1. دانخورەكنى داۋالاشنىڭ رىتسىپى
قارا ھېلىلە، سېرىق ھېلىلە، ئامىلە قاتارلىقلارنىڭ ھەربىرىدىن 21گرام، كاسىنە ئۇرۇقى، بەدىيان، ئاقلانغان چۈچۈكبۇيا يىلتىزى قاتارلىقلارنىڭ ھەر بىرىدىن توققۇز گرام، تازىلانغان تۈربۈتتىن ئالتە گرام، بىنەپشە ۋە چۆبچىنلارنىڭ ھەربىرىدىن 15گرام، سانا، خىيار شەنبەر، تىرەنجىبىنلارنىڭ ھەربىرىدىن 10گرام تەييارلىنىدۇ ھەمدە ئەھۋالغا قاراپ مۇۋاپىق مىقداردا ئىستېمال قىلىنىدۇ. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، مۇنۇ ئۇسۇللارنى قوللىنىپ بەدەن سىرتىدىن داۋالىنىشقا بولىدۇ:
1) قايناق سۇدا نەمدەلگەن پاكىز لۆڭگىنى يەرلىك ئورۇنغا تەگكۈزۈپ ئىسسىق ئۆتكۈزۈپ بېرىش كېرەك.
2) يۇمغاقسۇتنىڭ ئۇرۇقىنى يۇمشاق سوقۇپ تاسقاپ، گۈل يېغى بىلەن ئارىلاشتۇرۇپ مەلھەم قىلىپ، يەرلىك ئورۇنغ داۋامىنى ئوقۇش»

ئاۋسترالىيە تەتقىقاتچىلىرى يېقىندا كىچىك كۆلەمدىكى كىلىنىكىلىق تەجرىبە ئارقىلىق ياۋروپادا دائىم ئۇچرايدىغان جەنۇبىي ياۋروپا سۈتلۈك ئوتى شىرنىسى بىلەن غەيرىي پىگمېنتلىق ئۆسمە خاراكتېرلىك تېرە راكىنى داۋالىغىلى بولىدىغانلىقىنى ھەم بۇنىڭ ھازىرقى داۋالاش ئۇسۇلى ماس كەلمەيدىغان بەزى ئاغرىقلارغا ئالاھىدە ئۈنۈم بېرىدىغانلىقىنى بايقىدى.

 ئاۋسترالىيەلىك تەتقىقاتچىلارنىڭ ‹‹ئەنگلىيە تېرە كېسەللىكلىرى ئىلمى ژۇرنىلى››نىڭ ئەڭ يېڭى سانىدا ئېلان قىلغان دوكلاتىدا مۇنداق دېيىلدى: غەيرىي پىگمېنتلىق ئۆسمە خاراكتېرلىك تېرە راكىغا گىرىپتار بولغان 36 ئاغرىقنى تەجرىبە داۋامىنى ئوقۇش»

تۇنۇش

يۇرەك مۇسكۇل تىقىلمىسى-تاجىسىمان ئارتىريەكىسەللىك ئۆزگىرىشى ئاساسىدا تاجىسىمان ئارتىريەنىڭ قان بىلەن تەمىنلىشى تۇيۇقسىز ئازلاش ياكى ئۇزۇلۇپ قېلىشى يۇزبىرىش ماس ھالدىكى يۇرەك مۇسكۇل ھۇجەيرىلىرى ئېغىزھەم ئۇزاق ۋاقىت قان يىتىشمەسلىك سەۋەبىدىن يۇرەك مۇسكۇل ھۇجەيرىلىرى نىكروزلىنىپ كىلىنكىدا كۆكرەك ئاغىرىش،شۇك،يۇرەك خىزمىتى تۇلۇق بولماسلىق بىلەن ئىپادىلىنىدىغان كېسەللىكتىن ئىبارەت.

