا قالدىڭىزمۇ بولدى ، سىز ئۇلارنىڭ دۈشمىنى . ماختىسىڭىز سىز ياخشى ، ئۇلارنىڭ دوستى ھىسابلىنىسىز . سىز ئۇلارن تەنقىد قىلىپ قويدىڭىزمۇ ياكى يىتەرسىزلىكىنى كۆرسىتىپ قويدىڭىزمۇ بولدى . سىز ئۇلارنىڭ قىيامەتلىك دۈشمىنىگە ئايلىنىپ كېتىسىز . ئەگەر شائىر – يازغۇچىلاردىن ئىككىسى بىر يەرگە كېلىپ قالسا ، يۈزىدىن – يۈزىگە بىر بىرىنى ماختىشىپ سۈنئىيلىك قىلىپ كېتىشلىرىدىن ، غىدىقىڭىز كىلىپ بەدىنىڭىز تىكەنلىشىپ كېتىدۇ . ئەمما خوشلىشىپ كېتىپمۇ قالىدۇ ، بىر – بىرسىنى يوشۇرۇن غاجىشىپ يۈرۈيدۇ .
ئەڭ كۈلكىلىك بولغىنى شۇكى ، بۇلارنىڭ تەبىئىي پەدىن ھىچقانچە خەۋىرى يوق ، شۇنداقتىمۇ تەبئىي پەن ساھەسىگە تومپايلىق بىلەن ئارلىشىپ يۈرۈشىدۇ . تەبئىي پەن ئشائىر – يازغۇچىلار نەزىرىدە ، قۇشناچىم ئەتكەن لەغمەننى يەپ يانپاشلاپ يېتىپ ھىكايە توقۇغاندەك بىز ئىشتەك تۇيۇلسا كىرەك . تەبئىي پەن توغىرلىق بىرەر خەۋەر ئاڭلاپ قالدىمۇ بولدى . قەلەم ھەققى بىلەن ئەسىرى ئېلان قىلىنغاندىكى شۆھرەت تۇيغۇسى دىگەن بۇ نەرسە ئۇلارنى جايىدا ئولتۇرغۇزمايدۇ . بۇ زادى قانداقراق بىر ئىش ، قانداق ئاساسى بار ؟ تېتىقسىزلىقمۇ ياكى ئىلمى ئاساسىي بار ئىشمۇ دىگەننى سۈرۈشتۈرمەيلا ، كۆككە كۆتۈرۈپ ماقالە يېزىپ جەمىيەتتە بىر مەزگىللىك ھاياجان پەيدا قىلىشىپ يۈرۈيدۇ . ساددا خەلق يىتىپ كەلگەن بۇنداق ھاياجانلىنىش دولقۇنىدا قانلىرى قىززىپ ، كاتتا خوشخەۋەرلەرنى ساقلاپ يۈرۈۋېرىدۇ ، لىكىن بۇ ئىش ئاستا – ئاستا يوقاپ كېتىدۇ . ئەجىبا ئۇلار خەلقنىڭ ھىسىياتىدىن پايدىلىنىپ ئۇلارنى ئالداپ يۈرۈشتىن گۇناھلىق تۇيغۇسى ھېس قىلمامدىغاندۇ ؟ ئۆزى بىلىدىغان ئىش بىلەن مەشغۇل بولسا بولمامدىغاندۇ ؟
ئۆزى يازغىنىغا ئۆزى ئەمەل قىلمايدۇ . ئانا دەپ شىئېر يازغانلىرىنىڭ ئانىسى بىلەن كارى يوق ، ساپا توغىرلىق ۋايسايدىغانلىرى ئەخلاقسىز ، ئىنساپ توغىرلىق ۋەز ئېيتىدىغانلىرى ئىنساپسىز . ئىناقلىق ھەققىدە ئەسەر يازىدىغانلىرى ئۇرۇشقاق ، كەيىپ ساپا توغىرلىق قاينايدىغانلىرى ھاراقكەش تۇرسا بۇلارنىڭ نەسھىتى خەلققە قانداقمۇ كار قىلسۇن ؟ ئۆز نۆۋىتىدە بىر ھىكايەتنى سۆزلەپ بىرەي .