 سەۋەبى تاجىسىمان ئارتىريەدە سوددا پەيدا بۇلۇش،ھاۋا شارچىسى،قان تۇمۇر ياللۇغى، داۋالاش جەريانىدا قان تۇمۇر ئىچىدىن داۋامىنى ئوقۇش»

بۈگۈن تۇنۇشتۇرۇش بارىدىغىنىمىز چىغىرتماق گۈلىدۇر؛

بۇ گۈلسەۋسەن ئائىلىسىدىكى كۆپ يىللىق سامان غوللۇق ئۆسۈملۈك گۈلسەۋسەننىڭ گۈلى بولۇپ ، سەۋسەن، گۈلسەۋسەن ياكى چىغىرتماق گۈلى نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

تەبىئىتى : ئىككىنچى دەرىجىدە قۇرۇق ئىسسىق؛

خۇسۇسىيىتى: ئىششىق تارقىتىش، ياللۇغ قايتۇرۇش، يۈرەك، مېڭىنى قۇۋۋەتلەش، قان تازىلاش، غەيرىي تەبىئىي بەلغەم ، سەۋدا ماددىسىنى پىشۇرۇش، ھەيزنى راۋانلاشتۇرۇش، زەخمىلەرنى داۋامىنى ئوقۇش»

جىنسىي ئاجىزلىقنى كەلتۈرۈپ چىقارغۇچى دورىلار

بىرىنچى: سۈيدۈك ھەيدىگۈچى ۋە سۇغۇق تەبىئەتلىك دورىلار:

كاكىنەچ، بەدىيان، كاسىنە، بىنەپشە، ئەرقى شوخلا، ئەرقى نىلۇپەر، ئەرقى بىدىمىشكى، ئەرقى شاقاقۇنىئمان قاتارلىقلارغا ئوخشىغان قاننىڭ ھارارىتىنى تۆۋەنلىتىپ ، مەركىزىي نېرۋا سىستىمىسىنىڭ قوزغىلىشچانلىقىنى پەسەيتىپ ، جىنسىي ئاجىزلىقنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ.

ئىككىنچى: ئۇيقۇ كەلتۈرگۈچى دورىلار:

نېرۋا سېستىمىسىنىڭ نورمال قوزغىلىشىنى تۇرمۇزلاپ ، جىنسىيەت ھەققىدىكى تۈرلۈك غىدىقلىنىشلارنى داۋامىنى ئوقۇش»

بۇ ئۇمۇرتقا تەخسىلىرى، چوڭ بۇغۇملار ھەمدە تاپان قاتارلىق ئورۇنلاردا ناھايىتى كىچىك كۆمۈرچەكسىمان سۆڭەك ئۆسۈپ چىقىش سەۋەبىدىن يۈز بېرىدىغان كېسەللىك بولۇپ، نېرۋىلارنىڭ بېسىلىشى تۈپەيلىدىن ئوخشاش بولمىغان دەرىجىدىكى ئىزچىل ئاغرىق ۋە ھەرىكەتنىڭ قىيىنلىشىشى قاتارلىق ئالامەتلەر بىلەن ئىپادىلىنىدۇ.

 داۋالاش ئۇسۇلى:

ئالدى بىلەن سۆرۈنجان، گۈلبىنەپشە، بىستىپايەج، ئەفتىمۇن، بادىرەنجىبۇيا، ئىت ئۈزۈمى، شاھتەررە ، قىزىلگۈللەرنىڭ ھەر بىرىدىن 14گرام، بوزىدان، رۇمبەدىيان ، دۇرنەج ئەقرەبىنىڭ ھەر بىرىدىن 8گرام،گۈلقەنتتىن 100گرام داۋامىنى ئوقۇش»

             چىش ئاغرىقى سەۋەبلىرىگە قاراپ تۆۋەندىكىچە تۆت خىلغا بۆلۈنىدۇ ۋە سەۋەبلىرىگە قاراپ داۋاسىمۇ بىر – بىرىدىن پەرقلىنىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن چىش ئاغرىقىنى داۋالاشنىڭ مۇھىم باسقۇچى ئۇنىڭ سەۋەبىنى بىلىشتۇر. ماددىلاردا ئۆزگىرىش بولمىغان ھالدا مىزاج بۇزۇلۇپ ئىسسىقتىن چىش ئاغرىش: ئىسسىقتىن كېلىپ چىققان چىش ئاغرىقلىرنىڭ مۇھىم ئالامەتلىرىدىن بىرى ئېغىز ئىچىگە سوغۇق نەرسە ئالسا ئاغرىش پەسىيىپ قالىدۇ. چىش تۈۋى قىزىق بولىدۇ، ئاغرىش قاتتىق باشلىنىدۇ. داۋاسى:   سىركە بىلەن گۇلابنى ئارىلاشتۇرۇپ ئېغىزدا تۇتۇپ تۇرۇلىدۇ. ئەگەر ئاغرىش بەك قاتتىق بولسا بىرئاز ئەپيۈننى گۈل يېغى بىلەن بىرگە ئاغرىۋاتقان داۋامىنى ئوقۇش»

ئەزا تارتىپ لىكىلداش كېسىلى

 يۈز،قاپاق  ياكى بەدەن گۆشلىرىنىڭ لىكىلداپ تۇرۇشى ئىختىلاج دېيىلىدۇ. ئاياللاردا كۆپ ئۇچرايدۇ، ئەتىياز پەسلىدە كۆپرەك كۆرۈلىدۇ.

 سەۋەبى : مەلۇم ئەزا تارتىپ، لىكىلداپ تۇرىدۇ. كۆپرەك يۈز، كۆز، قاپاقلاردا كۆرۈلىدۇ، ئىختىيارسىز تارتىدۇ. ھېيىقىدىغان كىشىلەرنى كۆرگەندە قوزغىلىدىغان ئەھۋاللارمۇ كۆپ ئۇچرايدۇ. بەدەننىڭ نۇرغۇن جايلىرىدا مەزكۇر كېسەل كۆرۈلسە نېرۋا(ئەسەب ) تەركىبىدە چوڭ ئۆزگىرىش بولۇش بىلەن پەيدا بولىدىغان بىر تۈرلۈك كېسەلنىڭ ئالدىنقى بەلگىسى ھېسابلىنىدۇ. پۈتۈن بەدەندە كۆرۈلسە سەكتىنىڭ باشلىنىشىدۇر.

داۋاسى:

ئالدى بىلەن يەرلىك ئورۇنغا تۇز سۈيى بىلەن ئىسسىق ئۆتكۈزۈش، قىزىل قىچىدا مەلھەم ياساپ تېڭىش، كاۋاۋىچىن،قەلەمپۇر يېغى داۋامىنى ئوقۇش»

بۈگۈن ھەرە كۆنىكى ھەققىدە تۇنۇشتۇرۇش ئېلىپ بارىمىز.

بۇ ھەممىگە تۇنۇشلۇق بولغان چوڭ سېرىق ھەرە ياكى سېرىق ھەرىنىڭ ئۇۋىسى بولۇپ ، شەكلى يۇمىلاق، رەڭگى ئاقۇل، كۈلرەك بولىدۇ. ئالدى تەرىپىدە ئالتە بۇرجەكلىك تۆشۈكلەر، كەينى تەرىپىدە بولسا تۇتقۇچى(سېپى) بولىدۇ. مانا مۇشۇ ھەرە كۆنىكى ياكى ھەرە ئۇۋىسى نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

خېمىيەلىك تەركىبى:

گلۇكوزا، دەرەخ يىلىمى، مېۋە قەنتى، ھەسەل مومى، ھەسەل يىلىمى،بىر قىسىم ئۇچۇچان مايلار،فوسفور ۋە ئارىلاشما ماددىلار بار.

دورىلىق تەسىرى:

زەھەر قايتۇرۇش ، جاراھەتلەرنى پۈتتۈرۈش، ياللۇغ قايتۇرۇش داۋامىنى ئوقۇش»

بويۇن ئومۇرتقا كېسىلىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان ئاساسىي سەۋەبلەر

1. پىيادە يول يۈرۈش ئۇسۇلى توغرا بولماسلىق.

2. ئولتۇرۇپ مەشغۇلات قىلىش ئۇسۇلى توغرا بولماسلىق.

3.يېزىق ئۈستىلى ۋە كومپيۇتېر ئۈستىلى ئالدىدا ئۇزۇن مۇددەت بېشىنى ئىگىپ ئولتۇرۇش.