سوقرات بىر كۈنى ئۆيىدە ئولتۇرسا ، بىر ئايال بالىسىنى يىتلەپ كىرىپ ، بالىسىنىڭ ئانارغا بەك ئامراقلىقىنى ، كۈندە ئانار يەيمەن دەپ غەلۋە قىلىدىغىنىنى ، ئانا قىممەت بولغاچقا ئۆزىنىڭ چىقىنالماي قالغىنىنى سۆزلەپ ، بالىسىغا ئانار يىمەسلىك ھەققىدە نەسىھەت قىلىپ قۇيۇشىنى ئۆتۈنۈپتۇ . سوقرات ئۇ ئايالغا ئۈچ كۈندىن كىيىن كېلىشىنى ئيتىپ يولغا ساپتۇ . ئۇ ئايال كۆڭلىدە نارازى بولغان بولسىمۇ ، ماقۇل دەپ ئۈچ كۈندىن كىيىن بالىسىنى ئېلىپ كەپتۇ . شۇنىڭ بىلەن سوقرات ئۇ بالىغا نۇرغۇن ياخشى گەپلەرنى قىلىپ نەسھەت قىلىپتۇ ، ئۇ بالىمۇ ئانار يىمەيدىغان بوپتۇ . ھېلىقى ئايال كۆڭلىدىكىنى يوشۇرماي سوقراتتىن ، نىمىشقا ئالدىنقى قېتىم كەلگىنىدە ، ئۈچ كۈندىن كىيىن كىلىشنى ئېيتقانلىقىنى سوراپتىكەن .
- مەن دەل شۇ كۈنى ئانار يىگەندىم . ئۆزەم ئانار يەپ تۇرۇپ بالىڭىزغا ئانار يىمەڭ دەپ نەسىھەت قىلسام قانداقمۇ ئۈنۈمى بولسۇن ؟ ئۈچ كۈنگىچە مەن يىگەن ئانارمۇ ۋۇجۇدۇمدىن تولۇق چىقىپ كەتتى ، شۇڭا نەسىھىتىم ئۇنى قايىل قىلدى .- دەپ جاۋاپ بېرىپتىكەن .
جىق سۆزلەپ قويدۇم .. ۋاقت سەۋەپلىك چولتا ھەم تېيىز بولۇپ قالدى ، خۇدا خالىسا بۇ توغىرلىق تېخىمۇ كەڭرى ۋە پاكىتلىق يازما يېزىشنى كۆڭلۈمگە پۈكۈۋاتىمەن . خۇلاسە شۇكى ، شائىر يازغۇچىلار ھەقىقەتەن ئادەم ، ئادەم دىگەن سەۋەنلىك ئۆتكۈزدۇ ، لىكىن ئادەم دىگەن سەۋەنلىك ئۆتكۈزدۇ دەپ قىلغۇلۇقنى قىلىپ ، ئۆزى ئۈچۈنلا ياشاپ ئۆتۈش كىرەكمۇ ؟ بىر مىللەتنىڭ ئەدەبىياتىنى ئۆزى خالىغانچە قالايمىقان قىلىدىغان نەرسە دەپ ئويلىۋالسا بولامدۇ ؟ مىللەتنىڭ ساددا ھىسىياتىدىن پەسكەشلەرچە پايدىلىنىش ، ئىپلاس بىر ئىشمۇ قانداق ؟

ئاخىردا بۇ يازمامنى ، ئا.ئۆتكۈر ، ز.قادىرى ، ز.سابىر ، ت.ئېليىۋ ، ر.سايىت … لاردەك ، مىللەت ئەدەبىياتىنى ئۆزىنىڭ كۆز قارچۇقىدەك ئاسىراپ ئاۋايلايدىغان ئەدپلەرنى ئاللاھنىڭ بىزگە قايتا ئاتا قىلىشىنى تىلەپ ئاخىرلاشتۇرماقچىمەن .