4. يېتىپ قوپۇش ھالىتى توغرا بولماسلىق. داۋامىنى ئوقۇش»

نۇرغۇن كىشىلەر باناننى قەۋزىيەتنى داۋالاش رولىغا ئىگە دەپ قارايدۇ ھەمدە قەۋزىيەت بولۇپ قالسا ، باناننى كۆپ ئىستېمال قىلىدۇ . ئەمەلىيەتتە بانان قەۋزىيەتنى داۋالىماستىن ، قەۋزىيەتنى تېخىمۇ ئېغىرلاشتۇرۇۋېتىدۇ .
باناننىڭ تەركىبىدە تاننىك كىسلاتاسى بولىدۇ . تاننىك كىسلاتاسىنىڭ كونۋېرگېنىسىيىلىك رولى بار ، ئۇ ئادەمنىڭ ئىچىنى قاتۇرۇپ ، قەۋزىيەتنى تېخىمۇ ئېغىرلاشتۇرۇۋېتىدۇ . شۇڭا كىشىلەر ، بولۇپمۇ بالىلار ۋە ياشانغانلار باناننى كۆپ ئىستېمال قىلماسلىقى كېرەك . ئۇنىڭ ئورنىغا ئالما ، تاتلىق ياڭيۇ ، كۆممىقوناق قاتارلىق قەۋزىيەتنى داۋالاش رولىغا ئىگە يېمەكلىكلەرنى داۋامىنى ئوقۇش»

 4تادۇ مۇكاپاتلىق كىتاب ئوقۇش خاتىرىسى يېزىش پائالىيىتى

بىزدە ‹‹ ياخشى كىتاب-ياخشى بىر مەكتەپ›› دېگەن گەپ بار.  

كىتابقا ۋە  كىتاب ئوقۇشقا بولغان پوزىتسىيەرىمىزنى ئۆزگەرتىش ۋە  تونۇشىمىزنى چوڭقۇرلاشتۇرۇش ،ئوقۇغان كىتابلىرىمىز ھەققىدە كەڭ – كۇشادە پىكىر قىلىش سورۇنى ھازىرلاش ۋە ئوقۇغان كىتابىمىزدىن كۆپچىلىك ئورتاق بەھر ئالالايدىغان بولۇش ۋە شۇ ئارقىلىق  ئەتراپلىق تەپەككۇرقىلىش ئۇسۇلىنى يېتىلدۈرۈش  ئۈچۈن مەرىپەت تورىغا ياندىشىپ  بۇ پائالىيەت(4تادۇ مۇكاپاتلىق كىتاب ئوقۇش خاتىرىسى يېزىش پائالىيىتى
)نى ئېلىپ بېرىشنى لايىق تاپتۇق ۋە قارار قىلدۇق.

بۇ پائالىيەت بۈگۈن(2011-يىلى1-ئاينىڭ20-كۈنى) رەسمىي باشلاندى ، ھەر ئىككى ئايدا بىر قېتىم باھالاش ئېلىپ بېرىلىدۇ(ئەگەر يوللانغان خاتىرىلەر 36 گە يەتمىسە كېيىنكى قېتىملىققا قوشۇۋېتىلىدۇ).

باھالاش گۇرۇپپىمىز ئەستايىدىل باھالاش ئارقىلىق، بۇ پائالىيەتتە  بىرىنچى بولغان ئەزانى 100 يۈئەن قىممىتىدىكى ئۇيغۇر تېبابىتى مەھسۇلاتى ، بىر كلوگرام (50يۈئەن قىممىتىدە) ھەسەل ۋە بىر كلوگرام خوتەننىڭ ئاپتاۋى گۈلقەنتى بىلەن؛ ئىككىنچى بولغان ئىككى نەپەر ئەزانى 50 يۈئەن قىممىتىدىكى ئۇيغۇر تېبابىتى مەھسۇلاتى بىر كلوگرام (50يۈئەن قىممىتىدە) ھەسەل ۋە بىر كلوگرام خوتەننىڭ ئاپتاۋى گۈلقەنتى بىلەن؛ ئۈچىنچى بولغان ئۈچ نەپەر ئەزانى بىر كلوگرام (50يۈئەن قىممىتىدە) ھەسەل ۋە بىر كلوگرام خوتەننىڭ ئاپتاۋى گۈلقەنتى بىلەن ياكى 80 يۈئەن قىممىتىدىكى ئۇيغۇر تېبابىتى مەھسۇلاتى بىلەن مۇكاپاتلايدۇ. مۇكاپات بۇيۇمىنى داۋامىنى ئوقۇش»

بۈگۈن تۇرۇپ ھەققىدە چۈشەنچە بېرىپ ئۆتىمىز.

بۇ بىر ياكى ئىككى يىللىق ، تىك ئۆسىدىغان سامان غوللۇق، ئادەتتە سەي – كۆكتات ئورنىدا ئىشلىتىدىغان ئۆسۈملۈك بولۇپ ، مۇشۇ ئۆسۈملۈكنىڭ ھۆل باشلانغان  يىلتىزى تۇرۇپ ياكى پەجەل نامىدا ، ئۇرۇقى تۇرۇپ ئۇرۇقى نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ.

بۇنىڭ يىلتىزى يوغان، رەڭگى ۋە شەكلى ھەر خىل ، گۆشلۈك، سۇلۇق ، تاتلىق ئەمما سەل پۇرىقى بار. بۇنىڭ قىزىلىدىن كۆكى ياخشى ھېسابلىنىدۇ.

خېمىيەلىك تەركىبى:

يىلتىزىنىڭ تەركىبىدە گلۇكوزا، قۇمۇش شېكىرى ۋە شېكەر بار. باشقا تەركىبلىرىدە كومارىك كىسلاتا فرولىك كىسلاتا، كوففىك كىسلاتا، فېنلىپروۋىك كىسلاتا قاتارلىق كۆپ خىل ئامىنو كىسلاتالار بار. ھۆل يىتىزىنىڭ داۋامىنى ئوقۇش»

  ھايۋانات مەنبەلىك غىزالار

بىرىنچىسى : گۆش ؛ بۇ ئىنسان بەدىنىنى كۈچلەندۈرگۈچى ئۇزۇقلۇق بولۇپ ، بۇنىڭ ئۇزۇقلۇق قىممىتى  ناھايىتى يۇقىرى ھېسابلىنىدۇ. گۆشتە ئاقسىل تەركىبى يۇقىرى بولۇپ، بەدەننى مول ئۇزۇقلۇق بىلەن تەمىنلەيدۇ.

 ئۇيغۇرلار قوي ، كالا ، تۆگە، كىيىك، قوتازن توشقان ، تۇخۇ ، ئۆردەك ، غاز ، بېلىق، كەپتەر ، قۇشقاچ، پاختەك، تۇرۇلغا، بېغىرتاق، كەكلىك، ئۇلار، قىېغاۋۇل، قاشقالداق، بۈدۈنە، ۋىتىلداق، جىگدىچى قاتارلىقلارنىڭ گۆشىنى ئىستىمال قىلىدۇ. قۇشلارنىڭ گۆشى ھايۋانلارنىڭ گۆشىگە قارىغاندا داۋامىنى ئوقۇش»

كۆكەرتىش باكتىرىيىس خارەكتىرلىك جىنسىي يول ياللۇغى

بۇ كېسەل كۆكەرتىش باكتىرىيىسىنىڭ بىر تۈرى بولغان ئاق رەڭلىك تەسۋىسىمان باكتىرىيىدىن يۇقۇملىنىشتىن بولىدۇ. يۇقۇش يولى ئاساسەن مۇشۇ كىسەل بىلەن ئاغرىغان كىشىلەر بىلەن بىللە يۇيۇنۇش، جىمائ قىلىش ياكى تەكشۈرۈش سايمانلىرىنى ئورتاق ئىشلىتىش قاتارلىق سەۋەبلەردىن بولىدۇ.

ئاق رەڭلىك تەسۋىسىمان باكتىرىيە جىنسىي يولدا پارازىتلىق بىلەن ياشايدۇ. بەدەن ئاجىزلاشقان ياكى باشقا ئامىللارنىڭ داۋامىنى ئوقۇش»